Rachunkowość komitetów wyborczych w małych gminach

Zasady dotyczące finansowania i rachunkowości kampanii wyborczej prowadzonej przez komitety wyborcze utworzone w celu zgłoszenia kandydatów na radnych do rady gminy w gminie liczącej do 20 tys. mieszkańców nie są szczególnie skomplikowane, ale wymagają bardzo skrupulatnego ich przestrzegania. Przede wszystkim należy bardzo dokładnie zapoznać się z przepisami ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województwa oraz przepisami wykonawczymi do tej ustawy. Jest to o tyle istotne, że nieprzestrzeganie określonych w tej ustawie zasad wiąże się z karami finansowymi.

Ordynacja wyborcza do rad gminy, rad powiatu i sejmików województwa wymienia cztery rodzaje komitetów wyborczych, jakie mogą brać udział w kampanii wyborczej, oraz określa sposoby ich finansowania. Są to komitety wyborcze partii politycznych, koalicyjne komitety wyborcze, komitety wyborcze organizacji oraz komitety wyborcze wyborców. Zasady rachunkowości prowadzonej przez wymienione powyżej komitety wyborcze zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Finansów z 23 sierpnia 2002 r. w sprawie zasad rachunkowości komitetów wyborczych¹. Wprowadzono jednocześnie oddzielne, uproszczone zasady prowadzenia rachunkowości dla komitetów utworzonych wyłącznie w celu zgłoszenia kandydatów na radnych w gminie liczącej do 20 tys. mieszkańców. Uproszczone zasady rachunkowości dotyczą w szczególności sposobów dokumentowania i ewidencjonowania przychodów, wydatków i zobowiązań finansowych komitetów wyborczych.

Przepisy ordynacji wyborczej stanowią, że wydatki komitetów wyborczych ponoszone w związku z wyborami są pokrywane z ich źródeł własnych. Oznacza to, że komitety wyborcze mogą gromadzić środki finansowe dla celów kampanii wyborczej, jednak w sposób ściśle określony przepisami prawa i zgodnie z zasadami finansowania kampanii wyborczej. Pod pojęciem środków finansowych kryją się pieniądze wpłacane przez sympatyków danego komitetu wyborczego. Przepisy stanowią, że komitety wyborcze mogą pozyskiwać i wydatkować środki finansowe jedynie na cele związane z wyborami. Niedopuszczalne jest więc wydatkowanie zgromadzonych środków finansowych na cele nie związane z kampanią wyborczą, jak np. spłacanie zaległych rat kredytów zaciągniętych na inne cele. Komitety wyborcze mogą gromadzić środki finansowe od dnia wydania przez właściwy organ postanowienia o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu. Należy przy tym pamiętać, że tak naprawdę gromadzić i wydatkować pieniądze można dopiero od dnia otwarcia rachunku bankowego, dlatego ważne jest jak najszybsze jego otwarcie. Gromadzić środki można jedynie do dnia wyborów, później jest to zabronione. Jako datę dokonania wpłaty na rachunek bankowy przyjmuje się datę wystawienia polecenia przelewu, a nie datę uznania przez bank wpływu środków na rachunek bankowy. Po dniu wyborów dopuszczalne jest jedynie wnoszenie opłat bankowych za prowadzenie i likwidację rachunku. W sytuacji, gdy pozostają nieuregulowane zobowiązania finansowe komitetu, na zaspokojenie których nie wystarcza środków finansowych zgromadzonych na rachunku bankowym, powinny być one pokryte w trybie art. 64k ordynacji wyborczej, bez pośrednictwa rachunku komitetu wyborczego. Środki pozyskane po dniu wyborów ulegają przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa.