Interpretacja indywidualna z dnia 3 grudnia 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDWP.4011.204.2025.1.PP

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 października 2025 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Treść wniosku jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowany będący stroną postępowania:

A. sp. z o.o. 

2)Zainteresowany niebędący stroną postępowania:

A.A.

Opis zdarzenia przyszłego

A. sp. z o.o. z siedzibą w (...) jest częścią grupy kapitałowej (…) (dalej: „Grupa"), prowadzącej działalność gospodarczą w obszarze (...) - stojąca na czele Grupy spółka prawa estońskiego, (…) z siedzibą w (…), jak również jej podmioty zależne w krajach Europy Środkowej (w tym Wnioskodawca) rozwijają sieć stacji ładowania samochodów elektrycznych.

W okresie od dnia 23 lutego 2022 r. do dnia 11 października 2023 r. funkcję Prezesa Zarządu (…) i jednocześnie jedynego członka Zarządu (…) pełnił Pan A.A. (dalej AA lub Zainteresowany).

Zainteresowany jest obywatelem polskim, zamieszkałym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i podlega na tym terytorium obowiązkowi podatkowemu w podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „PIT”) od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania.

Zainteresowany był, w okresie od dnia 4 marca 2022 r. do 23 października 2023 r., pracownikiem (…), na podstawie umowy o pracę zawartej z (…) dnia 4 marca 2022 r. na czas nieokreślony, wraz z późniejszymi aneksami (dalej: „Umowa o Pracę”).

W dniu 11 października 2023 r. Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników (…) odwołało AA z funkcji Prezesa Zarządu.

W dniu 23 października 2023 r. (…) złożyła AA oświadczenie o rozwiązaniu z AA Umowy o Pracę bez wypowiedzenia z winy AA. Na moment złożenia oświadczenia do Umowy o Pracę znajdował zastosowanie trzymiesięczny okres wypowiedzenia.

AA zakwestionował dokonane przez (…) rozwiązanie z nim Umowy o Pracę i w związku z tym złożył do sądu pracy pozew o odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania z nim Umowy o Pracę - roszczenie z art. 56 § 1 Kodeksu pracy (dalej: „Roszczenia AA o odszkodowanie za rozwiązanie Umowy o Pracę").

Wskutek wniesienia przez AA wspomnianego wyżej pozwu, przed Sądem Rejonowym dla (…) wszczęte zostało postępowanie sądowe z powództwa AA przeciwko (…) (dalej: „Postępowanie Sądowe ") dotyczące Roszczeń AA o odszkodowanie za rozwiązanie Umowy o Pracę.

Postanowieniem wydanym w Postępowaniu Sądowym AA Sąd Rejonowy dla (…) skierował Strony do mediacji. Pomiędzy (…) a AA, poza sporem z tytułu Roszczeń AA o odszkodowanie za rozwiązanie umowy o pracę, powstały również inne spory (dalej: „Roszczenia Inne”), przy czym spory te w części przypadków stały się podstawą wszczęcia innych postępowań sądowych:

• (…) pozwała AA o zwrot nienależnie pobranego przez AA bonusu w związku z Umową o Pracę, wraz z odsetkami ustawowymi (dalej: „Pozew o zwrot bonusu").
• (…) pozwała AA o odszkodowania za szkody wyrządzone spółce przy sprawowaniu przez AA zarządu nad (…), wraz z odsetkami ustawowymi (dwa pozwy wniesione przez …),
• Osoba fizyczna, na którą AA przelał swoje roszczenia wobec (…) o zapłatę odszkodowania z tytułu umownego zakazu konkurencji po ustaniu zatrudnienia (dalej: „Cesjonariusz") pozwała (…) o zapłatę wspomnianego odszkodowania, wraz z odsetkami ustawowymi (dalej: „Pozew Cesjonariusza").

Oprócz wspomnianych wyżej sporów, będących przedmiotem postępowań sądowych, (…) i AA zidentyfikowały w ramach Roszczeń Innych istnienie szeregu wzajemnych roszczeń wobec siebie, niezwiązanych jednak z przedmiotem Postępowania Sądowego AA (czyli zarzucanego (…) niezgodnego z prawem rozwiązania Umowy o Pracę), a związanych z faktem:

• dotychczasowego zatrudnienia AA przez (…) (w szczególności roszczenia AA o zapłatę odszkodowania za zachowanie umownego zakazu konkurencji po ustaniu umowy o pracę, roszczenia AA o zapłatę umownej odprawy z tytułu rozwiązania Umowy o Pracę, roszczenia AA o zapłatę bonusów za wyniki, roszczenia o nabycie lub objęcie udziałów w kapitale (…) lub spółki matki w ramach programu lojalnościowego, o zapłatę rekompensaty za niemożność używania samochodu służbowego).
• pełnienia przez AA funkcji członka zarządu (…) (w szczególności roszczenia AA wobec (…) o naprawienie szkód i krzywd związanych z pełnieniem funkcji zarządczej, roszczenia (…) wobec AA o naprawnienie szkód wyrządzonych przy sprawowaniu przez AA zarządu nad spółką).

A. sp. z o.o. oraz AA celem uniknięcia skomplikowanych i kosztownych sporów sądowych postanowiły o ich zakończeniu w sposób polubowny. Również w sprawach zainicjowanych Pozwem o zwrot bonusu, jak i Pozwem Cesjonariusza strony wspomnianych postępowań (odpowiednio (…) i AA, oraz (…) i Cesjonariusz) postanowieniami rozpoznających te sprawy sądów skierowane zostały do mediacji - zadanie mediacji powierzono w obu przypadkach temu samemu mediatorowi, który mediował w sprawie Postępowania Sądowego AA.

Wynikiem mediacji było zawarcie przez (…) oraz AA ugody przed mediatorem (dalej: „Ugoda").

Ugoda w sposób szczegółowy uregulowała sposób zakończenia sporów sadowych między (…) i AA oraz (…) i Cesjonariuszem, jak również kwestie wzajemnych roszczeń (…) i AA, które nie znalazły do tej pory finału w sądzie.

Ugoda w sposób odrębny uregulowała sposób zakończenia sporu w sprawie Postępowania Sądowego AA (Roszczenia AA o odszkodowanie za rozwiązanie Umowy o Pracę), oraz spory już wynikłe, oraz potencjalnie mogące wyniknąć z Roszczeń innych.

Zgodnie z postanowieniami ugody, celem polubownego zakończenia sporu między stronami w zakresie Roszczeń AA o odszkodowanie za rozwiązanie Umowy o Pracę, objętych Postępowaniem Sądowym AA strony zawrą w tym zakresie przed sądem prowadzącym to postępowanie, tj. przed Sądem Rejonowym dla (…) ugodę sądową (dalej: „Ugoda Sądowa") zgodnie z treścią której (…) w związku z dokonanym w dniu 23 października 2023 roku nieprawidłowym rozwiązaniem z AA stosunku pracy zapłaci AA tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie Umowy o Pracę kwotę w wysokości 281.381,71 zł brutto (słownie: dwieście osiemdziesiąt jeden tysięcy trzysta osiemdziesiąt jeden złotych i 71/100, dalej: „Kwota Ugody Sądowej"), która to kwota Ugody Sądowej stanowi 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia AA, powiększonego o odsetki ustawowe, z czego kwota odszkodowania to kwota 231.475,06 złotych (bowiem przeciętne miesięczne wynagrodzenie AA to kwota 77.158,35 złotych), zaś odsetki ustawowe od tej kwoty, liczone od dnia 23 października 2023 r. to kwota 49.906,65 złotych).

Kwota Ugody Sądowej zostanie zapłacona przez (…) po spełnieniu się łącznie określonych w Ugodzie zdarzeń, w terminie 7 dni od spełnienia się ostatniego z nich:

a) podpisania przez wszystkie Strony (tj. (…) oraz AA) Ugody Sądowej;

b) uprawomocnienia się postanowienia sądowego o umorzeniu Postępowania Sądowego AA;

c) zawarcia pomiędzy (…) a Cesjonariuszem ugody mediacyjnej przed mediatorem do postępowania sądowego zainicjowanego Pozwem Cesjonariusza, w której to ugodzie Cesjonariusz zrzeknie się w całości (poza kwotą 10.800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego) swoich roszczeń wobec (…) wskazanych w Pozwie Cesjonariusza;

d) uprawomocnienia się postanowienia sądowego zatwierdzającego ugodę mediacyjną z Cesjonariuszem;

e) uprawomocnienia się postanowienia sądowego o umorzeniu postępowania zainicjowanego Pozwem Cesjonariusza;

f) otrzymania przez Strony interpretacji podatkowej w przedmiocie opodatkowania Kwoty Ugody Sądowej podatkiem dochodowym od osób fizycznych (której dotyczy niniejszy wniosek).

Jak wskazano powyżej, Kwota Ugody Sądowej obliczona została jako 3 - krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia AA. - zgodnie z art. 58 kodeksu pracy, powiększonego o odsetki ustawowe.

Kwota ugody sądowej obliczona została w oparciu o kwotę wynagrodzenia miesięcznego brutto pracownika liczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, wykazaną w zaświadczeniu o zatrudnieniu i zarobkach z dnia 21 maja 2024 r. przedłożonego przez (…) na żądanie Sądu Rejonowego (…), na potrzeby Postępowania Sądowego AA (to jest kwotę 77.158,35 złotych).

Kwota Ugody Sądowej obliczona została jako trzykrotność (na podstawie art. 58 kodeksu pracy) wspomnianej wyżej kwoty wynagrodzenia miesięcznego (to jest 231.475,06 złotych), a następnie powiększona o wartość odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych za okres od 23 października 2023 r. do 30 września 2025 r. (okres między datą niezgodnego z prawem rozwiązania Umowy o Pracę i szacowaną przez strony ugody datą zawarcia ugody) w łącznej kwocie 49.906,65 zł.

Odrębne postanowienia Ugody uregulowały ugodowe zakończenie sporów składających się na Roszczenia Inne, w szczególności objęły kwestię zawarcia ugody mediacyjnej między (…) a Cesjonariuszem, której zawarcie jest, zgodnie z postanowieniami Ugody, jednym z warunków wypłaty na rzecz AA Kwoty Ugody Sądowej oraz kwoty tytułem Roszczeń Innych. W ugodzie mediacyjnej z Cesjonariuszem zrzeknie się on w całości (poza kwotą 10.800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego) swoich roszczeń wobec (…), wskazanych w Pozwie Cesjonariusza.

W ramach wykonania ugody (…) zobowiązała się do:

• Dokonania zmiany świadectwa pracy AA i dostarczenia go AA ((…) dokona zmiany trybu rozwiązania Umowy o Pracę na „za porozumieniem Stron” oraz następnie dostarczy tak zmienione świadectwo pracy AA);
• Cofnięcia wniesionych pozwów przeciw AA wraz ze zrzeczeniem się roszczeń.

Na dzień złożenia niniejszego wniosku (…) i AA podpisali już ugodę, natomiast wykonanie poszczególnych jej postanowień, w tym zawarcie ugody sądowej jeszcze nie nastąpiło. Strony zawiadomiły sąd prowadzący postępowanie sądowe AA o chęci pilnego zawarcia ugody sądowej i oczekują na wyznaczenie terminu posiedzenia sądowego w tym zakresie.

Pytania

1. Czy w okolicznościach opisanych w niniejszym wniosku kwota ugody sądowej, która będzie wypłacona przez Wnioskodawcę na rzecz Zainteresowanego podlega zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych?

2. Czy w okolicznościach opisanych w niniejszym wniosku Wnioskodawca będzie zobowiązany do pobrania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od wypłacanej Zainteresowanemu kwoty ugody sądowej?

Państwa stanowisko w sprawie

Ad 1

W ocenie Wnioskodawcy i Zainteresowanego w okolicznościach opisanych w niniejszym wniosku Kwota Ugody Sądowej, która będzie wypłacona przez (…) na rzecz AA podlega zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm., dalej: „Ustawa PIT), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ww. ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 Ustawy PIT, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, źródłami przychodów są stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Natomiast w świetle art. 12 ust. 1 omawianej ustawy za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Należy zauważyć, że użyty w art. 12 ust. 1 ustawy zwrot „w szczególności’' oznacza, że wymieniane kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Ponadto treść tego przepisu wskazuje, że do przychodów pracownika zaliczyć należy praktycznie wszystkie otrzymane przez niego świadczenia, które mógł on otrzymać od pracodawcy. Są nimi bowiem nie tylko wynagrodzenia, czyli świadczenia wprost wynikające z zawartej umowy o pracę, ale również wszystkie inne przychody (świadczenia), niezależnie od podstawy ich wypłaty, jeżeli w jakikolwiek sposób wiążą się z faktem wykonywania pracy.

Odszkodowanie wypłacone z tytułu rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu przytoczonego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy PIT, a konkretnie przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy.

Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 Ustawy PIT wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465), z wyjątkiem:

a) określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b) odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c) odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Z kolei art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy stanowi, że wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a) otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b) dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W kontekście powyższego wyjaśnić należy, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy objęte są odszkodowania lub zadośćuczynienia, w sytuacji gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów; lub też jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, z wyjątkiem wymienionych w lit. a-g tego przepisu.

Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost ze stosownych przepisów prawa lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

Natomiast zwolnienie przedmiotowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, obejmuje swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy. Przy czym ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Zainteresowany był, w okresie od dnia 4 marca 2022 r. do 23 października 2023 r. pracownikiem (…) na podstawie umowy o pracę zawartej z (…) dnia 4 marca 2022 r. na czas nieokreślony, wraz z późniejszymi aneksami.

W dniu 23 października 2023 r. (…) złożyła AA w oświadczenie o rozwiązaniu z AA umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy AA.

AA zakwestionował dokonane przez (…) rozwiązanie z nim Umowy o Pracę i w związku z tym złożył do sądu pracy pozew o odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania z nim Umowy o Pracę - roszczenie z art. 56 § 1 Kodeksu pracy.

Wskutek wniesienia przez AA wspomnianego wyżej pozwu, przed Sądem Rejonowym (…) wszczęte zostało postępowanie sądowe z powództwa AA przeciwko (…) dotyczące roszczeń AA o odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę.

Postanowieniem wydanym w Postępowaniu Sądowym AA Sąd Rejonowy (…) skierował Strony do mediacji.

Wynikiem mediacji było zawarcie przez (…) oraz AA ugody przed mediatorem.

