Zakładanie stowarzyszenia do prowadzenia szkoły

To pytanie, które wpłynęło do redakcji, dotyczy likwidacji szkoły. Tym razem napiszemy, jakie są zasady przejęcia prowadzenia szkoły przez stowarzyszenie.

Pierwsze kroki

O powołaniu stowarzyszenia, które ma prowadzić szkołę, powinna zdecydować grupa co najmniej 15 osób, uchwalić jego statut i wybrać komitet założycielski. Następnie stowarzyszenie trzeba zarejestrować w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Proces ten może zająć kilka, kilkanaście tygodni. Wójt nie ma obowiązku proponować rodzicom uczniów założenia stowarzyszenia, które prowadziłoby szkołę zamiast gminy. Tym bardziej więc nie ma określonego terminu, w jakim powinien to uczynić.

Wyróżnia się zasadniczo dwa rodzaje stowarzyszeń:

1) zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym, mające osobowość prawną,

2) zwykłe, nieposiadające osobowości prawnej.

Szkoła może być prowadzona przez:

● jednostkę samorządu terytorialnego (JST),

● inną osobę prawną,

● osobę fizyczną,

● niektórych ministrów (tylko określone szkoły)

- art. 5 ust. 2-3f ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (dalej: u.s.o.).

Osoby, w liczbie co najmniej 15, które chcą założyć takie stowarzyszenie, uchwalają jego statut i wybierają komitet założycielski (art. 9 ustawy z 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach; dalej: p.s.). Powinno się zatem zorganizować zebranie założycielskie (co najmniej 15 osób), na którym podejmie się uchwały o:

● założeniu stowarzyszenia,

● przyjęciu statutu (w art. 10 p.s. określono, co musi zawierać statut, wskazane jest przygotowanie wcześniej jego projektu),

● wyborze komitetu założycielskiego.

Stowarzyszenie musi mieć zarząd i organ kontroli wewnętrznej (art. 11 ust. 3 p.s.). Zaleca się, aby wybrać te organy również na zebraniu założycielskim (w drodze uchwały), aby czas powstawania stowarzyszenia nie wydłużał się.

Rejestracja stowarzyszenia

Komitet założycielski powinien w ciągu siedmiu dni od założenia stowarzyszenia złożyć do sądu rejestrowego wniosek o rejestrację w KRS (na urzędowych formularzach), dołączając m.in. statut i listę założycieli z ich podpisami. Sądami rejestrowymi są wydziały gospodarcze KRS funkcjonujące w niektórych sądach rejonowych.

Wniosek o zarejestrowanie stowarzyszenia sąd rejestrowy rozpoznaje niezwłocznie, a rozstrzygnięcie (o rejestracji lub odmowie) powinno nastąpić nie później niż w ciągu trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku (art. 13 ust. 1 p.s.). Decyzja nie zapadnie jednak w czasie krótszym niż kilka tygodni. Sąd rejestrowy ma bowiem obowiązek doręczyć organowi nadzorującemu stowarzyszenia (w przypadku stowarzyszenia, o którym mowa w pytaniu, będzie to starosta) odpis wniosku o rejestrację. Organ nadzorujący w ciągu 14 dni może wypowiedzieć się w sprawie wniosku, a także przystąpić do postępowania. Sąd rejestrowy może też m.in. wyznaczyć posiedzenie wyjaśniające, na które wezwie uczestników postępowania.

Z chwilą wpisania do KRS stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność (art. 17 ust. 1 p.s.).

Inne formalności

Po zarejestrowaniu w KRS stowarzyszenie powinno:

● złożyć w urzędzie statystycznym wniosek o wpis do Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej (nadanie numeru REGON),

● założyć rachunek bankowy,

● złożyć w urzędzie skarbowym zgłoszenie identyfikacyjne (wniosek o nadanie numeru NIP).

Numery REGON i NIP powinny zostać zgłoszone do KRS.

W urzędzie statystycznym i urzędzie skarbowym wniosku o nadanie odpowiednio numeru REGON i NIP nie muszą składać stowarzyszenia, które z uwagi na to, że chcą prowadzić działalność gospodarczą, wraz z wnioskiem o rejestrację stowarzyszenia w KRS złożyły wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców. Jeżeli ten wniosek nie jest składany w formie elektronicznej, razem z nim składa się w sądzie rejestrowym wnioski o nadanie wspomnianych numerów, a sąd po dokonaniu rejestracji przesyła je do właściwych urzędów.

Przejmowanie szkoły

Szkoła publiczna może być zlikwidowana przez organ prowadzący na zasadach określonych w art. 59 u.s.o. Wśród warunków, jakie muszą zostać spełnione, by likwidacja doszła do skutku, nie ma obowiązku złożenia propozycji przejęcia prowadzenia szkoły stowarzyszeniu rodziców czy innemu podmiotowi. Jednym z warunków jest natomiast zapewnienie uczniom możliwości kontynuowania nauki w innej szkole publicznej tego samego typu. Przesłanka ta musi znaleźć odzwierciedlenie w treści uchwały intencyjnej (wyrok NSA z 14 grudnia 2006 r., sygn. akt I OSK 434/06). W uchwale tej należy więc wskazać szkołę (szkoły), w której uczniowie z placówki przeznaczonej do likwidacji będą mogli kontynuować naukę.

Trzeba też mieć na względzie to, że założenie szkoły publicznej przez osobę prawną inną niż JST lub osobę fizyczną wymaga zezwolenia właściwego organu JST (w przypadku gminy - wójta), którego zadaniem jest prowadzenie szkół danego typu. Wniosek o udzielenie zezwolenia powinien być złożony do 30 września roku poprzedzającego rok, w którym ma nastąpić uruchomienie szkoły. Termin może jednak zostać przedłużony za zgodą wspomnianego organu JST (art. 58 ust. 3 i 4 w zw. z art. 5c pkt 3 u.s.o.).

Szkoła licząca do 70 uczniów może zostać przekazana przez gminę do prowadzenia osobie prawnej niebędącej JST lub osobie fizycznej, bez przeprowadzania likwidacji istniejącej placówki (w tym podejmowania uchwały o zamiarze likwidacji) i tworzenia w jej miejsce nowej. O przekazywaniu szkoły przez samorząd innemu podmiotowi w drodze umowy pisaliśmy w nr. 2 z 2012 roku.

Jarosław Żarowski

Podstawy prawne

● Ustawa z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (j.t. Dz.U. z 2007 r. nr 168, poz. 1186; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 232, poz. 1378)

● Ustawa z 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (j.t. Dz.U. z 2004 r. nr 269, poz. 2681; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 171, poz. 1016)

● Ustawa z 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz.U. nr 88, poz. 439; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 204, poz. 1195)

● Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 205, poz. 1206)

● Ustawa z 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (j.t. Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 855; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 112, poz. 654)