Opodatkowanie VAT odszkodowania za utracone wynagrodzenie radcy prawnego z urzędu - Interpretacja indywidualna z dnia 24 czerwca 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-2.4012.222.2025.2.MGO

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

21 marca 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 19 marca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie niepodlegania opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług odszkodowania za utracone wynagrodzenie.

Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 22 kwietnia 2025 r. (wpływ 22 kwietnia 2025 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Prowadzi Pan działalność jako radca prawny, opodatkowaną bez względu na wysokość sprzedaży.

Jednocześnie pełnił Pan funkcję obrońcy z urzędu wynagradzanego na podstawie stawek określonych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości. Wynagrodzenie wypłaca sąd, przed którym dana sprawa toczyła się w pierwszej instancji. Wynagrodzenie to jest opodatkowane na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT.

W latach 2017-2023 r. wynagrodzenie za czynności z urzędu ustalane było na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.

Wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2023 r. Trybunał Konstytucyjny uznał stawki minimalne określone w tym rozporządzeniu za niekonstytucyjne, bezprawnie zaniżone, co otwiera drogę do żądania odszkodowania w wysokości utraconego wynagrodzenia od Skarbu Państwa reprezentowanego przez Ministra Sprawiedliwości na podstawie art. 417(1) kodeksu cywilnego.

Odszkodowania aktualnie jeszcze Pan nie otrzymał, będzie ono dochodzone w sądzie.

W uzupełnieniu wniosku wskazał Pan, że:

Wystąpił Pan do sądu, ale nie z pozwem, bo ze względu na wątpliwości co do opodatkowania odszkodowania, nie potrafi Pan wskazać wysokości żądanej kwoty, natomiast wystąpił Pan o zawezwanie Skarbu Państwa - Ministra Sprawiedliwości do próby ugodowej. Jeżeli próba ugodowa się nie powiedzie – wystąpi Pan z pozwem po uzyskaniu interpretacji.

Na pytanie Organu „Na podstawie jakich przepisów (na jakiej podstawie prawnej) wystąpił/wystąpi Pan na drogę sądową o odszkodowanie w sprawie utraconego wynagrodzenia za świadczenie usług obrońcy z urzędu?”, odpowiedział Pan „Podstawą prawną jest art. 417(1) kodeksu cywilnego.”

Na pytanie zadane w wezwaniu „W jaki sposób ustalił/ustali Pan wysokość odszkodowania, którego dochodzi/będzie Pan dochodził w sądzie?”, odpowiedział Pan „Wysokość żądanej kwoty ustaliłem jako sumę różnic między kwotą otrzymaną w każdej sprawie, w której zastosowano niekonstytucyjne rozporządzenie, a stawką minimalną, która byłaby należna, gdyby zastosowano prawidłową stawkę.”

Na pytanie Organu „Czy wystąpił/będzie Pan występował na drogę sądową o ww. odszkodowanie odrębnie dla każdej ze spraw, w której występował Pan jako obrońca z urzędu?”, odpowiedział Pan „Będę występował z jednym powództwem o całość roszczenia za wszystkie sprawy.”

Na pytanie zadane w wezwaniu „Czy z tytułu wyświadczonych dotychczas usług obrońcy z urzędu, za które sąd wypłacił Panu wynagrodzenie odprowadził Pan podatek VAT należny?”, odpowiedział Pan „Podatek VAT od otrzymanego za prowadzone sprawy wynagrodzenia był odprowadzany.”

Na pytanie Organu „Na podstawie jakich przepisów ustalane jest obecnie wynagrodzenie za świadczenie usług obrońcy z urzędu?”, odpowiedział Pan „Obecnie wysokość wynagrodzenia za prowadzenia sprawy z urzędu jest ustalana na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14.05.2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu, wydanego na podstawie art. 2(3) ust. 2 ustawy o radcach prawnych.”

Na pytanie zadane w wezwaniu „Jak ustalana jest w chwili obecnej wysokość stawek za pełnienie funkcji obrońcy z urzędu?”, odpowiedział Pan „Stawkę w konkretnej sprawie ustala sąd w orzeczeniu kończącym sprawę.”

Pytanie

Czy odszkodowanie jakie Pan otrzyma, będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Pana stanowisko w sprawie

Zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem tym podlega także świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy. Zatem przyszłe odszkodowanie będzie miało związek z działalnością opodatkowaną.

Jednakże wymagane jest także istnienie bezpośredniego związku między odpłatnością, a czynnością opodatkowaną (wyrok TSUE C-16/93).

Tymczasem w omawianej sytuacji płatność, choć w obu wypadkach pochodzi od Skarbu Państwa, to jednak od różnych jego jednostek i na różnej podstawie prawnej. Podstawą odszkodowania jest bowiem bezprawne wyrządzenie szkody, w tym przypadku tzw. bezprawie ustawodawcze.

