Interpretacja indywidualna z dnia 29 września 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.790.2025.2.ALN

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

29 lipca 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 29 lipca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie uznania nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego za czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i dokumentowania tych usług notą księgową. Uzupełnił go Pan pismami z 28 sierpnia 2025 r. (data wpływu). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca jest radcą prawnym, wpisanym na listę radców prawnych prowadzoną przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w (...). Wnioskodawca prowadzi od 2020 r. jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą Kancelaria Radcy Prawnego A., której przedmiotem jest działalność prawnicza. Wnioskodawca w ramach działalności gospodarczej świadczy usługi prawnicze na rzecz osób fizycznych, nieprowadzących działalności gospodarczej oraz przedsiębiorców (osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz jednostek organizacyjnych, w tym osób prawnych), dalej jako: Klienci, w zakresie, w jakim działalność radcy prawnego została uregulowana w odrębnych przepisach prawa m.in. w ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 499.).

Działalność Wnioskodawcy obejmuje udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii prawnych, opracowywanie projektów pism procesowych, aktów prawnych, umów oraz reprezentowanie Klientów przed sądami oraz innymi organami, np. administracji publicznej, samorządowej. W związku ze świadczeniem usług prawniczych w ramach prowadzonej Kancelarii Racy Prawnego Wnioskodawca zarejestrował działalność gospodarczą wpisaną do CEiDG, jako działalność prawniczą - kod PKD 69.10.Z. - usługi prawne.

W 2021 r. Wnioskodawca ukończył kurs na doradcę obywatelskiego. Po odbyciu kursu oraz zdaniu egzaminu z wynikiem pozytywnym Wnioskodawca uzyskał tytuł doradcy obywatelskiego. Zaświadczenie potwierdzające posiadanie wiedzy i umiejętności z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego zostało wydane (…) (nr 1) przez (…).

Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem podatku VAT, w konsekwencji usługi świadczone na rzecz Klientów dokumentuje, w zależności od statusu Klienta, poprzez wystawienie faktury VAT albo paragonu z kasy fiskalnej.

W ramach praktyki radcowskiej Wnioskodawca świadczy nieodpłatne poradnictwo obywatelskie określone w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 1534 z późn. zm.). Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, zapewnienie osobom uprawnionym nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego należy do zadań zleconych Powiatu z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez Powiat samodzielnie albo w porozumieniu z gminami. Powiat realizuje powyższe zadanie zlecone, poprzez zawieranie umów z organizacjami pożytku publicznego, tj.: stowarzyszeniami, fundacjami, które wyłaniane są co roku na skutek przeprowadzonego konkursu przez powiat. Wyłonione na skutek konkursu organizacje pożytku publicznego zawierają umowy o świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego z konkretnymi doradcami obywatelskimi. Organizację pozarządową wyłania się corocznie w otwartym konkursie ofert, o którym mowa w ustawie z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 1491, 1761), przeprowadzanym jednocześnie na powierzenie prowadzenia punktów przeznaczonych na udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Organizacja pozarządowa zapewnia udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie umowy zawartej z powiatem. Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 1534 z późn. zm.), nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie przysługują osobie uprawnionej, która nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej, w tym osobie fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą niezatrudniającej innych osób w ciągu ostatniego roku. Osoba uprawniona, przed uzyskaniem nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, składa pisemne oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. Osoba korzystająca z nieodpłatnej pomocy prawnej w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej dodatkowo składa oświadczenie o niezatrudnianiu innych osób w ciągu ostatniego roku. Oświadczenie składa się prawnikowi udzielającemu nieodpłatną pomoc prawną lub doradcy obywatelskiemu świadczącemu nieodpłatne poradnictwo obywatelskie. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie udzielane w punkcie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego obejmuje zgodnie z art. 3a ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierzające do podniesienia świadomości tej osoby o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu problemu, w tym, w razie potrzeby, sporządzenie wspólnie z osobą uprawnioną planu działania i pomoc w jego realizacji. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego.

Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie nie jest tożsame z działalnością prawniczą, a do jego świadczenia nie jest wymagane posiadanie tytułu adwokata albo radcy prawnego. Niezbędne jest ukończenie szkolenia na zasadach określonych w Ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej. Wnioskodawca zawiera umowy o udzielanie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego z organizacjami pozarządowymi, z którymi w celu realizacji zadań zleconych współpracuje Powiat (...).

