Interpretacja indywidualna z dnia 21 listopada 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP1-1.4012.764.2025.4.ESZ
Podatniczka, otrzymując zaliczkę przekraczającą 200 000 zł na sprzedaż gruntów, zobowiązana jest do rejestracji jako czynny podatnik VAT i opodatkowania transakcji, co jednak nie skutkuje utratą statusu rolnika ryczałtowego w zakresie prowadzenia działalności rolniczej.
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
10 września 2025 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie uznania, że z tytułu otrzymania zaliczki na poczet sprzedaży gruntu w kwocie przekraczającej 200 000 zł netto będzie Pani zobowiązana zarejestrować się jako podatnik podatku VAT, opodatkowania podatkiem VAT otrzymanej zaliczki i czynszu dzierżawy oraz uznania, że nie straci Pani statusu rolnika ryczałtowego w związku z zarejestrowaniem się jako podatnik VAT w odniesieniu do czynności opodatkowania podatkiem VAT otrzymanej zaliczki i kwot z dzierżawy nieruchomości.
Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 20 października 2025 r. (data wpływu 22 października 2025 r.).
Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
5 sierpnia 2023 r. zmarł A.A. - małżonek Wnioskodawczyni. Aktem notarialnym nr (…) z 14 sierpnia 2023 r. sporządzony został protokół dziedziczenia oraz oświadczenie o przyjęciu spadku, a aktem notarialnym nr (…) z 14 sierpnia 2023 r. - akt poświadczenia dziedziczenia, z którego wynika, iż spadek po zmarłym nabyły:
- żona B.B. - w wysokości 1/3,
- córka C.C. - w wysokości 1/3,
- córka D.D. - w wysokości 1/3.
W skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne, w skład którego wchodzą nieruchomości dla których Sąd Rejonowy w (…) V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (…), KW (…), KW (…), a Sąd Rejonowy w (…) IV Wydział Ksiąg Wieczystych - KW Nr (…). Spadek został przyjęty przez ww. spadkobierczynie.
Następnie aktem notarialnym nr (…) z 26 sierpnia 2023 r. sporządzona została umowa o podział majątku wspólnego i dział spadku.
Z umowy tej wynika, iż w skład spadku wchodziły:
1. nieruchomości objęte współwłasnością majątkową małżeńską:
a) nieruchomość rolna o pow. 2,8400 ha - działki 1 - KW Nr (…) - nabyta umową sprzedaży - akt notarialny z 11 kwietnia 2016 r. obciążona hipoteką umowną do kwoty 136 000 zł,
b) nieruchomości rolne o pow. 4,6 ha - działka 2 - oraz 4,30 ha - działka 3 - KW Nr (…) - nabyte umową sprzedaży - akt notarialny z 18 kwietnia 2013 r.; obciążona hipoteką umowną do kwoty 150 000 zł oraz ustanowioną odpłatną służebnością na rzecz Spółka A,
c) nieruchomość rolna o pow. 46,7577 ha - działka 4 – KW Nr (…) nabyta umową sprzedaży - akt notarialny z 19 grudnia 2006 r.; obciążona hipoteką umowną łączną do kwoty 137 000 zł oraz hipoteką umowną kaucyjną do kwoty 117 000 zł oraz hipoteką umowną łączną do kwoty 136 000 zł.
2. nieruchomości wchodzące w skład majątku osobistego spadkodawcy:
a) nieruchomości rolne o pow. 0,6771 ha - działka 5, o pow.0,1413 ha - działka 6, o pow. 0,0773 ha - działka 7, o pow. 1,8820 ha - działka 8, o pow. 1,8820 ha, o pow. 0,5659 ha - działka 9 i o pow.0,7612 - działka 11, KW Nr (...) nabyte na podstawie umowy darowizny z 6 maja 1994 r., hipoteka umowna do kwoty 10 000 zł. Na nieruchomości - działka 5 - znajduje się budynek mieszkalny i 3 odrębne budynki produkcyjno - usługowo - gospodarcze dla rolnictwa,
b) nieruchomość rolna o pow. 4,2800 ha - działka 10 - KW Nr (…) - nabyta na podstawie umowy darowizn z 12 marca 1991 r.
W/w nieruchomości stanowią grunty orne, lasy i pastwiska.
W wyniku zgodnego działu spadku - zgodnie z aktem notarialnym nr (…) z 26 sierpnia 2023 r. - całość majątku nabywa B.B. - małżonka spadkodawcy. Z tytułu dokonanego działu spadku spadkobiercy nie żądają od siebie żadnych spłat, ani dopłat oraz nie żądają rozliczenia wydatków i nakładów i nie zachowują wobec siebie żadnych innych roszczeń. Wartość majątku nabytego przez wnioskodawczynię w drodze działu spadku przekroczyła wartość udziału przysługującego jej w masie spadkowej. W wyniku działu spadku wnioskodawczyni otrzymała majątek o łącznej wartości 1 367 333,33, natomiast wartość jej udziału (1/3) wynosiła 683 666,67 zł.
Spadkodawca w gospodarstwie rolnym prowadził działalność rolniczą i był zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT z tytułu tej działalności. Nabycie działek wymienionych w pkt. 2 nastąpiło bez podatku VAT.
Z dniem śmierci spadkodawca został wyrejestrowany z rejestru podatników VAT, a wnioskodawczyni - prowadząc działalność rolniczą - korzysta ze statutu rolnika ryczałtowego.
Nieruchomości:
1. działka 4 oraz działka 2 i 3, które przed śmiercią spadkodawcy objęte były współwłasnością małżeńską spadkodawcy i wnioskodawczyni były w części (ponad 50 ha) wydzierżawiane - umowa z 24 Listopada 2022 r. na rzecz Spółka A, za które otrzymywano wynagrodzenie w wysokości 22 880 zł rocznie. Spadkodawca był czynnym podatnikiem VAT i wynagrodzenie w jego części było opodatkowane podatkiem VAT.
Wnioskodawczyni nie była i na dzień złożenia wniosku nie jest czynnym podatnikiem VAT z tytułu wynagrodzenia za dzierżawę korzysta ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 113 ustawy VAT. Od dnia śmierci spadkodawcy całość wynagrodzenia otrzymuje wnioskodawczyni.
Umowa została wypowiedziana przez Spółkę A. 3 września 2025 r. z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na koniec kwartału kalendarzowego.
2. działka nr 4 (część) - umowa dzierżawy zawarta przez wnioskodawczynię z X spółka z o.o. 12 maja 2025 r. za czynsz roczny w kwocie 5 000 zł (wg umowy płatność w dwóch ratach).
Aktualnie, w związku z otrzymaną propozycją kupna części działek niezabudowanych - działka 4 i działka 3 (po dokonaniu podziału tych działek) wnioskodawczyni planuje zbyć część nieruchomości należących do gospodarstwa rolnego. Działki te - przed śmiercią spadkodawcy - należały do majątku wspólnego małżonków, a więc wnioskodawczyni nabyła je:
- 1/2 udziału w dniu zakupu (tj. odpowiednio 19 grudnia 2006 r. i 18 kwietnia 2013 r.),
- 1/3 z 1/2 tj. 1/6 w spadku po zmarłym mężu,
- 2/3 z 1/2 tj. 2/6 w wyniku działu spadku (26 sierpnia 2023 r.).
Z przyszłym nabywcą zostanie podpisana umowa przedwstępna w tym lub w następnym roku, a sprzedaż notarialna miałaby miejsce po 2029 r. Umowa ta będzie przewidywała wpłatę zaliczki lub zadatku przez przyszłego nabywcę w kwocie przekraczającej 200 000 zł netto, bowiem chce on mieć gwarancję co do przyszłego zakupu gruntu. Zakup części gospodarstwa rolnego nastąpiłby na cele inne niż rolnicze.
Umowa przedwstępna zawierałaby także umowę dzierżawy tego gruntu do momentu ich nabycia. Nabycie nieruchomości nastąpi po dokonaniu podziału działek oraz spełnieniu warunku uzyskania przez przyszłego nabywcę wszelkich zgód na budowę magazynu energii, w tym uzyskania warunków zabudowy oraz pozwolenia na budowę. W przeciwnym przypadku umowa byłaby rozwiązana, jednakże otrzymana zaliczka (zadatek) - zgodnie z umową - nie będzie podlegać zwrotowi.
