Interpretacja indywidualna z dnia 5 listopada 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-2.4012.668.2025.2.KS
Czynności sporządzania opinii przez biegłych sądowych na zlecenie sądów, komorników oraz syndyków stanowią odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT, ponieważ biegły nie jest organem władzy publicznej ani urzędem obsługującym takie organy, a wykonuje działalność gospodarczą jako podatnik VAT.
Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
30 sierpnia 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 30 sierpnia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności sporządzenia przez biegłego sądowego opinii z zakresu wyceny nieruchomości na podstawie postanowienia sądu, postanowienia komornika, zlecenia syndyka.
Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 6 października 2025 r. (data wpływu 6 października 2025 r.). Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego (ostatecznie sformułowany w uzupełnieniu wniosku)
Wnioskodawca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą jako rzeczoznawca majątkowy (PKD 68.31.Z), jest czynnym podatnikiem VAT oraz jest wpisanym do Centralnego Rejestru Rzeczoznawców Majątkowych. Dodatkowo, Wnioskodawca jest wpisany na listę biegłych sądowych prowadzoną przez Prezesa Sądu Okręgowego w (…).
W ramach tej działalności, Wnioskodawca jest powoływany przez sądy powszechne, w szczególności przez sądy rejonowe i okręgowe, komorników, syndyków jako biegły sądowy do sporządzania opinii i operatów szacunkowych nieruchomości. Czynności te Wnioskodawca wykonuje na podstawie postanowienia sądu, komornika, syndyka o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego, bez zawierania żadnej umowy cywilnoprawnej z sądem, komornikiem, syndykiem.
Świadczenie polega na wykonaniu opinii poprzez sporządzenie operatu szacunkowego dla Sądu, komornika, syndyka.
Czynność sporządzenia opinii - operatu szacunkowego, Wnioskodawca dokumentuje w sposób taki, że najpierw wystawia kartę pracy, a po przyznaniu przez sąd, komornika, syndyka wynagrodzenia (postanowieniem) na podstawie karty pracy, Wnioskodawca wystawia fakturę, która w tym momencie jest objęta podatkiem od towarów i usług (VAT).
Wnioskodawca wykazuje podatek VAT na podstawie postanowienia wyżej wymienionych organów.
Pytania (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku)
1)Czy czynność sporządzenia opinii z zakresu wyceny nieruchomości, wykonywana przez rzeczoznawcę majątkowego w charakterze biegłego sądowego, na podstawie postanowienia sądu, postanowienia komornika, zlecenia syndyka i w toku postępowania, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czy też nie podlega opodatkowaniu VAT na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT?
2)Jeśli organ uzna, że Wnioskodawca może korzystać ze zwolnienia z VAT w związku z powyższym, (np. w przypadku biegłych sądowych), czy w takim przypadku Wnioskodawcy przysługuje prawo do zwrotu zapłaconego VAT za okres czasu rejestracji jako czynny podatnik VAT, tj. od 2023 roku?
Pana stanowisko w sprawie
W ocenie Wnioskodawcy, czynność sporządzania opinii przez rzeczoznawcę majątkowego, wykonywana w charakterze biegłego sądowego, nie podlega opodatkowaniu VAT, ponieważ:
- realizowana jest w ramach zadań sądu jako organu władzy publicznej, który zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, nie jest uznawany za podatnika VAT, gdy działa w ramach swoich ustawowych obowiązków,
- Wnioskodawca wykonuje opinię na podstawie postanowienia sądu, postanowienia komornika, zlecenia syndyka nie zaś na podstawie umowy cywilnoprawnej,
- Wnioskodawca działa w charakterze pomocnika organu władzy publicznej, a jego działania są częścią postępowania sądowego, postępowania komorniczego, postępowania restrukturyzacyjnego – nie stanowią więc odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.
W związku z tym uznaje Pan, że przedmiotowa czynność nie podlega opodatkowaniu VAT.
Ponadto, w przypadku, gdyby organ skarbowy uznał, że może Pan korzystać ze zwolnienia z VAT w związku z wykonywaną działalnością, prosi Pan o odpowiedź, czy przysługuje Panu możliwość zwrotu zapłaconego VAT za okres, w którym był Pan zarejestrowany jako czynny podatnik VAT (od 2023 roku).
