Interpretacja indywidualna z dnia 15 grudnia 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT1.4011.827.2025.1.JG

Interpretacja indywidualna

 – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

23 października 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 16 października 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca 21 kwietnia 2008 roku zawarł z A S.A. z siedzibą w B (obecnie C. z siedzibą w B, dalej „Bank”) Umowę Nr (...) kredytu budowlanego w walucie wymienialnej (dalej „Umowa”). Przedmiotem Umowy było udzielenie kredytu na kwotę w polskich złotych, która została przez Bank przeliczona przy zastosowaniu kursu kupna CHF obowiązującego w banku w dniu złożenia wniosku kredytowego na równowartość 149.962,38 CHF. Ponadto kredyt miał zostać przeznaczony na sfinansowanie opłaty przygotowawczej w kwocie określonej na 1.499,62 CHF. Ostatecznie w związku z zastosowaniem przy wypłacie kredytu kursu kupna CHF z dnia wypłaty kredytu Bank wypłacił na rzecz Wnioskodawcy kwotę 315.221,63 PLN i pobrał na swoją rzecz prowizję przygotowawczą. Celem kredytu była budowa nieruchomości – lokalu mieszkalnego położonego w D, przy ul. E.

Wnioskodawca zakwestionował ważność umowy pozwem z 30 listopada 2023 r. Postępowanie w sprawie z powództwa Wnioskodawcy toczyło się pod sygnaturą (...) przed Sądem Okręgowym (...) w B.

6 czerwca 2025 r. Wnioskodawca oraz Bank zawarli Porozumienie Rozliczeniowe (dalej: „Ugoda”, „Porozumienie”), które doprowadziło do polubownego zakończenia sporu. W następstwie zawarcia Ugody powództwo zostało cofnięte, a postępowanie toczące się przed Sądem Okręgowym (...) w B zostało umorzone. Zgodnie z treścią Porozumienia Rozliczeniowego Strony ustaliły wysokość wzajemnych wierzytelności przysługujących Wnioskodawcy i Bankowi. W szczególności, zgodnie z ust. 2 Porozumienia:

·Bank, na podstawie Umowy Kredytu, wypłacił Wnioskodawcy kapitał w kwocie 318.436,37 zł,

·Wnioskodawca, na podstawie Umowy Kredytu, wpłacił na rzecz Banku: 413.117,77 zł tytułem dokonanych spłat kapitałowo-odsetkowych, 2.417,27 zł tytułem ubezpieczenia pomostowego, 4.675,83 zł tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz 3.214,74 zł tytułem prowizji przygotowawczej.

Ponadto, zgodnie z ust. 4 pkt 2 Porozumienia, Wnioskodawcy przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w kwocie 19.658,73 zł, liczone od wskazanych wyżej wierzytelności Wnioskodawcy wobec Banku.

Wnioskodawca wskazuje, że kwota wypłaconego kredytu przywołana w pozwie, o którym mowa wyżej, różni się od kwoty kapitału wskazanej przez Bank w Porozumieniu; Wnioskodawca nie kwestionował jednak wyliczeń Banku, uznając własne wyliczenia, sporządzone na potrzeby pozwu, za błędne.

Z treści Porozumienia Rozliczeniowego wynika wprost, iż Strony (Bank) uznają trwałą bezskuteczność/nieważność Umowy. Jak wskazano w ust. 4 pkt 1 Ugody: „Mając na uwadze powyższe, w celu kompleksowego uregulowania rozliczeń stron wynikających z zakwestionowania przez Klienta ważności Umowy Kredytu Strony zgodnie oświadczają, że uznają wzajemnie swoje wierzytelności wynikające z trwałej bezskuteczności/nieważności Umowy Kredytu, w kwotach określonych w pkt 2.1 i 2.2 powyżej”.

Na mocy Porozumienia Strony uznały swoje wierzytelności, a następnie dokonały ich potrącenia. Jak wskazano w ust. 4 pkt 2 i 3 Porozumienia, Strony:

„2. dokonują zgodnego rozliczenia wzajemnych wierzytelności określonych odpowiednio w pkt 2.1 i 2.2, a nadto tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie w kwocie: 19.658,73 zł poprzez ich umowne potrącenie,

3. na skutek dokonanego potrącenia Bank jest zobowiązany do zapłaty na rzecz Klienta kwoty 124.647,97 zł, którą zobowiązuje się zapłacić w terminie 30 dni od dnia zawarcia Porozumienia, na rachunek bankowy (...), którego właścicielem jest A. A”.

