Artykuł
Przewodnik po zmianach w podatkach i rachunkowości 2019
I. PODATKI
Zwrot nadpłaty podatku wynikającej z zeznania podatkowego osoby fizycznej
W dalszym ciągu podstawowym terminem zwrotu nadpłaty jest termin 3 miesięcy, liczony od dnia złożenia zeznania lub deklaracji, o których mowa w art. 73 § 2 pkt 1-3 Ordynacji podatkowej (dalej: O.p.). Ta regulacja nie uległa zmianie. Zmiana polega na tym, że jeśli roczne zeznanie podatkowe zostanie złożone przez podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych za pomocą środków komunikacji elektronicznej, termin zwrotu nadpłaty podatku wynosi 45 dni. Natomiast jeżeli zeznanie podatkowe osoby fizycznej zostało skorygowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej, nadpłata podlega zwrotowi w terminie 45 dni od dnia jej skorygowania.
Ustawodawca uregulował również zasady oprocentowania nadpłaty w odniesieniu do skróconego terminu zwrotu nadpłaty (art. 78 § 3 pkt 4a O.p.).
KOMENTARZ: Jest to zmiana korzystna dla podatników (osób fizycznych) składających roczne zeznania podatkowe drogą elektroniczną. Dotychczas naczelnik urzędu skarbowego mógł zwrócić nadpłacony podatek w terminie do 3 miesięcy. Na skutek zmiany przepisów termin ten został istotnie skrócony. Należy jednak podkreślić, że 45-dniowy termin nie dotyczy osób fizycznych, które swoje roczne zeznania podatkowe złożyły w wersji papierowej. Tych podatników w dalszym ciągu obejmuje 3-miesięczny termin zwrotu nadpłaty podatku.
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 77 § 1 pkt 5, pkt 5a, pkt 6 i § 2, art. 78 § 3 pkt 4a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 800; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354
Wezwanie osoby przez organ podatkowy nie powinno być uciążliwe
Zmiana polega na dodaniu przepisu, w myśl którego organ podatkowy obowiązany jest dołożyć starań, aby zadośćuczynienie wezwaniu nie było uciążliwe.
KOMENTARZ: Skutkiem nowej regulacji będzie wymóg, aby w każdym indywidualnym przypadku organ podatkowy dokonywał wezwania w taki sposób, aby jego realizacja była możliwie najprostsza (wyznaczenie odpowiedniej pory stawienia się, dokonanie wezwania ze stosownym wyprzedzeniem) i jak najbardziej dogodna dla osoby wzywanej.
Dotyczy to wszystkich procedur podatkowych, w których stosuje się instytucję wezwania (czynności sprawdzające, kontrola podatkowa, postępowanie podatkowe).
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 155 § 1a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 800; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354
Ceny transferowe - nowa definicja
W Ordynacji podatkowej zamiast definicji ceny transakcyjnej pojawiła się definicja ceny transferowej. Termin ten odnosi się bezpośrednio do definicji zawartych w ustawach o PIT i CIT.
Zgodnie z nową definicją ceną transferową jest cena transferowa w rozumieniu:
● art. 23m ust. 1 pkt 1 updof oraz
● art. 11a ust. 1 pkt 1 updop.
Znowelizowano także definicje podmiotu zagranicznego i podmiotu krajowego. W nowych definicjach odwołano się do definicji zawartych w ustawach PIT i CIT.
Zmiana nazwy została uwzględniona w treści Działu IIA. Od 1 stycznia 2019 r. dział ten nosi nazwę "Porozumienia w sprawach ustalenia cen transferowych".
KOMENTARZ: Zmiana ma charakter porządkujący i organizacyjny. Porządkuje relacje pomiędzy ustawami o podatkach dochodowych a Ordynacją podatkową.
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 3 pkt 10, pkt 11 i 12, dział IIA ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 800; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354
Przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania
W Ordynacji podatkowej w słowniczku definicji ustawowych pojawiły się definicje legalne wyjaśniające pojęcia: korzyści podatkowej (dotychczas pojęcie to regulowane było w art. 119e O.p.) i środków ograniczających umowne korzyści. Zgodnie z przepisami obowiązującymi od 1 stycznia 2019 r. korzyść podatkowa to:
a) niepowstanie zobowiązania podatkowego, odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego lub obniżenie jego wysokości,
b) powstanie lub zawyżenie straty podatkowej,
c) powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku albo zawyżenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku,
d) brak obowiązku pobrania podatku przez płatnika, jeżeli wynika on z okoliczności wskazanych w lit. a.