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 775 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).
Stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy:
Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Z wyżej powołanego art. 8 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności, bądź sytuacji. Należy jednak zauważyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.
Zatem czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Tak więc, aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie.
W konsekwencji, nie budzi wątpliwości, że czynności biegłych w postępowaniu sądowym lub przygotowawczym oraz czynności sporządzania pisemnych opinii na rzecz osób fizycznych i przedsiębiorstw, stanowią usługi. Wskazuje na to w szczególności powołany powyżej przepis art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy. Ich istotą jest dokonanie na zlecenie określonego świadczenia – wydanie opinii, ekspertyzy, za wynagrodzeniem. Mamy zatem do czynienia z czynnością opodatkowaną – odpłatnym świadczeniem usług w rozumieniu art. 8 ustawy.
Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, czy też świadczenie usług w rozumieniu art. 8 tej ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podatnika.
Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy:
Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy:
Pod pojęciem działalności gospodarczej rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
W świetle art. 15 ust. 3 ustawy:
Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności:
1) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych;
2) (uchylony);
3) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.
Według art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.), dalej jako „ustawa o PIT”:
Za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się:
1) (uchylony),
2) przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, przychody z tytułu udziału w badaniach i eksperymentach prowadzonych przez podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych;
3) przychody z działalności duchownych, osiągane z innego tytułu niż umowa o pracę;
4) przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi;
5) przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7;
6) przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9;
7) przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych;
7a) przychody otrzymywane przez członków Rady Mediów Narodowych;
8) przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:
a) osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
b) właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością,
c) przedsiębiorstwa w spadku
- z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9;
9) przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej – z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7.
Z zakresu podmiotowego ustawy o podatku od towarów i usług wyłączone zostały podmioty osiągające przychody, o których stanowi art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednocześnie przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług przewiduje niezbędny warunek, aby czynności osoby fizycznej nie były uznawane za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy. Warunek ten dotyczy związania wykonującego czynność ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego za wykonanie tych czynności.
Oznacza to, że wyłączenie z opodatkowania jest możliwe tylko wówczas kiedy przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a stosunek prawny istniejący pomiędzy zleceniodawcą a zleceniobiorcą, oprócz wynagrodzenia oraz warunków wykonywania czynności będzie określał odpowiedzialność tego pierwszego względem osób trzecich. Przy czym, kryteria te muszą zostać spełnione łącznie.
Należy zauważyć, że niewątpliwie przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, nawiązuje do konstrukcji umów cywilnoprawnych, tj. umowy zlecenia i umów o podobnym charakterze. Jednakże przy powoływaniu biegłego na podstawie postanowienia sądu, postanowienia komornika, czy zlecenia syndyka, nawet przy przyjęciu, że organ jest zlecającym wykonanie czynności, nie jest możliwe nawiązanie stosunku prawnego, którego elementem jest odpowiedzialność zlecającego wykonanie tych czynności. Powołanie biegłych stanowi dla tych osób nie zlecenie wykonania czynności, lecz nakaz wykonywania takich czynności. Na powołanych zaś osobach, a nie na zlecającym spoczywa odpowiedzialność za wykonanie tych czynności. Tak więc w przypadku wykonywania przez biegłego zleconych czynności, zlecający nie bierze na siebie odpowiedzialności za czynności biegłego.
Organy procesowe (sąd, prokuratura), a także komornik, czy syndyk odpowiadają za podjęte przez siebie rozstrzygnięcie czy działanie w danej sprawie. Nie ma natomiast tożsamości czynności organów i biegłego, których odbiorcą byłby uczestnik postępowania sądowego, komorniczego, czy postępowania restrukturyzacyjnego. Organy wydając rozstrzygnięcie dokonują oceny przedstawionych im dowodów, nie mogą zatem wpływać na treść opinii wydanej przez biegłego sądowego.
To, że zarówno organy procesowe, bez względu na fazę postępowania (postępowanie przygotowawcze, postępowanie przed sądem), jak i powołani biegli sądowi są uczestnikami tego samego postępowania, nie wprowadza jakichkolwiek zależności (co do treści opinii, ekspertyzy) między tymi podmiotami, chociaż występują tu niewątpliwie zdarzenia mogące być określone wzajemnymi relacjami. Zatem w przypadku wykonywania przez biegłego zleconych czynności, zlecający nie bierze na siebie odpowiedzialności za czynności biegłego.