W praktyce oznacza to, że do potrącenia Bank przedstawił wierzytelność wobec Wnioskodawcy w kwocie 318.436,37 zł jako świadczenie nienależne w postaci wypłaty kapitału na podstawie nieważnej Umowy Kredytu. Z tą wierzytelnością potrącono wierzytelności Wnioskodawcy wobec Banku obejmujące: 413.117,77 zł uiszczone tytułem rat kapitałowo-odsetkowych w wykonaniu nieważnej Umowy, 2.417,27 zł tytułem ubezpieczenia pomostowego nieważnej Umowy, 4.675,83 zł tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego nieważnej Umowy, 3.214,74 zł tytułem prowizji przygotowawczej pobranej przez Bank w związku z nieważną Umową, a także 19.658,73 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie naliczanych od powyższych kwot w związku z pozostawaniem Banku w zwłoce ze zwrotem świadczeń, które z uwagi na nieważność Umowy stały się nienależne.

Dodatkowo, zgodnie z ust. 4 pkt 4 Porozumienia, Bank zwróci Wnioskodawcy 11.300 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, poniesionych przez Wnioskodawcę w związku z wniesieniem powództwa, o którym mowa wyżej.

Podsumowując, na mocy Porozumienia Umowa Nr (...) kredytu budowlanego w walucie wymienialnej została uznana za nieważną; strony wzajemnie potwierdziły przysługujące im wierzytelności i rozliczyły je poprzez potrącenie. W konsekwencji Wnioskodawca otrzyma od Banku: 124.647,97 zł (pozostałość po potrąceniu) oraz 11.300 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Pytanie

Czy kwoty otrzymane przez Wnioskodawcę na podstawie Porozumienia Rozliczeniowego, wynikające z potrącenia wzajemnych wierzytelności stron, oraz zwroty kosztów procesu podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawcy, kwota otrzymana od C. na podstawie zawartego Porozumienia Rozliczeniowego nie powinna być opodatkowana podatkiem PIT, ponieważ stanowi świadczenie restytucyjne, którego celem jest przywrócenie stanu majątkowego sprzed zawarcia nieważnej umowy kredytowej. Wnioskodawca nie uzyskuje zatem nowego przysporzenia majątkowego, lecz odzyskuje wpłacone wcześniej środki. W związku z tym, że zwrot ten nie prowadzi do wzrostu wartości majątku, nie powinien być traktowany jako przychód w rozumieniu ustawy o PIT. Dodatkowo odsetki będące przedmiotem rozliczenia z bankiem podlegają zwolnieniu podmiotowemu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT.

1.Podstawy prawne dotyczące opodatkowania świadczeń restytucyjnych - brak przysporzenia majątkowego

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podlega jedynie taki przychód, który prowadzi do realnego przysporzenia majątkowego podatnika. W przypadku zwrotu kapitału, który uprzednio został wpłacony przez Wnioskodawcę na mocy nieważnej umowy kredytowej, mówimy o świadczeniu restytucyjnym, a nie o uzyskaniu nowego dochodu. Środki te mają charakter zwrotu wpłat dokonanych wcześniej, co wyklucza je z kategorii przychodu podlegającego opodatkowaniu.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o PIT, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

1)dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz

2)dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy - Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

Orzecznictwo sądowe oraz stanowiska organów podatkowych wyraźnie wskazują, że środki zwracane w ramach restytucji nie stanowią nowego przysporzenia. W wyroku NSA z dnia 12 grudnia 2019 r. (sygn. akt II FSK 100/19) sąd jednoznacznie stwierdził, że zwrot środków w ramach rozliczeń z tytułu nieważności umowy nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu, ponieważ celem takiego zwrotu jest przywrócenie poprzedniego stanu majątkowego stron.

Art. 11 ust. 1 ustawy o PIT precyzuje, że opodatkowaniu podlegają jedynie te przychody, które skutkują rzeczywistym wzrostem majątku podatnika. Zgodnie z wykładnią przepisów, opodatkowaniu podlega wyłącznie realne przysporzenie, które zwiększa wartość majątku podatnika i prowadzi do uzyskania przez niego korzyści. W sytuacji, gdy dochodzi do unieważnienia umowy, zwrot środków nie jest przysporzeniem majątkowym, lecz jedynie restytucją – przywróceniem stanu majątkowego sprzed dokonania czynności prawnej, która została uznana za nieważną. Z tego względu uzyskane przez Wnioskodawcę środki, które zostały wpłacone Bankowi na podstawie nieważnej umowy, nie powinny być traktowane jako przychód podlegający opodatkowaniu.

