Interpretacja indywidualna z dnia 6 października 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-1.4012.403.2025.2.RMA
Rekompensata za ograniczenie produkcji energii elektrycznej, przyznawana na podstawie Rozporządzenia (UE) 2019/943, stanowi wynagrodzenie za świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT, z chwilą otrzymania Informacji Rozliczeniowej, przy czym stawka VAT stosowana do tej usługi jest odrębna od stawki dot. dostawy energii.
Interpretacja indywidualna - stanowisko prawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
1 sierpnia 2025 r. wpłynął Państwa wniosek z 7 lipca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie opodatkowania otrzymanej rekompensaty i ustalenia podstawy opodatkowania, momentu powstania obowiązku podatkowego oraz sposobu określenia stawki podatki. Uzupełnili go Państwo pismem z 24 września 2025 r. (data wpływu 30 września 2025 r. ) - w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
Spółka jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Spółka jest podatnikiem podlegającym nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce.
Spółka jest podmiotem należącym do grupy kapitałowej, przedmiotem przeważającej działalności Spółki jest wytwarzanie energii elektrycznej. Spółka produkuje i sprzedaje energię elektryczną z farmy fotowoltaicznej położonej na terenie Polski. Spółka jest również czynnym i zarejestrowanym podatnikiem VAT w Polsce.
Spółka A. S.A. (dalej: A. S.A.) jest operatorem systemu przesyłowego elektroenergetycznego w Polsce (OSP) i odpowiada m.in. za bilansowanie Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE), czyli dostosowywanie wielkości produkcji energii elektrycznej do zużycia energii elektrycznej. System elektroenergetyczny musi być zbilansowany w każdej jednostce czasu. Jeżeli w danej chwili produkcja energii elektrycznej jest za mała albo za wysoka w stosunku do jej zużycia, dochodzi do odchyłki częstotliwości w systemie oraz nieplanowych przepływów mocy na połączeniach transgranicznych. To z kolei może doprowadzić do niekontrolowanych wyłączeń elementów systemu i w konsekwencji do awarii skutkującej przerwami w dostawach energii elektrycznej. Dlatego planując pracę na każdy kolejny dzień, OSP analizuje bilans mocy KSE oraz dostosowuje pracę jednostek wytwórczych do zużycia tak, aby w każdej chwili zapewnione było bezpieczeństwo funkcjonowania sieci oraz systemu elektroenergetycznego jako całości.
W szczególnych przypadkach A. S.A. wydaje polecenia zaniżenia wytwarzania energii elektrycznej w instalacjach OZE (dalej: Polecenia lub Redysponowanie Nierynkowe) przyłączonych do krajowego systemu elektroenergetycznego, gdy jest to niezbędne dla zapewnienia jego bezpiecznej pracy. Polecenia są wydawane przez OSP (Operatora Systemu Elektroenergetycznego) na podstawie art. 9c ust. 7a lub 7b ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne (t. j. Dz. U. z 2024 roku poz. 266 z późn. zm.), dalej: PE, z uwzględnieniem art. 30 ust. 5 ustawy z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1681), (dalej ustawa o zmianie Prawa energetycznego).
Właściciele instalacji OZE, którzy zrealizowali Polecenia, mają prawo do rekompensaty finansowej z tytułu niewyprodukowania energii elektrycznej w ilości, w jakiej zostałaby ona wyprodukowana w przypadku niewydania Polecenia przez A. S.A., tj. z tytułu redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV) (dalej: Rekompensata). Rekompensata jest wypłacana na podstawie art. 13 ust. 7 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z dnia 5 czerwca 2019 roku w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej, z uwzględnieniem zasad określonych w art. 30 ust. 5 i 6 ustawy o zmianie Prawa energetycznego. Właściciel instalacji OZE w celu otrzymania Rekompensaty musi złożyć wniosek o Rekompensatę.
Spółka w związku z wydaniem przez A. S.A. Poleceń w stosunku do farmy fotowoltaicznej (...) złożyła do A. S.A. następujące wnioski:
- o Rekompensatę dla Spółki w zakresie instalacji fotowoltaicznej (...) z dnia 6 lipca 2023 r., data redysponowania: 30 kwietnia 2023 r.,
- o Rekompensatę dla Spółki w zakresie instalacji fotowoltaicznej (...) z dnia 6 lipca 2023 r., data redysponowania: 23 kwietnia 2023 r.
W odpowiedzi na złożone wnioski, Spółka otrzymała Informacje Rozliczeniowe w sprawie redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV):
- ustalającą wysokość rekompensaty finansowej z tytułu redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV): (...) w dniu 23 kwietnia 2023 r. na kwotę: (...),
- ustalającą wysokość rekompensaty finansowej z tytułu redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV): (...) w dniu 30 kwietnia 2023 r. na kwotę (...).
Zgodnie z wyjaśnieniami do Informacji Rozliczeniowej, w celu otrzymania Rekompensaty w wysokości wskazanej w Informacji Rozliczeniowej Spółka jest obowiązana złożyć do A S.A.:
1)prawidłowo wystawiony dokument księgowy (rozliczeniowy),
2)oświadczenia o treści: „Niniejszym, działając w imieniu Wnioskującego: (...) Sp. z o.o. akceptuję wysokość (kwotę) rekompensaty finansowej wskazaną w Informacji Rozliczeniowej z dnia 24 czerwca 2024 r. oraz oświadczam, że zapłata tej kwoty rekompensaty wyczerpuje moje roszczenia z tytułu redysponowania nierynkowego instalacji PV: (...), objętego Wnioskiem o Rekompensatę nr (...) z dnia 6 lipca 2023 r.” oraz „Niniejszym, działając w imieniu Wnioskującego: (...) Sp. z o.o. akceptuję wysokość (kwotę) rekompensaty finansowej wskazaną w Informacji Rozliczeniowej z dnia 24 czerwca 2024 r. oraz oświadczam, że zapłata tej kwoty rekompensaty wyczerpuje moje roszczenia z tytułu redysponowania nierynkowego instalacji PV: (...), objętego Wnioskiem o Rekompensatę nr (...) z dnia 6 lipca 2023 r.”.
Zgodnie z wyjaśnieniami do Informacji Rozliczeniowej, podstawą do wystawienia dokumentu księgowego jest otrzymana od A. S.A. Informacja Rozliczeniowa. Wartość rekompensaty zawarta w Informacji Rozliczeniowej powiększona zostanie o podatek VAT, jeśli będą tego wymagały obowiązujące przepisy prawa i zgodnie z nimi. Terminem płatności należności, o której mowa w Informacji Rozliczeniowej (wyznaczonej kwoty rekompensaty finansowej) jest 21 dzień od daty doręczenia A. S.A. prawidłowo wystawionego dokumentu księgowego.
Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego
Spółka w momencie ograniczenia produkcji energii oraz w momencie składania wniosku o Rekompensatę nie zna wysokości Rekompensaty.
Spółka nie oblicza kwoty Rekompensaty, o której wypłacenie Spółka wnioskowała.
Spółka nie posiada wszystkich niezbędnych danych umożliwiających obliczenie kwoty Rekompensaty.
Spółka dowiaduje się o przyznaniu Rekompensaty i jej wysokości na podstawie dokumentu „Informacja Rozliczeniowa w sprawie redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV)” z chwilą otrzymania tego dokumentu.
Pytania
1.Czy Rekompensata podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie ustawy o podatku od towarów i usług, a jeżeli tak to co jest podstawą opodatkowania Rekompensaty?
2.W przypadku uznania, że Rekompensata podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, w jakim momencie powstaje obowiązek podatkowy na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług z tytułu Rekompensaty?