Obecnie Wnioskodawca udziela nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie Umowy zawartej z Fundacją (...) z siedzibą w (...). Nie jest jednak wykluczone, że umowa będzie kontynuowana w kolejnych latach albo Wnioskodawca zawrze umowę z inną organizacją pozarządową, której Powiat zleci prowadzenie punktu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Na podstawie Umowy o świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Wnioskodawca zobowiązał się lub zobowiąże do świadczenia poradnictwa obywatelskiego osobom uprawnionym w ramach wyznaczonych dyżurów w punktach nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz w miejscu i czasie wyznaczonym w Umowie. Zasady świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego są tożsame z zasadami udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, które określa Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej. Wykonywanie umowy zawartej z Fundacją następuje poprzez osobiste świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w trakcie dyżurów odbywających się w określonym przedziale czasowym zgodnie z harmonogramem i określonej lokalizacji punktu nieodpłatnej pomocy prawnej, wskazanych w zawartej umowie.

Zgodnie z zawartą z Fundacją umową Wnioskodawca będzie świadczył nieodpłatne poradnictwo obywatelskie w poniedziałki, środy, czwartki, piątki w godz. od 7:30 do 11:30, a także we wtorki od 8:00 do 12:00. Zgodnie z przepisami zawartymi w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, w przypadku, gdy liczba osób uprawnionych, którym ma zostać udzielona nieodpłatna pomoc prawna lub świadczone nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, uniemożliwia sprawne umawianie terminów wizyt w punktach na obszarze danego powiatu, czas trwania dyżuru może ulec wydłużeniu do co najmniej 5 godzin dziennie we wszystkich punktach na obszarze tego powiatu. Wydłużenie czasu trwania dyżuru następuje na żądanie starosty.

Wnioskodawca świadczy nieodpłatne poradnictwo obywatelskie samodzielnie i osobiście bez udziału innych osób, w szczególności współpracowników. W przypadku, gdy Wnioskodawca nie będzie mógł w danym dniu i godzinach świadczyć nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego osobiście z powodu zaistnienia szczególnych okoliczności (choroba, ważne zdarzenie losowe), obowiązany jest do wyznaczenia zastępcy. Wnioskodawca w związku z zaistnieniem sytuacji losowych niemożności świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego nie może zmienić godzin i dni świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na takie, które by mu pasowały ponieważ nie ma wpływu na harmonogram pracy opracowany przez Powiat.

Wynagrodzenie określone w zawartej z Fundacją umowie jest ustalone przez Fundację na podstawie przepisów Ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz stosownego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Wynagrodzenie wypłacane jest za osobiste świadczenie usług nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Wynagrodzenie określone w umowie jest ustalone przez Fundację na podstawie przepisów Ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz stosownego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, które wskazuje stawkę bazową na dany rok kalendarzowy, np. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 sierpnia 2024 r. w sprawie wysokości kwoty bazowej na 2025 rok (Dz. U. z 2024.1324).

Wnioskodawca nie ma wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego od Fundacji ani jego negocjacji, w szczególności wynagrodzenie nie jest zależne od ilości porad udzielonych w trakcie dyżurów, które Wnioskodawca odbył w trakcie miesiąca, a także nie jest zależne od ilości dyżurów w danym miesiącu.

Podstawą wypłaty wynagrodzenia jest każdy zrealizowany w danym miesiącu dyżur, przeprowadzony według harmonogramu punktu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej zgodnie z przedstawioną podpisaną ewidencją czasu pracy. W wykonaniu umowy, poza wynagrodzeniem, Wnioskodawca nie otrzymuje dodatkowych świadczeń. Wnioskodawca w zawartej umowie zobowiązuje się do świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w lokalu położonym na terenie Powiatu. W związku z tym, że świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego jest zadaniem zleconym Powiatu z zakresu administracji rządowej, to Powiat wybiera lokalizację punktu, w którym świadczone jest nieodpłatne poradnictwo obywatelskie. Powiat wybierając ofertę organizacji pozarządowej i następnie zawierając z Fundacją umowę wskazał w umowie lokalizację punktu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

W ramach punktu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego Powiat zapewnia lokal wyposażony w: meble biurowe (biurko, krzesła), zamykane na klucz szafy do przechowywania dokumentów, niezbędne urządzenia techniczne (urządzenie wielofunkcyjne - drukarka i skaner oraz komputer) oraz dostęp do sieci energetycznej, telefonicznej i teleinformatycznej, zapewniające dostęp do nieodpłatnej powszechnie dostępnej bazy aktów prawnych. Ponadto Powiat wyposaża lokale w podstawowe materiały biurowe oraz tusz (toner) do drukarki lub kserokopiarki. Umowa zawarta z Fundacją nic nie mówi na temat korzystania z wyposażenia, ale de facto Wnioskodawca korzysta na podstawie ww. umowy z infrastruktury stanowiącej własność Starostwa Powiatowego, w których zlokalizowany jest punkt nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

Wnioskodawca korzysta jedynie wyjątkowo z własnego laptopa, jednak nie wynika to z konieczności zapewnienia tego sprzętu we własnym zakresie, ale wygody i własnych chęci Wnioskodawcy.

