Interpretacja indywidualna z dnia 23 grudnia 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.1008.2025.2.KAK
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
20 października 2025 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku opodatkowania opłaty z tytułu bezumownego korzystania z gruntu.
Uzupełnili go Państwo w odpowiedzi na wezwanie 24 listopada 2025 r. (data wpływu).
Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
Powiat … (dalej: Powiat) jest zarejestrowany na potrzeby podatku od towarów i usług (dalej: „podatek VAT”) jako podatnik VAT czynny. Powiat będąc jednostką samorządu terytorialnego posiada osobowość prawną i wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym, co w szczególności reguluje ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 107 z późn. zm.). Zgodnie z regulacją zawartą w art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1145 z późn. zm.) w sprawach gospodarowania nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa organem reprezentującym Skarb Państwa jest Starosta, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej. Jednakże podatnikiem podatku VAT w ramach wykonywania zadań zleconych ustawami w imieniu Skarbu Państwa nie jest Starosta, który nie posiada osobowości prawnej tylko Powiat posiadający status podatnika VAT. Posiadanie statusu osoby prawnej i związane z nim aktywne występowanie w obrocie cywilnoprawnym skutkuje tym, iż Powiat spełnia ustawowe przesłanki do uznania go za czynnego podatnika podatku VAT (art. 15 ust. 1 i ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 775 dalej: „ustawa o VAT”. ). W konsekwencji Powiat jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.
Przedmiotowa sprawa dotyczy bezumownego korzystania z gruntu Skarbu Państwa. Wnioskodawca w wyniku przeprowadzonej analizy portali mapowych, zasobów geodezyjnych i wobec dokonanych czynności geodezyjnych związanych z ustaleniem przebiegu granic, ustalił, że właściciele prywatnych gruntów użytkują część sąsiedniego gruntu przylegającego do ich gruntu, a stanowiących własność Wnioskodawcy. Powiat po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustalił jaka powierzchnia gruntu Wnioskodawcy (właściciela gruntu) użytkowana jest przez właściciela gruntu sąsiedniego bez wcześniejszej akceptacji i zgody Wnioskodawcy tj. bez jakiegokolwiek stosunku prawnego między stronami.
W związku z powyższym Wnioskodawca (właściciel gruntu) od tego momentu zobowiązuje korzystającego do uiszczenia opłaty z tytułu bezumownego użytkowania z jego gruntu.
W uzupełnieniu wniosku wskazali Państwo:
I. 1. Właściciele prywatnych gruntów użytkują bezumownie część gruntu należącego do Wnioskodawcy (Powiatu) bez wiedzy i zgody Powiatu.
I. 2. Po ujawnieniu faktu bezumownego korzystania z gruntów przez prywatnych właścicieli, Wnioskodawca dąży do zawarcia umowy dzierżawy lub wysyła wezwania do wydania nieruchomości.
I. 3. W przypadku braku zgody na zawarcie umowy dzierżawy, jak i odmowy wydania nieruchomości, sprawa kierowana jest na drogę sądową z powództwa cywilnego o wydanie nieruchomości.
I. 4. Powiat skierował sprawę na drogę postępowania sądowego, występując przeciwko właścicielom prywatnych gruntów, którzy korzystają bezumownie z gruntu Powiatu.
Pytanie
Czy opłata z tytułu bezumownego korzystania z gruntu podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, w sytuacji gdy pomiędzy Wnioskodawcą (właścicielem), a korzystającym nie doszło do zawarcia żadnego jawnego lub dorozumianego stosunku prawnego, w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne?
Państwa stanowisko w sprawie
Zdaniem Wnioskodawcy opłata z tytułu bezumownego korzystania z gruntu w sytuacji, w której korzystający bezumownie użytkuje grunt bez jakiejkolwiek zgody Wnioskodawcy (właściciela), nie będzie podlegać przepisom ustawy o VAT, a w konsekwencji nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT. Pomiędzy Wnioskodawcą (właścicielem gruntu), a korzystającym bezumownie z tego gruntu nie doszło bowiem do zawarcia żadnego jawnego lub dorozumianego stosunku prawnego (np. umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne. Opłata ta zdaniem Wnioskodawcy będzie mieć charakter odszkodowania, które wypłacone w takich okolicznościach (z tego tytułu) nie będzie płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie Wnioskodawcy (właściciela) prawa do swobodnego dysponowania gruntem i wynikłe z tego tytułu szkody. Takie świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości opłaty nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, lecz stanowi odszkodowanie. W przypadku bezumownego korzystania z cudzej własności właścicielowi przysługuje bowiem roszczenie o wynagrodzenie za bezprawne korzystnie z jego rzeczy (w tym przypadku gruntu). Zapłata określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej szkody z tytułu bezprawnego korzystania z gruntu. Zdaniem Wnioskodawcy żądanie zapłaty tj. roszczenia pieniężnego w swojej istocie nie stanowi należności za wykonanie usługi, lecz jest rekompensatą za niemożność pobierania pożytków i używania gruntu w okresie bezumownego korzystania. W takiej sytuacji nie można zatem mówić o jakimkolwiek jawnym lub dorozumianym stosunku prawnym pomiędzy Wnioskodawcą, a korzystającym bezumownie z gruntu. Stanowisko w podobnej kwestii znajduje swoje uzasadnienie w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 lutego 2024 r., sygn. akt IFSK 694/20, w którym stwierdzono, iż momentem, w którym możemy mówić o wystarczającej manifestacji woli odzyskania nieruchomości (a w konsekwencji momentem, od którego nie będziemy mieli do czynienia ze świadczeniem podlegającym opodatkowaniu VAT z uwagi na jego odszkodowawczy charakter) jest wezwanie drugiej strony do zwrotu rzeczy, czy też wyznaczenie terminu na jej przejęcie.
Reasumując opłata z tytułu bezumownego korzystania z gruntu bez tytułu prawnego i bez zgody Wnioskodawcy (właściciela), nie stanowi usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a zapłata z tego tytułu odszkodowania nie stanowi należności za jej wykonanie. W rezultacie czynność ta nie stanowi transakcji podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust 1 pkt 1 ustawy o VAT.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 775 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
W myśl art. 2 pkt 6 ustawy:
Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach - rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postaci energii.
W świetle art. 7 ust. 1 ustawy:
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).
Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:
Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.
Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, iż nie każde działanie, powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji, może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy. Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:
-w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednio beneficjentem świadczenia,
-świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).
Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.
Zarówno ustawa o podatku od towarów i usług, jak i przepisy wykonawcze do niej nie definiują pojęcia „bezumowne korzystanie”. Kwestie związane z bezumownym korzystaniem z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, art. 225 oraz art. 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 1071 ze zm.),zwanej dalej Kodeksem cywilnym.
Na podstawie art. 224 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:
Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.
W oparciu natomiast o art. 225 Kodeksu cywilnego:
Obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.
Z ww. regulacji wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa – przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze – jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto, spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.
Zgodnie z art. 674 Kodeksu cywilnego:
Jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzeczy za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony.
Podkreślenia wymaga również, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania, zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego.
Na gruncie prawa cywilnego, odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą, musi istnieć związek przyczynowy.
Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego:
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych, szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.
Państwa wątpliwości w analizowanym przypadku dotyczą tego, czy opłata z tytułu bezumownego korzystania z gruntu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Odnosząc się do powyższego na podstawie analizy powołanych przepisów Kodeksu cywilnego i ustawy o podatku od towarów i usług należy stwierdzić, że przy rozstrzyganiu wątpliwości, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności.
Kluczową kwestią jest fakt istnienia zgody (choćby dorozumianej) na użytkowanie przez np. nierzetelnego posiadacza, bądź czynienie jakichkolwiek kroków przez uprawniony podmiot celem odzyskania tejże nieruchomości, w przypadku braku takiej zgody.
W przypadku wystąpienia przeciwko podmiotowi korzystającemu z określonej rzeczy bez tytułu prawnego np. z powództwem sądowym lub też w przypadku czynienia jakichkolwiek innych kroków celem wyegzekwowania tejże nieruchomości – nie można powiedzieć, że pomiędzy stronami zdarzenia istnieje określony stosunek prawny – jawny czy też dorozumiany – skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń. W takiej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług jak i wynagrodzenie za to świadczenie – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody, zgodnie z art. 471 Kodeksu cywilnego.
Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy korzystający z nieruchomości użytkuje ją za zgodą właściciela (nawet dorozumianą) płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) – z różnych względów – toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i na podstawie art. 5 ust. 1 cyt. ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
W analizowanej sprawie Właściciele prywatnych gruntów użytkują bezumownie część gruntu należącego do Powiatu bez wiedzy i zgody Powiatu. Po ujawnieniu faktu bezumownego korzystania z gruntów przez prywatnych właścicieli, Powiat dąży do zawarcia umowy dzierżawy lub wysyła wezwania do wydania nieruchomości. Powiat skierował sprawę na drogę postępowania sądowego, występując przeciwko właścicielom prywatnych gruntów, którzy korzystają bezumownie z gruntu Powiatu.
W przypadku bezumownego korzystania z cudzej własności właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za bezprawne korzystanie z jego nieruchomości. Zapłata określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej szkody z tytułu bezprawnego korzystania z nieruchomości. Żądanie wynagrodzenia (roszczenia pieniężnego) w swojej istocie nie stanowi należności za wykonanie usług, lecz jest rekompensatą za niemożność pobierania pożytków i używania nieruchomości w okresie bezumownego korzystania.
Z przedstawionych powyżej okoliczności sprawy wynika, że nie tolerują Państwo sytuacji, w której Właściciele prywatnych gruntów użytkują bezumownie część gruntu należącego do Powiatu bez wiedzy i zgody Powiatu. Powiat skierował sprawę na drogę postępowania sądowego, występując przeciwko właścicielom prywatnych gruntów, którzy korzystają bezumownie z gruntu Powiatu.
W związku z powyższym obciążenie Właścicieli prywatnych gruntów użytkujących bezumownie część gruntu należącego do Powiatu bez wiedzy i zgody Powiatu, nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu, wymienionych w art. 5 ustawy i tym samym nie podlega opodatkowaniu, gdyż w przedstawionych okolicznościach brak jest Państwa zgody (zarówno wyraźnej, jak i dorozumianej) na zajęcie części Nieruchomości
Przy takim opisie sprawy nie można zatem mówić o jakimkolwiek jawnym lub dorozumianym stosunku prawnym łączącym Państwa z korzystającymi bezumownie z nieruchomości. Ewentualna opłata za bezumowne korzystanie w tym przypadku będzie miała charakter odszkodowawczy i nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT.
Tym samym bezumowne korzystanie z nieruchomości bez tytułu prawnego i bez zgody Państwa (wyraźnej lub dorozumianej), nie stanowi usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, a ewentualna zapłata z tego tytułu odszkodowania nie stanowi należności za jej wykonanie.
W konsekwencji nie stanowi transakcji podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.
W konsekwencji Państwa stanowisko jest prawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.
POTRZEBUJESZ POMOCY?