Zgodnie z postanowieniami Ugody, celem polubownego zakończenia sporu między stronami w zakresie Roszczeń AA o odszkodowanie za rozwiązanie Umowy o Pracę, objętych Postępowaniem Sądowym AA, strony zawrą w tym zakresie przed sądem prowadzącym to postępowanie, tj. przed Sądem Rejonowym (…) Ugodę Sądową, zgodnie z treścią której (…) w związku z dokonanym w dniu 23 października 2023 roku nieprawidłowym rozwiązaniem z AA stosunku pracy zapłaci AA tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie Umowy o Pracę kwotę w wysokości 281.381,71 zł brutto (słownie: dwieście osiemdziesiąt jeden tysięcy trzysta osiemdziesiąt jeden i 71/100), która to Kwota Ugody Sądowej stanowi 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia AA powiększonego o odsetki ustawowe.

Kwota Ugody Sądowej obliczona została jako 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia AA powiększonego o odsetki ustawowe.

Kwota Ugody Sądowej obliczona została w oparciu o kwotę wynagrodzenia miesięcznego brutto pracownika liczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, wykazaną w zaświadczeniu o zatrudnieniu i zarobkach z dnia 21 maja 2024 r. przedłożonego przez (…) na żądanie Sądu Rejonowego (…) AA (to jest kwotę 77.158,35 złotych).

Kwota Ugody Sądowej obliczona została jako trzykrotność wspomnianej wyżej kwoty wynagrodzenia miesięcznego (to jest 231.475,06 złotych) a następnie powiększona o wartość odsetek ustawowych za opóźnienie liczone za okres od 23 października 2023 r. do 30 września 2025 r. (okres między datą rozwiązania Umowy o Pracę i szacowaną przez strony ugody datą zawarcia ugody) w łącznej kwocie 49.906,65 zł.

W tym kontekście zauważyć należy, że przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. — Kodeks pracy przewidują wypłatę pracownikowi lub byłemu pracownikowi odszkodowania w szeregu wypadków (np. w art. 18(3d), art. 36(1) § 1, art. 45, art. 56, art. 94(3) § 3, art. 99, art. 101(2) kodeksu).

W kontekście rozwiązania umowy o pracę ustawodawca przewiduje odszkodowanie, w sytuacji, gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 komentowanego Kodeksu), przepisy o wypowiadaniu warunków pracy i płacy (art. 45 w zw. z art. 42 § 1 cytowanego Kodeksu), bądź rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 kodeksu). Ponadto, odszkodowanie przysługuje również w przypadku, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika (art. 55 § 1(1) kodeksu).

W szczególności na podstawie art. 56 § 1 Kodeksu pracy, pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy.

W myśl natomiast art. 58 kodeksu, odszkodowanie, o którym mowa w art. 56, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.

Należy w tym miejscu podkreślić, że termin „odszkodowanie”, którym posługuje się ustawodawca podatkowy nie odpowiada ściśle temu pojęciu występującemu na gruncie prawa cywilnego.

W wyroku z dnia 26 października 2016 r. (sygn. akt: II FSK 1861/16) Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że użyte w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy wyrażenie „odszkodowania" nie powinno być rozumiane wyłącznie jako odszkodowania w rozumieniu przyjętym w prawie cywilnym, ale obejmuje ono również odszkodowania i odprawy wypłacane na podstawie przepisów prawa pracy.

NSA odwołał się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 listopada 2007 r. SK 18/05, gdzie stwierdzono (na tle art. 58 Kodeksu pracy), że ustawodawca określa roszczenie majątkowe pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia jako "odszkodowanie”, ale charakter tego roszczenia nie jest bezsporny. W orzecznictwie i literaturze zauważa się, że wystąpienie szkody rozumianej jako uszczerbek w prawnie chronionych dobrach pracownika i jego wysokość nie stanowią przesłanek powstania tego roszczenia. Z tego względu odszkodowania te określa się jako "odszkodowania ustawowe". Za zgodne z prawem Trybunał uznał, jak dalej argumentował NSA, ograniczenie wysokości świadczenia do wynagrodzenia należnego za okres wypowiedzenia (podobnie w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 czerwca 2003 r., SK 34/01, OTK-A z 2003 r. Nr 6, poz. 48). W powołanym postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 marca 2013 r. Trybunał podkreślił, że prawo pracy stanowi odrębny od prawa prywatnego (obligacyjnego) system norm, wykazujący związki z prawem publicznym. Tym samym przyjąć należy, że użyte w nim pojęcia nie mogą być, w braku wyraźnego zastrzeżenia, rozumiane tak, jak w prawie cywilnym. Jeżeli zatem ustawodawca podatkowy odwołuje się do odszkodowań i zadośćuczynień, których wysokość została określona zgodnie z przepisami prawa pracy, to pojęcia odszkodowania nie można zawęzić wyłącznie do odszkodowania w rozumieniu prawa cywilnego. Potwierdza to zresztą treść art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy. Przepis ten nie definiuje wprawdzie pojęcia odszkodowania, jednakże w jego treści zawarto wyłączenie z odszkodowań zwolnionych niektórych odszkodowań i odpraw, wypłacanych pracownikom (lit. a). Pod pojęciem "odszkodowania" z art. 21 ust. 1 pkt 3 Ustawy PIT należy zatem także rozumieć odszkodowania i odprawy wypłacane na podstawie przepisów prawa pracy.

W przeciwnym razie zbędne byłoby wyłączenie niektórych odszkodowań i odpraw ze zwolnienia od opodatkowania. Gdyby tego rodzaju świadczenia nie były jednym z desygnatów wyrażenia “odszkodowania", racjonalny ustawodawca nie wyłączyłby dochodów z odszkodowań i odpraw z zakresu zwolnienia (zob. wyrok WSA w Warszawie z 5.04.2017 r., sygn. akt: III SA/Wa 1199/16).

W myśl art. 297 pkt 1 lit. b Kodeksu pracy, Minister Pracy, i Polityki Socjalnej określi w drodze rozporządzenia sposób ustalania wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalania wysokości kar pieniężnych, potrąceń, odszkodowań, odpraw pośmiertnych lub innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy.

Na podstawie wspomnianej delegacji ustawowej wydano Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (t.j.: Dz. U.2017.927, dalej: „Rozporządzenie”).

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia, zasady obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop stosuje się także w celu obliczenia odszkodowania przysługującego pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z naruszeniem przepisów prawa pracy (art. 471, 50 § 1 i 4 oraz art. 58 i 60 Kodeksu pracy).

W myśl art. 173 Kodeksu pracy, Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop.

Na podstawie wspomnianej delegacji ustawowej wydano Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U.1997.2.14 ze zm., dalej: „Rozporządzenie Urlopowe").

Przepisy Rozporządzenia Urlopowego znajdują zatem zastosowanie w szczególności do obliczenia odszkodowania przysługującego pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z naruszeniem przepisów prawa pracy, w tym odszkodowania wypłacanego na podstawie art. 56 § 1 w związku z art. 58 Kodeksu pracy.

Jak wynika z opisu stanu faktycznego zawartego we wniosku, w dniu 23 października 2023 r. (…) złożyła AA oświadczenie o rozwiązaniu z AA Umowy o Pracę bez wypowiedzenia z winy AA Na moment złożenia oświadczenia do Umowy o Pracę znajdował zastosowanie trzymiesięczny okres wypowiedzenia.

Zatem odszkodowanie należne AA z tytułu rozwiązania z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie ustalić należy zgodnie z przepisami Kodeksu pracy i rozporządzeń wykonawczych w wysokości trzykrotności wynagrodzenia miesięcznego pracownika, liczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy.