Aktualnie nieruchomości te nie są objęte planem zagospodarowania przestrzennego, co potwierdza zaświadczenie z Urzędu Gminy (...) z 20 sierpnia 2025 r. Jednakże z pisma tego wynika, iż z danych zawartych w rejestrach tego organu wynika, iż 27 marca 2023 r. wydano decyzję o warunkach zabudowy polegającej na budowie farmy fotowoltaicznej na ww. działkach.
Wnioskodawczyni nigdy nie była czynnym podatnikiem podatku VAT oraz nie prowadzi, ani nigdy nie prowadziła działalności gospodarczej, z wyjątkiem dzierżawy gruntów rolnych na cele nierolnicze. Nie pozostaje w związku małżeńskim.
Aktualnie z tytułu działalności rolniczej posiada status rolnika ryczałtowego VAT i nie zamierza z tego statusu zrezygnować oraz nie zamierza w tym zakresie być podatnikiem VAT czynnym.
Wnioskodawczyni przed sprzedażą działki będącej przedmiotem wniosku nie podejmowała żadnych czynności zmierzających do podniesienia wartości bądź atrakcyjności przedmiotowych działek, np.: uzbrojenie terenu, doprowadzenie mediów, ogrodzenie terenu bądź inne. Nie prowadziła także żadnych działań marketingowych, nie prezentowała ofert sprzedaży działek; nabywca sam zgłosił się do wnioskodawczyni z uwagi na korzystne położenie tych nieruchomości do realizacji planowanej budowy
Uzupełnienie opisu zdarzenia przyszłego
Daty nabycia przez spadkodawcę nieruchomości będących przedmiotem spadku to:
1. nabytych na zasadzie współwłasności majątkowej małżeńskiej
a) akt notarialny z 11 kwietnia 2016 r. - zakup z Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w (…) Filia w (…) nieruchomość rolna o pow. 2,84 ha - działki 1,
b) akt notarialny z 18 kwietnia 2013 r. - zakup z Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w (…) Filia w (…) nieruchomości rolne o pow. 4,6 ha - działka 2 - oraz 4,3 ha - działka 3,
c) akt notarialny z 19 grudnia 2006 r. - zakup z Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w (…) Filia w (…) - nieruchomość rolna o pow. 46,7577 ha - działka 4.
Zakup w/w działek został dokonany w ramach prawa pierwokupu, bowiem były one uprzednio dzierżawione przez spadkodawcę do prowadzenia gospodarstwa rolnego.
2. nabytych jako majątek odrębny:
a) nabycie na podstawie umowy darowizny z 6 maja 1994 r. od rodziców - nieruchomości rolne o pow. 0,6771 ha - działka 5, o pow.0,1413 ha - działka 6, o pow. 0,0773 ha - działka 7, o pow. 1,8820 ha - działka 8, o pow. 1,8820 ha, o pow. 0,5659 ha - działka 9 i o pow.0,7612 - działka 11,
b) nabycie na podstawie umowy darowizny z 12 marca 1991 r. od rodziców - nieruchomość rolna o pow. 4,2800 ha - działka 10.
Przedmiotem sprzedaży będzie część nieruchomości wydzielona z działek nr 4 i nr 3, aktualnie działki te nie są podzielone i nie są znane ich numery. Podział działek nastąpi konkretnie pod sprzedaż dla nabywcy - po ustaleniu lokalizacji miejsca, na którym może być prowadzona budowa - co będzie ustalane w trakcie postępowań niezbędnych do uzyskania m.in warunków zabudowy czy też innych decyzji np. środowiskowych.
Podział będzie dokonany na wniosek wnioskodawczyni, tylko w zakresie jakiego będzie wymagać dokonanie sprzedaży części działek; jednakże wnioskodawczyni udzieli pełnomocnictwa na rzecz osoby reprezentującej przyszłego nabywcę ww. części działek.
Od dnia zawarcia związku małżeńskiego do dnia śmierci spadkodawcy gospodarstwo rolne Wnioskodawczyni prowadziła wspólnie z mężem, jednakże tylko małżonek był zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT z tytułu działalności rolnej i z tego względu nazwa gospodarstwa była wyłącznie na męża Wnioskodawczyni, tj. Gospodarstwo Rolne A.A.
Nabycie nieruchomości wymienionych w pkt.1 nastąpiło wyłącznie w celu powiększenia własnego gospodarstwa rolnego (do dnia zakupu nieruchomości te były dzierżawione od zbywcy).
Na nieruchomościach tych nie była i nie jest prowadzona żadna inna działalność niż działalność rolnicza, z wyjątkiem dzierżawy na podstawie:
- umowy z 24 listopada 2022 r. z spółka A. - działka 4 oraz działka 2 i 3 - dzierżawa w części ponad 50 ha. Umowa została wypowiedziana przez (…) 3 stycznia 2025 r. (we wniosku o interpretację pomyłkowo wpisano 3 września 2025 r.) z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na koniec kwartału kalendarzowego,
- umowy dzierżawy zawarta z X spółka z o.o. 12 maja 2025 r-. część działki nr 4.
W ramach umowy przedwstępnej Wnioskodawczyni udzieli stosownego pełnomocnictwa osobie reprezentującej nabywcę do działania w jej imieniu. Według Wnioskodawczyni wiedzy na dzień dzisiejszy będzie to dotyczyć wszelkich zgód wymaganych przez prawo budowlane, w tym zgodę na dysponowanie gruntem na cele budowlane w celu uzyskania niezbędnych pozwoleń, uzgodnień i warunków technicznych niezbędnych do uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę pozwalającej m.in. na budowę magazynu energii i innej infrastruktury technicznej na gruncie stanowiącej przedmiot umowy.
Zgodnie z planowaną umową przedwstępną nieuzyskanie zgody przez przyszłego nabywcę pozwolenia na budowę magazynu energii spowoduje, że umowa będzie rozwiązana i sprzedaż działek nie nastąpi.
Z wnioskiem o wydanie warunków zabudowy na budowę farmy fotowoltaicznej wystąpiła Spółka A., bowiem dzierżawiła od Wnioskodawczyni i jej męża część nieruchomości i to Spółka planowała tę budowę; warunki zabudowy były wydane do budowy farmy fotowoltaicznej przez ówczesnego dzierżawcę gruntu tj. spółka A.
Umowa dzierżawy została wypowiedziana przez spółka A 3 stycznia 2025 r. (we wniosku o interpretację pomyłkowo wpisano 3 września 2025 r.) z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na koniec kwartału kalendarzowego, bowiem - jak uzasadniono - budowa farmy fotowoltaicznej była niemożliwa ze względów technicznych (Spółka nie uzyskała technicznych warunków przyłączenia do instalacji fotowoltaicznej).
Żadnych nieruchomości dotychczas Wnioskodawczyni nie sprzedawała, nie sprzedawał również jej zmarły małżonek.
Aktualnie nie posiada Wnioskodawczyni żadnych innych nieruchomości, które mogłyby być sprzedane w przyszłości. Nie planuje w przyszłości sprzedawać reszty gospodarstwa rolnego, bowiem prowadzenie gospodarstwa rolnego jest dla niej jedyną i podstawową działalnością oraz źródłem utrzymania, a także rodzinną tradycją.
Jedyną czynnością, o której mowa w art. 113 ust. 13 ustawy VAT - jaką aktualnie Wnioskodawczyni wykonuje i ewentualnie będzie wykonywać - jest odpłatna dzierżawa wymienionych wyżej części działek wchodzących w skład gospodarstwa rolnego (jedna umowa została już wypowiedziana) i - o ile:
- umowa przedwstępna zostanie zawarta to czynnością tą będzie również odpłatna dzierżawa gruntu oraz otrzymana zaliczka (zadatek) na poczet sprzedaży,
- spełnione zostaną warunki zawarte w umowie przedwstępnej to czynnością tą będzie dokonana dostawa tych nieruchomości.
Planowana w ramach umowy przedwstępnej dzierżawa działek będzie odpłatna do momentu dokonania ich zbycia.
