Gminy o specjalnym statusie
Niektóre gminy mają przyporządkowane dodatkowe zadania o szczególnym charakterze. Ich ustrój w części określają odrębne ustawy.
Obecnie w coraz większym stopniu preferowane jest modyfikowanie roli jednostek samorządu terytorialnego (JST). Sprowadza się to do realizacji konkretnych zadań przez samorząd przy jednoczesnym możliwie szerokim włączaniu do tego procesu przedstawicieli innych podmiotów. Dlatego też najprawdopodobniej wzrośnie rola i znaczenie gmin, w ramach których znajdują się tereny pod różnymi względami specyficzne (o specyficznych właściwościach) lub też gmin, w których zarządzanie podlegać będzie dodatkowym kryteriom i uwarunkowaniom. O tym wszystkim należy pamiętać przy analizie treści art. 38 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, zgodnie z którym specyfikę ustroju gmin, które wykonują zadania o szczególnym charakterze, określają odrębne ustawy. W doktrynie wyróżnia się w tym kontekście trzy rodzaje gmin o szczególnym charakterze:
