Opodatkowanie świadczenia Unterhaltsbeitrag z Niemiec w Polsce w kontekście umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania - Interpretacja indywidualna z dnia 10 czerwca 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT2.4011.194.2025.2.ENB

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

26 marca 2025 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełniła go Pani pismem z 14 kwietnia 2025 r. – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Opis zdarzenia za 2023 r. oraz 2024 r.

Jest Pani obywatelką polską, od (...) marca 2014 r. do (...) maja 2023 r. była Pani zameldowana i mieszkała w Niemczech (...), w domu Pani partnera życiowego, w miejscowości (...), A 1.

W Polsce pracowała Pani w okresie od (...) sierpnia 1981 r. do (...) czerwca 2013 r., po czym przez okres jednego roku od lipca 2013 r. do sierpnia 2014 r. pobierała Pani zasiłek dla bezrobotnych z Urzędu Pracy w B.

Do Polski wyjeżdżała Pani średnio raz do roku aby odwiedzić rodzinę. Pani centrum interesów było w Niemczech, tam opłacała Pani ubezpieczenie zdrowotne i utrzymywała się z oszczędności oraz od 2016 r. z dochodów osiągniętych z pracy sezonowej, (...) oraz pracy na umowę o pracę w niepełnym wymiarze godzin (48 godzin miesięcznie).

Po pięciu latach życia z partnerem podjęli Państwo decyzję o zawarciu małżeństwa, miało to miejsce w 19 marca 2019 r. w Urzędzie Stanu Cywilnego w A.

W sierpniu 2022 r. złożyła Pani w ZUS B wniosek o przyznanie emerytury po ukończeniu wieku powszechnego, czyli 60 lat. W połowie października otrzymała Pani list z ZUS, w którym znajdowała się Decyzja o przyznaniu emerytury z dniem (...) sierpnia 2022 r. Emerytura przekazywana była na rachunek bankowy w Polsce. W dniu (..) września 2022 r. zmarł nagle Pani małżonek.

Pani mąż przez 40 lat pracował jako urzędnik w Ratuszu w A. W lutym 2014 r. przeszedł na urzędniczą emeryturę i jako wynagrodzenie otrzymywał – (...) w wysokości 71,75% ostatniego wynagrodzenia z pracy w Ratuszu. Rozliczeniem świadczenia emerytalnego męża zajmowała się Instytucja X w C. Urzędnicy w Niemczech są finansowani – alimentowani w zakresie wynagrodzeń za pracę oraz po jej zakończeniu przez Państwo niemieckie i nie są objęci obowiązkowym systemem ubezpieczeń społecznych.

W październiku 2022 r. złożyła Pani w Ratuszu w A wniosek o wypłatę świadczenia, Y, po zmarłym mężu. W związku z tym, że przepisy dla urzędników są rygorystyczne, wg Art. 38 X, nie ma Pani prawa do renty wdowiej, ponieważ w dniu zawarcia związku małżeńskiego, mąż znajdował się na emeryturze i osiągnął wiek przekraczający 65 lat.

Wobec powyższego przepisu, Burmistrz A wydał Decyzję administracyjną o przyznaniu Pani z dniem (...) października 2022 r. świadczenia w kwocie: (...) Euro jako „Unterhaltsbeitrag”, które w tłumaczeniu na język polski oznacza składkę na utrzymanie, alimenty. Jednym z warunków przyznania alimentów dla wdowy jest trwanie w małżeństwie minimum przez okres dwóch lat. Na wysokość przyznanych alimentów wpływ ma wiele czynników: wiek wdowy, staż małżeński, osiągane dochody.

W Pani przypadku jako podstawę do wyliczenia świadczenia na utrzymanie przyjęto 55 % wysokości Ruhegehalt Pani męża, następnie kwotę tę pomniejszono o Pani dochód brutto z tytułu emerytury z ZUS, przeliczony wg obowiązującego kursu Euro/PLN, pozostawiając kwotę 300 Euro, jako wolną od doliczeń.

Unterhaltsbeitrag otrzymywała Pani na rachunek bankowy regularnie, co miesiąc, na ostatni dzień roboczy pracy Banku w Niemczech. Kwota tego świadczenia jest zmienna, zazwyczaj malejąca, gdyż jest ściśle zależna od Pani dochodów z tytułu emerytury oraz zmiany kursów walutowych, które są przeliczane wstecz ponownie po upływie 14 i więcej miesięcy, np. za okres od stycznia 2023 r. do marca 2024 r., powodując pomniejszenie alimentów o około 700 Euro z powodu nadpłaty świadczenia z uwagi na spadek średniorocznego kursu EUR/PLN ogłaszanego przez Europejski Bank Centralny. Jest Pani zobowiązana niezwłocznie przesyłać zaświadczenie do Instytucji rozliczającej alimenty o każdej waloryzacji emerytury czy też tzw. trzynastej emerytury lub innych osiąganych dochodach.

X, rozliczająca świadczenie przesyłała do Pani informacje o jego wysokości za dany miesiąc. Po zakończeniu roku kalendarzowego przesłano do Pani wydruk o rocznym dochodzie, (...) 2023 oraz rok później (...) 2024.

Wydruk ten odpowiada polskiemu PIT-11. Według niemieckich przepisów Unterhaltsbeitrag, podobnie jak Witwenrente czy Ruhegehalt jest co do zasady opodatkowane w Niemczech, podobnie jak dochód z pracy najemnej. Po śmierci małżonka jako wdowa wg przepisów podatkowych, była Pani automatycznie przypisana na okres do końca 2024 r. do III klasy podatkowej, co oznaczało uwzględnienie kwoty wolnej od podatku przysługującej obu małżonkom.

Unterhaltsbeitrag różni się od renty wdowiej restrykcyjnymi zasadami rozliczania, mniej korzystnymi dla wdowy. Ponadto nie jest zagwarantowany dożywotnio. Jeśli Instytucja wypłacająca te świadczenia uzna, że wdowa jest w stanie utrzymać się ze swoich dochodów np. z tytułu emerytury ZUS, wówczas alimenty mogą być wdowie odebrane.

Po uregulowaniu wszystkich spraw po śmierci męża, zdecydowała się Pani na wyjazd z Niemiec do Polski, do B. O powyższym poinformowała Pani X, podając adres w Polsce oraz nr rachunku bankowego, na który mają być przekazywane alimenty. W dniu (...) maja 2022 r. wymeldowała się Pani z niemieckiego systemu ubezpieczeń zdrowotnych oraz dokonała wymeldowania się w Urzędzie Meldunkowym z dotychczasowego miejsca zamieszkania. (...) maja 2023 r. przyjechała Pani do B, a następnie z dniem (..) czerwca 2023 r. zgłosiła Pani w Urzędzie Skarbowym w B aktualny adres zamieszkania do rozliczeń podatkowych, uzyskując dokument CFR-1 Certyfikat Rezydencji.

Certyfikat ten przesłała Pani do Instytucji X, która to przekazała go dalej do odpowiedniego D w C w celu rozstrzygnięcia Pani statusu podatkowego.

W Pani przypadku nie były pobierane zaliczki na podatek, od kwoty brutto na rozliczeniu świadczenia przesyłanym do Pani z X. Po zakończeniu każdego roku, zaświadczenia o Pani dochodach przekazała Pani do Kancelarii Podatkowej w celu złożenia deklaracji podatkowej i rozliczenia w Pani imieniu z D, który był właściwym dla Pani miejsca zamieszkania w Niemczech.

Po przyjeździe do Polski była Pani w e-mailowym kontakcie z niemieckim doradcą podatkowym, który zlecił przesłanie dokumentów z polskiego Urzędu Skarbowego, potrzebnych do prawidłowego rozliczenia Pani z podatku w niemieckim D.

Doradca przekazał, że najpierw musi Pani rozliczyć podatek ze swojego polskiego dochodu z emerytury ZUS doliczając do tego sumę alimentów otrzymanych na rachunek bankowy w Polsce za okres od 1 czerwca do 31 grudnia 2023 r.

W Urzędzie Skarbowym podczas ustalania jaką metodą ma Pani rozliczyć podatek od polskich i niemieckich dochodów wskazano Pani metodę wyłączenia z progresją. Przekazała Pani dokumenty do Biura Rachunkowego, gdzie za pomocą tej metody dokonano rozliczenia PIT-36 wraz z PIT/ZG z wykazanym dochodem z Niemiec za okres od 1 czerwca 2023 r. do 31 grudnia 2023 r. przeliczonym z Euro na złotówki. Na podstawie rozliczenia PIT-36 do zapłaty podatku pozostało 902 zł i powyższą należność zapłaciła Pani poleceniem przelewu na konto Urzędu Skarbowego.

PIT-36, PIT/ZG oraz Bescheinigung EU/EWR o wysokości dochodów z tytułu emerytury ZUS przesłała Pani do niemieckiego doradcy podatkowego.

Doradca rozliczył w Pani imieniu podatek od kwoty alimentów za cały rok 2023, pomniejszył o kwotę wolną od podatku, uwzględnił też 82% wysokości Pani polskiej emerytury i zastosował metodę Progressionsverbehalt, uznając Panią jako tymczasowego rezydenta o nieograniczonym obowiązku podatkowym.