Środki ograniczające umowne korzyści to postanowienia ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską innych umów międzynarodowych dotyczących problematyki podatkowej lub inne środki ograniczające lub odmawiające korzyści wynikających z tych umów.
Przedstawione definicje mają bezpośrednie odniesienie i zastosowanie w dziale IIIA "Przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania".
Ze zmienionej definicji unikania opodatkowania zawartej w art. 119a dział IIIA O.p. wynika, że z unikaniem opodatkowania mamy do czynienia, gdy osiągnięcie korzyści podatkowej:
● jest sprzeczne w danych okolicznościach z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu,
● było głównym lub jednym z głównych celów dokonania danej czynności,
● sposób działania był sztuczny.
Jeżeli wszystkie te warunki są spełnione łącznie, dokonana czynność nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej. Oznacza to, że podatnik nie osiągnie wówczas założonego celu, czyli nie uniknie opodatkowania albo nie uzyska innego rodzaju korzyści podatkowej. Przy ocenie, czy osiągnięcie korzyści podatkowej było głównym lub jednym z głównych celów dokonania czynności, bierze się pod uwagę cele ekonomiczne czynności wskazane przez stronę.
Przed nowelizacją przepisy dotyczące klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania nie miały zastosowania, jeżeli korzyść podatkowa w danym okresie rozliczeniowym nie przekraczała 100 000 zł. Od 1 stycznia 2019 r. ustawodawca zrezygnował z tego ograniczenia. Tym samym wartość korzyści podatkowej nie ma obecnie znaczenia. Istotne jest, że podatnik ją uzyskał (art. 119b O.p.)
W art. 54 § 1 pkt 7b O.p. zostało wprowadzone ograniczenie co do naliczania odsetek za okres od dnia złożenia wniosku o wydanie decyzji określającej warunki cofnięcia skutków unikania opodatkowania do dnia cofnięcia skutków unikania opodatkowania, od zaległości podatkowych związanych z osiągnięciem korzyści podatkowej.
W związku ze zmianami w przepisach o unikaniu opodatkowania zostały też wprowadzone zmiany:
● w przepisach o zasadach naliczania odsetek (art. 54 § 1 pkt 7b O.p.),
● w przepisach o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia (art. 70 § 6 pkt 6 O.p.),
● w zakresie wymaganych elementów decyzji (art. 210 § 2b O.p.),
● w przepisach dot. nadawania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności (art. 239d § 2 O.p.),
● w przepisach dotyczących możliwości wznowienia postępowania (art. 240 § 1 pkt 5a i 12, art. 241 § 2 pkt 4, art. 244 § 4).
KOMENTARZ: Wprowadzone zmiany miały na celu przede wszystkim uszczelnienie sytemu podatkowego i zapobieganie optymalizacjom podatkowym. Przyjęte przez ustawodawcę definicje pozwalają jednak na dość dużą dowolność oceny, czy podatnik podejmując określone działania, działa w sposób sztuczny i jego działanie jest racjonalne. Tym samym, czy unika opodatkowania czy też nie. Przypomnijmy, że chodzi tu o takie działania podatników, które są podejmowane w granicach prawa, a jednak zostają uznane przez państwo za nieskuteczne, jeżeli zmierzają do osiągnięcia korzyści podatkowych.
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 3 pkt 18 i 19, art. 54 § 1 pkt 7b, art. 70 § 6 pkt 6, art. 119a-119f, art. 210 § 2b, art. 239d, art. 240 i art. 214 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 800; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354
Postępowanie w sprawie unikania opodatkowania
Od 1 stycznia 2019 r. Szef KAS będzie mógł przejmować postępowanie podatkowe w przedmiocie unikania opodatkowania na wniosek organu podatkowego. Ustawodawca umożliwił przekazanie w ten sposób również kontroli podatkowej, która dotychczas nie była uwzględniona w tej procedurze (art. 119g O.p.). Procedura w sprawach unikania opodatkowania może być obecnie stosowana również wobec płatników, których odpowiedzialność za podatek niepobrany lub podatek pobrany, ale niewpłacony została z dniem 1 stycznia 2019 r. rozszerzona.
Ustawodawca uregulował też procedurę korygowania deklaracji przez osoby, które uczestniczyły w czynności, której skutki podatkowe zostały określone w decyzji wydanej z zastosowaniem klauzuli o unikaniu opodatkowania. Osoby te w ciągu miesiąca otrzymają powiadomienie o możliwości złożenia korekty. Osoba, która otrzyma takie pouczenie, będzie miała miesiąc na dokonanie korekty deklaracji, złożenie wniosku o zwrot nadpłaty podatku lub wniosku o zwrot podatku (art. 119j O.p.).