W kwestii pobierania pożytków - będzie to możliwe do momentu kiedy przedmiotowe działki będą się nadawały do uprawiania gospodarstwa rolnego (nie rozpoczną się prace związane z budową magazynu energii).
Z przyszłym nabywcą zostanie podpisana umowa przedwstępna, w tym lub w następnym roku, ale dopiero po otrzymaniu indywidualnej interpretacji, o którą Wnioskodawczyni wystąpiła, ponieważ chce aby ciążące na niej obowiązki podatkowe zostały prawidłowo wypełnione.
Kwota otrzymanej zaliczki (zadatku) będzie zaliczona na poczet ceny sprzedaży.
Kwota zaliczki będzie wynikać z umowy przedwstępnej i zostanie wpłacona przez przyszłego nabywcę na Pani rachunek bankowy wskazany w umowie. Jeżeli z tytułu dokonania tej czynności będzie Pani zobowiązana do zarejestrowania się jako podatnik VAT czynny, to transakcję udokumentuje Pani także fakturą VAT.
Do czasu otrzymania zaliczki (zadatku) łączną wartość sprzedaży usług dzierżawy nieruchomości rolnych na cele nierolnicze nie przekroczyła i nie przekroczy kwoty 200 000 zł, przy czym odpłatna umowa dzierżawy z przyszłym nabywcą będzie obowiązywać dopiero z chwilą zawarciu umowy przedwstępnej, a więc de facto w okresie otrzymania zaliczki (zadatku) na poczet przyszłej dostawy nieruchomości.
Pytania w zakresie podatku od towarów i usług
- Czy w momencie otrzymania zaliczki (zadatku) na poczet sprzedaży gruntu w kwocie przekraczającej 200 000 zł netto, wnioskodawczyni zobowiązana będzie do zarejestrowania się jako podatnik VAT czynny i opodatkowania podatkiem VAT zarówno otrzymanej zaliczki (zadatku), jak również kwot otrzymanych z dzierżawy swoich nieruchomości? (oznaczone we wniosku jako nr 2)
- Czy z dniem zarejestrowania się jako podatnik VAT czynny i opodatkowania podatkiem VAT-zarówno otrzymanej zaliczki (zadatku), jak również kwot otrzymanych z dzierżawy swoich nieruchomości Wnioskodawczyni straci status rolnika ryczałtowego? (oznaczone we wniosku jako nr 3)
Pani stanowisko w sprawie w zakresie podatku od towarów i usług
Otrzymana zaliczka (zadatek) podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem VAT, bowiem po pierwsze w momencie otrzymania przekraczać będzie 200 000 zł netto, a po drugie w momencie sprzedaży ta nieruchomość niezabudowana stanowić będzie teren budowlany zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ponadto w wykonaniu tej czynności wnioskodawczyni działa jako podatnik VAT.
Z tego względu Wnioskodawczyni będzie zobowiązana do zarejestrowania się z tytułu ww. czynności jako podatnik VAT czynny, złożenia deklaracji JPK VAT i opłacenia podatku VAT zarówno od kwoty otrzymanej zaliczki (zadatku), jak również kwot otrzymanych z dzierżawy swoich nieruchomości.
W momencie zarejestrowania się jako podatnik VAT czynny z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie dzierżawy i sprzedaży nieruchomości i opłacania podatku VAT zarówno od kwoty otrzymanej zaliczki (zadatku), jak również kwot otrzymanych z dzierżawy swoich nieruchomości wnioskodawczyni nie straci statusu rolnika ryczałtowego, bowiem otrzymana zaliczka (zadatek) na poczet sprzedaży nieruchomości rolnej na cele nierolnicze jak i dzierżawa gruntu nie jest zaliczana do działalności rolniczej, w tym do usług rolniczych, o których mowa w art. 2 pkt 15 i pkt 21 ustawy VAT.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - dalej ustawa lub ustawa VAT - opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy VAT).
Z kolei w myśl art. 8 ust. 1 pkt 1 przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu j/w, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.
Definicję towaru zawiera art. 2 pkt 6 ustawy, zgodnie z którym towary to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.
Rzeczami w rozumieniu art. 45 ustawy Kodeks cywilny (KC) są tylko przedmioty materialne. Rzeczy dzieli się na nieruchomości i rzeczy ruchome.
Natomiast w myśl art. 46 § 1 KC, nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.
Zgodnie zatem z ww. przepisami, grunt spełnia definicję towaru wynikającą z art. 2 pkt 6 ustawy VAT, a jego sprzedaż jest traktowana jako czynność odpłatnej dostawy towarów na terytorium kraju.
W zakresie ewentualnego zwolnienia przedmiotowego gruntów zastosowanie ma art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem zwalnia się z podatku VAT dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane.
W myśl art. 2 pkt 33 ustawy pod pojęciem tereny budowlane - rozumie się grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu - zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym. Opodatkowane są zatem dostawy, których przedmiotem są nieruchomości gruntowe niezabudowane, będące terenami budowlanymi w rozumieniu art. 2 pkt 33 ustawy o VAT oraz grunty zabudowane (w wyjątkami określonymi w art. 43 ust. 1 pkt 10 i 10a ustawy VAT).
Natomiast dostawa gruntów niezabudowanych, innych niż tereny budowlane - jest zwolniona od podatku VAT.
Jednak nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.
Według art. 15 ust. 1 ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Na mocy art. 15 ust. 2 ustawy działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że do tego, aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności, konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik.
Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem "podatnik" tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Ponadto, działalność gospodarczą stanowi wykorzystywanie towarów w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Przez ciągłe wykorzystywanie składników majątku należy rozumieć takie wykorzystywanie majątku, które charakteryzuje się powtarzalnością lub długim okresem trwania, zatem, czerpanie dochodów ze składnika majątku wskazuje na prowadzenie działalności gospodarczej.
Analizując powyższo przepisy stwierdzić naloty, że dostawa towarów podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana będzie przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji.
Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy, mamy do czynienia z podatnikiem podatku od towarów i usług jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.
Właściwym zatem jest wykluczenie osób fizycznych z grona podatników w przypadku, gdy dokonują sprzedaży towarów stanowiących część majątku prywatnego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży, bądź wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej.
W tym kontekście, nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten. kto jako osoba fizyczna dokonuje jednorazowych lub okazjonalnych transakcji, za które nie jest przewidziana ściśle regularna zapłata oraz nie prowadzi zorganizowanej czy zarejestrowanej działalności gospodarczej a tylko np. wyzbywa się majątku prywatnego.
Natomiast każdy, kto dokonuje czynności, które zmierzają do wykorzystania towaru (np. nieruchomości) dla celów działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy jest uznany za podatnika tego podatku. Tym samym, wykorzystywanie majątku prywatnego stanowi również działalność gospodarczą, jeżeli jest dokonywane dla celów zarobkowych.
Podstawowym kryterium dla opodatkowania sprzedaży, w tym również nieruchomości jest ustalenie m.in. czy majątek został nabyty i faktycznie wykorzystany na potrzeby osobiste, czy też z przeznaczeniem do działalności gospodarczej.
Przenosząc ww. rozważania na grunt sytuacji Wnioskodawczyni należy zauważyć, że planowane zbycie dotyczy nieruchomości, które dotychczas i aktualnie są wydzierżawiane na rzecz osób trzecich, za co Wnioskodawczyni otrzymywała i otrzymuje stałe i powtarzające się wynagrodzenie.
Fakt ten potwierdza, iż nieruchomości te były i są wykorzystywane w sposób ciągły dla celów zarobkowych, a Wnioskodawczyni w tym zakresie prowadziła/prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy VAT i w tym zakresie ma status podatnika VAT.
Zatem dostawa tego towaru (nieruchomości — działki nr 4 i 3) będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż jest to dostawa rzeczy wykorzystywanych w działalności gospodarczej dla celów podatku VAT a nie dostawa majątku prywatnego.
I bez znaczenia w tej kwestii ma fakt, iż Wnioskodawczyni przed ich sprzedażą nie prowadziła aktywności w przedmiocie zbycia wskazanych działek, która byłaby porównywalna do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju obrotem czyli handlowców.