Zgodnie z zawartą Ugodą i treścią przewidzianej w niej Ugody Sądowej, Kwota Ugody Sądowej obliczona została jako trzykrotność wspomnianej wyżej kwoty wynagrodzenia miesięcznego liczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, a następnie powiększona o wartość odsetek ustawowych za opóźnienie liczone za okres od 23 października 2023 r. do 30 września 2025 r. (okres między datą rozwiązania Umowy o Pracę i szacowaną przez strony ugody datą zawarcia ugody) w łącznej kwocie 49 906,65 zł.

Zatem spełnione zostaną przesłanki zastosowania zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 Ustawy PIT, gdyż Kwota Ugody Sądowej obliczona została w oparciu o zasady ustalania wynikające wprost z przepisów ustawy oraz przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tejże ustawy (56 § 1 w związku z art. 58 Kodeksu pracy oraz przepisy Rozporządzenia w związku z przepisami Rozporządzenia Urlopowego).

Zgodnie z art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Zgodnie z § 2 ww. artykułu, jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Odsetki ustawowe z tytułu opóźnienia niejako „z definicji” nalicza się wprost na podstawie ustawy, w sytuacji gdy brak postanowień umownych przewidujących inną niż określona przez ustawodawcę wartość tego rodzaju odsetek.

Zatem uwzględnienie w Kwocie Ugody Sądowej odsetek z tytułu opóźnienia, naliczanych od wartości odszkodowania zgodnie z zasadami ustawowymi, również nie przekreśla zastosowania wspomnianego wyżej zwolnienia podatkowego, gdyż Kwota Ugody Sądowej wypłacana na podstawie ugody odpowiadałaby co do zasady kwocie hipotetycznego odszkodowania, jakie sąd mógłby zasądzić na rzecz AA, gdyby uznał jego roszczenie za zasadne.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95 Ustawy PIT - „Wolne od podatku dochodowego są (...) 95) odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1". Jak zostało wskazane wyżej, Kwota Ugody Sądowej zawiera w sobie odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy, kwalifikowane jako źródło przychodu w rodzaju stosunek pracy (art. 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 12 ust. 1 Ustawy PIT) oraz kwotę należnych AA odsetek za opóźnienie. W związku z powyższym, również wartość odsetek w łącznej kwocie 49.906,65 zł będzie podlegać zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95 Ustawy PIT. Zaś zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95 b Ustawy PIT wolne od podatku są także „odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku". Takie zapatrywanie na omawiane zagadnienie zaprezentowane zostało choćby w wyroku NSA z dnia 08.05.2025 r. (sygn. II FSK 1058/22), w którym czytamy - „W przypadku, gdy po otrzymaniu odpisu pozwu pracodawca nie wypłaci bezzwłocznie odszkodowania, ale czeka do zakończenia postępowania sądowego - należy uznać, że doszło do "nieterminowej wypłaty" świadczenia w dniu doręczenia odpisu pozwu. Ustawowe odsetki od nieterminowej wypłaty odszkodowania przysługującego pracownikowi z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia należne są od dnia doręczenia pracodawcy odpisu pozwu zawierającego żądanie zapłaty tego odszkodowania. Tym samym stanowisko organu, zgodnie z którym zwolnienie nie dotyczy odsetek za okres od daty doręczenia odpisu pozwu do dnia uprawomocnienia się orzeczenia - należy uznać za błędne".

Należy w tym miejscu zauważyć, że przepis art. 58 Kodeksu pracy nie daje sądowi orzekającemu w sprawie żadnej swobody w zakresie sposobu ustalenia wysokości odszkodowania - odszkodowanie, o którym mowa w art. 56 kodeksu przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, który w analizowanym wypadku wynosił trzy miesiące.

Sąd orzekając o zasadności powództwa musi przy tym stosować wspomniane wyżej zasady kalkulacji odszkodowania, w tym zasady określone przepisami Rozporządzenia w związku z przepisami Rozporządzenia Urlopowego.

Ugoda Sądowa oraz Kwota Ugody Sądowej reguluje zupełnie inne kwestie niż Roszczenia Inne oraz obejmuje niezależny od nich stan faktyczny. W niniejszym wniosku opisano szeroko stan faktyczny aby zachować transparentność sytuacji, jednakże Roszczenia Inne oraz sposób ich rozliczenia między Stronami jest zupełnie odrębny od Ugody Sądowej, a także - co za tym idzie - zupełnie odrębny od niniejszego wniosku. W pełni zatem zasadne jest przyjęcie, że Kwota Ugody Sądowej podlegać będzie zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 Ustawy PIT.

Stanowisko to wspiera wykładnia wspomnianego przepisu zaprezentowana szczegółowo przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 29 listopada 2006 r. (sygn. akt: SK 51/06), w którym Trybunał orzekł m.in., że art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g Ustawy PIT (w ówcześnie obowiązującym brzmieniu) w zakresie, w jakim wyłącza zwolnienie podatkowe w stosunku do odszkodowań uzyskanych na podstawie ugody sądowej jest niezgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Jak zauważył Trybunał (poniżej przedstawiono najistotniejsze argumenty przedstawione w uzasadnieniu ww. wyroku):

Rozwiązania prawne dotyczące opodatkowania odszkodowań ewoluowały. W tekście jednolitym ustawy z 2000 r. (Dz.U. Nr 14, poz. 176) formuła art. 21 ust. 1 pkt 3 była prosta. Przepis ten stanowił, że:

"Wolne od podatku dochodowego są:

3) odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów prawa administracyjnego, prawa cywilnego i na podstawie innych ustaw, z wyjątkiem:

a) przewidzianych w prawie pracy odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b) odpraw wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy (...)”.

Pierwsza (względem wspomnianego tekstu jednolitego ustawy, który treścią normatywną w tym zakresie w istocie odpowiadał pierwotnemu brzmieniu ustawy) zmiana tego przepisu (Dz.U. z 2000 r. Nr 104, poz. 1104) polegała na dodaniu trzech wyłączeń dotyczących odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji (lit. d) i odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą (lit. e, f).

Kolejna zmiana art. 21 ust. 1 ustawy nastąpiła na mocy ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. (Dz.U. Nr 141, poz. 1182) i wprowadziła zmiany w trzech kierunkach. Po pierwsze - nadano nowe brzmienie zdaniu wstępnemu art. 21 ust. 1 pkt 3, który uzyskał następującą treść:

3) "otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Po drugie - rozszerzono listę wyłączeń od zwolnienia podatkowego przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3 przez dodanie lit. g w brzmieniu: "odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód". Właśnie treść tego przepisu zadecydowała o rozstrzygnięciu sprawy skarżącego w sprawie rozpatrywanej przez Trybunał.

Po trzecie - dodano nowe zwolnienia podatkowe zawarte w pkt 3a (odszkodowania dla osób represjonowanych) oraz 3b w brzmieniu:

"3b) inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku sądowego do wysokości określonej w tym wyroku, z wyjątkiem odszkodowań:

a) otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b) dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono." Kolejna zmiana art. 21 ust. 1 nastąpiła z mocy ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. (Dz.U. Nr 202, poz. 1956), z mocą obowiązującą od 1 stycznia 2004 r., polegała na:

- zmianie zdania wstępnego pkt 3b, który otrzymał brzmienie:

”3b) inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie”,

- dodaniu nowego zwolnienia podatkowego zawartego w pkt 3c w brzmieniu:

"3c) odszkodowania w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość".

W konsekwencji obecnie do odszkodowań odnoszą się trzy punkty art. 21 ust. 1 ustawy. Ratio legis zwolnienia podatkowego wydaje się dość czytelne: zostało wprowadzone "z uwagi na fakt, że odszkodowanie ma na celu zrekompensowanie poszkodowanemu poniesionej przez niego szkody, a nie jego wzbogacenie" (Podatek dochodowy od osób fizycznych: rok 2004. Komentarz, red. J. Marciniak, Warszawa 2004, s. 338).