3.W przypadku uznania, że Rekompensata podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czy stawkę podatku w zakresie wykonania usługi ograniczenia produkcji energii należy określić odrębnie od stawki podatku w zakresie dostawy energii?
Państwa stanowisko w sprawie
Ad 1. Zdaniem Spółki prawidłowe jest stanowisko, zgodnie z którym Rekompensata stanowi wynagrodzenie za usługę w postaci ograniczenia produkcji energii i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług w związku z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług, a podstawą opodatkowania na podstawie art. 29a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług jest kwota Rekompensaty wskazana w Informacji Rozliczeniowej.
Ad 2. Zdaniem Spółki prawidłowe jest stanowisko, zgodnie z którym momentem wykonania usługi w przypadku Rekompensaty, to jest usługi w postaci ograniczenia produkcji energii, a więc i momentem powstania obowiązku podatkowego zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług jest dzień otrzymania Informacji Rozliczeniowej przez Spółkę.
Ad 3. Zdaniem Spółki prawidłowe jest stanowisko, zgodnie z którym stawkę podatku w zakresie Rekompensaty, to jest usługi w postaci ograniczenia produkcji energii, należy określić odrębnie od stawki podatku w zakresie dostawy energii.
Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy
Ad 1.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
W myśl art. 7 ust. 1 tej ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).
Stosownie do art. 8 ust. 1 tej ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług, ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach - rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.
Na mocy art. 2 pkt 22 ustawy o podatku od towarów i usług, ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sprzedaży - rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.
Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).
Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.
Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:
- w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia;
- świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).
Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy jej wykonaniem a otrzymanym świadczeniem wzajemnym w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną czynność w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.
W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.
Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.
W konsekwencji, aby uznać dane świadczenie za świadczenie odpłatne musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Tym samym opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Opodatkowaniu podlegają tylko takie transakcje, w ramach których występuje możliwy do zidentyfikowania konsument towarów lub usług. W związku z powyższym zaniechanie działania lub tolerowanie czynności lub sytuacji podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi.
Taka konstrukcja definicji świadczenia usług jest wyrazem zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji dokonywanych w ramach profesjonalnego obrotu gospodarczego.
Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie:
- po pierwsze - dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług,
- po drugie - czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem działa jako podatnik VAT.
W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Zgodnie z art. 15 ust. 2 tej ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Należy zwrócić uwagę, że przepisy art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług stanowią implementację art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 str. 1 z późn. zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady. Zgodnie z ww. regulacją Dyrektywy 2006/112/WE Rady, podatnikiem jest każda osoba wykonująca samodzielnie i niezależnie od miejsca zamieszkania działalność gospodarczą bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.
Powyższe przepisy wskazują, że czynność podlega opodatkowaniu, jeśli podmiot wykorzystuje w sposób ciągły w celach zarobkowych swój majątek.
Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, Spółka jest podmiotem należącym do grupy kapitałowej, przedmiotem przeważającej działalności Spółki jest wytwarzanie energii elektrycznej. Spółka produkuje i sprzedaje energię elektryczną z farmy fotowoltaicznej położonej na terenie Polski. Spółka jest również czynnym i zarejestrowanym podatnikiem VAT w Polsce.
A. S.A. jest operatorem systemu przesyłowego elektroenergetycznego w Polsce (OSP) i odpowiada m.in. za bilansowanie Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE), czyli dostosowywanie wielkości produkcji energii elektrycznej do zużycia energii elektrycznej. System elektroenergetyczny musi być zbilansowany w każdej jednostce czasu. Jeżeli w danej chwili produkcja energii elektrycznej jest za mała albo za wysoka w stosunku do jej zużycia, dochodzi do odchyłki częstotliwości w systemie oraz nieplanowych przepływów mocy na połączeniach transgranicznych. To z kolei może doprowadzić do niekontrolowanych wyłączeń elementów systemu i w konsekwencji do awarii skutkującej przerwami w dostawach energii elektrycznej. Dlatego planując pracę na każdy kolejny dzień, OSP analizuje bilans mocy KSE oraz dostosowuje pracę jednostek wytwórczych do zużycia tak, aby w każdej chwili zapewnione było bezpieczeństwo funkcjonowania sieci oraz systemu elektroenergetycznego jako całości.
W szczególnych przypadkach A. S.A. wydaje Polecenia zaniżenia wytwarzania energii elektrycznej w instalacjach OZE przyłączonych do krajowego systemu elektroenergetycznego, gdy jest to niezbędne dla zapewnienia jego bezpiecznej pracy. Polecenia są wydawane przez OSP (Operatora Systemu Elektroenergetycznego) na podstawie art. 9c ust. 7a lub 7b PE, z uwzględnieniem art. 30 ust. 5 ustawy o zmianie Prawa energetycznego.
Właściciele instalacji OZE, które zrealizowały Polecenia, mają prawo do rekompensaty finansowej z tytułu niewyprodukowania energii elektrycznej w ilości, w jakiej zostałaby ona wyprodukowana w przypadku niewydania Polecenia przez A. S.A., tj. z tytułu redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV). Rekompensata jest wypłacana na podstawie art. 13 ust. 7 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z dnia 5 czerwca 2019 roku w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej, z uwzględnieniem zasad określonych w art. 30 ust. 5 i 6 ustawy o zmianie Prawa energetycznego. Właściciel instalacji OZE w celu otrzymania Rekompensaty musi złożyć wniosek o Rekompensatę.
Spółka w związku z wydaniem przez A. S.A. Poleceń w stosunku do farmy fotowoltaicznej (...) złożyła do A. S.A. następujące wnioski:
- o Rekompensatę dla Spółki w zakresie instalacji fotowoltaicznej (...) z dnia 6 lipca 2023 r., data redysponowania: 30 kwietnia 2023 r.
- o Rekompensatę dla Spółki w zakresie instalacji fotowoltaicznej (...) z dnia 6 lipca 2023 r., data redysponowania: 23 kwietnia 2023 r.
W odpowiedzi na złożone wnioski Spółka otrzymała Informacje Rozliczeniowe w sprawie redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV):
- ustalającą wysokość rekompensaty finansowej z tytułu redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV): (...) w dniu 23 kwietnia 2023 r. na kwotę: (...),
- ustalającą wysokość rekompensaty finansowej z tytułu redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV): (...) w dniu 30 kwietnia 2023 r. na kwotę (...).
Zgodnie z wyjaśnieniami do Informacji Rozliczeniowej, w celu otrzymania Rekompensaty w wysokości wskazanej w Informacji Rozliczeniowej Spółka jest obowiązana złożyć do A S.A.:
1)prawidłowo wystawiony dokument księgowy (rozliczeniowy),
2)oświadczenie o treści: „ Niniejszym, działając w imieniu Wnioskującego: (...) Sp. z o.o. akceptuję wysokość (kwotę) rekompensaty finansowej wskazaną w Informacji Rozliczeniowej z dnia 24 czerwca 2024 r. oraz oświadczam, że zapłata tej kwoty rekompensaty wyczerpuje moje roszczenia z tytułu redysponowania nierynkowego instalacji PV: (...), objętego Wnioskiem o Rekompensatę nr (...) z dnia 6 lipca 2023 r.” oraz „Niniejszym, działając w imieniu Wnioskującego: (...) Sp. z o.o. akceptuję wysokość (kwotę) rekompensaty finansowej wskazaną w Informacji Rozliczeniowej z dnia 24 czerwca 2024 r. oraz oświadczam, że zapłata tej kwoty rekompensaty wyczerpuje moje roszczenia z tytułu redysponowania nierynkowego instalacji PV: (...), objętego Wnioskiem o Rekompensatę nr (...) z dnia 6 lipca 2023 r.”.