Zgodnie z przepisami art. 113 ust. 1 ustawy o \/AT — podatnik VAT posiadający siedzibę działalności gospodarczej na terytorium kraju, u którego wartość sprzedaży, z wyłączeniem podatku, nie przekroczyła w poprzednim ani bieżącym roku podatkowym kwoty 200 000 zł — może skorzystać ze zwolnienia od podatku.
Według ust. 2 art. 113 ustawy VAT do wartości sprzedaży, o której mowa wyżej nie wlicza się:
1) wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem na terytorium kraju,
1a) sprzedaży na odległość towarów importowanych, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem na terytorium kraju,
2) odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 62 ust. 3 z wyjątkiem:
a) transakcji związanych z nieruchomościami,
b) usług o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41,
c) usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych
- jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych;
3) odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.
Ponieważ do czasu otrzymania zaliczki (zadatku) wartość sprzedaży usług dzierżawy przedmiotowych nieruchomości nie przekroczy kwoty 200 000 zł, wnioskodawczyni z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w tym zakresie korzysta ze zwolnienia, o którym w art. 113 ust. 1 ustawy VAT. Natomiast z chwilą otrzymania zaliczki (zadatku) na poczet sprzedaży ww. nieruchomości w kwocie przekraczającej 200 000 zł Wnioskodawczyni straci możliwość skorzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1, zgodnie bowiem z art. 113 ust. 5 „jeżeli wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie ust. 1 przekroczy kwotę, o której mowa w ust. 1 zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę”.
Ponadto do wartości sprzedaży do kwoty 200 000 zalicza się zawsze wartość odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług dotyczących transakcji związanych z nieruchomościami (art. 113 ust. 2 pkt 2 lit. a).
Jako podatnik VAT, który utraci status „podatnika VAT zwolnionego” Wnioskodawczyni będzie zobowiązana do zarejestrowania się jako podatnik VAT czynny zgodnie z art. 96 ust.1 ustawy VAT tj. złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne VAT-R ( z wyłączeniem działalności rolniczej) przed dniem, w którym utraci prawo do tego zwolnienia (art. 96 ust. 5a tej ustawy).
Należy podkreślić także, iż w przypadku sprzedaży działek (nieruchomości) Wnioskodawczyni nie ma prawa skorzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy VAT.
Co prawda zbywane nieruchomości nie są zabudowane i nie istnieje dla nich plan zagospodarowania przestrzennego — to jednak z uwagi na aktualny zapis w rejestrach Urzędu Gminy (...), że w dniu 27 marca 2023 r. wydano decyzję o warunkach zabudowy polegającej na budowie farmy fotowoltaicznej na działkach 4 oraz 3 oraz fakt, iż — zgodnie z planowaną treścią umowy przedwstępnej - zbycie tych nieruchomości nastąpi pod warunkiem uzyskania przez przyszłego nabywcę wszelkich zgód na budowę magazynu energii, w tym uzyskania warunków zabudowy oraz pozwolenia na budowę — nieruchomości te spełniają/spełniać będą definicję terenu budowlanego zawartą w art. 2 pkt 33 ustawy VAT.
Reasumując, otrzymana zaliczka (zadatek) podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem VAT, bowiem po pierwsze w momencie otrzymania przekraczać będzie 200 000 zł netto, a po drugie w momencie sprzedaży ta nieruchomość niezabudowana stanowić będzie teren budowlany zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ponadto w wykonaniu tej czynności Wnioskodawczyni działa jako podatnik VAT.
Z tego względu Wnioskodawczyni będzie zobowiązana do zarejestrowania się jako podatnik VAT czynny, złożenia deklaracji JPK VAT I opłacenia podatku VAT zarówno od kwoty otrzymanej zaliczki (zadatku), jak również kwot otrzymanych z dzierżawy swoich nieruchomości.
Wnioskodawczyni od śmierci małżonka z tytułu prowadzenia działalności rolniczej posiada status rolnika ryczałtowego i nie zamierza zrezygnować z tego statusu oraz nie zamierza być z tytułu działalności rolniczej czynnym podatnikiem VAT.
Jak wynika z art. 2 pkt 19-21 ustawy VAT:
- rolnik ryczałtowy to rolnik dokonujący dostawy produktów rolnych lub świadczący usługi rolnicze, korzystające ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych,
- produkty rolne to towary pochodzące z własnej działalności rolniczej rolnika ryczałtowego oraz towary, o których mowa w art. 20 ust. 1c i 1d ustawy PIT,
- usługi rolnicze to:
a) usługi związane z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt, z wyłączeniem usług weterynaryjnych (PKWiU ex 01.6), z wyłączeniem usług podkuwania koni i prowadzenia schronisk dla zwierząt gospodarskich (PKWiU ex 01.62.10.0),
b) usługi związane z leśnictwem (PKWiU ex 02.40.10), z wyłączeniem patrolowania lasów wykonywanego na zlecenie przez jednostki inne niż leśne (PKWiU ex 02.40.10.3),
c) usługi wspomagające rybactwo (PKWiU ex 03.00.7), z wyłączeniem usług związanych z rybołówstwem morskim (PKWiU 03.00.71.0),
d) wynajem i dzierżawa maszyn i urządzeń rolniczych, bez obsługi (PKWiU 77.31.10.0).
Natomiast zgodnie z art. 43 ust.1 pkt 3 zwalnia się od podatku dostawę produktów rolnych dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego.
Ponadto w myśl art. 43 ust. 3 ustawy rolnik ryczałtowy dokonujący dostawy produktów rolnych lub świadczący usługi rolnicze, które są zwolnione od podatku na podstawie ust. 1 pkt 3, może zrezygnować z tego zwolnienia pod warunkiem dokonania zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w art. 96 ust. 1 i 2.
Wnioskodawczyni nie zamierza zrezygnować ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy VAT oraz ze statutu rolnika ryczałtowego, zatem w momencie zarejestrowania się jako podatnik VAT czynny, z wyłączeniem działalności rolniczej i opłacania podatku VAT zarówno od kwoty otrzymanej zaliczki (zadatku), jak również kwot otrzymanych z dzierżawy swoich nieruchomości Wnioskodawczyni nie straci statusu rolnika ryczałtowego, bowiem otrzymana zaliczka (zadatek) na poczet sprzedaży nieruchomości rolnej na cele nierolnicze jak i dzierżawa gruntu nie jest zaliczana do działalności rolniczej, w tym do usług rolniczych, o których mowa w art. 2 pkt 15 i pkt 21 ustawy VAT. Potwierdza to interpretacja indywidualna - pismo Dyrektora KIS z 4 czerwca 2025 r. nr 0112-KDIL1-3.4012.184.2025.3.AKR „podmiot będący rolnikiem ryczałtowym może być - w pozostałym zakresie swojej działalności pozarolniczej - podatnikiem VAT czynnym (niekorzystającym ze zwolnienia)”.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 775 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:
opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).
Na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy:
Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).
Stosownie do art. 2 pkt 6 i pkt 22 ustawy:
Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o:
6.towarach - rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii,
22.sprzedaży – rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.
Towarem jest także udział w prawie własności. Jest to zgodne z normami unijnymi, bowiem w myśl art. 15 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 s. 1 ze zm.), zwanej dalej „Dyrektywą 2006/112/WE Rady”:
Państwa członkowskie mogą uznać za rzeczy:
1) określone udziały w nieruchomości,
2) prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości,
3) udziały i inne równoważne udziałom tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części.
Zatem, na podstawie definicji zawartej w art. 2 pkt 6 ustawy, zbycie nieruchomości (gruntów), we współwłasności nieruchomości traktowane jest jako czynność odpłatnej dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy.
Nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.
Pojęcia „podatnik” i „działalność gospodarcza”, na potrzeby podatku od towarów i usług zostały określone w art. 15 ust. 1 i 2 ustawy.
Art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy:
1. Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
2. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że do tego, aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności, konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik.
Z powołanych wyżej przepisów wynika, że zakres opodatkowania podatkiem VAT determinowany jest przez dwa czynniki:
- przedmiotowy – opodatkowaniu podlega wyłącznie dostawa towarów i świadczenie usług oraz
- podmiotowy – dostawa i świadczenie usług muszą być dokonane przez podatnika działającego w takim charakterze.