Oczywiste wydaje się też uzasadnienie ograniczenia zwolnienia do odszkodowań uzyskanych na drodze sadowej i wyłączenie tych, które strony ustaliły umownie. Celem jest wyeliminowanie wypadków zmowy stron co do zajścia fikcyjnej szkody i - tym samym - co do ustalenia fikcyjnego odszkodowania.

Zawieranie umów, w których osoby rzekomo odpowiedzialne za szkodę uznawałyby swą odpowiedzialność i zobowiązywały się do wypłacenia odszkodowania, stanowiłoby dość prostą metodę uniknięcia przez rzekomo poszkodowanego podatku dochodowego od sum uzyskanych jako odszkodowanie.

Podsumowując, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że ogólna zasada zwolnienia odszkodowań od podatku dochodowego i wprowadzenia wyłączeń od tegoż zwolnienia jest zrozumiała.

W sprawie rozpatrywanej przez Trybunał wątpliwości budziła natomiast jej realizacja. Przede wszystkim Trybunał zwrócił uwagę, że na tle ówcześnie obowiązujących przepisów art. 21 ust. 1 pkt 3, 3b i 3c trudno było ustalić w sposób jednoznaczny wzajemny stosunek poszczególnych wypadków nimi objętych. Chodziło zwłaszcza o stosunek pojęć: "otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw" (pkt 3), "inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie" (pkt 3b) oraz "odszkodowania w postaci renty otrzymanej na podstawie przepisów prawa cywilnego" (pkt 3c).

Zdaniem Trybunału istnienie tego rodzaju niejasności w regulacji podatkowej zasługuje na zdecydowanie krytyczną ocenę, kwestia ta nie była jednak przedmiotem rozpatrywanej sprawy, gdyż nie wpływała bezpośrednio na przedmiot rozstrzygnięcia.

Dla sprawy rozpatrywanej przez Trybunał istotne było, że ówczesne brzmienie art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g nie dawało podstaw do wprowadzania rozróżnienia między ugodę sądowa i pozasądową. Nie było zatem wątpliwości, że w indywidualnej sprawie skarżącego zastosowanie wspomnianego przepisu przesądziło o wyłączeniu ze zwolnienia podatkowego odszkodowania uzyskanego na podstawie ugody sądowej.

W dalszej części uzasadnienia wyroku Trybunał nakreślił charakter prawny ugody sądowej w polskim porządku prawnym.

Ugoda jest jednym z typów umów regulowanych przez kodeks cywilny. Zgodnie z art. 917 KC „przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać".

Ugodę zalicza się do umów ustalających, tj. takich, których celem jest nadanie stosunkowi prawnemu cechy pewności i bezsporności.

Kodeks postępowania cywilnego nie definiuje ugody sądowej; określenie to pojawia się tylko w przepisach dotyczących postępowania pojednawczego (art. 184 KPC). Jest niewątpliwe, że chodzi o umowę zawieraną już w toku postępowania sądowego, a więc kończącą spór między stronami, zaliczaną do tzw. czynności dyspozycyjnych, przez które strony decydują o losie przedmiotu postępowania, tj. roszczenia procesowego. Ugoda sądowa staje się ostateczna z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia umarzającego postępowanie w związku z jej zawarciem. Zawarcie ugody jest jednym z tych zdarzeń, które czynią zbędnym wydanie wyroku sądowego i - w konsekwencji - stanowią podstawę postanowienia o umorzeniu postępowania na podstawie art. 355 § 1 KPC. Nie ulega wątpliwości, że ugoda zawarta przed sądem stanowi - na równi z wyrokiem sądowym - tytuł egzekucyjny.

Wynika to expressis verbis z art. 777 § 1 KPC, który wylicza tytuły egzekucyjne.

W ocenie Trybunału, mimo pewnych teoretycznych problemów z kwalifikacją prawną ugody sądowej, czy też - jak określa ją ustawodawca: "ugody zawartej przed sądem" (art. 223 § 1 KPC), stanowi ona instrument prawny bardzo wysoko ceniony przez ustawodawcę i odgrywa doniosłą rolę w postępowaniu sądowym.

Nie ulega wątpliwości, że w kodeksie postępowania cywilnego ustawodawca promuje ugodowe załatwianie spraw. Art. 10 KPC nakłada na sąd obowiązek dążenia w każdym stanie postępowania do ugodowego załatwienia sprawy, jeśli tylko w sprawie tej dopuszczalne jest zawarcie ugody. Uzupełnienie tego obowiązku znajdujemy w art. 223 § 1 zd. 1 KPC, wg którego przewodniczący powinien we właściwej chwili skłaniać strony do pojednania. Konieczne jest zwrócenie uwagi ma unormowanie w kodeksie postępowania cywilnego tzw. postępowania pojednawczego, które - rozpoczynając się od zawezwania drugiej strony za pośrednictwem sądu do próby ugodowej - zmierza do ugodowego załatwienia sprawy (art. 184-186 KPC).

Ponadto ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie kodeksu postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 172, poz. 1438), ustawodawca wprowadził instytucję mediacji (art. 183(1)-183 (15) KPC), której zasadniczym celem jest zapobieganie wnoszeniu spraw do sądu, a - jeśli to już nastąpiło - umożliwienie ugodowego załatwienia sprawy, bez wyroku sądowego. Uzasadnienie polityki ustawodawcy, który wyraźnie zmierza do rozszerzenia polubownego załatwiania spraw (nie tylko cywilnych), jest dość oczywiste i - w ocenie Trybunału - zasługuje na pełną aprobatę. Można wskazać trzy efekty tej polityki: wzmocnienie poczucia odpowiedzialności za własne zachowanie, promowanie aktywności obywateli, która prowadzi do budowy społeczeństwa obywatelskiego, i odciążenie organów wymiaru sprawiedliwości, zmniejszenie kosztów jego funkcjonowania i usprawnienie postępowania.

W kontekście rozpatrywanej sprawy Trybunał zwrócił szczególną uwagę na trzeci efekt promowania ugodowego rozstrzygania sporów, a mianowicie - odciążenie państwa, zwłaszcza - wymiaru sprawiedliwości.

Korzyści z ugodowego załatwiania spraw mają więc nie tylko strony, ale także ma je państwo. Jednocześnie wypada podkreślić, że - z punktu widzenia jednostki dochodzącej swych roszczeń przed sądem - zawarcie ugody nie obywa się bez kosztów. Ugoda sądowa, jak każda ugoda, polega na czynieniu sobie przez strony wzajemnych ustępstw. Aby doszło do jej zawarcia, powód musi więc zrezygnować z części swoich żądań, co w sprawie odszkodowawczej oznacza zwykle ograniczenie wysokości dochodzonego odszkodowania lub zgodę na rozłożenie odszkodowania na raty. Rzecz jasna, gdy sprawa kończy się umorzeniem postępowania na skutek zawarcia ugody, nie da się obiektywnie stwierdzić, czy i ile powód "stracił" na ugodzie. Jego udziałem jest jednak subiektywne odczucie rezygnacji z części świadczenia, którego oczekiwał.