Zgodnie z wyjaśnieniami do Informacji Rozliczeniowej, podstawą do wystawienia dokumentu księgowego jest otrzymana od A. S.A. Informacja Rozliczeniowa. Wartość rekompensaty zawarta w Informacji Rozliczeniowej powiększona zostanie o podatek VAT, jeśli będą tego wymagały obowiązujące przepisy prawa i zgodnie z nimi. Terminem płatności należności, o której mowa w Informacji Rozliczeniowej (wyznaczonej kwoty rekompensaty finansowej) jest 21 dzień od daty doręczenia A. S.A. prawidłowo wystawionego dokumentu księgowego.
Rekompensata ma rekompensować utracone przez Spółkę zyski ze sprzedaży energii elektrycznej. Decyzja o redysponowaniu podejmowana przez A. S.A. wpływa na ograniczenie produkcji energii przez Spółkę; produkcja energii elektrycznej jest ograniczona i w konsekwencji Spółka nie otrzymuje z tego tytułu wynagrodzenia. W zamian za to Spółka otrzymuje Rekompensatę finansową wypłacaną przez A. S.A.
Rekompensata jest zatem konsekwencją przymusowego ograniczenia produkcji energii, a jej celem jest rekompensata przychodów netto ze sprzedaży energii, które wytwórca energii wygenerowałby, gdyby nie wydano Polecenia oraz kwoty dodatkowych kosztów operacyjnych poniesionych w wyniku Redysponowania Nierynkowego.
Z powyższego wynika, że w celu równoważenia dostaw energii elektrycznej z zapotrzebowaniem na tę energię lub zapewnienia bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej A. S.A. (operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego) może, w określonych przypadkach, wydać polecenie wyłączenia jednostki wytwórczej wykorzystującej energię wiatru lub słońca, przyłączonej do sieci dystrybucyjnej, lub zmniejszenia mocy wytwarzanej przez tę jednostkę wytwórczą, lub wyłączenia magazynu energii elektrycznej, lub zmiany mocy pobieranej, lub wprowadzanej przez ten magazyn. Polecenie to podlega rekompensacie.
Zatem odnosząc do kwestii opodatkowania Rekompensaty wskazać należy, że są spełnione warunki niezbędne do uznania świadczenia polegającego na konieczności ograniczenia lub zatrzymania produkcji energii za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Istnieje bowiem konsument świadczenia (A. S.A.), istnieje stosunek prawny między świadczącym usługę a usługobiorcą (Rekompensata wypłacana jest na podstawie wniosku Spółki), w ramach którego świadczenia stron uznawane są za ekwiwalentne oraz między świadczeniem usługodawcy a wzajemnym świadczeniem usługobiorcy (wynagrodzeniem - rekompensatą) istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym. Tym samym zachowanie polegające na ograniczeniu lub zatrzymaniu produkcji energii stanowi i stanowić będzie usługę podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Rekompensata jest konsekwencją przymusowego ograniczenia produkcji energii, a jej celem jest rekompensata przychodów netto ze sprzedaży energii, które wytwórca energii wygenerowałby, gdyby nie wydano Polecenia oraz kwoty dodatkowych kosztów operacyjnych poniesionych w wyniku Redysponowania nierynkowego.
W konsekwencji po stronie Spółki dochodzi do świadczenia usługi polegającej na ograniczeniu produkcji energii. Do określonego zachowania - a więc ograniczenia produkcji - ze strony Spółki dochodzi na skutek wydanego Polecenia. Wiąże się to z utraconą korzyścią ze sprzedaży tej energii, jednakże za to zachowanie Spółka otrzymuje Rekompensatę finansową wypłacaną przez A S.A. Rekompensata ta stanowi odpłatność za wykonane przez Spółkę świadczenie polegające na ograniczeniu lub zatrzymaniu produkcji energii. Spełniona zatem jest przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą należności, a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
W konsekwencji wykonanie świadczenia polegającego na ograniczeniu produkcji energii, w związku z którym A. S.A. wypłaca na rzecz Spółki Rekompensatę, należy uznać za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Podsumowując, Rekompensaty stanowią wynagrodzenie za odpłatne świadczenie usług, o których mowa w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług i są opodatkowane podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy.
Odnosząc się do kwestii ustalenia podstawy opodatkowania wskazać należy, że zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. Stosownie do art. 29a ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług, podstawa opodatkowania obejmuje:
1)podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;
2)koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.
Zatem podstawę opodatkowania w podatku od towarów i usług stanowi wynagrodzenie, które dostawca lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu dostawy towarów albo świadczenia usług. Wynagrodzenie to oznacza wartość rzeczywiście otrzymaną (lub która ma być otrzymana) w konkretnym przypadku.
Skoro w zamian za wykonanie świadczenia polegającego na obniżeniu wytwarzania energii elektrycznej Spółka otrzymuje Rekompensatę, to zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podstawą opodatkowania jest faktyczna wartość przyznanej Spółce Rekompensaty.
Stanowisko zaprezentowane przez Spółkę jest zgodne ze stanowiskiem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej wyrażonym w interpretacji indywidualnej z dnia 15 października 2024 r. sygn. 0111-KDIB3-1.4012.414.2024.1.IK.
Podsumowując, zdaniem Spółki prawidłowe jest stanowisko, zgodnie z którym Rekompensata stanowi wynagrodzenie za usługę w postaci ograniczenia produkcji energii i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług w związku z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług, a podstawą opodatkowania na podstawie art. 29a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług jest kwota Rekompensaty wskazana w Informacji Rozliczeniowej.
Ad 2.
Zgodnie z przepisem art. 19a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 1a, 1b, 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20. art. 21 ust. 1 i art. 138f.
Jak stanowi art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. a i b ustawy o podatku od towarów i usług, w przypadku dostawy lub dystrybucji energii elektrycznej obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury.
Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług, ilekroć w przepisach tej ustawy jest mowa o towarach - rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Zatem sprzedaż energii stanowi dostawę towarów.
W niniejszej sprawie nie znajdują jednak zastosowania przepisy art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. a i b ustawy o podatku od towarów i usług, gdyż otrzymana rekompensata stanowi wynagrodzenie za świadczenie usługi podlegającej opodatkowaniu VAT - w analizowanym przypadku nie dochodzi bowiem do dostawy lub dystrybucji energii elektrycznej, lecz do ograniczenia jej produkcji.
Należy również wskazać, że co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług powinno być uznawane za odrębne i niezależne, jednak w sytuacji gdy kilka świadczeń obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Zatem jedynie w przypadku, gdy dwa lub więcej niż dwa świadczenia (lub czynności) dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta są tak ściśle związane, że obiektywnie tworzą one w aspekcie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią jednolite świadczenie dla celów stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Jeżeli jednak w skład świadczonej usługi wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonywaniu czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw dla traktowania ich jako elementu usługi kompleksowej.
W celu określenia, czy mamy do czynienia z tzw. usługą kompleksową należy przede wszystkim poszukiwać elementów charakterystycznych dla rozpatrywanej czynności celem określenia, czy podatnik dostarcza konsumentowi, rozumianemu jako przeciętny konsument, kilka odrębnych świadczeń głównych, czy też jedno świadczenie. Wskazuje się przy tym na kryteria przesądzające o tym, kiedy występuje świadczenie złożone. Ma ono miejsce w sytuacji, gdy:
- świadczenie pomocnicze nie stanowi celu samego w sobie, lecz stanowi środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z usługi podstawowej,
- poszczególne czynności są ze sobą tak ściśle związane, że ich rozdzielenie miałoby charakter sztuczny,
- kiedy nie istnieje możliwość nabywania danego świadczenia od podmiotów zewnętrznych,
- kiedy nie istnieje możliwość odrębnego fakturowania za daną czynność.