Należy również wskazać, że prawo do wykonywania funkcji biegłego sądowego nabywane jest w określonym trybie i po spełnieniu ściśle określonych warunków wynikających z przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych (Dz. U. Nr 15, poz. 133).
Biegły sądowy jest osobą, która posiada specjalistyczną wiedzę w danej dziedzinie, potwierdzoną stosownym dokumentem i w pełni samodzielnie sporządza zleconą mu opinię (ekspertyzę), kierując się wyłącznie posiadaną wiedzą w tym zakresie. Opinia wydana przez biegłego jest dowodem w postępowaniu sądowym. Przed objęciem funkcji biegły składa przyrzeczenie, że powierzone mu obowiązki wykonywać będzie z całą sumiennością i bezstronnością. Nikt zatem nie powinien mieć wpływu na treść jego pracy (sporządzenia stosownej opinii).
W oparciu o § 11 ww. rozporządzenia z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych:
Biegłemu przysługuje za wykonanie czynności wynagrodzenie w wysokości określonej odrębnymi przepisami.
Zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 627):
Stawka wynagrodzenia biegłych powołanych przez sąd za każdą godzinę pracy, zwana dalej "stawką", wynosi - w zależności od stopnia złożoności problemu będącego przedmiotem opinii, a także w zależności od nakładu pracy oraz warunków, w jakich opracowano opinię - od 1,67 % do 2,36 % kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, której wysokość określa ustawa budżetowa, zwanej dalej "kwotą bazową".
Zgodnie z § 4 powyższego rozporządzenia:
W przypadku gdy problem będący przedmiotem opinii jest szczególnie złożony, stawka może być podwyższona do 50 %.
Stosownie zaś do § 8 ww. rozporządzenia:
Poniesione przez biegłego wydatki niezbędne dla wydania opinii, w szczególności wydatki materiałowe, amortyzację aparatury badawczej oraz koszty dojazdu na miejsce wykonania czynności, biegły dokumentuje za pomocą faktur lub rachunków albo kopii tych dokumentów.
Stosownie do art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 1228) w brzmieniu obowiązującym od 23 września 2025 r.:
Biegłemu powołanemu przez sąd przysługuje wynagrodzenie za wykonaną pracę oraz zwrot poniesionych przez niego wydatków niezbędnych dla wydania opinii.
W myśl art. 89 ust. 2 cytowanej ustawy:
Wysokość wynagrodzenia biegłego za wykonaną pracę ustala się, uwzględniając wymagane kwalifikacje, potrzebny do wydania opinii czas i nakład pracy, a wysokość wydatków, o których mowa w ust. 1 - na podstawie złożonego rachunku.
Z kolei zgodnie z art. 89 ust. 3 ww. ustawy:
Wynagrodzenie biegłych oblicza się według stawki wynagrodzenia za godzinę pracy albo według taryfy zryczałtowanej określonej dla poszczególnych kategorii biegłych ze względu na dziedzinę, w której są oni specjalistami. Podstawę obliczenia stawki wynagrodzenia za godzinę pracy i taryfy zryczałtowanej stanowi ułamek kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, której wysokość określa ustawa budżetowa.
Natomiast art. 89 ust. 4 cytowanej ustawy stanowi, że:
Wynagrodzenie biegłego będącego podatnikiem obowiązanym do rozliczenia podatku od towarów i usług podwyższa się o kwotę podatku od towarów i usług, określoną zgodnie ze stawką tego podatku obowiązującą w dniu orzekania o tym wynagrodzeniu.