Przechodząc do analizy kwestii niezgodności art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g ustawy PIT z Konstytucją Trybunał zauważył, że otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, są zwolnione - co do zasady - z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Kwestionowany przepis art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g ustawy w ówczesnym brzmieniu wyłączał jednak zwolnienie, jeśli odszkodowanie ustalono w umowie lub ugodzie. Niezgodność owego wyłączenia z zasadą demokratycznego państwa prawnego w zakresie, w jakim obejmuje ono odszkodowania ustalone ugodą sądową, polegała w ocenie Trybunału na rażącej niespójności rozwiązań prawnych przyjętych w dwu gałęziach prawa. Niespójność ta, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, prowadziła do nadużycia zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa.

Z jednej strony, ustawodawca zachęca strony do zakończenia postępowania ugodą, bez potrzeby wydawania orzeczenia przez sąd, z drugiej zaś - zaskarżony przepis prawa podatkowego nakłada na osobę, która zaakceptowała ugodowe załatwienie sprawy, swego rodzaju sankcję finansową w postaci obowiązku zapłacenia podatku od uzyskanego odszkodowania.

Dla powoda w sprawie jest to podwójne obciążenie, skoro już przy samej ugodzie - ze względu na jej istotę - poczynił pewne ustępstwa, a zatem zgodził się na odszkodowanie mniejsze od żądanego czy też na gorsze warunki płatności (np. rozłożenie na raty). Na skutek tej niespójności poszkodowani wpadają w pułapkę zastawioną na nich przez ustawodawcę, który najpierw zachęca do zawierania ugody, co niewątpliwie wiąże się z odciążeniem organów wymiaru sprawiedliwości i obniżeniem kosztów jego funkcjonowania, a następnie - nakłonionemu do ugody poszkodowanemu każę płacić podatek od uzyskanego świadczenia.

Taki efekt obowiązywania zaskarżonego przepisu niewątpliwie zaskakuje obywateli działających w zaufaniu do prawa i sądu, instytucji powołanej do sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Obciążenie podatkiem odszkodowań uzyskanych na podstawie ugody sądowej może wywołać u poszkodowanych uzasadnione wrażenie podstępnego działania sądu, który - we własnym interesie, dla oszczędzenia sobie pracy - nakłania strony do zawarcia ugody, ukazując korzystne dla nich skutki takiego załatwienia sprawy, pomijając skutek następczy, jakim jest powstanie obowiązku podatkowego, oznaczające de facto zmniejszenie uzyskanego odszkodowania o wysokość podatku. Jest to bardzo wysoka cena ugody sądowej, mogąca wywoływać wrażenie, że prawo jest niesprawiedliwe, gdyż karze tych, którzy podjęli zachowania wysoko oceniane przez ustawodawcę i pożądane w skali całego porządku prawnego.

Trybunał Konstytucyjny wyraził przekonanie, że gdyby sądy - nakłaniając strony procesu odszkodowawczego do ugody - informowały poszkodowanych o konsekwencjach podatkowych ugodowego zakończenia sprawy, liczba ugód znacząco by spadła. Spostrzeżenie to wskazuje, że rozwiązanie przyjęte w zaskarżonym przepisie przekreślało możliwość osiągnięcia celów legislacyjnych przyświecających zawartym w kodeksie postępowania cywilnego przepisom o ugodowym załatwianiu spraw. Ustawodawca wysyłał bowiem do obywateli sygnały idące w przeciwnych kierunkach: na gruncie jednej gałęzi prawa traktuje zawarcie ugody sądowej jako zachowanie pozytywne, zdecydowanie dodatnio oceniane przez porządek prawny, na gruncie innej gałęzi prawa to samo zachowanie traktuje jako "niepełnowartościowe" czy też "podejrzane". W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, funkcjonowanie w ramach jednego porządku prawnego dwóch różnych ocen prawnych tego samego zachowania jest niedopuszczalne, gdyż pozbawia adresatów norm prawnych właściwego punktu odniesienia. Poszkodowanego, domagającego się w procesie naprawienia szkody, jeśli jest on w ogóle świadomy niebezpieczeństwa podatkowego, stawia w sytuacji trudnego wyboru; pójście za namową sądu i rezygnacja z wyroku drogo kosztuje.

Istnienie opisanej rozbieżności naruszało zdaniem Trybunału zasady funkcjonowania demokratycznego państwa prawnego, w szczególności przekreśla zaufanie do państwa i stanowionego przez nie prawa. W uzasadnieniach rozstrzygnięć Trybunału wielokrotnie już podkreślono, że w demokratycznym państwie prawnym stanowienie i stosowanie prawa nie może być pułapką dla obywateli (zob. wyrok z 3 grudnia 1996 r., sygn. K 25/95, OTK ZU nr 6/1996, s. 501, z 10 kwietnia 2001 r., sygn. U 7/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 56; 5 listopada 2002 r., sygn. P 7/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 80; z 7 czerwca 2004 r., sygn. P 4/03, OTK ZU nr 6/A/2004, poz. 55; 15 lutego 2005 r., sygn. K 48/04, OTK ZU nr 2/2005, poz. 15).

Trybunał, co szczególnie istotne dla niniejszego wniosku o wydanie interpretacji podatkowej, trafnie zidentyfikował przyczyny ostrożności, z jaką ustawodawca podchodzi do zwolnienia podatkowego odszkodowań: celem jest wyeliminowanie zmowy pozornie poszkodowanego z odpowiedzialnym za szkodę. Zwolnienie z podatku wszelkich odszkodowań, także ustalanych w umowach (w tym – w ugodach), dałoby szerokie pole do nadużyć; najprostszą formą ucieczki przed podatkiem byłoby ubranie dochodu w formę odszkodowania.

Niebezpieczeństwo nadużyć jest jednak wyeliminowane, a w każdym razie bardzo ograniczone, gdy odszkodowanie jest ustalone ugodą sądową.

Po pierwsze, skoro sprawa trafia do sądu, poszkodowany musi przedstawić w pozwie, a zatem - w pewnym sensie upublicznić i poddać kontroli sądowej, okoliczności faktyczne dotyczące samej szkody i przesłanek odpowiedzialności pozwanego. Po drugie, sąd ma możliwość sprawdzenia tych informacji a także powinien sprawdzić istnienie podstawy prawnej roszczeń. Po trzecie, ugoda zawierana przed sądem podlega kontroli składu orzekającego. Zgodnie z art. 223 § 2 w związku z art. 203 § 4 KPC. sąd może uznać ugodę za niedopuszczalną, gdy okoliczności sprawy wskazują, że czynność ta jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa.

Nawet wtedy gdy okoliczności faktyczne są wiarygodne i istnieje podstawa prawna żądania, sąd może więc nie dopuścić do zawarcia ugody, jeśli uzna, że zachodzi niebezpieczeństwo naruszenia lub obejścia prawa. Ponadto w postępowaniu w sprawach ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, na podstawie art. 469 KPC, sąd uzna zawarcie ugody za niedopuszczalne, gdyby czynność ta naruszała słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, narzędzia, jakimi dysponuje sąd dla sprawdzenia rzeczywistego powstania szkody i podstawy odpowiedzialności pozwanego, są wystarczające, by zapobiec ugodom, które miałyby na celu naprawienie fikcyjnych szkód i - w konsekwencji - bezpodstawne uszczuplenie podstawy opodatkowania o kwotę rzekomego odszkodowania.

W wypadku odszkodowań otrzymanych na podstawie ugód sądowych nie była więc zdaniem Trybunału aktualna argumentacja stanowiąca ratio legis wyłączenia ze zwolnienia podatkowego, zawartego w ówczesnym brzmieniu art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g ustawy.

