Sposób ewidencji ma wpływ na ustalanie wyniku

Problem: Nasz klient rozważa wprowadzenie przekroju kalkulacyjnego kosztów i rozpoczęcie na niewielką skalę działalności produkcyjnej od przyszłego roku. Chcemy się do tego przygotować, ponieważ dotychczas nie obsługiwaliśmy jednostek, które prowadzą jednocześnie ewidencję kosztów w układzie rodzajowym i kalkulacyjnym. Jak powinien przebiegać prawidłowy mechanizm ustalania wyniku finansowego?

Odpowiedź: Przepisy ustawy o rachunkowości nie narzucają jednostce konkretnego sposobu ewidencji kosztów. Wybór należy do kierownika jednostki i powinien być jasno określony oraz opisany w polityce (zasadach) rachunkowości.

Uzasadnienie: W zakresie ewidencji i rozliczania kosztów można stosować jedno z trzech rozwiązań:

• Ewidencja kosztów tylko według rodzajów – prowadzona na kontach zespołu 4 „Koszty według rodzajów” oraz na koncie „490 – Rozliczenie kosztów”;
• Ewidencja kosztów tylko według funkcji (miejsc powstawania kosztów) – prowadzona na kontach zespołu 5 „Koszty według typów działalności i ich rozliczenie”, np. koszty produkcji, koszty działalności handlowej, koszty sprzedaży, koszty zarządu;
• Ewidencja kosztów według rodzajów i równocześnie według funkcji – prowadzona równolegle na kontach zespołu 4 i zespołu 5.

Mechanizm ustalania

Do kosztów działalności zalicza się również – niezależnie od wybranego wariantu ewidencji kosztów – wartość sprzedaży danych towarów w cenach zakupu, w wysokości wynikającej z ewidencji na koncie „Wartość sprzedaży danych towarów w cenach zakupu (nabycia)”. Jest to pozycja, którą prezentuje się bez względu na to, czy jednostka sporządza rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym, czy kalkulacyjnym.

Wybór sposobu prowadzenia ewidencji ma wpływ na sposób ustalania wyniku finansowego, co zostanie szczegółowo przedstawione w przykładach.

Rozliczanie kosztów

Ewidencja i rozliczanie kosztów według rodzajów i równocześnie według funkcji polega na tym, że koszty proste działalności operacyjnej księguje się na bieżąco – na podstawie dokumentów źródłowych – na odpowiednich kontach zespołu 4, według rodzajów. Równolegle z ewidencją na kontach zespołu 4 grupuje się te koszty według funkcji na właściwych kontach zespołu 5.