Opodatkowanie odszkodowania za wywłaszczenie a podatek od czynności cywilnoprawnych - Interpretacja indywidualna z dnia 22 maja 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4014.159.2025.3.BD

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

26 lutego 2025 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej. Wniosek – zgodnie ze wskazaniem: rodzaju sprawy oraz przepisów do interpretowania – dotyczył wyłącznie podatku dochodowego od osób fizycznych. W odpowiedzi na wezwanie z 12 marca 2025 r. 0114-KDIP3-2.4011.204.2025.1.MN rozszerzyli Państwo zakres wniosku wspólnego zadając dodatkowe pytania w podatku od czynności cywilnoprawnych oraz w podatku od spadków i darowizn. Zatem data wpływu uzupełnienia, tj. 25 marca 2025 r., została uznana za datę wpływu wniosku wspólnego dotyczącego podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatku od spadków i darowizn. Ta interpretacja dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych otrzymania przez Państwa odszkodowania.

Wniosek w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych uzupełnili Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 6 maja 2025 r. (data wpływu – 6 maja 2025 r.) dosyłając wymagane pełnomocnictwo.

Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowana będąca stroną postępowania:

Pani M. D.

2) Zainteresowany niebędący stroną postępowania:

Pan R. B.

Opis stanu faktycznego (przedstawiony w pierwotnym wniosku i jego uzupełnieniu)

26 lutego (…) (…) nabyli Państwo (Zainteresowana będąca stroną postępowania oraz jej mąż – Zainteresowany niebędący stroną postępowania) udział w nieruchomości nr (…) położonej w (…) przy ul. (…).

13 października (…) (przed zakupem nieruchomości przez Państwa) (…) wydał decyzję nr (…) znak (…) (…) o zezwoleniu na realizację inwestycji pod nazwą: „(…)”, którą objęta jest nieruchomość położona w obrębie (…) (…) w gminie (…), w powiecie (…), oznaczona jako działka (…) o pow. (…) ha, wydzielona z działki ewidencyjnej nr (…) (…).

Decyzja (…) z 13 października (…), znak (…) ma natychmiastową wykonalność, w związku z tym nie mieli Państwo wpływu na termin wywłaszczenia działki i ustalenia odszkodowania.

8 listopada (…) zostało wydane zawiadomienie o toczącym się postępowaniu administracyjnym w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania za ww. nieruchomość.

6 grudnia (…) została wydana decyzja nr (…), w której została orzeczona wysokość odszkodowania za ww. nieruchomość, na podstawie której został złożony wniosek o wypłatę zaliczki w wysokości 70% wysokości odszkodowania.

Państwa sąsiedzi, tj. Państwo B. i K. G., 13 września (…) (…), nabywając udział w tej samej nieruchomości co Państwo, zrzekli się na Państwa rzecz odszkodowania z tytułu wywłaszczenia tej nieruchomości pod rozbudowę drogi (…), ponieważ wywłaszczenie części działki pod rozbudowę (…) jest z części działki do wyłącznego użytkowania przez Państwa (zapis oraz mapa podziału do wyłącznego korzystania w akcie (…)).

20 stycznia (…) otrzymali Państwo zaliczkę w wysokości 70% wysokości odszkodowania za wywłaszczenie ww. działki, zarówno należne Państwu, jak i to, którego sąsiedzi się zrzekli na Państwa rzecz.

Zaliczka na odszkodowanie została przelana w dwóch przelewach na konto bankowe Zainteresowanej będącej stroną postępowania. Pierwszy przelew zawierał tytuł: „wypłata 70% zaliczki na rzecz M. D.-B. i R. B. – odszkodowania kod (…)” oraz drugi przelew z tytułem: „wypłata 70% zaliczki na rzecz K. i B. G. – odszkodowanie kod: (…)”.

Nieruchomość została nabyta przez umowę kupna-sprzedaży (Akt notarialny – Rep. (…) z 22 listopada (…)).

Udział w nieruchomości (działka nr ew. (…)), jaki Państwo nabyli wynosi 1/2.