Biorąc pod uwagę powyższe, usługę ograniczenia produkcji energii, za którą należna jest Spółce Rekompensata, należy traktować jako odrębne i niezależne świadczenie. Usługa ograniczenia produkcji energii nie prowadzi do tego samego celu co dostawa energii elektrycznej. Ponadto, oba świadczenia nie są od siebie zależne. Dostarczanie energii i ograniczanie jej produkcji nie wystąpią wspólnie, a jedno świadczenie nie jest zależne od drugiego. Zatem moment powstania obowiązku podatkowego w zakresie wykonania usługi ograniczenia produkcji energii należy rozpatrywać odrębnie od momentu powstania obowiązku podatkowego w zakresie dostawy energii i nie może mieć w tym miejscu zastosowanie przepis art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. a i b ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym w przypadku dostawy lub dystrybucji energii elektrycznej obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury.
Z art. 19a ustawy o podatku od towarów i usług nie wynika, by dla usługi polegającej na ograniczeniu lub zatrzymaniu produkcji energii można było zastosować szczególny moment powstania obowiązku podatkowego. Zatem dla przedmiotowej usługi moment powstania obowiązku podatkowego określony zostanie zgodnie z zasadą ogólną sformułowaną w art. 19a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, czyli obowiązek podatkowy powstanie z chwilą wykonania usługi. Oznacza to, że w tym przypadku podatek staje się wymagalny w rozliczeniu za okres, w którym wykonano usługę i powinien być rozliczony za ten okres.
Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, właściciel instalacji OZE w celu otrzymania Rekompensaty musi złożyć wniosek o Rekompensatę. W następstwie złożonego wniosku Spółka otrzymała Informacje Rozliczeniowe w sprawie redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV) ustalającą wysokości rekompensat finansowych z tytułu redysponowania nierynkowego instalacjami fotowoltaicznymi (PV).
Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy należy przyjąć, że w momencie, w którym zostało wykonane Polecenie skutkujące obowiązkiem wypłaty Rekompensaty, Spółka z przyczyn od siebie niezależnych nie jest w stanie określić należnego wynagrodzenia, na co wskazują następujące okoliczności:
- w momencie ograniczenia produkcji energii oraz w momencie składania wniosku o Rekompensatę nie zna wysokości ewentualnej Rekompensaty;
- nie oblicza kwot Rekompensaty, gdyż zgodnie z art. 9c ust. 7j PE rekompensatę oblicza i wypłaca operator systemu elektroenergetycznego, do którego sieci jest przyłączony wytwórca lub operator systemu elektroenergetycznego, za pośrednictwem którego przekazywane jest Polecenie;
- nie ma możliwości obliczenia kwot Rekompensaty z dokładnością z uwagi na fakt, że nie posiada wszystkich niezbędnych danych do tego celu - kwestię przekazania niezbędnych danych do wyliczenia kwoty Rekompensaty przez zobowiązany do tego podmiot reguluje art. 9c ust. 7n PE, zgodnie z którym operator systemu elektroenergetycznego, do którego sieci przyłączony jest wytwórca, którego dotyczyło polecenie, przekazuje operatorowi systemu elektroenergetycznego, który wydał polecenie, dane umożliwiające weryfikację obliczania rekompensaty finansowej;
- o przyznaniu Rekompensaty i o wysokości Rekompensaty Spółka dowiaduje się dopiero w drodze otrzymania Informacji Rozliczeniowej.
Zgodnie z wyjaśnieniami do Informacji Rozliczeniowej, w celu otrzymania Rekompensaty w wysokości wskazanej w Informacji Rozliczeniowej Spółka jest obowiązana złożyć do A. S.A. prawidłowo wystawiony dokument księgowy (rozliczeniowy).
Zgodnie z wyjaśnieniami do Informacji Rozliczeniowej, podstawą do wystawienia dokumentu księgowego jest otrzymana od A. S.A. Informacja Rozliczeniowa. Terminem płatności należności, o której mowa w Informacji Rozliczeniowej (wyznaczonej kwoty rekompensaty finansowej) jest 21 dzień od daty doręczenia A. S.A. prawidłowo wystawionego dokumentu księgowego.
Podsumowując powyższe, A. S.A. dokonuje wypłaty Rekompensaty dopiero po otrzymaniu dokumentu księgowego, zatem Rekompensata wypłacana jest po wykonaniu Polecenia oraz po wystawieniu i dostarczeniu do A. S.A. właściwego dokumentu księgowego, który wystawiany jest na podstawie Informacji Rozliczeniowej.
W rozpatrywanym przypadku w kontekście określenia momentu wykonania usługi elementem charakterystycznym dla przedmiotowego świadczenia jest sekwencja czynności opisana we wniosku a wynikająca z przepisów PE.
W świetle powyższego usługa wykonana przez Spółkę nabiera cech odpłatnego świadczenia podlegającego opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług z chwilą otrzymania Informacji Rozliczeniowej. Spółka w momencie ograniczenia produkcji energii nie zna wysokości przyznanej Rekompensaty i nie ma możliwości obliczenia kwoty Rekompensaty.
W wyroku z 11 maja 2017 r. sygn. akt I FSK 1386/15 NSA wskazał, że w przypadku, w którym podatnik nie może, ze względów niezależnych od siebie, ustalić wszystkich elementów kształtujących zobowiązanie podatkowe (w tym nie może obliczyć należnego za wykonaną usługę wynagrodzenia, a tym samym nie może określić podstawy opodatkowania w sposób wskazany w art. 29a), obowiązek podatkowy nie może powstać wcześniej niż z chwilą, gdy wszystkie te elementy staną się znane. Jednocześnie NSA podkreślił przy tym wyraźnie, że nie dotyczy to sytuacji, gdy podatnik w drodze dobrowolnie przyjętych przez siebie postanowień umownych w taki sposób ukształtuje swoje stosunki z kontrahentem, że pozbędzie się możliwości terminowego wykonania swych ustawowych obowiązków w zakresie rozliczenia podatku od towarów i usług.
Zdaniem Spółki, skoro dopiero w momencie pozyskania Informacji Rozliczeniowej od A. S.A. o wysokości Rekompensaty Spółka może ustalić podstawę opodatkowania, to momentem powstania obowiązku podatkowego będzie ten moment.
Stanowisko zaprezentowane przez Spółkę jest zgodne ze stanowiskiem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej wyrażonym w interpretacji indywidualnej z dnia 15 października 2024 r. sygn. 0111-KDIB3-1.4012.414.2024.1.IK.
Podsumowując, zdaniem Spółki prawidłowe jest stanowisko, zgodnie z którym momentem wykonania usługi w przypadku Rekompensaty, to jest usługi w postaci ograniczenia produkcji energii, a więc i momentem powstania obowiązku podatkowego zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, jest dzień otrzymania Informacji Rozliczeniowej przez Spółkę.
Ad 3.