W uzasadnieniu rozliczenia podatku, Doradca powołał się na Konwencję podpisaną pomiędzy Niemcami a Polską, w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Wskazał Artykuł 19 ust. 2 tej Konwencji gdzie na podstawie szczególnych uwarunkowań od czerwca 2023 r. Unterhaltsbeitrag będzie podlegał metodzie Progressionvorbehalt w Polsce. Doradca w uzasadnieniu napisał, że od 2024 r. „w Niemczech nie będą od Pani żadne dochody generowane”.

Dokumentację z rozliczenia podatku od Doradcy niemieckiego otrzymała Pani dopiero w kwietniu 2023 r., a w następstwie tego pisemną Decyzję D z (...) maja 2023 r. o wysokości należnego podatku od dochodu otrzymała Pani (...) maja 2023 r., a więc po rozliczeniu PIT-36 w Polsce. Zapłaty należnego podatku dokonała Pani w wyznaczonym terminie na rachunek D oraz podatku kościelnego do Instytucji Kościelnej w E.

Podatek od dochodu za 2024 r. również po konsultacji z pracownikiem Urzędu Skarbowego w B rozliczyła Pani w PIT-36 metodą wyłączenia z progresją, a dochód z Niemiec zgłosiła Pani na PIT/ZG za cały rok 2024. Należny podatek do zapłaty wynosi 4.107 zł.

Pracownica Urzędu Skarbowego po licznych pytaniach z Pani strony przyznała, że świadczenie z Niemiec trudno jest jednoznacznie ocenić pod kątem konsekwencji podatkowych. Zachęcono Panią do wystąpienia do Krajowej Informacji Skarbowej z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej.

Uzupełniając wniosek wyjaśniła Pani, że do momentu przeprowadzki do Polski Niemcy traktowały Panią jako osobę mającą miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w tym kraju, zgodnie z obowiązującymi tam przepisami. Po powrocie do Polski (...) maja 2023 r. miejsce zamieszkania miała Pani w Polsce.

W Polsce podlegała Pani nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu za okres od 31 maja 2023 r., kiedy to zgłosiła Pani w Urzędzie Skarbowym w B. Zaświadczenie CFR-1 Urząd Skarbowy wydał Pani z datą 1 czerwca 2023 r. za okres od 31 maja 2023 r. bez terminu końcowego.

Od momentu powrotu do Polski do grudnia 2023 r. Niemcy nie traktowały Pani jako osoby mającej miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w tym kraju. Do Urzędu Skarbowego w Niemczech wysłała Pani CFR-1 -Certyfikat Rezydencji z 1 czerwca 2023 r. o miejscu zamieszkania w B do celów podatkowych.

W tym okresie w Polsce miała Pani stałe miejsce zamieszkania. W Polsce prowadziła Pani samodzielnie gospodarstwo domowe, uczestniczyła w życiu towarzyskim, kulturalnym i politycznym. Po powrocie z Polską łączyły Panią ściślejsze powiązania osobiste - rodzina, znajomi oraz gospodarcze – główne źródło dochodów – emerytura ZUS, konto bankowe i mieszkanie. W Niemczech miała Pani w okresie od końca maja 2023 do 31 grudnia 2023 r. kontakt telefoniczny i listowny z instytucją emerytalną X, e-mailową wymianę informacji w celu rozliczenia podatku w Niemczech z D oraz doradcą podatkowym, który od lat na zlecenie małżonka i po jego śmierci na Pani zlecenie rozliczał podatek od Pani dochodów. Miała też Pani czasami kontakt telefoniczny ze znajomymi, nie posiada Pani tam nieruchomości, żadnych ubezpieczeń prywatnych, konta bankowego ani zaciągniętego kredytu. Do momentu powrotu do Polski swoim mieniem zarządzała Pani z Niemiec. W okresie przed powrotem do Polski zazwyczaj przebywała Pani w Niemczech

W 2024 r. miała Pani miejsce zamieszkania do celów podatkowych wyłącznie w Polsce gdzie podlegała Pani nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

Świadczenie, które otrzymuje Pani z Niemiec nie stanowi płatności z niemieckiego obowiązkowego systemu ubezpieczeń socjalnych tj. Deutsche Rentenversicherung.

Wskazane we wniosku świadczenie „Unterhaltsbeitrag” przysługuje wyłącznie małżonce zmarłego, w sytuacji gdy z powodu zawarcia małżeństwa z urzędnikiem, który znajdował się na emeryturze i przekroczył wiek 65 lat, po jego śmierci wdowa nie ma prawa do otrzymania świadczenia „Witwengeld” tzw. po polsku renty wdowiej. Gdyby zmarły urzędnik był rozwiedziony, to jego była żona pod pewnymi warunkami, miałaby prawo również do tego świadczenia. Pani małżonek był wdowcem, gdy zawierali Państwo związek małżeński i miał dorosłą 37-letnią córkę z pierwszego małżeństwa.