Istotne jest to, że obie te przesłanki muszą być spełnione łącznie.
W myśl z art. 96 ust. 1 ustawy:
Podmioty, o których mowa w art. 15 i art. 15a, są obowiązane przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5 złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne, z zastrzeżeniem ust. 3.
Na podstawie art. 96 ust. 2 ustawy:
W przypadku osób fizycznych, o których mowa w art. 15 ust. 4 i 5, zgłoszenie rejestracyjne może być dokonane wyłącznie przez jedną z osób, na które będą wystawiane faktury przy zakupie towarów i usług i które będą wystawiały faktury przy sprzedaży produktów rolnych.
Według art. 96 ust. 3 ustawy:
Podmioty wymienione w art. 15, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 lub wykonujące wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, mogą złożyć zgłoszenie rejestracyjne.
W świetle art. 96 ust. 5 ustawy:
Jeżeli podmioty, o których mowa w ust. 3, rozpoczną dokonywanie sprzedaży opodatkowanej, utracą zwolnienie od podatku lub zrezygnują z tego zwolnienia, obowiązane są do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w ust. 1, a w przypadku podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT zwolnieni - do aktualizacji tego zgłoszenia, w terminach:
1) przed dniem dokonania pierwszej sprzedaży towaru lub usługi, innych niż zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2, 2a i 4-41 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, w przypadku rozpoczęcia dokonywania tej sprzedaży;
2) przed dniem, w którym podatnik traci prawo do zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9, w przypadku utraty tego prawa;
3) przed początkiem miesiąca, w którym podatnik rezygnuje ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 oraz art. 113 ust. 1 i 9, w przypadku rezygnacji z tego zwolnienia, z zastrzeżeniem pkt 4;
4) przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5, w przypadku rezygnacji ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 9, od pierwszej wykonanej czynności.
Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio.
Przy czym ustawodawca przewidział zwolnienie podmiotowe od podatku VAT dla pewnej grupy podatników. Regulacje w tym zakresie zawarte zostały w art. 113 ustawy.
Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2024 r.:
Zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.
Z kolei przepis art. 113 ust. 2 ustawy stanowi, że:
Do wartości sprzedaży, o której mowa w ust. 1, nie wlicza się:
1) wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem na terytorium kraju;
1a) sprzedaży na odległość towarów importowanych, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem na terytorium kraju;
2) odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, z wyjątkiem:
a) transakcji związanych z nieruchomościami,
b) usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41,
c) usług ubezpieczeniowych
- jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych;
3) odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.
Z przepisu art. 113 ust. 5 ustawy, wynika, że:
Jeżeli wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie ust. 1 przekroczy kwotę, o której mowa w ust. 1, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę.
W myśl art. 113 ust. 13 ustawy:
Zwolnień, o których mowa w ust. 1 i 9, nie stosuje się do podatników:
1) dokonujących dostaw:
a) towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy,
b) towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyjątkiem:
- energii elektrycznej (CN 2716 00 00),
- wyrobów tytoniowych,
- samochodów osobowych, innych niż wymienione w lit. e, zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji,
c) budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a i b,
d) terenów budowlanych,
e) nowych środków transportu,
f) następujących towarów, w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie:
- preparatów kosmetycznych i toaletowych (PKWiU 20.42.1),
- komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (PKWiU 26),
- urządzeń elektrycznych (PKWiU 27),
- maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 28),
g) hurtowych i detalicznych części i akcesoriów do:
- pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli (PKWiU 45.3),
- motocykli (PKWiU ex 45.4);
2) świadczących usługi:
a) prawnicze,
b) w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,
c) jubilerskie,
d) ściągania długów, w tym factoringu;
3) nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju.
Biorąc pod uwagę powyższe przepisy należy wskazać, że – co do zasady – o ile podatnik nie przekroczył kwoty sprzedaży określonej na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy, ma prawo do korzystania z ww. zwolnienia do momentu przekroczenia tej kwoty. W przypadku przekroczenia ww. kwoty z tytułu świadczenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, podatnik zobowiązany będzie do dokonania rejestracji dla potrzeb podatku od towarów i usług na zasadach określonych w ustawie.
Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Ponadto, działalność gospodarczą stanowi wykorzystywanie towarów w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Przez ciągłe wykorzystywanie składników majątku należy rozumieć takie wykorzystywanie majątku, które charakteryzuje się powtarzalnością lub długim okresem trwania. Zatem, czerpanie dochodów ze składnika majątku wskazuje na prowadzenie działalności gospodarczej.
Analizując powyższe przepisy należy stwierdzić, że dostawa towarów podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana będzie przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT, jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.
Na mocy art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE:
„Podatnikiem” jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.
„Działalność gospodarcza” obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.
Jednocześnie, w art. 12 ust. 1 lit. b) powołanej Dyrektywy 2006/112/WE Rady wskazano, że:
Państwa członkowskie mogą uznać za podatnika każdego, kto okazjonalnie dokonuje transakcji związanej z działalnością, o której mowa w art. 9 ust. 1 akapit drugi, w szczególności dostawy terenu budowlanego.
W myśl art. 2 ust. 1 lit. a) Dyrektywy 2006/112/WE:
Opodatkowaniu VAT podlega, na podstawie odpłatna dostawa towarów na terytorium państwa członkowskiego przez podatnika działającego w takim charakterze.
W świetle przytoczonych wyżej przepisów zauważyć należy, że status podatnika podatku od towarów i usług, wynika z okoliczności dokonania czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Dla ustalenia czy podmiot dokonujący transakcji sprzedaży nieruchomości jest podatnikiem podatku VAT, istotnym jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą.
Z przytoczonych regulacji wynika, że podatnikiem podatku od towarów i usług może być każda osoba, która okazjonalnie dokonuje czynności opodatkowanych, przy czym czynności te winny być związane z działalnością zdefiniowaną jako działalność gospodarcza, tj. wszelką działalnością producentów, handlowców i osób świadczących usługi, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie.
Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług w świetle powyższych przepisów jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie:
- po pierwsze – dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług,
- po drugie – czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.
Właściwym zatem jest wykluczenie osób fizycznych z grona podatników w przypadku, gdy dokonują sprzedaży, przekazania, bądź darowizny towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży, bądź wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej ani też nie został wykorzystany w trakcie jego posiadania na cele działalności gospodarczej.
W kontekście powyższych rozważań nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje jednorazowych lub okazjonalnych transakcji, za które nie jest przewidziana ściśle regularna zapłata oraz nie prowadzi zorganizowanej czy zarejestrowanej działalności gospodarczej, a tylko np. wyzbywa się majątku osobistego. Dokonywanie określonych czynności incydentalnie, poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej, również nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.
Przyjęcie, że dany podmiot sprzedając grunt działa w charakterze podatnika prowadzącego działalność gospodarczą wymaga ustalenia, czy jego działalność w tym zakresie przybiera formę zawodową (profesjonalną). Przejawem zaś takiej aktywności określonej osoby w zakresie obrotu nieruchomościami, która może wskazywać, że jej czynności przybierają formę zorganizowaną może być np.: nabycie terenu przeznaczonego pod zabudowę, jego uzbrojenie, wydzielenie dróg wewnętrznych, działania marketingowe podjęte w celu sprzedaży działek, wykraczające poza zwykłe formy ogłoszenia, uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy terenu, czy wystąpienie o opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego dla sprzedawanego obszaru, prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług deweloperskich lub innych tego rodzaju usług o zbliżonym charakterze. Przy czym, na tego rodzaju aktywność „gospodarczą” wskazywać musi ciąg powyżej przytoczonych okoliczności, a nie stwierdzenie jedynie faktu wystąpienia pojedynczych z nich.
Zatem, w kwestii podlegania opodatkowaniu sprzedaży Nieruchomości istotne jest, czy w świetle zaprezentowanego opisu sprawy, w celu dokonania sprzedaży nieruchomości, Wnioskodawczyni podjęła aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producenta, handlowca i usługodawcę w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, co skutkuje koniecznością uznania Sprzedającej za podmiot prowadzący działalność gospodarczą w rozumieniu tego przepisu, a więc za podatników podatku od towarów i usług.