Jak już Spółka wskazała w uzasadnieniu do stanowiska w zakresie pytania nr 2, co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług powinno być uznawane za odrębne i niezależne, jednak w sytuacji gdy kilka świadczeń obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Zatem, jedynie w przypadku gdy dwa lub więcej niż dwa świadczenia (lub czynności) dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta są tak ściśle związane, że obiektywnie tworzą one w aspekcie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią jednolite świadczenie dla celów stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Jeżeli jednak w skład świadczonej usługi wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonywaniu czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw dla traktowania ich jako elementu usługi kompleksowej.
Biorąc pod uwagę powyższe, usługę ograniczenia produkcji energii, za którą należna jest Spółce Rekompensata, należy traktować jako odrębne i niezależne świadczenie. Usługa ograniczenia produkcji energii nie prowadzi do tego samego celu co dostawa energii elektrycznej. Ponadto, oba świadczenia nie są od siebie zależne. Dostarczanie energii i ograniczanie jej produkcji nie wystąpią wspólnie, a jedno świadczenie nie jest zależne od drugiego. Zatem stawkę podatku w zakresie wykonania usługi ograniczenia produkcji energii należy określić odrębnie od stawki podatku w zakresie dostawy energii.
Stanowisko zaprezentowane przez Spółkę jest zgodne ze stanowiskiem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej wyrażonym w interpretacji indywidualnej z dnia 15 października 2024 r. sygn. 0111-KDIB3-1.4012.414.2024.1.IK.
Podsumowując, zdaniem Spółki prawidłowe jest stanowisko, zgodnie z którym stawkę podatku w zakresie Rekompensaty, to jest usługi w postaci ograniczenia produkcji energii, należy określić odrębnie od stawki podatku w zakresie dostawy energii.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 775 ze zm.) zwanej dalej ustawą:
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).
Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:
Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Zgodnie z art. 2 pkt 6 i 22 ustawy:
Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o:
6) towarach - rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii;
22) sprzedaży - rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.
Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść.
Czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.
Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:
- w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia;
- świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).
Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy jej wykonaniem a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną czynność w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.
W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.
Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.
Powyższe stanowisko potwierdza orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W wyroku w sprawie C-16/93 z 3 marca 1994 r. pomiędzy R. J. Tolsma v. Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden Trybunał zauważył, że:
„czynność podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”.
Natomiast w wyroku w sprawie C-90/20 ws. Apcoa Parking Danmark TSUE wskazał, że aby świadczenie usług można było uznać za odpłatne, i wobec tego opodatkowane podatkiem VAT, to pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą musi istnieć stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych - usługi i wynagrodzenia, między którymi istnieje bezpośredni związek.
W opinii Rzecznika Generalnego w sprawie C‑295/17 w pkt 34 czytamy:
„Nie ma jednak znaczenia, w jaki sposób prawo krajowe traktuje opłatę wyrównawczą. Jak podkreśliły również Komisja i Portugalia podczas rozprawy, z punktu widzenia przepisów o VAT nie ma znaczenia, czy jest to roszczenie o odszkodowanie z tytułu deliktu czy kara umowna, ani czy jest to określane jako odszkodowanie, rekompensata czy wynagrodzenie. Ocena, czy płatność jest dokonywana w zamian za dostawę lub usługę, jest kwestią z zakresu prawa Unii, która musi być rozstrzygana odrębnie od oceny dokonywanej na mocy prawa krajowego”.
W konsekwencji, aby uznać dane świadczenie za świadczenie odpłatne musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Tym samym, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Opodatkowaniu podlegają tylko takie transakcje, w ramach których występuje możliwy do zidentyfikowania konsument towarów lub usług. W związku z powyższym zaniechanie działania lub tolerowanie czynności lub sytuacji podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi.
Taka konstrukcja definicji świadczenia usług jest wyrazem zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji dokonywanych w ramach profesjonalnego obrotu gospodarczego.
Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie:
- po pierwsze - dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług,
- po drugie - czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem działa jako podatnik VAT.
W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:
Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy:
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Ponadto należy zwrócić uwagę, że przepisy art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług stanowią implementację art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 str. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady. Zgodnie z tym przepisem:
„Podatnikiem” jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.
„Działalność gospodarcza” obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.
Powyższe przepisy wskazują, że czynność podlega opodatkowaniu, jeśli podmiot wykorzystuje swój majątek w sposób ciągły w celach zarobkowych.
Z opisu sprawy wynika, że są Państwo podmiotem należącym do grupy kapitałowej, przedmiotem Państwa przeważającej działalności jest wytwarzanie energii elektrycznej. Produkują Państwo i sprzedają energię elektryczną z farmy fotowoltaicznej położonej na terenie Polski. Są Państwo czynnym i zarejestrowanym podatnikiem VAT w Polsce.
Spółka A. S.A. jest operatorem systemu przesyłowego elektroenergetycznego w Polsce i odpowiada m.in. za bilansowanie Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, czyli dostosowywanie wielkości produkcji energii elektrycznej do zużycia energii elektrycznej. System elektroenergetyczny musi być zbilansowany w każdej jednostce czasu. Jeżeli w danej chwili produkcja energii elektrycznej jest za mała albo za wysoka w stosunku do jej zużycia, dochodzi do odchyłki częstotliwości w systemie oraz nieplanowych przepływów mocy na połączeniach transgranicznych. To z kolei może doprowadzić do niekontrolowanych wyłączeń elementów systemu i w konsekwencji do awarii skutkującej przerwami w dostawach energii elektrycznej. Dlatego planując pracę na każdy kolejny dzień OSP analizuje bilans mocy KSE oraz dostosowuje pracę jednostek wytwórczych do zużycia tak, aby w każdej chwili zapewnione było bezpieczeństwo funkcjonowania sieci oraz systemu elektroenergetycznego jako całości.
W szczególnych przypadkach A. S.A. wydaje polecenia zaniżenia wytwarzania energii elektrycznej w instalacjach OZE przyłączonych do krajowego systemu elektroenergetycznego, gdy jest to niezbędne dla zapewnienia jego bezpiecznej pracy. Polecenia są wydawane przez Operatora Systemu Elektroenergetycznego na podstawie art. 9c ust. 7a lub 7b ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, z uwzględnieniem art. 30 ust. 5 ustawy z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw.
Właściciele instalacji OZE, którzy zrealizowali Polecenia, mają prawo do rekompensaty finansowej z tytułu niewyprodukowania energii elektrycznej w ilości, w jakiej zostałaby ona wyprodukowana w przypadku niewydania Polecenia przez A. S.A., tj. z tytułu redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV). Rekompensata jest wypłacana na podstawie art. 13 ust. 7 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej, z uwzględnieniem zasad określonych w art. 30 ust. 5 i 6 ustawy o zmianie Prawa energetycznego. Właściciel instalacji OZE w celu otrzymania Rekompensaty musi złożyć wniosek o Rekompensatę.
W związku z wydaniem przez A. S.A. Poleceń w stosunku do farmy fotowoltaicznej (...) złożyli Państwo do A. S.A. następujące wnioski:
- o Rekompensatę dla Państwa w zakresie instalacji fotowoltaicznej (...) z dnia 6 lipca 2023 r., data redysponowania: 30 kwietnia 2023 r.,
- o Rekompensatę dla Spółki w zakresie instalacji fotowoltaicznej (...) z dnia 6 lipca 2023 r., data redysponowania: 23 kwietnia 2023 r.
W odpowiedzi na złożone wnioski otrzymali Państwo Informacje Rozliczeniowe w sprawie redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV):
- ustalającą wysokość rekompensaty finansowej z tytułu redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV): (...) w dniu 23 kwietnia 2023 r. na kwotę: (...),
- ustalającą wysokość rekompensaty finansowej z tytułu redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV): (...) w dniu 30 kwietnia 2023 r. na kwotę (...).
