Wyrok SN z dnia 24 czerwca 2025 r., sygn. II USKP 125/23

Istota problemu

Problem prawny dotyczył wykładni i stosowania przepisów określających przesłanki uznania dziecka w wieku poniżej 16 lat za osobę niepełnosprawną, w szczególności interpretacji pojęcia "konieczności zapewnienia całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku" z art. 4a ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Spór dotyczył małoletniego chorego na fenyloketonurię, który został uznany za osobę niepełnosprawną, ale bez stwierdzenia konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby. Centralnym zagadnieniem było ustalenie właściwego standardu oceny niepełnosprawności dzieci oraz określenie, jakie konkretne okoliczności faktyczne powinny być ustalone, aby prawidłowo zastosować przepisy prawa materialnego do konkretnego przypadku choroby metabolicznej u dziecka.

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Sąd stwierdził, że ocena niepełnosprawności osoby do 16 roku życia wymaga kompleksowego, wieloetapowego postępowania: ustalenia występowania stanów chorobowych z § 2 rozporządzenia, określenia okresu trwania upośledzenia stanu zdrowia powyżej 12 miesięcy, następnie oceny czy powodują one niezdolność do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych w sposób uzasadniający konieczność zapewnienia całkowitej opieki przewyższającej normalną opiekę nad dzieckiem w danym wieku. Sąd podkreślił, że kryterium niepełnosprawności dziecka różni się od niezdolności do samodzielnej egzystencji osób dorosłych - chodzi o zdolność do zaspokajania podstawowych potrzeb adekwatną do wieku. Uznał za wadliwe ograniczenie się przez sądy do przyjęcia końcowych wniosków opinii biegłej bez przedstawienia przesłanek faktycznych uzasadniających taką konkluzję, co uniemożliwia weryfikację poprawności zastosowania prawa materialnego.