Wnioskodawca nie ponosi gospodarczego, ekonomicznego ryzyka w związku z wykonywaniem czynności na podstawie umowy zawartej z Fundacją. Świadcząc nieodpłatne poradnictwo obywatelskie Wnioskodawca nie ponosi odpowiedzialności za świadczone usługi. Tworzone w ramach świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego projekty pism nie są sygnowane imieniem i nazwiskiem Wnioskodawcy. Wypełniając kartę pomocy "A" w części obejmującej punkt i dyżur wyraźnie jest wskazane, iż punkt jest prowadzony przez Fundację. Do wykonywania czynności wynikających z umowy zlecenia Wnioskodawca wykorzystuje lokal i infrastrukturę zapewnioną przez Powiat.

Kwestię zapewnienia infrastruktury reguluje § 5 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego z dnia 21 grudnia 2018 r. (Dz. U. Z 2018 r. poz. 2492).

Wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Powiatu powoduje, że jako zleceniobiorca Wnioskodawca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego. Istotną okolicznością jest także fakt, że Wnioskodawca nie ma wpływu na wysokość wynagrodzenia. Umowa zlecenia przewiduje bowiem stałe, zryczałtowane wynagrodzenie, niezależnie od liczby osób uprawnionych, które zgłoszą się na dyżur oraz efektu świadczonych usług. Od osób uprawnionych nie pobiera się żadnego wynagrodzenia za pomoc, której są beneficjentami. W świetle umowy zleceniobiorca nie może pobierać jakichkolwiek środków pieniężnych od osób obsługiwanych. W rezultacie, skoro umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, nie można mówić o ponoszeniu przez Wnioskodawcę ryzyka ekonomicznego. Wnioskodawca podpisał umowę jako osoba prowadząca kancelarię radcowską. Jednak świadcząc usługi objęte przedmiotową umową Wnioskodawca nie działa jako pełnomocnik prowadzący swoją działalność gospodarczą w ramach kancelarii, nie sporządza, ani nie podpisuje pism. Wnioskodawca nie używa w punkcie swoich pieczątek, szyldu, nie reprezentuje osób korzystających z nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego przed sądem, nie ma również żadnego wpływu na dobór osób korzystających z nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

W zawartej przez Wnioskodawcę umowie nie zostały zawarte postanowienia odnośnie odpowiedzialności wobec osób trzecich.

Umowa zawarta z Fundacją nie zobowiązuje Wnioskodawcy do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej wobec osób trzecich. Jednak z racji wykonywanego zawodu radcy prawnego, Wnioskodawca obowiązkowo podlega takiemu ubezpieczeniu. W związku z powyższym odpowiedzialność wobec osób trzecich ponosi podmiot, z którym Wnioskodawca zawarł umowę (Fundacja).

Wnioskodawca zaznacza, że w momencie złożenia rozpatrywanego wniosku o interpretację indywidualną dokumentuje świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego poprzez wystawienie faktury VAT na rzecz Fundacji. Wnioskodawca uwzględnia VAT należny na ww. fakturach oraz rozlicza w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. W związku ze specyficznymi zasadami świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w szczególności jego osobistym charakterem, Wnioskodawca powziął wątpliwość, czy świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego następuje w ramach prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej.

W uzupełnieni wniosku wskazał Pan:

Wynagrodzenie, które Pan otrzymuje i będzie otrzymywał od Fundacji za świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie zawartej umowy nie stanowi i nie będzie stanowiło przychodów, o których mowa w przepisach zawartych w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych;

Wynagrodzenie, które Pan otrzymuje i będzie otrzymywał od Fundacji za świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie zawartej umowy stanowi i będzie stanowiło przychody, o których mowa w art. 13 pkt. 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pytanie

1)Czy świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w ramach umowy na zasadach przedstawionych we wniosku o interpretację indywidualną stanowi świadczenie usług w ramach prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej, które podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?