A zatem czynności wykonywane przez Pana jako biegłego sądowego nie korzystają z wyłączenia z zakresu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy. Nie jest spełniony jeden z warunków określonych w powołanym wyżej art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług dotyczący odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności za ich wykonanie przez zleceniobiorcę. Czynności biegłego wykonującego powierzone mu funkcje – sporządzenie opinii wypełniają dyspozycję art. 8 ust. 1 oraz art. 15 ust. 2 ustawy i jako takie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Należy zauważyć, że zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy:
Nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy są wyłączone z kręgu podatników podatku od towarów i usług – w zakresie czynności nałożonych przepisami prawa, dla realizacji których zostały powołane. Jest to wyłączenie podmiotowo-przedmiotowe i ma zastosowanie przy spełnieniu przez ten organ dwóch warunków:
- jego podmiotem jest organ władzy publicznej lub urząd obsługujący ten organ;
- odnosi się jedynie do czynności nałożonych przepisami prawa, dla których powołano te organy, z wyłączeniem czynności realizowanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Generalnie zatem wyłączone z opodatkowania podatkiem od towarów i usług są czynności wykonywane przez podmioty prawa publicznego (organy władzy publicznej i urzędy obsługujące te organy) w ramach sprawowanego przez nie władztwa publicznego.
Pana wątpliwości dotyczą kwestii opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności sporządzenia przez Pana jako biegłego sądowego opinii z zakresu wyceny nieruchomości na podstawie postanowienia sądu, postanowienia komornika, zlecenia syndyka.
Istota problemu sprowadza się zatem do ustalenia, czy wykonując czynności sporządzenia przez biegłego sądowego opinii z zakresu wyceny nieruchomości na podstawie postanowienia sądu, postanowienia komornika, zlecenia syndyka, spełnia Pan obie wskazane w art. 15 ust. 6 ustawy przesłanki, tj. działa Pan jako organ władzy publicznej lub urząd obsługujący organ oraz czy pobieranie określonych opłat jest czynnością ze sfery cywilnoprawnej, czy publicznoprawnej.
Należy zaznaczyć, że takie pojęcia jak „organ władzy publicznej”, czy „urzędy obsługujące te organy” nie zostały zdefiniowane w ustawie. Chociaż w wielu aktach normatywnych ustawodawca posługuje się pojęciem „władza publiczna”, czy „organy władzy publicznej”, to jednocześnie nigdzie nie definiuje tych pojęć.
Dokonując wykładni art. 15 ust. 6 ustawy należy więc zauważyć, że celem tej regulacji jest wyłączenie wszelkich organów władzy publicznej oraz innych organów podlegających prawu publicznemu z kategorii podatników VAT w odniesieniu do czynności wykonywanych przez te podmioty w charakterze władz publicznych. Podatnikiem podatku od towarów i usług jest więc również organ władzy publicznej oraz urząd obsługujący ten organ, jeżeli w stosunku do określonej czynności lub transakcji zachowuje się jak podmiot gospodarczy. Z tego właśnie względu ustawodawca uznał w art. 15 ust. 6 ustawy, że organy nie są podatnikami w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie umów cywilnoprawnych.
Unormowanie to stanowi odzwierciedlenie art. 13 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11 grudnia 2006 r. Nr 347, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady, który stanowi, że:
Krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami.
Jednakże w przypadku gdy podejmują one takie działania lub dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w odniesieniu do tych działań lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji.
W każdych okolicznościach podmioty prawa publicznego są uważane za podatników w związku z czynnościami określonymi w załączniku I, chyba że niewielka skala tych działań sprawia, że mogą być one pominięte.
Z przywołanych przepisów wynika, że wyłączenie organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy z kategorii podatników ma charakter wyłączenia podmiotowo-przedmiotowego.
Aby to wyłączenie miało miejsce, muszą zostać spełnione dwa warunki:
‒dotyczy wyłącznie organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy,
‒odnosi się tylko do tych czynności, które związane są z realizacją zadań nałożonych na te podmioty przepisami prawa i do realizacji których zostały one powołane.
Konieczność spełnienia ww. dwóch warunków wyłączających organy publiczne z opodatkowania VAT (wykonywanie czynności przez organ podlegający prawu publicznemu oraz wykonywanie danej czynności przez podmiot działający w charakterze organu publicznego w odniesieniu do tej czynności) była wielokrotnie podkreślana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Jak stwierdził TSUE w orzeczeniu z 28 marca 1990 r. w sprawie C-4/89, Comune di Carpaneto Piascentino i inni:
Art. 4(5) VI Dyrektywy należy interpretować w taki sposób, aby czynności wykonywane przez organy publiczne w rozumieniu tego przepisu stanowiły czynności wykonywane przez organy prawa publicznego podlegające szczególnym zasadom prawnym mającym do nich zastosowanie. Drugi akapit tej regulacji należy natomiast interpretować w taki sposób, aby Państwa Członkowskie zobowiązane były zapewnić, by organy prawa publicznego traktowane były jak podatnicy w związku z czynnościami wykonywanymi w charakterze organów publicznych w przypadku, gdy czynności te mogą być również podejmowane w ramach działalności konkurencyjnych przez przedsiębiorców prywatnych, jeśli traktowanie tych organów jako podmiotów nieposiadających statusu podatnika mogłoby prowadzić do istotnego naruszenia zasad konkurencji.