Dlatego uważa Pan, że odszkodowanie to nie będzie podlegało opodatkowaniu.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 775), zwanej dalej „ustawą” lub „ustawą o VAT”:

Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy:

Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o VAT zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub świadczącego usługę. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest zatem określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonania tego świadczenia miało być wypłacone. Muszą być zatem spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie - jako usługa - podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dana usługa podlega więc opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. w sprawach C-16/93, C-213/99, C-404/99) podkreślając, że o dostawie towarów i usług za wynagrodzeniem można mówić jedynie w sytuacji, gdy istnieje ścisły związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty na relacjach cywilnoprawnych pomiędzy podmiotami. Związek, o którym mowa musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że odpłatność następuje za to świadczenie.

Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. sprawy C-154/80, C-89/81, C-16/93, C-498/99) wynika, że za świadczenie usług za wynagrodzeniem, a więc czynność opodatkowaną VAT, uważane mogą być sytuacje, w których:

•istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje wzajemne świadczenie,

•wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,

•istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy usługi,

•odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana podatkiem VAT,

•istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości świadczenia wzajemnego.

Przy czym, nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów albo świadczenie usług – w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy oraz art. 8 ust. 1 ustawy - podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Na mocy art. 15 ust. 1 ustawy o VAT:

Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy o VAT:

Reasumując powyższe, aby dana czynność była objęta podatkiem VAT, musi zatem:

1) spełniać definicję dostawy towarów lub świadczenia usług,

2) być świadczona odpłatnie,

3) zostać wykonana w ramach działalności gospodarczej, przez podmiot działający w roli podatnika.

W związku z tym, że przepisy prawa podatkowego nie definiują pojęcia „odszkodowanie”, należy posiłkować się przepisami Kodeksu cywilnego.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.) rozróżnia dwa rodzaje szkód: deliktową (wynikającą z czynów niedozwolonych) oraz kontraktową (wynikającą z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania umownego).

I tak, stosownie do art. 415 Kodeksu cywilnego:

Jak stanowi art. 417¹ § 1 Kodeksu cywilnego:

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Natomiast w myśl art. 471 Kodeksu cywilnego:

Biorąc pod uwagę wyżej przytoczone przepisy, szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczeniem w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Ustalanie statusu wypłacanej kwoty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie ma bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Odwołując się zatem do art. 361 i art. 471 Kodeksu cywilnego należy stwierdzić, że istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku brakuje czynnika ekwiwalentności, bowiem odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika, ale koniecznością pokrycia szkody powstałej w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania usługi. Bez znaczenia pozostaje, jak strony umowy nazwą daną płatność. Istotnym jest, czy stanowi ona zapłatę za konkretne świadczenie, czy też jest odszkodowaniem. Innymi słowy – nazwanie płatności „rekompensatą” czy też „odszkodowaniem” nie zmienia jej charakteru w opisanym powyżej znaczeniu.

Z opisu sprawy wynika, że pełnił Pan funkcję obrońcy z urzędu wynagradzanego na podstawie stawek określonych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości. Wynagrodzenie wypłaca sąd, przed którym dana sprawa toczyła się w pierwszej instancji. Wynagrodzenie to jest opodatkowane na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT. W latach 2017-2023 r. wynagrodzenie za czynności z urzędu ustalane było na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu. Wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2023 r. Trybunał Konstytucyjny uznał stawki minimalne określone w tym rozporządzeniu za niekonstytucyjne, bezprawnie zaniżone, co otwiera drogę do żądania odszkodowania w wysokości utraconego wynagrodzenia od Skarbu Państwa reprezentowanego przez Ministra Sprawiedliwości na podstawie art. 417(1) kodeksu cywilnego. Odszkodowania aktualnie jeszcze Pan nie otrzymał, będzie ono dochodzone w sądzie. Wysokość żądanej kwoty ustalił Pan jako sumę różnic między kwotą otrzymaną w każdej sprawie, w której zastosowano niekonstytucyjne rozporządzenie, a stawką minimalną, która byłaby należna, gdyby zastosowano prawidłową stawkę. Będzie Pan występował z jednym powództwem o całość roszczenia za wszystkie sprawy. Podatek VAT od otrzymanego za prowadzone sprawy wynagrodzenia był odprowadzany. Obecnie wysokość wynagrodzenia za prowadzenia sprawy z urzędu jest ustalana na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu, wydanego na podstawie art. 22(3) ust. 2 ustawy o radcach prawnych. Stawkę w konkretnej sprawie ustala sąd w orzeczeniu kończącym sprawę.