Dodatkowo należy wskazać, że działalność gospodarcza powinna cechować się stałością, powtarzalnością i niezależnością jej wykonywania, bowiem związana jest z profesjonalnym obrotem gospodarczym. Nie jest natomiast działalnością handlową, a zatem i gospodarczą, sprzedaż majątku osobistego, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży, czy też prowadzenia działalności, ani też w trakcie posiadania nie został wykorzystany do działalności gospodarczej.
Zwykłe nabycie lub sprzedaż rzeczy nie stanowi wykorzystywania w sposób ciągły majątku rzeczowego w celu uzyskania z tego tytułu dochodu w rozumieniu art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady (a tym samym art. 15 ust. 2 ustawy) jako, że jedynym przychodem z takich transakcji może być ewentualny zysk ze sprzedaży tej rzeczy.
W tym miejscu należy przywołać orzeczenie z 15 września 2011 r. TSUE w sprawach połączonych C-180/10 i C-181/10, w którym TSUE wskazał, że:
„(…) czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności nie mogą same z siebie być uznawane za prowadzenie działalności gospodarczej. Należy dodać, że sama liczba i zakres transakcji sprzedaży dokonanych w niniejszej sprawie nie ma charakteru decydującego. Jak orzekł Trybunał, zakres transakcji sprzedaży nie może stanowić kryterium rozróżnienia między czynnościami dokonywanymi prywatnie, które znajdują się poza zakresem zastosowania dyrektywy, a czynnościami stanowiącymi działalność gospodarczą. Trybunał stwierdził, że dużych transakcji sprzedaży można dokonywać również jako czynności osobistych. Podobnie okoliczność, iż przed sprzedażą zainteresowany dokonał podziału gruntu na działki w celu osiągnięcia wyższej ceny łącznej sama z siebie nie jest decydująca. Nie ma takiego charakteru również długość okresu, w jakim te transakcje następowały ani wysokość osiągniętych z nich przychodów. Całość powyższych elementów może bowiem odnosić się do zarządzania majątkiem prywatnym zainteresowanego”.
Inaczej jest natomiast – wyjaśnił Trybunał – w wypadku, gdy zainteresowany podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi Dyrektywy. Zatem za podatnika należy uznać osobę, która w celu dokonania sprzedaży gruntów angażuje podobne środki wykazując aktywność w przedmiocie zbycia nieruchomości porównywalną do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju obrotem, tj. działania wykraczające poza zakres zwykłego zarządu majątkiem prywatnym.
W tym miejscu należy podkreślić, że pojęcie „majątku prywatnego” nie występuje na gruncie analizowanych przepisów ustawy, jednakże jak wynika z wykładni art. 15 ust. 2 ustawy, w której zasadnym jest odwołanie się do treści orzeczenia TSUE w sprawie C-291/92 (Finanzamt Uelzen v. Dieter Armbrecht), które dotyczyło kwestii opodatkowania sprzedaży przez osobę będącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, części majątku niewykorzystywanej do prowadzonej działalności gospodarczej, a służącej jej do celów prywatnych. „Majątek prywatny” to zatem taka część majątku danej osoby fizycznej, która nie jest przez nią przeznaczona ani wykorzystywana dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej. Ze wskazanego orzeczenia wynika zatem, że podatnik musi w całym okresie posiadania danej nieruchomości wykazywać zamiar wykorzystywania części nieruchomości w ramach majątku osobistego. Przykładem takiego wykorzystania nieruchomości mogłoby być np. wybudowanie domu dla zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Potwierdzone to zostało również w wyroku TSUE z 21 kwietnia 2005 r., sygn. akt C-25/03 Finanzamt Bergisch Gladbach v. HE, który stwierdził, że majątek prywatny to mienie wykorzystywane dla zaspokojenia potrzeb własnych.
Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, że uznanie, że dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy. Ocenie podlegać muszą przede wszystkim działania, jakie podejmuje zbywca w celu dokonania sprzedaży.
Z przywołanych wyżej przepisów wynika, że dostawa towarów (w tym udziału nieruchomości gruntowej) będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w sytuacji, gdy działaniom podmiotu dokonującego tej dostawy można przypisać znamiona prowadzenia działalności gospodarczej, co w efekcie przesądza o uzyskaniu przez niego statusu podatnika. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że powyższe może mieć miejsce również w odniesieniu do czynności dokonanej jednorazowo. Dla uznania czynności za wykonywaną w ramach działalności gospodarczej nie ma bowiem znaczenia częstotliwość jej wykonywania, lecz zamiar, z jakim została zrealizowana i okoliczności, w jakich ją wykonano. Oznacza to, że w rozpatrywanej sprawie należy przeanalizować całokształt działań, jakie Sprzedający podjęli/podejmą w odniesieniu do działek będących przedmiotem sprzedaży.
W kontekście powyższych rozważań istotna jest więc ocena, czy z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że podejmowała Pani działania charakterystyczne dla profesjonalnego obrotu nieruchomościami. Ocena ta powinna przy tym uwzględniać nie tylko samodzielne znaczenie poszczególnych kryteriów kwalifikacji określonych działań jako cech charakteryzujących działalność handlową, ale też brać pod uwagę całokształt tychże działań, ich wzajemne uzupełnianie się i przydatność z punktu widzenia tego rodzaju działalności gospodarczej.
Z opisu sprawy wynika, że w wyniku zgodnego działu spadku nabyła Pani całość majątku po zmarłym mężu. Prowadzi Pani działalność rolniczą i korzysta Pani z ze statutu rolnika ryczałtowego. Nabycie nieruchomości do wspólnego gospodarstwa nastąpiło wyłącznie w celu powiększenia gospodarstwa rolnego (do dnia nabycia nieruchomości te były dzierżawione od zbywcy). Na nieruchomościach wchodzących w skład gospodarstwa rolnego nie była i nie jest prowadzona żadna inna działalność niż działalność rolnicza. Część nieruchomości tj. działka 4 oraz działka 2 i 3, które przed śmiercią Pani męża objęte były współwłasnością małżeńską Pani i Pani męża były w części (ponad 50 ha) wydzierżawiane (umowa z 2022 r. z spółka A.) za które otrzymywano wynagrodzenie w wysokości 22 880 zł rocznie. Nie była Pani i na dzień złożenia niniejszego wniosku nie jest Pani czynnym podatnikiem VAT, z tytułu wynagrodzenia za dzierżawę korzysta Pani ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 113 ustawy VAT. Od dnia śmierci Pani męża całość wynagrodzenia otrzymuje Pani. Ponadto dzierżawą objęta jest także część działki nr 4 – umowa zawarta przez Panią z B sp. z o. o 12 maja 2015 r. w kwocie czynszu 5 000 zł rocznie. Do czasu otrzymania zaliczki z tytułu sprzedaży łączna wartość sprzedaży usług dzierżawy nieruchomości rolnych na cele nierolnicze nie przekroczyła i nie przekroczy kwoty 200 000 zł, przy czym odpłatna umowa dzierżawy z przyszłym nabywcą będzie obowiązywała dopiero z chwilą zawarcia umowy przedwstępnej, a więc w momencie otrzymanej zaliczki/zadatku na poczet przyszłej dostawy.
Zamierza Pani zbyć część nieruchomości należącej do gospodarstwa rolnego. Przedmiotem sprzedaży będzie część wydzielona z działek nr 4 i nr 3. Aktualnie działki te nie są podzielone. Z wnioskiem o podział działki wystąpi Pani. Zamierza Pani udzielić pełnomocnictwa osobie reprezentującej przyszłego nabywcę. Z przyszłym nabywcą podpisze Pani umowę przedwstępną , która to przewiduje wypłatę zaliczki lub zadatku w wysokości przekraczającej 200 000 zł netto. Otrzymana zaliczka/zadatek zgodnie z umową nie podlega zwrotowi i będzie zaliczona na poczet przyszłej sprzedaży Pani wątpliwości w sprawie w pierwszej kolejności dotyczą tego czy w momencie otrzymania zaliczki będzie Pani zobowiązana do zarejestrowania się jako podatnik VAT i opodatkowania podatkiem VAT otrzymanej zaliczki przekraczającej 200 000 zł netto oraz kwot otrzymanych z dzierżawy nieruchomości.