Uprawnienie do tego świadczenia wynika z przepisów o zaopatrzeniu urzędników państwowych - podstawa prawna (...).

Art. 35 (2) 2. Reguluje brak prawa wdowy do świadczenia Witwengeld z powodu znajdowania się urzędnika na emeryturze i przekroczenia wieku granicznego 65 lat (...).

Na początku października 2022 r. wystąpiła Pani z pisemnym wnioskiem w Ratuszu w A o przyznanie świadczenia po śmierci męża (Ratusz był jedynym miejscem jego pracy jako urzędnika przez 40 lat od podjęcia pracy do przejścia na emeryturę, i tam znajdują się akta osobowe pracowników, w tym Pani małżonka). Według niemieckich przepisów, po śmierci urzędnika wdowa i ewentualnie dzieci do 18 roku życia mają prawo do ubiegania się o wsparcie finansowe.

Nie potrafi Pani wyjaśnić, dlaczego przyznanie tego świadczenia poparte przepisami Art. 38 (...) nastąpiło w drodze Decyzji administracyjnej Burmistrza Ratusza w A. Nie była to Decyzja w drodze wyjątku, od Decyzji tej miała Pani zgodnie z przepisami prawo do odwołania się najpierw w Ratuszu, a następnie przed właściwym Sądem w E. Prawdopodobnie takie są procedury w urzędach niemieckich.

Odpowiadając na pytanie dotyczące określenia charakteru tego świadczenia wskazała Pani, że świadczenie „ Unterhaltsbeitrag” jest określane jako alimenty, zasiłek na utrzymanie wdowy po śmierci małżonka.

Otrzymanie tego świadczenia było uzależnione od uprzedniej pracy sprawowanej jako urzędnik przez Pani zmarłego małżonka i jest powiązane stricte z emeryturą, jaką zmarły małżonek otrzymywał.

W decyzji administracyjnej podpisanej przez Burmistrza Ratusza wskazano, że na podstawie Art. 38 (...) przyznaje się świadczenie w kwocie: (..) € od (...)października 2022 r. (do ustalenia jego wysokości od przyjętej kwoty wyjściowej odjęto Pani dochód brutto z tytułu emerytury z ZUS, przeliczony na walutę Euro i pomniejszony o kwotę 300 Euro jako wolną od doliczeń).

W Decyzji tej nie określono na jaki konkretny czas zostało ono przyznane, nie wskazano możliwościodebrania go w sytuacji przekroczenia określonego progu dochodów. Według Art. 10 (...) wpisanego w Decyzji, ma Pani obowiązek niezwłocznego zawiadamiania organu emerytalnego X o wysokości ewentualnych dochodów i emerytury z ZUS w Polsce, także o każdej zmianie wysokości lub braku wypłaty. Jest też zapis, że świadczenie to nie ma wpływu na rodzaj i zmianę wysokości Pani ewentualnych innych świadczeń, w tym przypadku emerytury ZUS.

Na dzień dzisiejszy Pani świadczenie z Niemiec za miesiąc maj 2025 r. wynosiło (...) €, po przesłaniu do Niemiec zaświadczenia o waloryzacji polskiej emerytury z ZUS w marcu 2025 r. i otrzymanej tzw. 13 emerytury w kwietniu 2025 r., w najbliższym czasie powinno być pomniejszone.

Świadczenie jest odbierane wdowie, na podstawie przepisu Art. 36 (...), gdy zmieniłaby stan cywilny.

Inny przepis Art. 38.1.3 (...) wskazuje na możliwość odebrania świadczenia w przypadku uznania przez płatnika, że wdowa jest w stanie zapewnić sobie utrzymanie z własnej działalności zarobkowej.

W potwierdzeniach wypłat, które X na wniosek Ratusza rozlicza i przekazuje na Pani rachunek bankowy świadczenie określa się jako Laufender Versorgungsbezug, tłumacząc na język polski świadczenia z tytułu renty, emerytury itp.

W Banku na Pani koncie jako tytuł podany jest Versorgungsbezug /Auszahlung, nr referencyjny polecenia przelewu, szczegółowy cel polecenia przelewu PENS (co jest skrótem od Pension, czyli emerytura Pani męża - urzędnika) dodatkowe instrukcje Renta/Emerytura.

Stwierdzenie, że „od 2024 r. w Niemczech nie będą od Pani żadne dochody generowane” pochodzi z tłumaczenia następującego zapisu Doradcy podatkowego: „(...)”.

Wskazuje Pani również, że po ponownym przeanalizowaniu dokumentacji podatkowej, podatek nie został rozliczony od Pani świadczenia za cały rok tylko za okres od 1 stycznia 2023 r. do 31 maja 2023 r. a świadczenia od 1 czerwca 2023 r. do 31 grudnia 2023 r. są wykazane jako zwolnione z podatku w Niemczech Versorgungsbezug Art. 19Abs. 2 DBA-PL jako przyporządkowane do wypłaty i opodatkowania na terenie Polski.