2)Czy w odniesieniu do czynności opisanych w pkt 1 Wnioskodawca, z tytułu wykonania czynności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, powinien wystawić faktury VAT, czy też powinien wystawić notę księgową?

Pana stanowisko

Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie jako czynność niepodlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535), opodatkowaniu podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług. Jak stanowi art. 8 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Mając na względzie powyższe, opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług wykonywane przez podatnika VAT. W świetle art. 15 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług, status podatnika posiadają osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody.

Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. W konsekwencji, opodatkowaniu VAT podlegają czynności wykonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Jak stanowi natomiast art. 15 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług, za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności:

1)z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych;

2)z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zgodnie natomiast z art. 13 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 226 z późn. zm.), za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się m.in. przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej. W konsekwencji, przychody z działalności wykonywanej osobiście, to przychody ze świadczenia usług na podstawie umowy zlecenie, jeżeli nie są uzyskiwane w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej.

Mając na względzie powyższe, zdaniem Wnioskodawcy, przychody z nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w ramach umowy zlecenia o nieodpłatne poradnictwo obywatelskie powinny być kwalifikowane jako przychody z działalności wykonywanej osobiście, a nie prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej, co w konsekwencji prowadzi do wniosku, że świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego przez Wnioskodawcę nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.

Należy bowiem podkreślić, że nie każda forma aktywności zawodowej osoby fizycznej wykonującej tzw. wolny zawód jest związana z wykonywaną działalnością gospodarczą, ale jedynie taka, która spełnia przesłanki do uznania za działalność gospodarczą w świetle regulacji VAT. Jak podkreśla się w doktrynie prawa, wykonywanie zawodu adwokata albo radcy prawnego cechują różnice w stosunku do prowadzenia działalności gospodarczej obejmujące m.in. odmienne relacje łączące z klientami oraz osobiste wykonywanie wolnego zawodu o charakterze intelektualnym (por. J. Jacyszyn, Przedsiębiorca a wolny zawód, "Rejent" 2003, nr 10, s. 72-75). W konsekwencji, w celu ustalenia, czy osoba fizyczna wykonująca czynności związane z wykonywanym przez nią wolnym zawodem prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy VAT, należy każdorazowo zbadać, jaki jest kształt wzajemnych relacji, praw i obowiązków podmiotu w stosunku do podmiotu zlecającego te czynności. W szczególności, nie jest możliwe przypisanie wszystkich czynności osób fizycznych do prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Możliwość uznania udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej przez adwokata albo radcę prawnego za świadczenie usług w ramach działalności gospodarczej w istocie wyklucza sam charakter tej instytucji oraz przepisy ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej.

Zgodnie bowiem z art. 11 ust. 3a ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatne poradnictwo obywatelskie świadczy osoba, która posiada wykształcenie wyższe, ukończyła oceną pozytywną szkolenie z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego, zwane dalej „szkoleniem”, albo posiada doświadczenie w świadczeniu poradnictwa obywatelskiego i uzyskała zaświadczenie potwierdzające posiadanie wiedzy i umiejętności w tym zakresie wydane przez podmiot uprawniony do prowadzenia szkolenia. Powyższe wskazuje, że świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego stanowi przejaw osobistej działalności profesjonalnej radcy prawnego, posiadającego tytuł doradcy obywatelskiego, a nie jego działalności gospodarczej.

W tym kontekście należy stwierdzić, że radca prawny posiadający tytuł doradcy obywatelskiego, świadcząc nieodpłatne poradnictwo obywatelskie na rzecz osób uprawnionych w ramach Punktu Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego działa jako osoba fizyczna posiadająca uprawnienia i kwalifikacje, a nie jako przedsiębiorca prowadzący Kancelarię Radcowską. Wnioskodawca nie reprezentuje bowiem swojej Kancelarii, nie może również działać na rzecz swojej Kancelarii (np.: poprzez wręczanie wizytówek, nie działa pod swoim szyldem, nie używa pieczątek, itd.).

Ponadto, stosunek prawny i faktyczny pomiędzy Wnioskodawcą a Fundacją znacząco odbiega od stosunku łączącego Wnioskodawcę z Klientami.

