4. Rodzaje świadczeń z pomocy społecznej

Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy. Natomiast potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej (art. 3 ustawy o pomocy społecznej).

Pomoc społeczna polega w szczególności na:

● przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą o pomocy społecznej świadczeń,
● pracy socjalnej,
● prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej,
● analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej,
● realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych,
● rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb

- art. 15 ustawy o pomocy społecznej.

Obowiązek dostosowywania pomocy do konkretnej sytuacji i indywidualnego beneficjenta łączy się z zasadami indywidualizacji i typizacji świadczeń. Zasada indywidualizacji, po pierwsze, odróżnia tę pomoc od ubezpieczeń społecznych, w których rodzaje świadczeń są ściśle określone przepisami prawa i są zależne od zdarzenia losowego, bez możliwości "dopasowania" wsparcia do jednostkowych przypadków. Po drugie, indywidualizacja świadczeń umożliwia wypełnienie celów pomocy społecznej, zwłaszcza poprzez aktywizowanie jej beneficjentów. Najważniejszą cechą omawianej zasady jest elastyczność w dostosowaniu form pomocy do konkretnych sytuacji i indywidualnych potrzeb. Stwarza również możliwości modyfikacji świadczeń, ich ograniczenia lub zmiany formy (np. pieniężne na niepieniężne).

System pomocy społecznej przewiduje dwie podstawowe formy wsparcia: pieniężną lub niepieniężną (art. 36 ustawy o pomocy społecznej). Wśród świadczeń pieniężnych dominują zasiłki, których przyznawaniem zajmują się OPS. Pomoc realizowana poprzez świadczenia niepieniężne zawiera cały szereg usług opiekuńczych - od poradnictwa, przez opiekę medyczną i wychowanie, do udzielenia schronienia i zapewnienia posiłków.