Stosownie do treści art. 4 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r., poz. 499 ze zm.):

W myśl art. 6 ust. 1 ww. ustawy o radcach prawnych:

Zgodnie z art. 22³ ust. 1 ww. ustawy o radcach prawnych:

Zgodnie z art. 78 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (t. j. Dz. U. z 2025 r., poz. 46 ze zm.), dalej „kpk”:

W myśl art. 81 § 1 kpk:

Stosownie do art. 81a §1 kpk:

Jak stanowi art. 626 §1 kpk:

Jak wynika z powyższych regulacji - wykonywanie zawodu radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej. Z kolei świadczenie pomocy prawnej przez radcę prawnego to w szczególności udzielanie porad i konsultacji prawnych, sporządzanie opinii prawnych, opracowywanie projektów aktów prawnych oraz występowanie przed urzędami i sądami w charakterze pełnomocnika lub obrońcy. Radca prawny świadczy pomoc prawną z wyboru lub z urzędu. W przypadku spraw z urzędu koszty pomocy prawnej ponosi Skarb Państwa albo jednostka samorządu terytorialnego, jeżeli przepis szczególny tak stanowi.

Świadczenie pomocy prawnej z urzędu jest wypełnieniem obowiązku o charakterze publicznoprawnym (służy ono bowiem zapewnieniu osobom ubogim nieodpłatnej pomocy prawnej poprzez ustanowienie z urzędu pełnomocników lub obrońców procesowych).

W przypadku spraw karnych - oskarżony, który nie ma obrońcy z wyboru, może żądać, aby mu wyznaczono obrońcę z urzędu. W tej sytuacji sąd wyznacza oskarżonemu obrońcę z urzędu, jest on wyznaczany z listy obrońców. Jednocześnie w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie karnej sąd określa, kto, w jakiej części i zakresie ponosi koszty procesu.

Tym samym za czynności podejmowane w charakterze obrońcy z urzędu radca prawny uzyskuje wynagrodzenie od sądu. Wynagrodzenie to podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Jak Pan podaje, w latach 2017 – 2023 wynagrodzenie za czynności z urzędu prowadzone przez radców prawnych było ustalane przez sąd na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu. Koszty tej nieopłaconej pomocy prawnej obejmują m.in. opłatę ustaloną zgodnie z przepisami ww. rozporządzenia (§ 2 pkt 1 ww. rozporządzenia). Opłatę tę – zgodnie z treścią § 4 ust. 1 ww. rozporządzenia - ustala się w wysokości określonej w rozdziałach 2-4, przy czym nie może ona przekraczać wartości przedmiotu sprawy.

Przepis § 4 ust. 1 ww. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z konstytucją na mocy wyroku z dnia 20 kwietnia 2023 r. o sygn. akt SK 53/22.

Trybunał Konstytucyjny orzekł bowiem, że:

Skarga konstytucyjna została wniesiona z uwagi na to, że przepis § 4 ust. 1 ww. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości przewidywał dla radców prawnych działających z urzędu kwoty wynagrodzenia w wysokości niższej niż określone w rozporządzeniu z 2015 r. dot. opłat za te same czynności radców prawnych, ale za sprawy prowadzone z wyboru. W skardze podniesiono, że regulacja ta ma charakter dyskryminujący dla radcy prawnego działającego z urzędu, naruszając prawo do równego traktowania przez władze publiczne oraz prawo do otrzymania równego wynagrodzenia w sytuacji, gdy radca wykonuje tożsame obowiązki jako pełnomocnik z urzędu i jako pełnomocnik z wyboru. Minister Sprawiedliwości dokonał więc zróżnicowania stawek wynagrodzenia według kryterium podmiotowego, inaczej traktując radców prawnych świadczących pomoc prawną z urzędu oraz radców prawnych świadczących pomoc prawną z wyboru. Nie ma według skarżącej znaczenia, czy usługi są świadczone przez radcę prawnego działającego na zlecenie sądu ustanawiającego go pełnomocnikiem z urzędu dla strony postępowania względem radcy prawnego występującego w sprawie na zlecenie strony.

Trybunał w wyroku tym stwierdził, że różnicowanie wynagrodzenia radców prawnych, tj., obniżenie pełnomocnikom z urzędu wynagrodzenia, które otrzymaliby, gdyby występowali w sprawie jako pełnomocnicy z wyboru, nie ma konstytucyjnego uzasadnienia.