W odniesieniu do definicji działalności wykonywanej osobiście, w tym przez przedstawicieli tzw. wolnych zawodów oraz rozróżnienia pomiędzy działalnością wykonywaną osobiście, a działalnością gospodarczą, należy zauważyć, że kwestia ta była przedmiotem licznych wyroków Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) oraz krajowych sądów administracyjnych. W świetle wyroków TSUE, akceptowanych przez orzecznictwo sądów administracyjnych, za samodzielną działalność gospodarczą nie może być uznana działalność prowadzona przy wykorzystaniu zasobów innego podmiotu, która nie powoduje ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, nie jest związana z powstaniem odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością oraz jest związana z podporządkowaniem osoby wykonującej taką działalność (wyrok TS z 15 grudnia 1987 r., C-235/85, Komisja Wspólnot Europejskich v. Królestwo Niderlandów, EU:C:1987:161, dalej wyrok C-235/85, Komisja, oraz wyrok TS z 25 lipca 1991 r., C-202/90, Ayuntamiento de Sevilla v. Recaudadores de Tributos de las Zonas primera y segunda, EU:C:1991:332, dalej wyrok C-202/90, Ayuntamiento). Mając na względzie wskazane powyżej orzecznictwo TSUE oraz przesłanki prowadzonej działalności gospodarczej określone w ustawie VAT, należy uznać, że świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej z powiatem/stowarzyszeniem nie spełnia przesłanek działalności gospodarczej.

Wnioskodawca świadczy nieodpłatne poradnictwo obywatelskie w ramach dyżurów w Punkcie Nieodpłatnego poradnictwa Obywatelskiego zgodnie z godzinnym i dniowym harmonogramem. Nie ma swobody wyboru miejsca i czasu świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Zasady te narzucane są Wnioskodawcy treścią Umowy o nieodpłatne poradnictwo obywatelskie zawartą z Fundacją. W szczególności, jeżeli z różnych przyczyn Wnioskodawca nie może wykonać zadań w trakcie dyżuru, musi on zapewnić zastępstwo, nie może natomiast samodzielnie zmienić dnia albo godzin dyżuru, lub wyznaczyć dyżur w miejscu przez niego wyznaczonym (np.: w siedzibie prowadzonej Kancelarii).

Wnioskodawca (w przeciwieństwie do usług świadczonych na rzecz Klientów w ramach prowadzonej kancelarii radcowskiej) nie ma swobody wyboru osób, na rzecz których świadczy poradnictwo obywatelskie na podstawie Umowy o nieodpłatne poradnictwo obywatelskie. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie jest bowiem świadczone na rzecz osób uprawnionych, które zgłosiły się do punktu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i zapisały na poradę za pośrednictwem Powiatu. W wyjątkowych sytuacjach wynikających m.in. z konfliktu interesów Wnioskodawca może odmówić nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, ale jest zobowiązany do wskazania osobie uprawnionej innego Punktu Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego na terytorium Powiatu.

Wnioskodawca nie wykorzystuje zasobów należących do Kancelarii do świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Co do zasady, wszystkie niezbędne zasoby powinien dostarczyć Wnioskodawca Powiat, a Wnioskodawca wykorzystuje zasoby Powiatu zgromadzone w Punkcie Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego. Wnioskodawca wykorzystuje własne zasoby jedynie w takim zakresie, w jakim wykorzystują własne zasoby pracownicy i zleceniobiorcy (np.: samochód prywatny w celu dojazdu do Punktu Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego).

Mając powyższe na względzie, Wnioskodawca nie ponosi ryzyka ekonomicznego ani gospodarczego udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach umowy zawartej z Fundacją. Wynagrodzenie Wnioskodawca jest z góry określone. Wnioskodawca nie ma możliwości negocjowania wynagrodzenia, a wynagrodzenie nie jest rezultatem ilości porad udzielonych w trakcie dyżurów. Wnioskodawca nie może również pobierać żadnego wynagrodzenia bezpośrednio od osób uprawnionych korzystających z nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

W odniesieniu do relacji pomiędzy Fundacją a Wnioskodawcą należy wskazać, że nie ma ona charakteru współpracy opartej na woli wyrażonej przez strony oraz równorzędności pomiędzy Wnioskodawcą a Fundacją. Wnioskodawca nie ma możliwości kształtowania zasad współpracy z Fundacją na takich zasadach, na jakich kształtuje zasady świadczenia usług na rzecz Klientów.