Wyłączenie organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy stanowi odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania i jako takie musi być ściśle interpretowane.
Innymi słowy, organ (urząd obsługujący ten organ) będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach – gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań (co wynika z pierwszej części art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług) oraz gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych. Stąd też aby uznać, że organ działa w zakresie swoich funkcji ustawowych i jednocześnie nie korzysta z formy cywilistycznej musi zaistnieć sytuacja tego rodzaju, że przy realizacji danego zadania – określonej prawem czynności wykonywanej w interesie publicznym, organ ten wyposażony jest we władztwo publiczne, tj. występuje w pozycji nadrzędnej w stosunku do innych podmiotów uczestniczących w danej czynności.
W zakresie statusu podmiotu publicznego TSUE wypowiedział się w wyroku z 29 października 2015 r. w sprawie C-174/14 Saudacor, w którym stwierdził:
„Jeżeli chodzi w szczególności o pierwszy z dwóch warunków ustanowionych w art. 13 ust. 1 wspomnianej dyrektywy, to znaczy o warunek dotyczący statusu podmiotu publicznego, to Trybunał orzekł już, że osoba, która wykonuje czynności należące do prerogatyw władztwa publicznego w sposób niezależny, nie pozostając częścią administracji publicznej, nie może zostać zaklasyfikowana jako podmiot prawa publicznego w rozumieniu tego przepisu (zob. podobnie w szczególności postanowienie Mihal, C-456/07, EU:C:2008:293, pkt 18 i przytoczone tam orzecznictwo). (…) status „podmiotu prawa publicznego” nie może wynikać jedynie z tego, że dana działalność polega na wykonywaniu czynności należących do prerogatyw władztwa publicznego (zob. podobnie w szczególności postanowienie Mihal, C-456/07, EU:C:2008:293, pkt 17 i przytoczone tam orzecznictwo)”.
Ustawa o VAT nie zawiera definicji pojęcia „organy władzy publicznej”. Pod tym pojęciem należy rozumieć organy władzy ustawodawczej, sądowniczej i wykonawczej, w tym organy administracji publicznej, rządowej i samorządowej, powołane w Konstytucji RP, ustawach lub na ich podstawie, których wykonywane w określonych formach czynności uważane są za działania państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
Natomiast pod pojęciem urzędu obsługującego organ władzy publicznej należy rozumieć jednostkę organizacyjną spełniającą funkcje pomocnicze w stosunku do organu władzy publicznej.
Analiza wskazanych przepisów prowadzi do następujących wniosków:
1)wyłączenie organów władzy publicznej i urzędów obsługujących te organy z kategorii podatników podatku od towarów i usług ma charakter wyłączenia podmiotowo-przedmiotowego,
2)w celu skorzystania przez ww. podmioty z wyłączenia z podatku konieczne jest spełnienie dwóch kumulatywnych warunków:
a)czynności – co do zasady podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług – muszą być wykonane przez ściśle określone podmioty,
b) czynności te muszą być wykonywane w ramach sprawowanego przez te podmioty władztwa publicznego.
Możliwość legalnego wyłączenia z kategorii podatników podatku od towarów i usług na mocy art. 15 ust. 6 ustawy uzależniona jest od spełnienia ww. warunków łącznie.
Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że nie jest Pan organem władzy publicznej, czy urzędem obsługującym organy władzy publicznej wykonującym wskazane w opisie stanu faktycznego usługi - czynności sporządzenia przez biegłego sądowego opinii z zakresu wyceny nieruchomości na podstawie postanowienia sądu, postanowienia komornika, zlecenia syndyka.