Ponadto w procedurze podatkowej zapisano wprost, że:
● w postępowaniu w sprawie unikania opodatkowania organy podatkowe są obowiązane do udzielania pomocy prawnej (art. 157a O.p.);
● wyznaczając stronie czternastodniowy termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego, Szef KAS powinien przedstawić kwotę korzyści podatkowej (art. 200 § 3 O.p.). Przepis ten nie będzie miał zastosowania, jeżeli stronie nie będzie przysługiwało prawo do cofnięcia skutków unikania opodatkowania (art. 200 § 5 O.p.);
● Szef KAS może zmienić ocenę prawną sprawy i wysokość korzyści podatkowej po dokonaniu ww. zawiadomienia, jeżeli strona nie dokonała skutecznie cofnięcia skutków unikania opodatkowania (art. 200 § 4 O.p.);
● naczelnik urzędu skarbowego z urzędu podejmie kontrolę podatkową po tym, jak zostanie stwierdzone, że nie istnieją przesłanki do stwierdzenia unikania opodatkowania (art. 290c O.p.).
KOMENTARZ: Z pewnością korzystne jest wprowadzenie procedury zawiadamiania osób uczestniczących w czynności, której skutki podatkowe zostały określone w decyzji wydanej z zastosowaniem klauzuli o unikaniu opodatkowania. Dzięki temu osoby te uzyskają pełną wiedzę na temat możliwości złożenia korekty swoich rozliczeń podatkowych.
Niekorzystny natomiast jest fakt, że możliwość zastosowania klauzuli o unikaniu opodatkowania została rozszerzona. Możliwe będzie zastosowanie tej klauzuli do spraw podejmowanych w ramach kontroli podatkowej oraz spraw dotyczących odpowiedzialności płatnika.
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 119g-119l, art. 157a, art. 200 § 3-5, art. 290c ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 800; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354
Rada do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania
Od 1 stycznia 2019 r. Rada ds. Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania będzie opiniowała nie tylko zasadność stosowania klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania, ale też stosowania środków ograniczających umowne korzyści. Rada ma też opiniować projekty aktów prawnych związane z przeciwdziałaniem unikaniu opodatkowania. Będzie też wydawać opinie w sprawach dotyczących cofnięcia skutków unikania opodatkowania (art. 119m O.p.).
Został wprowadzony wyjątek od zasady, zgodnie z którą podatnik może wnioskować o opinię Rady. Podatnik, który podjął decyzję o cofnięciu skutków unikania opodatkowania i została wobec niego wydana decyzja na podstawie art. 119a § 7 O.p., nie będzie mógł wnioskować o opinię Rady do spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania (art. 119h § 4 w zw. z art. 119a § 7 O.p.).
Ponadto wprowadzono zapis, że:
● otrzymane przez Radę od strony informacje, wyjaśnienia oraz dokumenty włącza się do akt sprawy,
● opinię Rady pomija się, jeżeli zostanie ona wydana z uchybieniem terminu (art. 119i O.p.).
Pozostałe zmiany dotyczą kwestii organizacyjnych działania Rady.
KOMENTARZ: Rozszerzenie kompetencji przyznanych Radzie o dodatkowe funkcje należy ocenić pozytywnie. Autorytet Rady zostanie bowiem wykorzystany we wprowadzonych od 1 stycznia 2019 r. procedurach takich, jak stosowanie środków ograniczających umowne korzyści czy cofanie skutków unikania opodatkowania. Dobrze też, że Rada będzie opiniowała akty prawne związane z przeciwdziałaniem unikaniu opodatkowania.
Jako niekorzystne należy ocenić wprowadzenie ograniczenia prawa podatnika do wnioskowaniu o opinię Rady.
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 119i, art. 119m, art. 119o, art. 119p, art. 119s, ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 800; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354
Opinie zabezpieczające
Zmiany wprowadzone w zasadach wydawania opinii zabezpieczających są związane z wprowadzeniem pojęcia korzyści podatkowej oraz wprowadzeniem obowiązku raportowania o schematach podatkowych. Z tego powodu uszczegółowiony został katalog istotnych elementów, które powinien zawierać wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej.
Ponadto:
● od wspólnych wniosków o wydanie opinii zabezpieczających będzie naliczana dodatkowa opłata w wysokości 5000 zł od piątego i każdego następnego zainteresowanego (art. 119zc O.p.),
● wprowadzono możliwość przedłużenia terminu wydania opinii maks. o 9 miesięcy (art. 119zb § 3 O.p.),
● wprowadzono obowiązek publikacji informacji o opiniach zabezpieczających lub odmowie wydania takiej opinii (art. 119zda O.p.),
● wprowadzono delegację dla MF do wydania wzoru wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej (art. 119zea O.p.),
● akta postępowania w sprawie wydania opinii zabezpieczających zostały objęte tajemnicą skarbową (art. 293 § 2 pkt 10).