Z drugiej strony, Fundacja zawierając Umowę również nie ma swobody ustalania warunków współpracy, ale jest związana przepisami Ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Umowa o świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego zawarta przez Wnioskodawcę z Fundacją ma charakter umowy zlecenia. O charakterze umowy świadczy jej cel oraz postanowienia, a także wola stron, a nie nazwa. Zastosowanie do Umowy o nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim znajdą przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące umowy zlecenia. Wobec powyższego, czynności nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego wykonywane przez Wnioskodawcę nie są wykonywane w ramach jego działalności gospodarczej, ale działalności wykonywanej osobiście, a tym samym nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Wnioskodawca wskazuje, że ww. stanowisko było potwierdzane przez Dyrektora KIS w licznych interpretacjach indywidualnych, przykładowo:

·w interpretacji indywidualnej z 26 kwietnia 2023 r., o sygn. 0114-KDIP4-2.4012.88.2023.2.WH,

·w interpretacji indywidualnej z 20 kwietnia 2023 r., o sygn. 0111-KDIB3-1.4012.111.2023.2.10,

·w interpretacji indywidualnej z 5 maja 2023 r., o sygn. 0112-KDIL1-3.4012.66.2023.2.AKS,

·w interpretacji indywidualnej z 10 sierpnia 2023 r., o sygn. 0114-KDIP4- 2.4012.401.2023.1.MC,

·w interpretacji indywidualnej z 16 kwietnia 2024 r., o sygn. 0112-KDIL1-1.4012.80.2024.2.HW.

·w interpretacji indywidualnej z dnia 21 lutego 2025 r. o sygn. 0112-KDIL3.4012.6.2025.1.MBN

Biorąc pod uwagę stanowisko zawarte we wniosku, tj. przyjęcie, że świadczenie przez Wnioskodawcę, w okolicznościach przedstawionych we wniosku, usług nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz na podstawie umowy zlecenia, nie stanowi wykonywanej samodzielnie działalności gospodarczej i w efekcie nie podlega podatkiem VAT, zdaniem Wnioskodawcy, nie jest on zobowiązany do dokumentowania tych czynności fakturami (faktura nie jest dowodem właściwym dla udokumentowania otrzymanego z tego tytułu wynagrodzenia). Jednocześnie, w ocenie Wnioskodawcy, na gruncie przepisów dotyczących podatku od towarów i usług, brak jest przeciwwskazań dla udokumentowania wykonywanych czynności, poprzez wystawienie innego dokumentu księgowego, np. noty księgowej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz.U. z 2025 r. poz. 778 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Natomiast art. 8 ust. 1 ustawy stanowi, że:

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 tej ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność winna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

W oparciu o art. 15 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:

Stosownie art. 15 ust. 3 ustawy:

W myśl art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 (1) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11 grudnia 2006 r. Nr 347 str. 1 ze zm.) zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE, zgodnie z którym:

W akapicie pierwszym artykułu 9 (1) Dyrektywy 2006/112/WE wskazano, że:

W myśl art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE:

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniach sprecyzował, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla a Recandadores de Tributos de las Zonas primera y Segunda, C-235/85 pomiędzy Komisją Europejską a Królestwem Holandii).

Pana wątpliwości, przedstawione w pytaniu oznaczonym we wniosku jako nr 1, dotyczą kwestii czy świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego stanowi świadczenie usług w ramach prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej, które podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy o podatku od towarów i usług, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym zlecane czynności, co do warunków:

·wykonywania tych czynności,

·wynagrodzenia oraz

·odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem, co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in., czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony, co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia.

Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala jednocześnie wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawno-podatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawno-podatkowej na gruncie ww. ustawy.

W opisie sprawy wskazał Pan, że jest Pan radcą prawnym i prowadzi Pan od 2020 r. jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą Kancelaria Radcy Prawnego A., której przedmiotem jest działalność prawnicza. Jest Pan czynnym podatnikiem podatku VAT.

W 2021 r. ukończył Pan kurs na doradcę obywatelskiego. Świadczy Pan nieodpłatne poradnictwo obywatelskie określone w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie nie jest tożsame z działalnością prawniczą, a do jego świadczenia nie jest wymagane posiadanie tytułu adwokata albo radcy prawnego. Niezbędne jest ukończenie szkolenia na zasadach określonych w Ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej. Zawiera Pan umowy o udzielanie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego z organizacjami pozarządowymi, z którymi w celu realizacji zadań zleconych współpracuje Powiat (...). Obecnie udziela Pan nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie Umowy zawartej z Fundacją (...) z siedzibą w (...).