Z opisu sprawy wynika, że prowadzi Pan jednoosobową działalność gospodarczą jako rzeczoznawca majątkowy. Dodatkowo, jest Pan wpisany na listę biegłych sądowych. W ramach tej działalności, jest Pan powoływany przez sądy powszechne, w szczególności przez sądy rejonowe i okręgowe, komorników, syndyków jako biegły sądowy do sporządzania opinii i operatów szacunkowych nieruchomości. Czynności te wykonuje Pan na podstawie postanowienia sądu, komornika, syndyka o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego, bez zawierania żadnej umowy cywilnoprawnej z sądem, komornikiem, syndykiem. Świadczenie polega na wykonaniu opinii poprzez sporządzenie operatu szacunkowego, dla sądu, komornika, syndyka.
A zatem to wskazane wyżej podmioty, na rzecz których świadczy Pan jako biegły sądowy usługi polegające na sporządzeniu opinii z zakresu wyceny nieruchomości na podstawie postanowienia sądu, postanowienia komornika, zlecenia syndyka, a nie Pan jako biegły sądowy w kontekście przywołanych przepisów i orzecznictwa TSUE należy uznać za organy władzy publicznej. Wprawdzie jak już wskazano sama ustawa o VAT nie zawiera definicji organów władzy publicznej, pod tym pojęciem należy jednak uznać organy władzy ustawodawczej, sądowniczej i wykonawczej, w tym organy administracji publicznej, rządowej i samorządowej, powołane w Konstytucji RP, ustawach lub na ich podstawie, których wykonywane w określonych formach czynności uważane są za działania państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
Przykładowo sądy jako organy władzy sądowniczej w Polsce, w doktrynie uznaje się, że „stanowią odrębny pion władzy publicznej”, uprawnionej do decydowania o wolnościach, prawach i obowiązkach jednostki, a jednocześnie zobligowanej do zachowania niezależności wobec innych organów. Komorników na rzecz których świadczy Pan ww. usługi w kontekście przywołanych przepisów i orzecznictwa TSUE należy również uznać za organ władzy publicznej. Ustawa o komornikach wprost wskazuje, że komornik jest organem władzy publicznej w zakresie wykonywania czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym. Jako osoba fizyczna nie ma Pan również statusu urzędu obsługującego organ władzy publicznej, a więc nie jest Pan jednostką organizacyjną spełniającą funkcje pomocnicze w stosunku do organu władzy publicznej.
W świetle powyższego, sporządzenie opinii z zakresu wyceny nieruchomości na podstawie postanowienia sądu, postanowienia komornika, zlecenia syndyka, należy uznać za czynności, które nie podlegają wyłączeniu z zakresu działania ustawy o podatku od towarów i usług. Nie jest Pan organem władzy publicznej lub urzędem obsługującym ten organy.
Zatem wykonując te czynności, jest Pan traktowany jako podatnik, gdyż w przypadku tych czynności nie znajdzie zastosowania art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług.
Mając na uwadze powyższe przepisy uznać należy, że wykonywane przez Pana czynności wstępującego w roli biegłego sądowego polegające na sporządzaniu opinii z zakresu wyceny nieruchomości na podstawie postanowienia sądu, postanowienia komornika, zlecenia syndyka, nie wyłączają Pana z kręgu podatników podatku VAT. Nie dokonuje Pan ww. czynności jako organ publiczny, nie jest Pan również jednostką organizacyjną spełniającą funkcje pomocnicze w stosunku do organu władzy publicznej, nawet jeżeli pobiera z tytułu tej działalności wynagrodzenie. Zatem wykonując te czynności, traktowany jest Pan jako podatnik VAT i zastosowania nie znajdzie art. 15 ust. 6 ustawy.
Tym samym Pana stanowisko należy uznać za nieprawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Wydana interpretacja indywidualna dotyczy opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności sporządzenia przez biegłego sądowego opinii z zakresu wyceny nieruchomości na podstawie postanowienia sądu, postanowienia komornika, zlecenia syndyka.
W zakresie prawa do zwrotu zapłaconego podatku VAT za okres, w którym był Pan zarejestrowanym, czynnym podatnikiem VAT (od 2023 r.), wydane zostanie odrębne rozstrzygnięcie.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.
POTRZEBUJESZ POMOCY?