Z przywołanych wyżej przepisów wynika, że dostawa towarów (w tym nieruchomości gruntowej) będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w sytuacji, gdy działaniom podmiotu dokonującego tej dostawy można przypisać znamiona prowadzenia działalności gospodarczej, co w efekcie przesądza o uzyskaniu przez niego statusu podatnika.
Należy zatem przeanalizować całokształt działań, jakie podejmie Pani w odniesieniu do udziału w działkach będących przedmiotem planowanej sprzedaży i ustalić, czy w odniesieniu do opisanej czynności, będzie Pani spełniała przesłanki do uznania za podatnika podatku od towarów i usług.
Zgodnie z art. 693 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 1071):
Przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz.
Tak więc dzierżawa stanowi umowę dwustronnie zobowiązującą i wzajemną nakładającą na strony – zarówno wydzierżawiającego jak i dzierżawcę – określone przepisami obowiązki.
Istota umowy dzierżawy wskazuje, że na jej podstawie dochodzi do odpłatnego świadczenia usług przez właściciela na rzecz dzierżawcy. Dzierżawca za oddaną mu w dzierżawę rzecz płaci umówiony czynsz. Istnieje zatem bezpośredni związek między świadczoną usługą a przekazanym za nią wynagrodzeniem.
Z treści przywołanego wyżej art. 8 ust. 1 ustawy wynika, że ustawodawca przyjął generalną zasadę, że usługami są wszelkie odpłatne świadczenia niebędące dostawą towarów. Stąd też stwierdzić należy, że definicja „świadczenia usług” ma charakter dopełniający definicję „dostawy towarów”. Jest ona wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.
W konsekwencji, dzierżawa stanowi odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.
W odniesieniu do przedstawionych okoliczności należy przede wszystkim zauważyć, że działki 4 i 3 wydzierżawione były/są na cele nierolnicze.
Z okoliczności przedstawionych w złożonym wniosku nie wynika, aby posiadane działki będące przedmiotem sprzedaży służyły wyłącznie do zaspokojenia Pani potrzeb osobistych przez cały okres ich posiadania. Sposób wykorzystania posiadanych działek przejawiający się w zawarciu umowy dzierżawy bezspornie wskazuje, że działki utraciły walor majątku osobistego, a zespół podjętych w tym zakresie działań nie stanowi zwykłego zarządzania majątkiem prywatnym, o którym mowa w powołanych powyżej orzeczeniach TSUE.
Jak już wcześniej wskazano dzierżawa nieruchomości, stanowi odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.
Zatem, skoro zawarła Pani umowę dzierżawy w odniesieniu do działek o nr 4 i 3 to stwierdzić należy, że nie będzie Pani zbywała majątku osobistego, ale majątek wykorzystywany w prowadzonej działalności gospodarczej.
Majątek prywatny to majątek danej osoby fizycznej, który nie jest przez nią wykorzystywany dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej, a w całym okresie posiadania tego majątku osoba ta musi wykazywać zamiar wykorzystywania go w ramach majątku osobistego. Wydzierżawianie przez Panią działki na cele nierolnicze, powoduje, że są one wykorzystywane w prowadzonej przez Panią działalności gospodarczej, a nie wyłącznie w ramach majątku osobistego.
Należy zwrócić uwagę na treść zdania drugiego definicji pojęcia „działalność gospodarcza” (art. 15 ust. 2 ustawy), w której mówi się o wykorzystywaniu m.in. towarów w sposób ciągły do celów zarobkowych. Takie wykorzystywanie towarów ma miejsce poprzez oddanie ich w stosunki obligacyjne jak dzierżawa, co miało miejsce w analizowanym przypadku. Nie można tej działalności, związanej z dzierżawą interpretować inaczej niż jako cel osiągania korzyści majątkowych, a więc cel zarobkowy.
A zatem, podejmowane przez Panią działania wykluczają zbycie części nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego w ramach zarządu swoim majątkiem prywatnym. Wobec powyższego, należy stwierdzić, że planowana przez Panią transakcja zbycia części działek wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, będzie dostawą dokonaną w ramach prowadzenia działalności gospodarczej, w myśl art. 15 ust. 2 ustawy, a Pani będzie działała w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy.
W związku z powyższym, skoro w przedmiotowej sprawie wystąpią przesłanki stanowiące podstawę uznania Panią za podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, prowadzącego działalność gospodarczą, w myśl art. 15 ust. 2 ustawy, to czynność dostawy części nieruchomości wydzielonej z działek nr 4 i 3 będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatna dostawa towarów na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 7 ust. 1 ustawy.
Należy zauważyć, że wykonywana czynność, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, może korzystać ze zwolnienia od tego podatku albo może być opodatkowana tym podatkiem.
Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.
Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.
Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy:
Zwalnia się od podatku dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane.
Powyższe oznacza, że zwolnienie przysługuje względem takiej dostawy, której przedmiotem jest grunt niezabudowany i jednocześnie o przeznaczeniu innym niż budowlane. Zatem ze zwolnienia od podatku korzystać będą dostawy gruntów o charakterze rolnym, leśnym, itp.
W myśl art. 2 pkt 33 ustawy:
Ilekroć w ustawie jest mowa o terenach budowlanych - rozumie się przez to grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu - zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o którym mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. k Dyrektywy 2006/112/WE Rady:
Państwa członkowskie zwalniają dostawy terenów niezabudowanych, inne niż dostawy terenów budowlanych, o których mowa w art. 12 ust. 1 lit. b.
W tym miejscu warto wyjaśnić, że stosownie do treści wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 28 marca 1996 r. w sprawie C-468/93 Gemeente Emmen przeciwko Belastingdienst Grote Ondernemingen „teren budowlany oznacza każdy nieuzbrojony lub uzbrojony teren uznany przez państwa członkowskie za teren z przeznaczeniem pod zabudowę”.
Tym samym, również w świetle orzeczeń TSUE za teren budowlany uznać można jedynie taki, który regulacjami prawa krajowego został przeznaczony pod zabudowę.
Jak stanowi art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1130):
Ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
W myśl art. 4 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:
W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego – określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, przy czym:
1.lokalizację inwestycji celu publicznego ustala się w drodze decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego;
2.sposób zagospodarowania terenu i warunki zabudowy dla innych inwestycji ustala się w drodze decyzji o warunkach zabudowy.
O przeznaczeniu nieruchomości stanowią zatem akty prawa miejscowego. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego – jako źródło prawa miejscowego, a w przypadku jego braku decyzja o warunkach zabudowy – jako akt indywidualny prawa administracyjnego.
Z okoliczności sprawy wynika, że przedmiotem dostawy będzie część nieruchomości wydzielonej z działek nr 4 i 3. Dla nieruchomości wydano decyzję o warunkach zabudowy polegającej na budowie farmy fotowoltaicznej.
W konsekwencji, dostawa części nieruchomości wydzielonej z działek nr 4 i 3 nie będzie objęta zwolnieniem od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy, ponieważ grunt stanowić będzie teren budowlany zdefiniowany w art. 2 pkt 33 ustawy.
W tej sytuacji należy przeanalizować przesłanki do ewentualnego zastosowania zwolnienia od opodatkowania podatkiem VAT dostawy części nieruchomości wydzielonej z działek nr 4 i 3 wynikające z art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.
Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy:
Zwalnia się od podatku dostawę towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Wskazać należy, że dla zastosowania zwolnienia od podatku VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy, dla dostawy towarów, spełnione muszą być łącznie dwa warunki wskazane w tym przepisie, tj.:
- towary od momentu ich nabycia do momentu ich zbycia muszą służyć wyłącznie działalności zwolnionej, w żadnym momencie ich posiadania nie można zmienić ich przeznaczenia oraz sposobu wykorzystywania,
- brak prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego przy nabyciu (imporcie, wytworzeniu) tych towarów.