Powyższy zapis znajduje się na wydruku rozliczenia Pani podatku od dochodów z Niemiec za 2023 r. za okres od stycznia 2023 r. do maja 2023 r. ((...)), gdzie rozliczający niemiecki doradca podatkowy zamieścił taką klauzulę. Doradca podatkowy wpisał, że od czerwca 2023 r. dochód z tytułu świadczenia Unterhaltsbeitrag będzie podlegał opodatkowaniu w Polsce (na podstawie szczególnych uregulowań wynikających z Art. 19 ust.2 Umowy zawartej pomiędzy Polska a Niemcami w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku z dnia 14 maja 2003 r.).

W lutym 2024 r. wystąpiła Pani do instytucji emerytalnej X z pisemnym zapytaniem o swoją sytuację podatkową. Pod koniec marca 2024 r. otrzymała Pani pisemne wyjaśnienie, że Urząd Skarbowy w C przesłał w lipcu 2023 r. do tej Instytucji pisemną informację o wymeldowaniu Pani z niemieckiego systemu podatkowego do końca 2025 r. (do Pani nie wysłano z D w C tak istotnej informacji). Instytucja emerytalna poinformowała, że D (...) zastosował konkretne uregulowania na podstawie których od stycznia 2023 r. do 31 grudnia 2025 r. od Pani świadczenia nie będą potrącane podatki.

Za 2024 r. świadczenie wskazane we wniosku nie zostało opodatkowane w Niemczech.

Pytania

1)Czy świadczenie z Niemiec otrzymywane w okresie od 1 czerwca 2023 r. i w 2024 r. podlegało opodatkowaniu w Polsce na podstawie art. 19 ust. 2 i art. 24 ust. 2a) Umowy między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku z dnia 14 maja 2003 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 12, poz. 90) z uwzględnieniem art. 27 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

2)Czy otrzymywane świadczenie może korzystać ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, do kwoty 700 zł miesięcznie?

Pani stanowisko w sprawie

W Pani odczuciu zrozumiały jest zapis art. 19 ust. 2a) umowy, zgodnie z którym emerytura wypłacana dla pracownika służby publicznej pochodzi z funduszy utworzonych przez Państwo niemieckie i podlega tylko opodatkowaniu w Niemczech. Tym samym świadczenie wypłacane dla Pani po śmierci małżonka jest powiązane z tą emeryturą i traktowane jest na takich samych zasadach.

W art. 19 ust. 2b) jest odstępstwo od tej zasady, i jeśli osoba otrzymuje takie świadczenie w drugim umawiającym się Państwie, w Pani przypadku w Polsce, posiada polskie obywatelstwo i w nim miejsce zamieszkania, to takie świadczenie podlega opodatkowaniu tylko w Polsce.

Pani zdaniem w kontekście przepisów art. 24 ust. 2a) Umowy pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a RFN w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku z dnia 14 maja 2003 r. metoda wyłączenia z progresją była prawidłowo zastosowana w Pani przypadku.

W rozliczeniu PIT-36 z załącznikiem PIT/ZG za rok 2023 do Pani dochodu osiąganego w Polsce (emerytura ZUS) dodała Pani dochód jaki wpłynął na Pani konto bankowe w polskim Banku w okresie od 1 czerwca 2023 r. do 31 grudnia 2023r. (przeliczając wpływy w Euro na walutę polska), po czym na podstawie art. 27 ust. 8 wyliczyła Pani podatek wg skali podatkowej od wyliczonych łącznych dochodów, a w następstwie dalszych wyliczeń otrzymała Pani wskaźnik stopy procentowej, według której wyliczyła należny podatek tylko od dochodu polskiego.

Taką samą metodą rozliczyła Pani PIT-36 z załącznikiem PIT/ZG za 2024 r., z tym że uwzględniła Pani dochód z Niemiec za cały rok 2024, gdyż była już rezydentem polskim o nieograniczonym obowiązku podatkowym.

Ponadto Pani zdaniem świadczenie (alimenty), które Pani otrzymuje pomimo, że nie zostało przyznane na podstawie postanowienia Sądu czy ugody tylko decyzją administracyjną Burmistrza, reprezentującego organ lokalny, (Ratusz - pracodawcę Pani zmarłego małżonka) w świetle art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, powinno korzystać ze zwolnienia do kwoty 700 zł miesięcznie. Przy rozliczaniu podatku za 2023 r. i 2024 r. nie uwzględniła Pani takiego zwolnienia, z uwagi na swoje wątpliwości.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

W myśl art. 4a ww. ustawy:

Przepisy art. 3 ust. 1, 1a, 2a i 2b stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.