Trybunał stwierdził również niezgodność analizowanego przepisu z art. 32 ust. 1 Konstytucji, głoszącym równość wobec prawa. Kwestionowany przepis wprowadzał bowiem zróżnicowane poszkodowanych, którzy wystąpili do sądu o odszkodowanie i - ze względu na przebieg sprawy - uzyskali wyrok albo zawarli ugodę sądową.

W ocenie Trybunału sposób zakończenia sprawy sądowej nie może być uznany za cechę prawnie relewantną, która może mieć wpływ na zakres obciążenia obowiązkiem podatkowym. O ile można by było dopuścić ukształtowanie przepisów podatkowych w taki sposób, że różnicowałyby sytuację poszkodowanych w zależności od charakteru odpowiedzialności odszkodowawczej (ex delicto - ex contractu), od rodzaju szkody (majątkowa - niemajątkowa), od osoby uprawnionego (bezpośrednio, pośrednio poszkodowany), o tyle trudno uznać, by prawnie doniosłym kryterium zróżnicowania mógł być rodzaj tytułu egzekucyjnego, na podstawie którego egzekwuje się odszkodowanie.

Reakcją ustawodawcy na ww. wyrok była zmiana przepisu wprowadzona mocą Ustawy z dnia 25 kwietnia 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. Nr 97, poz. 623), na podstawie której art. 21 w ust. 1 w pkt 3 lit. g otrzymał z dniem 21 czerwca 2008 r. brzmienie:

g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe".

Przytoczone wyżej wywody Trybunału wspierają stanowisko zainteresowanych - Kwota Ugody Sądowej w przedstawionych we wniosku okolicznościach stanowić będzie odszkodowanie z tytułu nieprawidłowego rozwiązania z AA stosunku pracy, stanowiąca 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia AA powiększonego o odsetki ustawowe.

Zatem spełnione zostaną przesłanki zastosowania zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 Ustawy PIT, gdyż Kwota Ugody Sądowej obliczona została w oparciu o zasady ustalania wynikające wprost z przepisów ustawy oraz przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tejże ustawy (art. 56 § 1 w związku z art 58 Kodeksu pracy oraz przepisy Rozporządzenia w związku z przepisami Rozporządzenia Urlopowego).

Nie znajdzie też zastosowanie wyłączenie ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 w ust. 1 w pkt 3 lit. g ustawy PIT, gdyż Kwoty Ugody Sądowej wypłacona zostanie w rezultacie zawarcia ugody sądowej zatwierdzonej przez sąd.

Brak zatem ryzyka wystąpienia nadużyć, które jak wskazywał Trybunał Konstytucyjny, stanowią bezpośrednią przyczynę wprowadzenia ograniczeń w stosowaniu zwolnienia, o którym mowa art. 21 w ust. 1 w pkt 3 Ustawy PIT.

Zatem stanowisko zainteresowanych, zgodnie z którym w okolicznościach opisanych w niniejszym wniosku Kwota ugody sądowej, która będzie wypłacona przez (…) na rzecz AA podlega zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych, uznać należy za w pełni uzasadnione.

Ad 2

W ocenie Zainteresowanych w okolicznościach opisanych w niniejszym wniosku Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do pobrania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od wypłacanej Zainteresowanemu Kwoty Ugody Sądowej.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 Ustawy PIT, zakłady pracy będące osobami fizycznymi, osobami prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, z pracy nakładczej lub ze spółdzielczego stosunku pracy, z zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakłady pracy lub z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej wypłacanej w spółdzielniach pracy.

Z kolei z art. 38 ust. 1 cytowanej ustawy wynika, że płatnicy, o których mowa w art. 32-35, przekazują, z zastrzeżeniem ust 2 i 2a, kwoty pobranych zaliczek na podatek w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, na rachunek urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika wykonuje swoje zadania, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby. Jeżeli między kwotą potrąconego podatku a kwotą wpłaconego podatku występuje różnica, należy ją wyjaśnić w deklaracji, o której mowa w ust. 1a.

Jak wskazano już w stanowisku zainteresowanych w zakresie pytania pierwszego, Kwota Ugody Sądowej stanowić będzie odszkodowanie wypłacone z tytułu rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę, a tym samym przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 Ustawy PIT, a konkretnie przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy.

Niemniej jednak kwota ta będzie jednocześnie korzystała ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy.

Zatem, w świetle zwolnienia ww. kwoty z opodatkowania, Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do pobrania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od wypłacanej Zainteresowanemu kwoty ugody sądowej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Opodatkowanie wypłaconego odszkodowania

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z jego treścią:

Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartych w ww. ustawie bądź od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do treści art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Użyty powyżej zwrot „w szczególności” oznacza, że wymienione kategorie przychodów zostały wskazane jedynie przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.

Tak szerokie zdefiniowanie pojęcia przychodu pracownika wskazuje, że w każdym przypadku, w którym uzyska on od pracodawcy realną korzyść mającą wymiar finansowy, będzie to rodzić obowiązek zwiększenia jego przychodu, z wyjątkiem świadczeń określonych w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartych w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Analiza powyższego przepisu prowadzi do wniosku, że podstawą nabycia prawa do odszkodowań wypłaconych pracownikowi lub byłemu pracownikowi jest łączący lub uprzednio łączący tę osobę z pracodawcą stosunek pracy. Zatem odszkodowania takie stanowią przychód ze stosunku pracy, opodatkowany lub zwolniony od podatku.

Zwolnienie z opodatkowania odszkodowania

Należy podkreślić, że każde odszkodowanie stanowi przysporzenie majątkowe – przychód podatkowy. Jednakże ustawodawca ze względów celowościowych wprowadził w zakresie niektórych odszkodowań zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych, które wynikają m.in. z treści art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b ustawy.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy:

Zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy, objęte są odszkodowania lub zadośćuczynienia w sytuacji gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów; lub też jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, z wyjątkiem wymienionych w lit. a-g tego przepisu.

Zgodnie z art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 277 ze zm.):

Zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymaga łącznego spełnienia następujących warunków:

·otrzymane świadczenie musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem,

·odszkodowanie lub zadośćuczynienie musi być przyznane na podstawie: ustawy, przepisów wykonawczych do ustawy, układów zbiorowych pracy lub innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy,

·wysokość bądź zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia muszą wprost wynikać z ww. aktów,

·nie mogą zachodzić wyłączenia, o jakich mowa w lit. a-g art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast zwolnienie przedmiotowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, obejmuje swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przy czym ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zakres tego zwolnienia obejmuje tylko odszkodowania lub zadośćuczynienia za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie lub zadośćuczynienie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i świadczenia z tytułu utraconych korzyści. Świadczenia z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 lub pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest więc jego odszkodowawczy charakter.

Definicja odszkodowania/zadośćuczynienia w rozumieniu ustawy Kodeks Cywilny

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia. Nie oznacza to jednak dowolności w ich rozumieniu. Podkreślenia wymaga, że to nie nazwa, lecz rzeczywisty charakter świadczenia decyduje o tym, czy przybiera ono cechy odszkodowania/zadośćuczynienia, czy też nie.

Odwołując się do prawa cywilnego stwierdzam, że świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.

W ustawie z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2025 r. poz. 1071), świadczenie odszkodowawcze wynika głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i następne) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i następne), a co za tym idzie jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania, bądź nienależytego wykonania zobowiązania.

