Obowiązek zwrotu odszkodowania a zwrot nieruchomości dawnemu właścicielowi
W postępowaniu zmierzającym do zwrotu dawnemu właścicielowi lub jego spadkobiercom wcześniej wywłaszczonej nieruchomości konieczne jest nie tylko zagwarantowanie ochrony praw osoby domagającej się zwrotu, lecz także zabezpieczenie interesów ekonomicznych gminy, Skarbu Państwa lub podmiotu, który władał nieruchomością. Cel ten realizowany jest przede wszystkim przez zabezpieczenie obowiązku zwrotu wszelkich świadczeń uzyskanych wcześniej jako odszkodowanie za wywłaszczenie.
Skutkiem przeprowadzenia postępowania w sprawie zwrotu na podstawie art. 136-142 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (dalej: u.g.n.) powinna być restytucja do stanu sprzed wywłaszczenia. W konsekwencji zwrotowi wywłaszczonej wcześniej nieruchomości musi towarzyszyć obowiązek zwrotu przez dawnego właściciela tej nieruchomości lub jego spadkobierców wszystkiego, co otrzymał tytułem odszkodowania za wywłaszczenie. Dlatego starosta orzekający o zwrocie nieruchomości ustala jednocześnie obowiązek zwrotu wzajemnego, tj. zwrotu odszkodowania za wywłaszczoną (a obecnie zwracaną) nieruchomość lub zwrotu przyznanej pierwotnie tytułem odszkodowania nieruchomości zamiennej.