Jednocześnie z uzasadnienia do tego wyroku wynika, że:

Tym samym mamy do czynienia z sytuacją, gdy w odniesieniu do przepisu, na podstawie którego sąd orzekł o wynagrodzeniu radcy prawnego za czynności podejmowane z urzędu, została stwierdzona przez TK jego niekonstytucyjność. Jednocześnie Trybunał uznał, że zastosowanie powinny mieć w tej sytuacji stawki minimalne określone w rozporządzeniu z 2015 r. odnoszącym się do określenia wynagrodzenia radcy prawnego za czynności podejmowane z wyboru.

W opisie zdarzenia przyszłego stwierdził Pan, że ww. wyrok Trybunału Konstytucyjnego otwiera drogę do żądania odszkodowania w wysokości utraconego wynagrodzenia od Skarbu Państwa na podstawie art. 417¹ kodeksu cywilnego. Jednocześnie wskazał Pan, że jeżeli próba ugodowa skierowana do Ministra Sprawiedliwości się nie powiedzie, wystąpi Pan do sądu z pozwem.

Należy jednak zwrócić uwagę, że ustalanie statusu otrzymanej przez Pana kwoty jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem.

Jeżeli zwróci się Pan z żądaniem wypłacenia odszkodowania w trybie art. 417¹ kodeksu cywilnego za szkodę wyrządzoną przez wydanie aktu normatywnego niezgodnego z konstytucją, a wysokość żądanej przez Pana kwoty to suma różnic między kwotą otrzymaną w każdej sprawie, w której zastosowano niekonstytucyjne rozporządzenie a stawką minimalną, która byłaby należna, gdyby zastosowano prawidłową stawkę, to otrzymana przez Pana kwota będzie stanowić de facto uzupełnienie (podwyższenie) wynagrodzenia za świadczoną przez Pana pomoc prawną z urzędu w latach 2017-2023.

Otrzymał Pan bowiem od sądu, przed którym toczyła się dana sprawa karna, wynagrodzenie za czynności podejmowane w charakterze obrońcy z urzędu. Jednak wynagrodzenie to zostało ustalone na podstawie przepisów ww. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, co do których stwierdzono ich niezgodność z konstytucją. Jak Pan wskazuje, zostało ono „bezprawnie zaniżone”. W tym przypadku bowiem powinny zostać (jak stwierdził TK w ww. wyroku) zastosowane wyższe stawki z rozporządzenia dot. pomocy prawnej świadczonej przez radców prawnych z wyboru.

Jeżeli więc otrzyma Pan żądaną kwotę za wszystkie prowadzone w charakterze obrońcy z urzędu sprawy karne w latach 2017-2023, to kwota ta będzie miała ścisły związek z wykonanymi przez Pana w tych latach usługami pomocy prawnej świadczonej z urzędu. Samo nazwanie przez Pana wypłaconej kwoty „odszkodowaniem” czy wskazanie, że płatność ta będzie pochodziła od różnych jednostek Skarbu Państwa i będzie wypłacona w oparciu o różną podstawę prawną, nie zmieniają na gruncie podatku od towarów i usług jej charakteru. Nadal otrzymana kwota stanowi dodatkowe wynagrodzenie za wykonane przez Pana usługi pomocy prawnej, pomimo że zamierza Pan ubiegać się o jej wypłatę na podstawie cytowanego wyżej przepisu kodeksu cywilnego.

Nie można więc przyjąć, że w analizowanej sytuacji otrzymana w przyszłości kwota nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT jako nie mająca bezpośredniego związku z czynnością opodatkowaną.

Należy zatem stwierdzić, że kwota, którą Pan zażąda od Skarbu Państwa stanowi element wynagrodzenia za wykonane przez Pana usługi pomocy prawnej z urzędu w latach 2017-2023 i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Ustosunkowując się natomiast do powołanego przez Pana wyroku TSUE w sprawie C-16/93, należy wskazać, że wyrok ten dotyczy ulicznego grajka, który otrzymywał od przechodniów dobrowolne datki. W wyroku tym Trybunał orzekł o braku opodatkowania otrzymanych datków z uwagi na brak bezpośredniego związku między graniem muzyki a zapłatą oraz na dobrowolność datków. W analizowanej sprawie otrzymane przez Pana kwoty mają bezpośredni związek z wykonywanymi w przeszłości przez Pana usługami pomocy prawnej. Ponadto nie występuje dobrowolność w ustaleniu wysokości kwoty Panu należnej. Trybunał Konstytucyjny sprawie SK 53/22 wyraźnie w uzasadnieniu wyroku wskazał, o jaką kwotę zainteresowane podmioty mogą się ubiegać w związku z niekonstytucyjnością przepisu § 4 ust. 1 ww. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 2016 r. Na tę kwotę wskazał Pan również we wniosku.

W związku z powyższym, Pana stanowisko należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany z przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Pana w złożonym wniosku. Biorąc pod uwagę powyższe, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.