Powyższe regulacje, mają również zastosowanie do przepisów prawa pracy, choć w ograniczonym zakresie. Jak stanowi bowiem art. 300 Kodeksu pracy:

Powyższe oznacza, że przepisy Kodeksu cywilnego wybrane do zastosowania w prawie pracy (stosunku pracy) nie mogą się sprzeciwiać ogólnym normom prawa pracy, mającym podstawowe znaczenie dla regulacji stosunków pracy.

Definicja odszkodowania/zadośćuczynienia w rozumieniu ustawy Kodeks pracy

Przepisy ustawy Kodeks pracy, posługują się terminami „odszkodowanie” oraz „zadośćuczynienie” w odniesieniu do konkretnych świadczeń pracowniczych, do których uprawniony jest pracownik lub były pracownik (np. w art. 18^3d, art. 36¹ § 1, art. 45, art. 56, art. 94³ § 3, art. 99, art. 101² Kodeksu pracy).

W kontekście rozwiązania umowy o pracę ustawodawca przewiduje odszkodowanie w sytuacji, gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 Kodeksu pracy), bądź rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 Kodeksu pracy).

Zgodnie z art. 45 § 1 Kodeksu pracy:

W myśl art. 45 § 2 Kodeksu pracy:

Jednakże na podstawie art. 45 § 3 Kodeksu pracy:

Zgodnie z art. 47¹ Kodeksu pracy:

W myśl art. 56 Kodeksu pracy:

Stosownie do art. 58 Kodeksu pracy:

Stosownie do treści art. 30 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy:

Jednakże należy zauważyć, że przepisy Kodeksu pracy nie przewidują wypłaty odszkodowania w sytuacji rozwiązania umowy za porozumieniem stron. Konsekwencją tego jest brak możliwości sprecyzowania na gruncie powołanych wyżej przepisów Kodeksu pracy ustalenia wysokości odszkodowania.

Zawarcie ugody przed mediatorem

Dla rozstrzygnięcia, czy zawarta przez Państwa ugoda przed mediatorem zatwierdzona przez sąd stanowi ugodę sądową należy odnieść się do ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1568 ze zm.):

Stosownie do art. 183⁸ § 1 ww. Kodeksu:

W myśl art. 183¹³§ 2 ww. Kodeksu:

Z art. 183¹⁴ § 1 i § 2 ww. Kodeksu wynika, że:

Na mocy art. 183¹⁵ ww. Kodeksu:

Z ww. przepisów wynika zatem, że ugoda mediacyjna zatwierdzona przez sąd ma moc ugody sądowej, czyli wywołuje takie same skutki prawne, jak ugoda zawarta przed sądem.

W ramach wykonania ugody (…) zobowiązała się do:

• Dokonania zmiany świadectwa pracy AA i dostarczenia go AA (…) dokona zmiany trybu rozwiązania Umowy o Pracę na „za porozumieniem Stron” oraz następnie dostarczy tak zmienione świadectwo pracy AA);
• Cofnięcia wniesionych pozwów przeciw AA wraz ze zrzeczeniem się roszczeń.

W myśl art. 917 ustawy Kodeksu cywilnego:

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc, nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

Wobec tego zawarta między Państwem, a byłym pracownikiem ugoda sądowa stanowi ugodę w rozumieniu art. 917 Kodeksu cywilnego.

Tym samym, kwota wypłacona przez Państwa byłemu pracownikowi w swojej istocie ma charakter umowny, gdyż wynika jedynie z ustaleń pomiędzy stronami ugody, a jej wysokość uwzględnia interesy obu stron. Wysokość tego świadczenia – „odszkodowania” nie wynika z przepisów ustaw, układów zbiorowych pracy lub innych opartych na ustawie porozumieniach zbiorowych regulujących wysokość lub zasady ustalania odszkodowania. Doszło natomiast do zawarcia ugody, na mocy której zobowiązali się Państwo do zapłaty na rzecz byłego pracownika stosownej kwoty tytułem odszkodowania za rozwiązanie umowy o pracę, tj. równowartości 3-miesięcznego wynagrodzenia.

Do wypłaconego pracownikowi świadczenia za rozwiązanie stosunku pracy nie ma zatem zastosowania zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym, jako wyłączone ze zwolnienia, podlega odszkodowanie otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to podlegałyby one opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Kwota odszkodowania wynikająca z ustaleń zawartych między stronami ugody w rozumieniu art. 917 ustawy Kodeks cywilny, której wysokość uwzględnia interesy obu stron wynikające z łączącego strony stosunku pracy, ma rekompensować pracownikowi utracone przez niego, w wyniku rozwiązania umowy o pracę, spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę. Zatem, wypłacone Państwa byłemu pracownikowi świadczenie nie jest rekompensatą za szkodę z tytułu bezpodstawnego (krzywdzącego) sposobu rozwiązania umowy o pracę, jeśli rozwiązanie umowy nastąpiło w efekcie za porozumieniem stron (czyli za zgodą pracownika). Świadczenie to ma więc tak naprawdę zrekompensować zarobek, jaki były pracownik mógłby otrzymać, gdyby nadal łączył go stosunek pracy z Państwem, a więc gdyby do rozwiązania umowy o pracę nie doszło.

Wobec powyższego, wypłacona przez Państwa kwota odszkodowania na rzecz byłego pracownika nie będzie również korzystała ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Końcowo podkreślam, że nie nazwa, lecz rzeczywisty charakter świadczenia decyduje o tym, czy przybiera ono cechy odszkodowania/zadośćuczynienia, czy nie.

Tym samym stanowisko w zakresie pytania nr 1 jest nieprawidłowe.

Obowiązki płatnika

Państwa wątpliwości dotyczą również kwestii poboru zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułu wypłaconej kwoty.

Jak wynika z art. 32 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W myśl art. 38 ust. 1 ustawy:

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, że wypłacone przez Państwa byłemu pracownikowi na podstawie ugody zawartej przed mediatorem świadczenie stanowiące równowartość 3-miesięcznego wynagrodzenia, nazwane przez strony odszkodowaniem, stanowi dla tego pracownika przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu tym podatkiem, ponieważ wypłata świadczenia miała swoje źródło w uprzednio łączącym pracownika z Państwem stosunku pracy. Wskazać należy, że gdyby tego stosunku nie było – pracownik nie miałby podstaw występować z roszczeniem przeciwko Państwu o zasądzenie odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy o pracę.

Świadczenie wypłacone przez Państwa na rzecz byłego pracownika, na mocy zawartej ugody – na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – stanowi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, który nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem, Państwo jako płatnik, wypłacając byłemu pracownikowi odszkodowanie na podstawie zawartej ugody zobowiązani jesteście do naliczenia, pobrania i odprowadzenia z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Zatem Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 2 jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe wyłącznie wobec Państwa i tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Jednocześnie zaznaczam, że niniejszą interpretację wydałem w oparciu o opis okoliczności faktycznych przedstawionych we wniosku. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego, stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne.

Nie prowadzę postępowania dowodowego, ograniczam się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyrażam swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez Wnioskodawcę. Jeżeli w toku ewentualnego postępowania kontrolnego organ uzna, że zdarzenie opisane we wniosku różni się od zdarzenia występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie Państwa chroniła.

Przywołane przez Państwa wyroki sądów administracyjnych są wiążące jedynie w sprawach, których dotyczą. Organ, pomimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkuje się wydanymi rozstrzygnięciami sądów i innych organów, to nie ma możliwości zastosowania ich wprost, ponieważ nie stanowią źródła materialnego prawa podatkowego. Każdą sprawę organ jest zobowiązany rozpatrywać indywidualnie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

(…) (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r Ordynacji podatkowej.