Jednostki organizacyjne gminy

W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym organizacjami pozarządowymi (art. 9 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym). Rada gminy może podejmować uchwały zawierające wytyczne dla podległych jej organów wykonawczych i gminnych jednostek organizacyjnych, w tym także uchwały zalecające określony sposób gospodarowania mieniem gminy (wyrok NSA z 4 kwietnia 1991 r., sygn. akt SA/Gd 23/91). W orzecznictwie podkreśla się, że dodatkowe podmioty, także te o charakterze doradczym czy też opiniodawczym, mogą zostać powołane tylko na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego, określającego ich zadania, kompetencje, skład czy też tryb działania. Przykładowo, w obowiązującym prawie nie istnieje norma, która stanowiłaby podstawę do powołania zespołu zajmującego się analizą wniosku o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej, dokonywaniem jego oceny, czy też w końcu podejmującego decyzję o przyjęciu wniosku do realizacji lub odrzuceniu go (rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Dolnośląskiego z 23 grudnia 2011 r., zn. NK-N.4131.1049.2011.MW2). Możliwość podejmowania przez jednostkę samorządu terytorialnego określonych działań należy więc rozpatrywać w świetle legalizmu, co oznacza, że wymaga ona podstaw prawnych. Przy wyborze formy realizacji zadań gminnych trzeba brać pod uwagę także m.in. stan rynku gospodarczego, podaż usług w danym rejonie, rodzaj i rozmiar środków trwałych wymagających zastosowania czy też techniczne i kadrowe możliwości utworzenia danej jednostki. Ponadto gmina, a także inna osoba prawna, może prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza zadania o charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w przypadkach określonych w ustawie. Za zadania użyteczności publicznej uznaje się zadania własne gminy, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.