Z opisu zdarzenia wynika, że jest Pani obywatelką polską i do 19 maja 2023 r. była Pani zameldowana i mieszkała w Niemczech. 19 marca 2019 r. w Niemczech wyszła Pani za mąż. W dniu 22 września 2022 r. Pani małżonek nagle zmarł.

Pani mąż przez 40 lat pracował jako urzędnik w Ratuszu w A. W lutym 2014 r. przeszedł na urzędniczą emeryturę i jako wynagrodzenie otrzymywał – Pension / Ruhegehalt w wysokości 71,75% ostatniego wynagrodzenia z pracy w Ratuszu. W październiku 2022 r. złożyła Pani w Ratuszu w A wniosek o wypłatę świadczenia Y, po zmarłym mężu. W związku z tym, że przepisy dla urzędników są rygorystyczne, wg Art. 38 X, nie ma Pani prawa do renty wdowiej, ponieważ w dniu zawarcia związku małżeńskiego, mąż znajdował się na emeryturze i osiągnął wiek przekraczający 65 lat. Wobec powyższego przepisu, Burmistrz A wydał Decyzję administracyjną o przyznaniu Pani z dniem (..) października 2022 r. świadczenia w kwocie: (..) Euro jako „Unterhaltsbeitrag”, które w tłumaczeniu na język polski oznacza składkę na utrzymanie, alimenty. Na wysokość przyznanych alimentów wpływ ma wiele czynników: wiek wdowy, staż małżeński, osiągane dochody. W Pani przypadku jako podstawę do wyliczenia świadczenia na utrzymanie przyjęto 55 % wysokości Ruhegehalt Pani męża, następnie kwotę tę pomniejszono o Pani dochód brutto z tytułu emerytury z ZUS, przeliczony wg obowiązującego kursu Euro/PLN, pozostawiając kwotę 300 Euro, jako wolną od doliczeń.

W 2024 r. miała Pani miejsce zamieszkania do celów podatkowych wyłącznie w Polsce gdzie podlegała Pani nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

Świadczenie, które otrzymuje Pani z Niemiec nie stanowi płatności z niemieckiego obowiązkowego systemu ubezpieczeń socjalnych. Wskazane we wniosku świadczenie „Unterhaltsbeitrag” przysługuje wyłącznie małżonce zmarłego, w sytuacji gdy z powodu zawarcia małżeństwa z urzędnikiem, który znajdował się na emeryturze i przekroczył wiek 65 lat, po jego śmierci wdowa nie ma prawa do otrzymania świadczenia „Witwengeld” tzw. po polsku renty wdowiej. Uprawnienie do tego świadczenia wynika z przepisów o zaopatrzeniu urzędników państwowych - podstawa prawna (...). Otrzymanie tego świadczenia było uzależnione od uprzedniej pracy sprawowanej jako urzędnik przez Pani zmarłego małżonka i jest powiązane stricte z emeryturą, jaką zmarły małżonek otrzymywał. W decyzji administracyjnej podpisanej przez Burmistrza Ratusza wskazano, że na podstawie Art. 38 (...) przyznaje się świadczenie w kwocie: (..) € od (..) października 2022 r. (do ustalenia jego wysokości od przyjętej kwoty wyjściowej odjęto Pani dochód brutto z tytułu emerytury z ZUS, przeliczony na walutę Euro i pomniejszony o kwotę 300 Euro jako wolną od doliczeń). W Decyzji tej nie określono na jaki konkretny czas zostało ono przyznane, bez wskazania możliwości odebrania go w sytuacji przekroczenia określonego progu dochodów. W potwierdzeniach wypłat, które X na wniosek Ratusza rozlicza i przekazuje na Pani rachunek bankowy świadczenie określa się jako Laufender Versorgungsbezug, tłumacząc na język polski świadczenia z tytułu renty, emerytury itp. W Banku na Pani koncie jako tytuł podany jest Versorgungsbezug /Auszahlung, nr referencyjny polecenia przelewu, szczegółowy cel polecenia przelewu PENS (co jest skrótem od Pension, czyli emerytura Pani męża - urzędnika) dodatkowe instrukcje Renta/Emerytura. Świadczenia od 1 czerwca 2023 r. do 31 grudnia 2023 r. są wykazane jako zwolnione z podatku w Niemczech i przyporządkowane do wypłaty i opodatkowania na terenie Polski.

Za 2024 r. świadczenie wskazane we wniosku nie zostało opodatkowane w Niemczech.

Mając na uwadze, że opisane we wniosku świadczenie otrzymuje Pani z Niemiec, mają do niego zastosowanie przepisy umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku z dnia 14 maja 2003 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 12, poz. 90).

