Statut gminy
Dokumentem, który według przepisów przesądza o ustroju gminy, jest jej statut. Sformułowanie to jest nie do końca precyzyjne. Statut określa bowiem przede wszystkim organizację wewnętrzną oraz tryb pracy organów gminy. Podlega on ogólnym regułom stanowienia aktów normatywnych, nie może być jednak sprzeczny z zapisami ustaw.
CYKL
INSTYTUCJE PRAWA SAMORZĄDOWEGO
Przede wszystkim statut nie może przyznawać przewodniczącemu rady gminy kompetencji wykraczających poza usługowy charakter jego funkcji w stosunku do rady gminy ani wprowadzać nieprzewidzianych prawem środków służących do dyscyplinowania radnych. Tym niemniej z tez orzecznictwa i doktryny jasno wynika, że w statucie określać można m.in. sposób realizacji zadań przez radnych, wykonywanie przez nich obowiązków, a także tworzyć nowe formy wyróżnienia dla osób szczególnie zasłużonych dla danej wspólnoty terytorialnej. Uchwalając statut, rada gminy nie może ograniczać dostępu do dokumentów urzędowych wyłącznie do obywateli. Powinna też pamiętać o precyzyjnym formułowaniu jego postanowień, tak aby obywatele w sposób pewny mogli poznać swoje prawa i obowiązki (rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Mazowieckiego z 29 marca 2011 r., zn. LEX-S HL.4131.5.2011).