2. Charakter świadczenia jako restytucyjnego

Świadczenia restytucyjne mają na celu przywrócenie stanu majątkowego do sytuacji sprzed zawarcia nieważnej umowy. W omawianym przypadku Wnioskodawca otrzymuje zwrot środków wpłaconych na podstawie umowy kredytowej, która została uznana za nieważną. Oznacza to, że otrzymana kwota nie stanowi nowego przysporzenia majątkowego, lecz jedynie zwrot nienależnie pobranych środków. W związku z tym nie można uznać jej za przychód podlegający opodatkowaniu.

Wnioskodawca podkreśla, że w Porozumieniu wskazano na nieważność zawartej Umowy jako podstawy dokonywanych rozliczeń.

3. Skutki rozliczenia z bankiem z tytułu unieważnienia kredytu - potrącenie

Zasady i skutki dokonywania kompensaty (potrącenia] reguluje przepis art. 498 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061). Zgodnie z tym przepisem: Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Potrącenie wierzytelności jest jedną z form wygaśnięcia zobowiązania w wyniku wykonania świadczenia przez umorzenie wzajemnych wierzytelności między stronami. Wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie, czyli kompensata wierzytelności, następuje wówczas, jeżeli jedna strona jest w stosunku do drugiej dłużnikiem i jednocześnie wierzycielem, tj. ma zarówno wierzytelność, jak i zobowiązanie względem tej drugiej strony. Potrącenie, mimo że dotyczy świadczeń tego samego rodzaju (z reguły pieniężnych), prowadzi do zaliczenia jednej wierzytelności na poczet drugiej. Dochodzi w ten sposób do zaspokojenia wierzyciela i osiągnięcia tym samym celu zobowiązania. Na skutek potrącenia wierzytelności obydwu stron umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Instytucja potrącenia jest substytutem świadczenia, dzięki któremu dłużnik płaci swój dług i zwalnia się z zobowiązania. W momencie potrącenia następuje faktyczne spełnienie świadczenia. Potrącenie jest więc formą wykonania zobowiązania, do którego, w myśl art. 503 Kodeksu cywilnego, stosuje się przepisy o zaliczeniu zapłaty.

Wprawdzie przez potrącenie strony nie otrzymują efektywnie należnych im świadczeń, ale wskutek zaliczenia wierzytelności jednej z nich na poczet wierzytelności drugiej każda ze stron zostaje zwolniona ze swego długu, co pozwala uznać ich długi za spłacone. Tym samym potrącenie jako sposób wygaszenia stosunku zobowiązaniowego uznaje się za równoważny spełnieniu świadczenia (zapłacie).

Zdaniem Wnioskodawcy, w sytuacji, gdy dojdzie do umorzenia należności poprzez potrącenie wierzytelności, nie wystąpi u niego przychód podatkowy. Przychód podatkowy wystąpiłby wówczas, gdy doszłoby do częściowej kompensaty wierzytelności, a wierzyciel zwolniłby dłużnika z pozostałej części długu.

4. Skutki podatkowe zwrotu kwoty z tytułu odsetek ustawowych za opóźnienie

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym: Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT, wolne od podatku dochodowego są: odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Powyższy przepis zwalnia zatem z opodatkowania wszelkie odsetki za opóźnienie wypłacone w związku ze świadczeniami, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

5. Interpretacja organów podatkowych i orzecznictwo

W interpretacji indywidualnej z 6 marca 2024 r. (sygn. 0112-KDIL2-1.4011.37.2024.2.MKA) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że zwrot środków pieniężnych wynikający z zawartej ugody, które wcześniej zostały przekazane na spłatę części rat kredytu hipotecznego, nie stanowi przyrostu majątku. Wynika to z faktu, że zwrot jest ekwiwalentem poniesionych wcześniej wydatków. W związku z tym wypłata tego zwrotu jest neutralna podatkowo na gruncie PIT.

Ponadto w interpretacji indywidualnej z 4 lipca 2024 r. (sygn. 0114-KDIP3-2.4011.411.2024.2.AC) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że świadczenia restytucyjne wynikające z unieważnienia umowy kredytowej nie stanowią przychodu podatkowego, gdyż ich celem jest przywrócenie stanu majątkowego podatnika sprzed zawarcia nieważnej umowy.

Podobnie, w interpretacji indywidualnej z 30 lipca 2024 r. (sygn. 0112-KDIL2-1.4011.535.2024.3.DJ) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że zwrot przez bank części kwoty uiszczonej tytułem spłaty kredytu mieszkaniowego nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu. W interpretacji tej podkreślono, że zwrot środków przez bank w wyniku unieważnienia umowy kredytowej ma charakter restytucyjny i nie prowadzi do powstania przychodu podatkowego.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

·pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

·pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Źródłami przychodów są inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Wskazał Pan, że na podstawie zawartej ugody doszło do potrącenia i rozliczenia wzajemnych roszczeń, wypłaty odsetek oraz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Powziął Pan wątpliwość, czy będzie to skutkować zapłatą przez Pana podatku dochodowego od osób fizycznych.