Zobowiązał się Pan do świadczenia poradnictwa obywatelskiego osobom uprawnionym w ramach wyznaczonych dyżurów w punktach nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz w miejscu i czasie wyznaczonym w Umowie. Zasady świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego są tożsame z zasadami udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, które określa Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej. Wykonywanie umowy zawartej z Fundacją następuje poprzez osobiste świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w trakcie dyżurów odbywających się w określonym przedziale czasowym zgodnie z harmonogramem i określonej lokalizacji punktu nieodpłatnej pomocy prawnej, wskazanych w zawartej umowie. Nie może Pan zmienić godzin i dni świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na takie, które by Panu pasowały, ponieważ nie ma Pan wpływu na harmonogram pracy opracowany przez Powiat.

Wynagrodzenie określone w zawartej z Fundacją umowie jest ustalone przez Fundację na podstawie przepisów Ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz stosownego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Nie ma Pan wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego od Fundacji ani jego negocjacji, w szczególności wynagrodzenie nie jest zależne od ilości porad udzielonych w trakcie dyżurów, które Pan odbył w trakcie miesiąca, a także nie jest zależne od ilości dyżurów w danym miesiącu. Nie otrzymuje Pan dodatkowych świadczeń.

W zawartej umowie zobowiązał się Pan do świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w lokalu położonym na terenie Powiatu. W ramach punktu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego Powiat zapewnia lokal wyposażony w: meble biurowe (biurko, krzesła), zamykane na klucz szafy do przechowywania dokumentów, niezbędne urządzenia techniczne (urządzenie wielofunkcyjne - drukarka i skaner oraz komputer) oraz dostęp do sieci energetycznej, telefonicznej i teleinformatycznej, zapewniające dostęp do nieodpłatnej powszechnie dostępnej bazy aktów prawnych. Ponadto Powiat wyposaża lokale w podstawowe materiały biurowe oraz tusz (toner) do drukarki lub kserokopiarki. Umowa zawarta z Fundacją nic nie mówi na temat korzystania z wyposażenia, ale de facto korzysta Pan na podstawie ww. umowy z infrastruktury stanowiącej własność Starostwa Powiatowego, w których zlokalizowany jest punkt nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Korzysta Pan jedynie wyjątkowo z własnego laptopa, jednak nie wynika to z konieczności zapewnienia tego sprzętu we własnym zakresie.

Nie ponosi Pan gospodarczego, ekonomicznego ryzyka w związku z wykonywaniem czynności na podstawie umowy zawartej z Fundacją. Świadcząc nieodpłatne poradnictwo obywatelskie nie ponosi Pan odpowiedzialności za świadczone usługi. Tworzone w ramach świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego projekty pism nie są sygnowane Pana imieniem i nazwiskiem. Wypełniając kartę pomocy "A" w części obejmującej punkt i dyżur wyraźnie jest wskazane, iż punkt jest prowadzony przez Fundację.

Stosownie do art. 6 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1534):

Art. 7a ust. 1 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej określa, że:

Art. 8 ust. 1 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej stanowi, że:

W myśl art. 8 ust. 3 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej:

Wskazał Pan, że wynagrodzenie, które Pan otrzymuje i będzie otrzymywał od Fundacji za świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie zawartej umowy nie stanowi i nie będzie stanowiło przychodów, o których mowa w przepisach zawartych w art. 12 ust. 1-6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wskazał Pan również, że wynagrodzenie, które Pan otrzymuje i będzie otrzymywał od Fundacji za świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie zawartej umowy stanowi i będzie stanowiło przychody, o których mowa w art. 13 pkt. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

A zatem należy przeanalizować pozostałe warunki, o których mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy.

Zauważyć też należy, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć, jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.

O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można, zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać winno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.

Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy zleceniobiorcą (Panem) a zleceniodawcą wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki, to nie można uznać Pana za podatnika VAT. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że występuje Pan w charakterze podatnika VAT.

Warunek pierwszy – warunki wykonywania czynności. Należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest poradnictwo obywatelskie – świadczone przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego. Warunki wykonywania nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego określa art. 6 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, który wskazuje m.in. miejsce i czas udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, sposób korzystania z lokalu, w którym będzie usytuowany punkt oraz niezbędne urządzenia techniczne. W myśl art. 7a ww. ustawy, Minister Sprawiedliwości prowadzi centralny system teleinformatyczny do obsługi nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej. Wskazał Pan, że w zawartej umowie zobowiązał się Pan do świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w lokalu położonym na terenie Powiatu. W ramach punktu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego Powiat zapewnia lokal wyposażony w: meble biurowe (biurko, krzesła), zamykane na klucz szafy do przechowywania dokumentów, niezbędne urządzenia techniczne (urządzenie wielofunkcyjne - drukarka i skaner oraz komputer) oraz dostęp do sieci energetycznej, telefonicznej i teleinformatycznej, zapewniające dostęp do nieodpłatnej powszechnie dostępnej bazy aktów prawnych. Ponadto Powiat wyposaża lokale w podstawowe materiały biurowe oraz tusz (toner) do drukarki lub kserokopiarki. Zatem do wykonywania czynności wynikających z umowy zlecenia wykorzystuje Pan lokal i infrastrukturę zapewnioną przez Powiat.