Informacja o „wyłącznym użytkowaniu” części działki wynika z zapisu, który jest zawarty w umowie kupna-sprzedaży (Akt notarialny – Rep. (…) z 22 listopada (…)):

Do nieruchomości położonej przy ul. (…) w (…) (lokal nr 1 – oznaczenie wynikające z aktu notarialnego):

Na zielono oznaczona została część działki jaka przynależy do wyłącznego korzystania do nieruchomości położonej przy ul. (…) w (…) (w akcie zwanej również jako lokalu nr 1).

(…)

W decyzji wywłaszczeniowej (decyzja (…) z 13 października (…)) napisane jest, że z działki nr ew. (…) zostały wydzielone dwie działki: działka nr ew. (…) oraz działka nr ew. (…). Na projekcie przebudowy drogi (…) widnieje podział działki nr ew. (…) na działkę ew. nr (…) oraz działkę ew. nr (…):

Poniżej podział oznaczony na mapie

 (…)

Postępowanie wywłaszczeniowe zostało wszczęte w dniu wydania decyzji (…) (decyzja (…) nr (…) z 13 października (…)), tj. 13 października (…), ponieważ w decyzji zawarta jest informacja, że (…) nadaje niniejszej decyzji rygor natychmiastowej wykonywalności na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z 10 kwietnia (…) o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych.

Wobec powyższego decyzja niniejsza:

- zobowiązuje do niezwłocznego wydania nieruchomości,

- uprawnia do faktycznego objęcia nieruchomości w posiadanie przez właściwego zarządcę drogi,

- uprawnia do rozpoczęcia robót budowlanych.

Decyzja (…) (decyzja (…) z 13 października (…)) uzyskała prawomocność w dniu jej wydania na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych.

Natomiast ww. decyzja (…) na dzień przyznania odszkodowania na podstawie decyzji (…), decyzja nr (…) z 6 grudnia (…), tj. 6 grudnia (…) nie stała się ostateczna, ponieważ w terminie ustawowym zostało złożone odwołanie od decyzji (…) przez inne strony postępowania wywłaszczeniowego ale decyzja nadal jest objęta rygorem natychmiastowej wykonywalności.

Odszkodowanie za wywłaszczenie działki ew. nr (…) wydzielonej z działki ew. nr (…) położonej w (…) zostało przyznane na podstawie:

- art. 12 ust. 4a, 4f, 4g i ust. 5, art. 18 i art. 23 ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 311) – specustawa drogowa;

- art. 132 ust. 3 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1145) – ugn oraz

- art. 104 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 572) – kpa.

Cena nabycia udziału w nieruchomości nie była niższa o co najmniej 50% od wysokości przyznanego na Państwa rzecz odszkodowania. Całą nieruchomość położoną przy ul. (…) w (…) (zwanej również jako lokal nr 1 wraz z przynależnym do wyłącznego korzystania ogródkiem) nabyli Państwo od dewelopera za kwotę (…) zł brutto.

Odszkodowanie, jakie zostało przyznane za całość wywłaszczonej działki ew. (…) wynosi (…) zł brutto, które zostało powiększone o 5% wartości wywłaszczanej nieruchomości na podstawie art. 18 ust. 1e ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, tj. o kwotę (…) zł brutto, w tym na rzecz:

- Pani M. D.-B. i Pana R. B. (Zainteresowanych) w kwocie (…) zł, 20 stycznia (…) wypłacono zaliczkę w wysokości 70% przyznanego odszkodowania za wywłaszczenie ww. działki, tj. (…) zł;

- Pani K. i Pana B. G. (sąsiadów Zainteresowanych) w kwocie (…) zł, 20 stycznia (…) wypłacono zaliczkę w wysokości 70% przyznanego odszkodowania za wywłaszczenie ww. działki, tj. (…) zł.

Na podstawie zawartego w akcie notarialnym zrzeczenia się Państwa G. z odszkodowania za wywłaszczenie części działki obie zaliczki zostały przelane na konto osobiste Zainteresowanej będącej stroną postępowania.