W momencie ograniczenia produkcji energii oraz w momencie składania wniosku o Rekompensatę nie znają Państwo wysokości Rekompensaty.
Nie obliczają Państwo kwoty Rekompensaty, o której wypłacenie wnioskowali.
Nie posiadają Państwo wszystkich niezbędnych danych umożliwiających obliczenie kwoty Rekompensaty.
Dowiadują się Państwo o przyznaniu Rekompensaty i jej wysokości na podstawie dokumentu „Informacja Rozliczeniowa w sprawie redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV)” z chwilą otrzymania tego dokumentu.
Państwa wątpliwości dotyczą opodatkowania podatkiem od towarów i usług wypłacanej Państwu Rekompensaty i podstawy opodatkowania tej czynności.
Zgodnie z art. 9c ust. 7a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 266 ze zm.):
W celu równoważenia dostaw energii elektrycznej z zapotrzebowaniem na tę energię lub zapewnienia bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego może, w przypadkach, o których mowa w art. 13 ust. 3 rozporządzenia 2019/943, oraz na zasadach, wskazanych w art. 13 ust. 6 tego rozporządzenia, wydać:
1)bezpośrednio wytwórcy przyłączonemu do sieci przesyłowej lub posiadaczowi magazynu energii elektrycznej przyłączonemu do sieci przesyłowej lub
2)za pośrednictwem i w koordynacji z operatorem systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego bezpośrednio połączonego z siecią przesyłową - wytwórcy przyłączonemu do tej sieci dystrybucyjnej lub posiadaczowi magazynu energii elektrycznej przyłączonemu do sieci dystrybucyjnej
- polecenie wyłączenia jednostki wytwórczej wykorzystującej energię wiatru lub słońca lub zmniejszenia mocy wytwarzanej przez tę jednostkę wytwórczą, lub wyłączenia magazynu energii elektrycznej lub zmiany mocy pobieranej lub wprowadzanej przez ten magazyn, podlegające rekompensacie finansowej, o której mowa w art. 13 ust. 7 rozporządzenia 2019/943.
Zgodnie z art. 9c ust. 7b Prawa energetycznego:
W celu zapewnienia bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej operator systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego może, w przypadkach, o których mowa w art. 13 ust. 3 rozporządzenia 2019/943, oraz na zasadach określonych w art. 13 ust. 6 tego rozporządzenia, w koordynacji z operatorem systemu przesyłowego elektroenergetycznego wydać:
1)bezpośrednio wytwórcy przyłączonemu do jego sieci lub posiadaczowi magazynu energii elektrycznej przyłączonemu do jego sieci lub
2)za pośrednictwem innego operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego, wytwórcy przyłączonemu do sieci tego operatora lub posiadaczowi magazynu energii elektrycznej przyłączonemu do sieci tego operatora, którego sieć dystrybucyjna nie jest bezpośrednio połączona z siecią przesyłową, a sieci obu operatorów posiadają bezpośrednie połączenie
- polecenie wyłączenia jednostki wytwórczej wykorzystującej energię wiatru lub słońca, przyłączonej do sieci dystrybucyjnej, lub zmniejszenia mocy wytwarzanej przez tę jednostkę wytwórczą, lub wyłączenia magazynu energii elektrycznej lub zmiany mocy pobieranej lub wprowadzanej przez ten magazyn, podlegające rekompensacie finansowej, o której mowa w art. 13 ust. 7 rozporządzenia 2019/943.
Zgodnie z art. 9c ust. 7c Prawa energetycznego:
Operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego wydaje wytwórcy polecenie, o którym mowa w ust. 7a, w celu:
1)równoważenia dostaw energii elektrycznej z zapotrzebowaniem na tę energię, w odniesieniu do jednostek wytwórczych wykorzystujących energię wiatru lub słońca, których moc zainstalowana mieści się w następujących przedziałach:
a) 400 kW i większej,
b) 200 kW i mniejszej niż 400 kW,
c) większej niż 50 kW i mniejszej niż 200 kW
- począwszy od jednostek wytwórczych, których moc zainstalowana mieści się w przedziale, o którym mowa w lit. a, dążąc do minimalizacji prognozowanego kosztu zmniejszenia wytwarzania mocy, wyznaczanego jako suma rekompensat finansowych, o których mowa w art. 13 ust. 7 rozporządzenia 2019/943, przy spełnieniu warunków bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej oraz technicznego ograniczenia pracy jednostek wytwórczych, oraz
2)zapewnienia bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej, kierując się kryterium wielkości zmniejszenia mocy wytwarzanej przez jednostki wytwórcze wykorzystujące energię wiatru lub słońca, dąży do minimalizacji tego zmniejszenia.
Natomiast zgodnie z art. 9c ust.7j Prawa energetycznego:
Rekompensatę finansową, o której mowa w art. 13 ust. 7 rozporządzenia 2019/943:
1)oblicza i wypłaca operator systemu elektroenergetycznego, do którego sieci jest przyłączony wytwórca lub posiadacz magazynu energii elektrycznej, którego dotyczyło polecenie, o którym mowa w ust. 7a lub 7b,
2)w przypadku, o którym mowa w ust. 7a pkt 2 lub ust. 7b pkt 2, oblicza i wypłaca operator systemu elektroenergetycznego, za pośrednictwem którego jest przekazywane polecenie, o którym mowa w ust. 7a lub 7b, działając w imieniu własnym, lecz na rzecz operatora systemu elektroenergetycznego wydającego polecenie
- przy czym rekompensata finansowa, o której mowa w art. 13 ust. 7 tego rozporządzenia, jest rozliczana w ramach umowy o świadczenie usług przesyłania albo umowy o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej, zgodnie z warunkami określonymi w instrukcji, o której mowa w art. 9g ust. 1.
Z powyższych przepisów wynika, że w celu równoważenia dostaw energii elektrycznej z zapotrzebowaniem na tę energię lub zapewnienia bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego może, w określonych przypadkach, wydać polecenie wyłączenia jednostki wytwórczej wykorzystującej energię wiatru lub słońca, przyłączonej do sieci dystrybucyjnej, lub zmniejszenia mocy wytwarzanej przez tę jednostkę wytwórczą, lub wyłączenia magazynu energii elektrycznej, lub zmiany mocy pobieranej, lub wprowadzanej przez ten magazyn. Polecenie to podlega rekompensacie.
W opisanej sytuacji spełnione są warunki niezbędne do uznania świadczenia polegającego na zaniżeniu wytwarzania energii elektrycznej za usługę w rozumieniu przepisów ustawy. Mianowicie istnieje konsument świadczenia (A/OSP), istnieje stosunek prawny między świadczącym usługę a usługobiorcą (Rekompensata wypłacana jest na podstawie Państwa wniosku) w ramach którego świadczenia stron uznawane są za ekwiwalentne oraz między świadczeniem usługodawcy a wzajemnym świadczeniem usługobiorcy (wynagrodzeniem - rekompensatą) istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym. Tym samym świadczenie polegające na zaniżeniu wytwarzania energii elektrycznej stanowi usługę podlegającą opodatkowaniu VAT.
Jak Państwo wskazali w opisie sprawy, w szczególnych przypadkach A/OSP wydaje polecenia zaniżenia wytwarzania energii elektrycznej w instalacjach OZE przyłączonych do krajowego systemu elektroenergetycznego, gdy jest to niezbędne dla zapewnienia jego bezpiecznej pracy. Właściciele instalacji OZE, którzy zrealizowali Polecenia, mają prawo do rekompensaty finansowej z tytułu niewyprodukowania energii elektrycznej w ilości, w jakiej zostałaby ona wyprodukowana w przypadku niewydania Polecenia przez A, tj. z tytułu redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV).