Rozliczenie wzajemnych roszczeń

Instytucja kredytu została uregulowana przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zasady i skutki dokonywania kompensaty (potrącenia) reguluje art. 498 ustawy Kodeks cywilny. Zgodnie z tym przepisem:

Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Potrącenie wierzytelności jest jedną z form wygaśnięcia zobowiązania w wyniku wykonania świadczenia przez umorzenie wzajemnych wierzytelności między stronami. Wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie, czyli kompensata wierzytelności, następuje wówczas, jeżeli jedna strona jest w stosunku do drugiej dłużnikiem i jednocześnie wierzycielem, tj. ma zarówno wierzytelność, jak i zobowiązanie względem tej drugiej strony.

Potrącenie, mimo że dotyczy świadczeń tego samego rodzaju (z reguły pieniężnych), prowadzi do zaliczenia jednej wierzytelności na poczet drugiej. Dochodzi w ten sposób do zaspokojenia wierzyciela i osiągnięcia tym samym celu zobowiązania. Na skutek potrącenia wierzytelności obydwu stron umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Instytucja potrącenia jest substytutem świadczenia, dzięki któremu dłużnik płaci swój dług i zwalnia się z zobowiązania. W momencie potrącenia następuje faktyczne spełnienie świadczenia. Potrącenie jest więc formą wykonania zobowiązania, do którego, w myśl art. 503 Kodeksu cywilnego, stosuje się przepisy o zaliczeniu zapłaty.

Wprawdzie przez potrącenie strony nie otrzymują efektywnie należnych im świadczeń, ale wskutek zaliczenia wierzytelności jednej z nich na poczet wierzytelności drugiej każda ze stron zostaje zwolniona ze swego długu, co pozwala uznać ich długi za spłacone. Tym samym potrącenie jako sposób wygaszenia stosunku zobowiązaniowego uznaje się za równoważny spełnieniu świadczenia (zapłacie).

W sytuacji, gdy dojdzie do umorzenia należności poprzez potrącenie wierzytelności, u stron nie wystąpi przychód podatkowy. Przychód podatkowy wystąpiłby wówczas, gdy doszłoby do częściowej kompensaty wierzytelności, a wierzyciel zwolniłby dłużnika z pozostałej części długu.

Pana skutki podatkowe z tytułu rozliczenia roszczeń

Jak wynika z opisu sprawy, w wyniku ugody doszło do potrącenia Pana roszczenia z roszczeniem Banku, a na skutek tej czynności Bank zwrócił Panu pozostałą kwotę przysługującego Panu roszczenia. Taki zwrot nie spełnia zatem celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika – ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów. Po stronie Kredytobiorcy nie dochodzi do powstania przysporzenia majątkowego, bowiem otrzymuje on z powrotem zwrot swoich własnych środków, które wcześniej wpłacił tytułem spłaty zaciągniętego kredytu ponad roszczenie, które przysługiwało Bankowi.

Taka wypłata jest więc dla kredytobiorcy neutralna podatkowo – po jego stronie nie powstaje przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Tym samym nie ciąży na Panu obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tego tytułu.

Skutki podatkowe wypłaty odsetek

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy Kodeks cywilny, zgodnie z którym:

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach, w odniesieniu do odsetek, możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje wyłącznie wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są: odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Skoro zwrot kwoty z tytułu rozliczenia roszczeń nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone z tego tytułu odsetki podlegają zwolnieniu z opodatkowania na mocy art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Skutki podatkowe zwrotu kosztów procesu

Zgodnie z art. 98 § 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1568 ze zm.):

Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Stosownie do art. 98 § 2 cytowanej ustawy:

Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego.

Z kolei w myśl art. 98 § 3 tej ustawy:

Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Zgodnie z art. 98 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego:

Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy.

Jak wynika z powyższych przepisów, koszty procesu (w tym zastępstwa) mają charakter zwrotu wydatków poniesionych przez powoda. Zwrot ten nie powoduje więc obowiązku podatkowego w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o ile kwota zasądzona tytułem zwrotu kosztów postępowania nie przewyższa faktycznie poniesionych przez powoda wydatków.

Tak więc zwrot faktycznie poniesionych przez Pana kosztów postępowania nie stanowi po Pana stronie przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

W odniesieniu do powołanych przez Pana interpretacji indywidualnych, zostały one wydane w indywidualnych sprawach innych podmiotów i nie mają zastosowania, ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego, czy też zdarzenia przyszłego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.