Pozostałe 30% przyznanego odszkodowania zostanie wypłacone, gdy decyzja (…) nr (…) z 13 października (…) stanie się ostateczna (termin nie jest znany).

Decyzja (…) nr (…) z 13 października (…) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej na dzień 19 marca (…) nadal nie jest decyzją ostateczną.

Na dzień wydania decyzji (…) nr (…) z 13 października (…), która ma rygor natychmiastowej wykonywalności, właścicielami nieruchomości położonej przy ul. (…) (w akcie notarialnym zwanej również jako lokal nr 2 wraz z wydzielonym ogródkiem do wyłącznego korzystania) byli Państwo G. – Państwa obecni sąsiedzi, którzy przy zakupie swoich udziałów w nieruchomości w akcie notarialnym zrzekli się odszkodowania do wywłaszczanej części działki na Państwa rzecz. Państwo nabyli nieruchomość po wydaniu decyzji (…) nr (…) z 13 października (…) Nieruchomość nabyli Państwo 22 listopada (…). 

Państwa sąsiedzi – Państwo G. – zrzekli się odszkodowania na Państwa rzecz na podstawie zapisu w akcie notarialnym.

W akcie notarialnym Państwa G., który dotyczy zakupu udziałów w nieruchomości, zostało zawarte oświadczenie dewelopera, które brzmi:

oraz oświadczenie Państwa G. o zrzeczeniu się roszczeń do odszkodowania, które brzmi:

Zrzeczenie się Państwa G. z odszkodowania na Państwa rzecz wynikało z umowy do wyłącznego korzystania z ogródka (zawartej w akcie notarialnym) oraz z wywłaszczenia części działki pod przebudowę drogi (…) tylko z części nieruchomości do wyłącznego korzystania przez Państwa (Zainteresowanych). 

Pytania w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych (sformułowane w uzupełnieniu wniosku)

1.Czy, otrzymane przez Państwa odszkodowanie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, który należy rozliczyć w ciągu dwóch tygodni od powstania obowiązku na druku PCC-3?

2.Czy od odszkodowania, którego zrzekli się na Państwa rzecz sąsiedzi (Państwo G.) powinni Państwo odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnych, który należy rozliczyć w ciągu dwóch tygodni od powstania obowiązku na druku PCC-3?

Państwa stanowisko w sprawie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych (sformułowane w uzupełnieniu wniosku)

Po uzyskaniu informacji w organach podatkowych oraz po zapoznaniu się z katalogiem przedmiotów opodatkowania zawartych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie znaleźli Państwo podstawy powstania obowiązku podatkowego w sytuacji wypłaty odszkodowania za wywłaszczenie części nieruchomości pod przebudowę drogi krajowej (…) oraz zrzeczenie się odszkodowania przez Panią K. i Pana B. G. (Państwa sąsiadów) na Państwa rzecz z tytułu wywłaszczenia części tej samej nieruchomości pod tą samą inwestycję, która należała do wyłącznego korzystania przez Państwa.

Państwa zdaniem, nie powstał obowiązek podatkowy za należne Państwu odszkodowanie za wywłaszczenie działki pod przebudowę drogi krajowej (…), jak również uważają Państwo, że nie powstał obowiązek podatkowy za odszkodowanie, którego zrzekli się Państwa sąsiedzi (Pan B. i Pani K. G.) na Państwa rzecz.

Uważają Państwo, że ww. odszkodowania nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, który ewentualnie należy rozliczyć w ciągu dwóch tygodni od powstania obowiązku podatkowego na druku PCC-3.

Z uwagi na zakres tej interpretacji, przywołaliśmy powyżej tylko tę część Państwa stanowiska, która odnosi się do zagadnienia dotyczącego podatku od czynności cywilnoprawnych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295):

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy:

Należy wskazać, że ww. przepisy określają zakres przedmiotowy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych; zawierają więc enumeratywny katalog czynności, których dokonanie powodować będzie powstanie obowiązku podatkowego. Tym samym, jeżeli dana czynność nie została wymieniona w ustawowym katalogu nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem nawet, jeżeli wywołuje skutki gospodarcze takie same lub podobne do tych, które zostały w katalogu wymienione.