W myśl art. 18 ust. 1 tej umowy:

Emerytury i podobne świadczenia lub renty, otrzymywane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie z drugiego Umawiającego się Państwa, podlegają opodatkowaniu tylko w tym pierwszym Państwie.

Na podstawie art. 18 ust. 2 umowy:

Bez względu na postanowienia ustępu 1 niniejszego artykułu płatności otrzymywane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w jednym Umawiającym się Państwie z obowiązkowego systemu ubezpieczeń socjalnych drugiego Umawiającego się Państwa, podlegają opodatkowaniu tylko w tym drugim Państwie.

Z powyższych przepisów wynika zatem, że renty oraz emerytury i podobne świadczenia z Niemiec, wypłacane osobie mającej miejsce zamieszkania w Polsce, podlegają co do zasady opodatkowaniu tylko w Polsce. Wyjątek dotyczy jednak sytuacji, gdy świadczenia są wypłacane z niemieckiego obowiązkowego systemu ubezpieczeń socjalnych – podlegają one bowiem opodatkowaniu tylko w Niemczech.

Zgodnie z Komentarzem do Modelowej Konwencji, artykuł 18 MK OECD obejmuje nie tylko emerytury wypłacane bezpośrednio byłym pracownikom najemnym, lecz również innym beneficjentom (na przykład żyjącym współmałżonkom lub dzieciom pracowników) a także renty i inne podobne świadczenia.Warunkiem, który musi zostać przy tym spełniony, jest ich związek z wcześniejszą pracą wykonywaną przez pracownika oraz ich charakter, polegający na zabezpieczeniu środków do życia.

Natomiast na podstawie wskazanego przez Panią art. 19 ust. 2 umowy:

a)Emerytura wypłacana przez lub pochodząca z funduszy utworzonych przez Umawiające się Państwo, jego jednostkę terytorialną lub organ lokalny, osobie fizycznej z tytułu świadczenia usług na rzecz tego Państwa, jego jednostki terytorialnej lub organu lokalnego, podlega opodatkowaniu tylko w tym Państwie.

b)Jednakże taka emerytura podlega opodatkowaniu tylko w drugim Umawiającym się Państwie, jeśli osoba fizyczna jest obywatelem tego Państwa i posiada w nim miejsce zamieszkania.

Jeśli zatem emerytura jest wypłacana przez lub pochodząca z funduszy utworzonych przez państwo niemieckie, jego jednostkę terytorialną lub organ lokalny, osobie fizycznej z tytułu świadczenia usług na rzecz tego państwa, jego jednostki terytorialnej lub organu lokalnego, to zgodnie z art. 19 ust. 2 lit. a) ww. umowy podlega opodatkowaniu tylko w Niemczech. Jednakże, gdy osoba otrzymująca taką emeryturę ma obywatelstwo polskie i zamieszkuje w Polsce płatności takie podlegają opodatkowaniu tylko w Polsce.

Przepis ten jednak – jak wynika z jego literalnego brzmienia – ma zastosowanie wyłącznie do emerytur, w konsekwencji nie może on mieć zastosowania do świadczenia określanego jako „alimenty, zasiłek na utrzymanie wdowy po śmierci małżonka”.

Wypłaty, które nie mieszczą się w ramach artykułów 18 lub 19, podlegają opodatkowaniu zgodnie z art. 22 ust. 1 umowy, w myśl którego:

Dochody osoby mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie, bez względu na to, gdzie są osiągane, a które nie są objęte postanowieniami poprzednich artykułów niniejszej umowy, podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie.

Mając zatem na uwadze, że – jak Pani wskazała:

·nie jest uprawniona do otrzymywania renty wdowiej,

·otrzymuje Pani świadczenie„ Unterhaltsbeitrag” określane jako alimenty, zasiłek na utrzymanie wdowy po śmierci małżonka,

·świadczenie nie jest wypłacane z obowiązkowego systemu ubezpieczeń socjalnych,

·ma na celu zapewnienie środków na utrzymanie po śmierci małżonka,

·otrzymanie tego świadczenia było uzależnione od uprzedniej pracy sprawowanej jako urzędnik przez Pani zmarłego małżonka i jest powiązane stricte z emeryturą, jaką zmarły małżonek otrzymywał,

·jako podstawę do wyliczenia świadczenia na utrzymanie przyjęto 55% wysokości świadczenia otrzymywanego przez męża, na wysokość świadczenia ma wpływ wiek wdowy, staż małżeński, osiągane dochody,

·świadczenie wypłaca instytucja emerytalna X

uznać należy, że świadczenie dla wdowy nieupoważnionej do otrzymania renty wdowiej po urzędniku z Niemiec należy zakwalifikować do „innych podobnych świadczeń”, o których mowa w art. 18 ust. 1 ww. umowy.