W konsekwencji po Państwa stronie dochodzi do świadczenia usługi polegającej na ograniczeniu produkcji energii. Do określonego zachowania dochodzi na skutek wydanego Polecenia. Wiąże się to co prawda z utraconą korzyścią ze sprzedaży tej energii, jednak za to zachowanie otrzymują Państwo Rekompensatę finansową wypłacaną przez A. Rekompensata ta stanowi odpłatność za wykonane przez Państwa świadczenie. Spełniona jest zatem przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą należności, a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
W konsekwencji wykonanie świadczenia polegającego na zaniżeniu wytwarzania energii elektrycznej, w związku z którym A. wypłaca na Państwa rzecz Rekompensatę, należy uznać za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT.
Bez wpływu na powyższe pozostaje okoliczność, że art. 13 ust. 7 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej (Dz. U. UE L z 2019 r. Nr 158 poz. 54 ze zm.), stanowiący podstawę dla wypłaty Państwu rekompensaty, posługuje się pojęciem „rekompensaty finansowej” w odniesieniu do przedmiotowego wynagrodzenia. O skutkach podatkowych na gruncie VAT decydować będzie bowiem nie nazwa transferu pieniężnego, lecz faktyczna charakterystyka danej płatności. Na opodatkowanie VAT opisanych świadczeń nie ma również wpływu fakt, że polecenia wydawane są podstawie przepisów prawa w celu dostosowania wielkości produkcji energii elektrycznej do jej zużycia, aby w każdej chwili zapewnione było bezpieczeństwo funkcjonowania sieci oraz systemu elektroenergetycznego jako całości. Jak wskazano wyżej, dla zaistnienia czynności podlegającej opodatkowaniu VAT istotne znaczenie ma określone działanie w zamian za wynagrodzenie, jednoznacznie przypisane do tego działania.
Zatem Rekompensata stanowi wynagrodzenie za odpłatne świadczenie usług, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy i jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.
Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy:
Podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.
Stosownie do art. 29a ust. 6 ustawy:
Podstawa opodatkowania obejmuje:
1) podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;
2) koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.
Podstawę opodatkowania w podatku od towarów i usług stanowi wynagrodzenie, które dostawca lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu dostawy towarów albo świadczenia usług. Wynagrodzenie to oznacza wartość rzeczywiście otrzymaną (lub która ma być otrzymana) w konkretnym przypadku.
Skoro w zamian za wykonanie świadczenia polegającego na obniżeniu wytwarzania energii elektrycznej otrzymują Państwo Rekompensatę, to zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy podstawą opodatkowania jest faktyczna wartość przyznanej Państwu Rekompensaty.
Zatem Rekompensata stanowi wynagrodzenie za usługę w postaci zaniżenia wytwarzana energii elektrycznej i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy, a podstawą opodatkowania na podstawie art. 29a ust. 1 ustawy jest kwota Rekompensaty wskazana w Informacji Rozliczeniowej.
Stanowisko w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.
Państwa wątpliwości dotyczą również momentu powstania obowiązku podatkowego oraz ustalenia, czy stawkę podatku w zakresie ograniczenia produkcji należy określić odrębnie od stawki w zakresie dostawy energii elektrycznej.
Zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy:
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 1a, 1b, 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20, art. 21 ust. 1 i art. 138f.
W myśl art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. a i b ustawy:
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury z tytułu:
a) dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego,
b) świadczenia usług:
- telekomunikacyjnych,
- wymienionych w poz. 24-37, 50 i 51 załącznika nr 3 do ustawy,
- najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze,
- ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia,
- stałej obsługi prawnej i biurowej,
- dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego
z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług.
W niniejszej sprawie nie znajdują zastosowania przepisy art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. a i b ustawy, ponieważ otrzymana Rekompensata stanowi wynagrodzenie za świadczenie usługi podlegającej opodatkowaniu VAT - w analizowanym przypadku nie dochodzi do dostawy lub dystrybucji energii elektrycznej, lecz do zaniżenia jej wytwarzania.
Zasadniczo każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług powinno być uznawane za odrębne i niezależne, jednak w sytuacji gdy kilka świadczeń obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Jeżeli zatem dwa lub więcej niż dwa świadczenia (lub czynności) dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta są tak ściśle związane, że obiektywnie tworzą one w aspekcie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią jednolite świadczenie dla celów stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Jeżeli jednak w skład świadczonej usługi wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonywaniu czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw dla traktowania ich jako elementu usługi kompleksowej.
Usługę należy uznać za usługę pomocniczą w stosunku do świadczenia zasadniczego, jeśli nie stanowi ona dla klienta celu samego w sobie, lecz jest środkiem w skutecznym wykorzystaniu świadczenia zasadniczego. Ważne jest, czy świadczenia są ze sobą ściśle powiązane w taki sposób, że samodzielnie nie przynoszą wymaganej praktycznej korzyści z punktu widzenia przeciętnego konsumenta. Pojedyncza czynność lub świadczenie traktowana jest zatem jak element świadczenia kompleksowego wówczas, jeżeli cel świadczenia pomocniczego jest zdeterminowany przez świadczenie główne, które nie może zostać wykonane lub wykorzystane bez świadczenia pomocniczego.
Stanowisko to potwierdza orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
W szczególności w wyroku z dnia 25 lutego 1999 r. w sprawie C-349/96 Card Protection Plan Ltd, Trybunał uznał, że każde świadczenie usług powinno być, co do zasady, traktowane jako świadczenie odrębne i niezależne. Jeżeli jednak dwa lub więcej niż dwa świadczenia (czynności) dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta są tak ściśle powiązane, że obiektywnie tworzą w aspekcie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią jednolite świadczenie dla celów podatku od wartości dodanej.
W orzeczeniu z dnia 27 października 2005 r. w sprawie C-41/04 Levob Verzekeringen TSUE zawarł kilka uwag pozwalających na zidentyfikowanie usług złożonych. Trybunał wskazał mianowicie, że istotne jest założenie, z jakim należy podejść do analizy każdego takiego zdarzenia. Tym założeniem jest to, by - po pierwsze - każda czynność była zwykle uznawana za odrębną i niezależną (pkt 20 uzasadnienia), jednoczenie - po drugie - trzeba mieć na względzie, że czynność złożona z jednego świadczenia w sensie ekonomicznym nie powinna być sztucznie rozdzielana, by nie zakłócać funkcjonowania systemu podatku VAT (pkt 20).
W celu określenia, czy mamy do czynienia z tzw. usługą kompleksową należy - według TSUE - przede wszystkim poszukiwać elementów charakterystycznych dla rozpatrywanej czynności celem określenia, czy podatnik dostarcza konsumentowi, rozumianemu jako przeciętny konsument, kilka odrębnych świadczeń głównych, czy też jedno świadczenie. W orzeczeniu tym TSUE wskazał na konieczność dokonania analizy charakteru transakcji także z punktu widzenia nabywcy.
Również w wyroku z 21 lutego 2008 r. w sprawie C-425/06 Ministero dell’Economia e delle Finanze przeciwko Part Service Srl sformułowano kryteria przesądzające o tym, kiedy występuje świadczenie złożone. Ma ono zatem miejsce w sytuacji, gdy:
- świadczenie pomocnicze nie stanowi celu samego w sobie, lecz stanowi środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z usługi podstawowej,
- poszczególne czynności są ze sobą tak ściśle związane, że ich rozdzielenie miałoby charakter sztuczny,
- kiedy nie istnieje możliwość nabywania danego świadczenia od podmiotów zewnętrznych,
- kiedy nie istnieje możliwość odrębnego fakturowania za daną czynność.