Niespełnienie jednego z powyższych warunków daje podstawę do wyłączenia dostawy towarów ze zwolnienia od podatku VAT przewidzianego w ww. art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.
Zaznaczenia wymaga przy tym, że NSA w wyroku z 28 lutego 2013 r., sygn. akt I FSK 627/12 wskazał, że:
„zwolnienie, o którym mowa w art. 136 lit. b) dyrektywy 2006/112/WE, a więc również wynikające z art. 43 ust. 1 pkt 2 u.p.t.u., przysługuje tylko wtedy gdy podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku na skutek ograniczeń i zakazów przewidzianych przepisami dyrektywy lub u.p.t.u., co wynika np. ze związku ze sprzedażą zwolnioną od podatku (por. art. 86 i art. 88 ustawy), a więc nie ma zastosowania, gdy brak odliczenia podatku w poprzedniej fazie obrotu wynika z faktu, że dana czynność w ogóle nie podlegała opodatkowaniu (por. wyrok ETS z 8 grudnia 2005 r. w sprawie C-280/04 Jyske Finanse A/S) oraz gdy podatnik, mając prawo do odliczenia podatku naliczonego, z uprawnienia tego nie skorzystał”.
W wyroku, na który powołuje się Naczelny Sąd Administracyjny, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że ze zwolnienia z VAT nie będzie korzystać dostawa towarów, w stosunku do których podatnik nie odliczył VAT naliczonego z powodów innych niż ściśle określone w art. 136 Dyrektywy 2006/112/WE. Tym samym, przepis art. 136 Dyrektywy 2006/112/WE wskazuje, że w przypadkach, w których przy nabyciu towaru VAT w ogóle nie wystąpił, nie można uznać, że mamy do czynienia z brakiem prawa do odliczenia podatku VAT.
Z opisu sprawy wynika, że działki nr 4 i 3 zostały nabyte w na podstawie umowy o dział spadku. Powyższe oznacza, że nabyła Pani własność działek w ramach transakcji, która nie jest objęta opodatkowaniem VAT (na gruncie podatku VAT umowa o dział spadku nie jest traktowana jako dostawa towarów ani jako świadczenie usług - tego typu umowy pozostają poza sferą opodatkowania VAT).
W konsekwencji uznać należy, że nie został spełniony drugi z opisanych powyżej warunków - skoro bowiem transakcja, w ramach której doszło do nabycia działek przez Panią nie była objęta VAT, nie można twierdzić, że w związku z nabyciem ww. działek nie przysługiwało Pani prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego - z taką sytuacją mielibyśmy do czynienia gdyby transakcja nabycia działek była objęta VAT (tzn. byłaby Pani zobowiązana do zapłaty VAT od transakcji nabycia ww. działek), ale nie byłaby Pani uprawniona do odliczenia zapłaconego podatku.
Wobec powyższego sprzedaż części nieruchomości wydzielonej z działek nr 4 i 3 nie będzie objęta zwolnieniem od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy, gdyż nie jest spełniony jeden z określonych w tym przepisie warunków niezbędnych do zastosowania zwolnienia.
Jak wynika z opisu sprawy dla działek została wydana decyzja o warunkach zabudowy na budowę farmy fotowoltaicznej. Również w takiej sytuacji nie znajdzie zastosowanie zwolnienie od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy, bowiem zgodnie z ww. art. 113 ust. 13 pkt 1 lit d ustawy, zwolnienie z art. 113 ust 1 ustawy nie ma zastosowania do podatników dokonujących dostaw terenów budowlanych.
Na mocy art. 19a ust. 1 ustawy:
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 1a, 1b, 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20, art. 21 ust. 1 i art. 138f.
Z konstrukcji podatku od towarów i usług wynika, że podatnik który wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, zobowiązany jest opodatkować daną czynność w momencie powstania obowiązku podatkowego.
Powyższy przepis formułuje zasadę ogólną, zgodnie z którą obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towaru bądź wykonania usługi, co oznacza, że podatek staje się wymagalny w rozliczeniu za okres, w którym dokonana została dostawa towarów bądź świadczenie usług i powinien być rozliczony za ten okres.
Na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy:
Jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty, z wyjątkiem:
1) dostaw towarów, w stosunku do których obowiązek podatkowy powstaje w sposób, o którym mowa w ust. 1b;
2) dostaw towarów i świadczenia usług, w stosunku do których obowiązek podatkowy powstaje w sposób, o którym mowa w ust. 5 pkt 4.
Jak stanowi art. 29a ust. 1 ustawy:
Podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.
Zgodnie z art. 19a ust. 8 ustawy o VAT, otrzymanie całości lub części zapłaty przed dokonaniem dostawy towaru powoduje powstanie obowiązku podatkowego z tytułu otrzymanej zaliczki. W konsekwencji otrzymana przez Panią zaliczka na poczet sprzedaży działki podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, a przed jej otrzymaniem powinna Pani dokonać rejestracji jako podatnik VAT czynny.
Tym samym, skoro - jak Pani wskazuje - wartość zaliczki na poczet sprzedaży gruntu przekroczy kwotę 200 000 zł, to utraci Pani prawo do korzystania ze zwolnienia podmiotowego , o którym mowa art. 113 ust. 1 ustawy. Zwolnienie to utraci moc począwszy od czynności, którą przekroczy Pani ww. kwotę (art. 113 ust. 5 ustawy). W konsekwencji, będzie Pani obowiązana do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego w związku z art. 96 ust. 5 ustawy w odniesieniu zarówno do kwoty otrzymanej zaliczki jaki i kwot otrzymanych z dzierżawy.
Tak więc, w momencie otrzymania zaliczki (zadatku) na poczet sprzedaży gruntu w kwocie przekraczającej 200 000 zł netto będzie Pani zobowiązana do zarejestrowania się jako podatnik VAT czynny i opodatkowania podatkiem VAT zarówno otrzymanej zaliczki (zadatku), jak również kwot otrzymanych z dzierżawy swoich nieruchomości.
Tym samym Pani stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1 uznałem za prawidłowe.
Pani wątpliwości dotyczą również ustalenia, czy z dniem zarejestrowania się jako podatnik VAT czynny oraz opodatkowania podatkiem VAT zarówno otrzymanej zaliczki, jak i kwot uzyskiwanych z tytułu dzierżawy nieruchomości, utraci Pani status rolnika ryczałtowego.
Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy:
Zwalnia się od podatku dostawę produktów rolnych dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego.
Na mocy art. art. 2 pkt 16 ustawy:
Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o gospodarstwie rolnym – rozumie się przez to gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym.
Natomiast zgodnie z art. 43 ust. 3 ustawy:
Rolnik ryczałtowy dokonujący dostawy produktów rolnych lub świadczący usługi rolnicze, które są zwolnione od podatku na podstawie ust. 1 pkt 3, może zrezygnować z tego zwolnienia pod warunkiem dokonania zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w art. 96 ust. 1 i 2.
Biorąc pod uwagę przedstawiony opis sprawy oraz powołane przepisy prawa, stwierdzić należy, że może Pani jednocześnie posiadać status rolnika ryczałtowego oraz status podatnika VAT czynnego.
Oznacza to, że w zakresie dostawy produktów rolnych pochodzących z własnego gospodarstwa rolnego nadal będzie Pani korzystać ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy, pomimo zarejestrowania się jako podatnik VAT czynny w odniesieniu do innych czynności.
Podsumowując, należy stwierdzić, że rejestracja jako podatnik VAT czynny w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej w zakresie dzierżawy nieruchomości oraz sprzedaży gruntu – a także opodatkowanie kwoty otrzymanej zaliczki i czynszu dzierżawnego – nie powoduje utraty statusu rolnika ryczałtowego. W dalszym ciągu może Pani korzystać ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT.
Tym samym Pani stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 2 uznaję za prawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Interpretacja rozstrzyga wyłącznie w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 2 i 3 dotyczącego podatku od towarów i usług. W zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1 dotyczącego podatku dochodowego od osób fizycznych zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.
Jednocześnie wskazuję, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy zdarzenie przyszłe sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywać się będzie ze zdarzeniem przyszłym podanym przez Panią w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a i art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.