Z opisu sprawy wynika, że 22 listopada (…) nabyli Państwo udział w nieruchomości (działce nr (…)). Nieruchomość ta 13 października (…) została objęta decyzją Wojewody pozwalającą na realizację inwestycji drogowej. W decyzji wywłaszczeniowej wskazano, że z działki nr (…) zostały wydzielone dwie działki: działka nr (…) oraz działka nr (…). 6 grudnia (…) została wydana decyzja nr (…), w której została orzeczona wysokość odszkodowania za ww. nieruchomość, na podstawie której został złożony wniosek o wypłatę zaliczki w wysokości 70% wysokości odszkodowania. Odszkodowanie za wywłaszczenie działki nr (…) wydzielonej z działki ew. nr (…) zostało przyznane na podstawie:

- art. 12 ust. 4a, 4f, 4g i ust. 5, art. 18 i art. 23 ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 311) –specustawa drogowa;

- art. 132 ust. 3 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1145) oraz

- art. 104 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 572).

Odszkodowanie zostało przyznane na rzecz:

- Państwa – w kwocie (…) zł; 20 stycznia (…) wypłacono zaliczkę w wysokości 70% przyznanego odszkodowania za wywłaszczenie ww. działki, tj. (…) zł;

- Pani K. i Pana B. G. (Państwa sąsiadów) w kwocie (…) zł; 20 stycznia (…) wypłacono zaliczkę w wysokości 70% przyznanego odszkodowania za wywłaszczenie ww. działki, tj. (…) zł.

Na podstawie zawartego w akcie notarialnym zrzeczenia się Państwa G. z odszkodowania za wywłaszczenie części działki obie zaliczki zostały przelane na konto osobiste Zainteresowanej będącej stroną postępowania. Pozostałe 30% przyznanego odszkodowania zostanie wypłacone, gdy decyzja (…) stanie się ostateczna.

Na dzień wydania decyzji (…) z 13 października (…), która ma rygor natychmiastowej wykonywalności, właścicielami nieruchomości (zwanej w akcie notarialnym jako lokal nr 2  z wydzielonym ogródkiem do wyłącznego korzystania) byli Państwo G.. Państwa sąsiedzi przy zakupie swoich udziałów w nieruchomości zrzekli się w akcie notarialnym odszkodowania do wywłaszczanej części działki, do której korzystania uprawnieni byli wyłącznie Państwo.

W związku z opisanymi okolicznościami sprawy oraz powołanymi przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, należy stwierdzić, że otrzymanie odszkodowania:

- które zostało przyznane Państwu na podstawie decyzji o wywłaszczeniu Państwa nieruchomości pod inwestycję drogową oraz

- które zostało przyznane Państwu G. (Państwa sąsiadom) na podstawie decyzji o wywłaszczeniu ich nieruchomości pod inwestycję drogową, ale którzy w akcie notarialnym zrzekli się go na Państwa rzecz, z racji tego że, to Państwo byli uprawnieni do wyłącznego korzystania z tej części działki (tzw. ogródka), która została wywłaszczona

nie podlega regulacjom ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Jak już wyżej wskazano przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych jasno określają zakres przedmiotowy. Katalog zawarty w ww. ustawie jednoznacznie wskazuje czynności, których dokonanie powoduje powstanie obowiązku podatkowego. W katalogu tym nie zostały wymienione czynności dotyczące wypłaty odszkodowania. Tym samym, otrzymane odszkodowania jako czynność niemieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zatem, otrzymanie przez Państwa odszkodowań, o których mowa we wniosku – nie spowodują po Państwa stronie powstania obowiązku podatkowego.

Tym samym Państwa stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Ta interpretacja stanowi ocenę Państwa stanowiska wyłącznie w zakresie przepisów ustawy  o podatku od czynności cywilnoprawnych. W zakresie podatku od spadków i darowizn oraz podatku dochodowego od osób fizycznych wydane zostały odrębne rozstrzygnięcia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Pani M. D. (Zainteresowana będąca stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną  (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r Ordynacji podatkowej.