Biorąc pod uwagę orzecznictwo TSUE wskazać należy, że usługę ograniczenia produkcji energii elektrycznej, za którą należna jest Państwu Rekompensata, należy traktować jako odrębne i niezależne świadczenie. Usługa ograniczenia produkcji energii nie prowadzi do tego samego celu co dostawa energii elektrycznej. Ponadto, oba świadczenia nie są od siebie zależne. Dostarczanie energii i ograniczanie jej produkcji nie wystąpią wspólnie, a jedno świadczenie nie jest zależne od drugiego.
Z art. 19a ustawy nie wynika, aby dla usługi będącej przedmiotem wniosku, tj. świadczenia polegającego na konieczności ograniczenia produkcji energii elektrycznej, miał zastosowanie szczególny moment powstania obowiązku podatkowego inny niż wykonanie usługi.
Zatem dla opisanej usługi moment powstania obowiązku podatkowego określony zostanie zgodnie z zasadą ogólną sformułowaną w art. 19a ust. 1 ustawy, czyli obowiązek podatkowy powstanie z chwilą wykonania usługi. Oznacza to, że w tym przypadku podatek staje się wymagalny w rozliczeniu za okres, w którym wykonano usługę i powinien być rozliczony za ten okres.
W wyroku z 11 maja 2017 r. sygn. akt I FSK 1386/15 Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że w przypadku, w którym podatnik nie może, ze względów niezależnych od siebie, ustalić wszystkich elementów kształtujących zobowiązanie podatkowe (w tym nie może obliczyć należnego za wykonaną usługę wynagrodzenia, a tym samym nie może określić podstawy opodatkowania w sposób wskazany w art. 29a ustawy), obowiązek podatkowy nie może powstać wcześniej niż z chwilą, gdy wszystkie te elementy staną się znane. Jednocześnie NSA podkreślił, że nie dotyczy to sytuacji, gdy podatnik w drodze dobrowolnie przyjętych przez siebie postanowień umownych w taki sposób ukształtuje swoje stosunki z kontrahentem, że pozbędzie się możliwości terminowego wykonania swych ustawowych obowiązków w zakresie rozliczenia podatku od towarów i usług.
W przedmiotowej sprawie należy przyjąć, że w momencie wydania przez A. S.A. polecenia zaniżenia wytwarzania energii elektrycznej w instalacjach OZE, skutkującego obowiązkiem wypłaty Rekompensaty, z przyczyn od siebie niezależnych nie są Państwo w stanie określić należnego wynagrodzenia, na co wskazują następujące okoliczności:
- W związku z wydaniem przez A. S.A. Poleceń w stosunku do farmy fotowoltaicznej złożyli Państwo do A. S.A. wnioski o Rekompensatę.
- W odpowiedzi na złożone wnioski otrzymali Państwo Informacje Rozliczeniowe w sprawie redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV) ustalające wysokość rekompensaty finansowej.
- Zgodnie z wyjaśnieniami do Informacji Rozliczeniowej, w celu otrzymania Rekompensaty w wysokości wskazanej w Informacji Rozliczeniowej są Państwo obowiązani złożyć do A. S.A.:
- prawidłowo wystawiony dokument księgowy (rozliczeniowy),
- oświadczenia o ustalonej treści.
- Zgodnie z wyjaśnieniami do Informacji Rozliczeniowej, podstawą do wystawienia dokumentu księgowego jest otrzymana od A. S.A. Informacja Rozliczeniowa.
- Terminem płatności należności, o której mowa w Informacji Rozliczeniowej (wyznaczonej kwoty rekompensaty finansowej) jest 21 dzień od daty doręczenia A. S.A. prawidłowo wystawionego dokumentu księgowego.
- W momencie ograniczenia produkcji energii oraz w momencie składania wniosku o Rekompensatę nie znają Państwo wysokości Rekompensaty.
- Nie obliczają Państwo kwoty Rekompensaty, o której wypłacenie wnioskowali.
- Nie posiadają Państwo wszystkich niezbędnych danych umożliwiających obliczenie kwoty Rekompensaty.
- Dowiadują się Państwo o przyznaniu Rekompensaty i jej wysokości na podstawie dokumentu „Informacja Rozliczeniowa w sprawie redysponowania nierynkowego instalacją fotowoltaiczną (PV)” z chwilą otrzymania tego dokumentu.
W kontekście określenia momentu wykonania usługi elementem charakterystycznym dla przedmiotowego świadczenia jest powyższa sekwencja czynności opisana we wniosku a wynikająca z przepisów Prawa energetycznego.
W świetle powyższego usługa wykonana przez Państwa nabiera cech odpłatnego świadczenia podlegającego opodatkowaniu VAT z chwilą otrzymania Informacji Rozliczeniowej. W momencie ograniczenia produkcji energii elektrycznej nie znają Państwo wysokości przyznanej Rekompensaty i nie są Państwo w stanie tych kwot obliczyć.
Zatem momentem faktycznego wykonania, a więc i momentem powstania obowiązku podatkowego jest dzień, w którym A. poinformuje Państwa o przysługującej Państwu Rekompensacie, a więc dzień otrzymania Informacji Rozliczeniowej. Wskazać również należy, że opisany we wniosku sposób świadczenia usługi i mechanizm wynagradzania za nią wynika z umów cywilnoprawnych. Sposób postępowania w przypadku ograniczenia produkcji energii jest sprecyzowany przez przepisy prawa.
Skoro dopiero w momencie pozyskania informacji od A. o wysokości Rekompensaty mogą Państwo ustalić podstawę opodatkowania, to momentem powstania obowiązku podatkowego będzie ta data.
W zakresie kwestii określenia, czy stawka podatku w zakresie wykonania usługi ograniczenia produkcji energii jest niezależna od stawki podatku w zakresie dostawy, biorąc pod uwagę ww. orzecznictwo TSUE należy wskazać, że usługę ograniczenia produkcji energii, za którą należna jest Państwu Rekompensata, należy traktować jako odrębne i niezależne świadczenie. Usługa ograniczenia produkcji energii nie prowadzi do tego samego celu, co dostawa energii elektrycznej. Ponadto oba świadczenia nie są od siebie zależne. Dostarczanie energii i ograniczanie jej produkcji nie wystąpią wspólnie, a jedno świadczenie nie jest zależne od drugiego. Zatem usługa ograniczenia produkcji energii powinna być rozliczana na odrębnych zasadach niż dostawa energii. Jak już wskazano w odniesieniu do obowiązku podatkowego, należy go rozpoznać odrębnie od dostawy energii elektrycznej, tak samo i stawkę podatku należy określić w sposób niezależny od stawki podatku w zakresie dostawy energii elektrycznej.
Państwa stanowisko w zakresie pytań nr 2 i 3 jest zatem prawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Jeżeli chcą Państwo otrzymać informację o prawidłowej wysokości stawki dla świadczonej usługi, z tytułu której otrzymują Państwo rekompensatę, mogą Państwo wystąpić do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z wnioskiem o wydanie wiążącej informacji stawkowej (WIS).
Przy czym wniosek o WIS może dotyczyć:
- stanu prawnego, który obowiązuje od dnia 1 lipca 2020 r. oraz
- czynności będących w realizacji na dzień złożenia wniosku o wydanie WIS lub czynności dopiero planowanych.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.