Warunek drugi – wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez zleceniobiorcę. Wskazał Pan, że nie ma Pan wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego od Fundacji ani jego negocjacji, w szczególności wynagrodzenie nie jest zależne od ilości porad udzielonych w trakcie dyżurów, które Pan odbył w trakcie miesiąca, a także nie jest zależne od ilości dyżurów w danym miesiącu. Nie otrzymuje Pan dodatkowych świadczeń.

Warunek trzeci – odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich. Warunek będzie spełniony, jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy – zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności. Wskazał Pan, że nie ponosi Pan gospodarczego, ekonomicznego ryzyka w związku z wykonywaniem czynności na podstawie umowy zawartej z Fundacją. Świadcząc nieodpłatne poradnictwo obywatelskie nie ponosi Pan odpowiedzialności za świadczone usługi.

Mając powyższe na uwadze, na gruncie powołanych przepisów należy stwierdzić, że w analizowanym przypadku, świadczone przez Pana usługi poradnictwa obywatelskiego na podstawie umowy zawartej z Fundacją, nie mieszczą się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług, a tym samym nie jest Pan z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania tego podatku.

Powyższe wskazuje, że zawarcie opisanej we wniosku umowy zlecenie z Fundacją spowoduje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy, w ramach, którego będzie Pan związany ze zleceniodawcą więzami prawnymi, co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także braku odpowiedzialności zleceniodawcy wobec osób trzecich.

Zatem, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wykonywane przez Pana czynności na podstawie umowy zawartej z fundacją, tj. nieodpłatne poradnictwo obywatelskie na podstawie umowy zlecenia, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem, w analizowanej sprawie nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonych na podstawie umowy zlecenia usług nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

Mając na uwadze opis sprawy oraz obowiązujące przepisy prawa, należy stwierdzić, że z tytułu świadczenia usług nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie umowy zlecenie, za które otrzymuje Pan wynagrodzenie, nie jest Pan zobowiązany do odprowadzenia podatku od towarów i usług.

Odnosząc się do Pana wątpliwości dotyczących dokumentowania usług poradnictwa obywatelskiego świadczonych na umowę zlecenie wskazać należy, że w myśl art. 106a ustawy:

W świetle art. 106b ust. 1 ustawy:

Elementy jakie powinna zawierać faktura wymienione zostały w art. 106e ust. 1 ustawy.

Stosownie do art. 106b ust. 2 ustawy:

Według art. 106b ust. 3 ustawy:

W oparciu o przepisy ustawy, należy wskazać, że faktury są dokumentami potwierdzającymi rzeczywiste transakcje gospodarcze dokonywane przez podatnika.

Natomiast zgodnie z art. 87 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa:

Jak wskazałem wyżej, w analizowanej sprawie nie powstaje obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonych na podstawie umowy zlecenia usług poradnictwa obywatelskiego. W konsekwencji nie jest Pan zobowiązany do dokumentowania tych czynności fakturami (faktura nie jest dowodem właściwym dla udokumentowania otrzymanego z tego tytułu wynagrodzenia). Brak jest również obowiązku wystawienia przez Pana rachunku.

Zatem nie jest Pan zobowiązany do wystawienia faktury do umowy zlecenia w przedmiocie realizacji świadczeń z zakresu usług poradnictwa obywatelskiego.

Jednocześnie należy wskazać, że na gruncie przepisów dotyczących podatku od towarów i usług brak jest przeciwwskazań dla udokumentowania wykonywanych przez Pana czynności poprzez wystawienie innego dokumentu księgowego, np. noty księgowej – niemniej jednak należy zauważyć, że nie jest to dokument przewidziany przez przepisy o podatku od towarów i usług, i jako taki nie jest objęty regulacją tych przepisów.

Tym samym, Pana stanowisko uznałem za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem Pana wniosku (pytania). Inne kwestie przedstawione we wniosku, które nie zostały objęte pytaniem, nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Zaznacza się, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Pan ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.