Z uwagi na okoliczność, że świadczenie nie stanowi stricte emerytury to nie może mieć do niego zastosowania art. 19 ust. 2 umowy.

Powyższe oznacza, że świadczenie otrzymywane przez Panią od czerwca 2023 r. i w 2024 r. podlegało opodatkowaniu – stosownie do art. 18 ust. 1 umowy – tylko w miejscu Pani zamieszkania czyli w Polsce.

Niezależnie od dokonanej powyżej kwalifikacji świadczenia do art. 18 ust. 1 umowy, należy również zauważyć, że zgodnie z każdym z ww. przepisów (tj. art. 18 ust. 1 lub art. 19 ust. 2 lit. b) lub też art. 22 ust. 1) w przypadku gdy świadczenie otrzymuje osoba mająca miejsce zamieszkania w Polsce a – w odniesieniu do art. 19 ust. 2 umowy – posiada również obywatelstwo polskie to podlega ono opodatkowaniu tylko w Polsce.

Oznacza to, że ewentualne zakwalifikowanie świadczenia do któregokolwiek ze wskazanych powyżej przepisów umowy, również skutkowałoby opodatkowaniem świadczenia tyko w Polsce i nie doprowadziłoby do podwójnego opodatkowania świadczenia.

W konsekwencji, z uwagi na fakt, że świadczenie stosownie do art. 18 ust. 1 umowy podlegało opodatkowaniu tylko w Polsce to w świetle tej umowy nie wystąpiło podwójne opodatkowanie świadczenia. Nie może mieć zatem do niego zastosowania metoda unikania podwójnego opodatkowania, określona w art. 24 ust. 2 ww. umowy.

W Polsce przedmiotowe świadczenie podlega opodatkowaniu zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie z jego treścią:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, źródłami przychodów są inne źródła.

Na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie do art. 11a ust. 1 ustawy:

Przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użyte w ww. przepisie sformułowanie „w szczególności”, świadczy o tym, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter przykładowy i otwarty, zatem do tej kategorii należy zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

W rezultacie, świadczenie wypłacane w okresie wskazanym w Pani pytaniu należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z uwagi na fakt, że jak wyjaśniłem powyżej nie doszło do podwójnego opodatkowania świadczenia, nie ma do niego zastosowania art. 27 ust. 8 ustawy. Przepis ten znajduje zastosowanie wyłącznie w sytuacji gdy dochód podlega opodatkowaniu z zastosowaniem metody unikania podwójnego opodatkowania w postaci wyłączenia z progresją.

Ponadto odnosząc się do Pani wątpliwości związanych z możliwością zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy, wyjaśniam, że zgodnie z tym przepisem:

Wolne od podatku dochodowego są alimenty:

a)na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25. roku życia, oraz dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

b)na rzecz innych osób niż wymienione w lit. a, otrzymane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł.

Z zacytowanych przepisów wynika, że zwolnieniem, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, objęte są uzyskane alimenty – rozumiane jako świadczenia służące zaspokojeniu określonych potrzeb osoby do nich uprawnionej.

W przypadku alimentów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 127 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zastrzegł dodatkowych – poza ograniczeniem wiekowym oraz szczególnym uregulowaniem dotyczącym dzieci otrzymujących zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną – warunków, które muszą być spełnione aby otrzymane kwoty alimentów były zwolnione od opodatkowania. Alimenty te są zwolnione z opodatkowania w pełnej wysokości. Natomiast alimenty wypłacane innym osobom, w tym również dzieciom własnym, które ukończyły 25 rok życia aby korzystały ze zwolnienia muszą być im przyznane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej. Zwolnienie to nie może przekroczyć miesięcznie kwoty 700 zł.

W kontekście powyższego podkreślić należy, że zwolnienia przedmiotowe są wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, co oznacza, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą.

Skoro zatem wskazane we wniosku świadczenie nie jest otrzymywane w sposób wskazany w przepisie, tj. nie jest przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, to nie może ono korzystać z ww. zwolnienia przedmiotowego. Świadczenie, nawet jeśli w istocie ma charakter alimentów, lecz zostało przyznane w drodze decyzji administracyjnej nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy.

Z uwagi na brak podstaw do zastosowania zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, otrzymywane przez Panią świadczenie jako przychód, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ww. ustawy powinna zatem Pani wykazać w zeznaniu podatkowym PIT-36 składanym odpowiednio za 2023 i 2024 r. Świadczenie to podlega opodatkowaniu wg skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy, bez uwzględniania metody unikania podwójnego opodatkowania. W przedstawionej sytuacji nie powinna Pani składać informacji o wysokości dochodów/przychodów z zagranicy i zapłaconym podatku w roku podatkowym PIT/ZG.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawyz dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.