KOMENTARZ: Zmiany wprowadzone w zasadach wydawania opinii zabezpieczających należy ocenić pozytywnie. Wprowadzenie urzędowego wzoru wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej ułatwi jego złożenie, a publikacja informacji o wydanych opiniach zabezpieczających umożliwi podatnikom zapoznanie się z argumentacją organów podatkowych i pomoże w podejmowaniu decyzji przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Jedynym minusem jest wprowadzenie możliwości przedłużania postępowania w sprawie wydania opinii, co może być nadużywane.
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 119w-119zf, art. 293 § 2 pkt 10 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 800; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354
Informacje o schematach podatkowych
Osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, w szczególności doradcy podatkowi, adwokaci, radcy prawni, pracownicy banku lub innej instytucji finansowej doradzającej klientom, zostali obciążeni obowiązkiem przekazywania Szefowi KAS informacji o schemacie podatkowym w terminie 30 dni od udostępnienia schematu podatkowego lub dokonania czynności związanej z wdrażaniem schematu podatkowego. Obowiązek informowania o korzystaniu ze schematu podatkowego obciąża też korzystającego z tego schematu.
Informacje o schematach podatkowych powinny być przekazywane elektronicznie za pomocą systemu MDR.
Korzystający, który będzie dokonywał w danym okresie rozliczeniowym jakichkolwiek czynności będących elementem schematu podatkowego lub uzyskiwał wynikającą z niego korzyść podatkową, w terminie złożenia deklaracji podatkowej dotyczącej tego okresu rozliczeniowego został zobowiązany do przekazania (elektronicznie) do Szefa KAS informacji o zastosowaniu schematu podatkowego. Za niewypełnianie obowiązków w zakresie raportowania schematów podatkowych będą grozić kary pieniężne (do wysokości 2 mln zł, a w niektórych przypadkach - do 10 mln zł).
Obowiązek przekazywania informacji o schematach podatkowych został szczegółowo uregulowany w art. 86a-86o O.p.
Szef KAS został wyznaczony jako organ właściwy w sprawach dotyczących informacji o schematach podatkowych, organ pierwszej instancji w sprawach informacji o schematach podatkowych oraz organ odwoławczy od decyzji wydanych w tych sprawach. Szefowi KAS zostały też nadane uprawnienia do przetwarzania danych zawartych w informacjach o schematach podatkowych (art. 14 § 2 O.p.)
Ponadto w związku z tą zmianą:
● w przypadku złożenia informacji o schemacie podatkowym Szef KAS nie wydaje postanowienia o wszczęciu postępowania (art. 165 § 7 pkt 4 O.p.),
● dokumenty i informacje złożone w ramach przekazywania informacji o schematach podatkowych zostały objęte tajemnicą skarbową (art. 293 § 2 pkt 9 O.p.),
● uregulowano dostęp pracowników aparatu skarbowego do informacji o schematach podatkowych (art. 295c, art. 297d O.p.).
KOMENTARZ: Raportowanie o schematach podatkowych to najbardziej kontrowersyjna zmiana wprowadzona od 1 stycznia 2019 r. Na podatników (a także ich doradców) został bowiem nałożony obowiązek donoszenia organom podatkowymi o schematach podatkowych, których głównym celem jest osiągnięcie korzyści podatkowej. W zasadzie jest to tożsame z nałożeniem obowiązku donoszenia na samego siebie - w przypadku podatników korzystających z takich schematów, a w przypadku ich doradców stanowi to naruszenie obowiązującej ich tajemnicy zawodowej.
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 13 § 2 pkt 3, 7 i 8, art. 14 § 2, art. 86a-86o, art. 165 § 7 pkt 4, art. 295c, art. 279d ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 800; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354
Ograniczenie prawa do interpretacji
Ustawodawca ograniczył możliwość ubiegania się o wydanie interpretacji indywidualnych. Organ podatkowy nie wyda interpretacji przepisów podatkowych w sprawach, których przedmiotem są przepisy podatkowe:
● mające na celu przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania,
● które odnoszą się do nadużycia przepisów prawa podatkowego, prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej lub podejmowania działań w sposób sztuczny lub bez uzasadnienia ekonomicznego.
Przedmiotem interpretacji nie mogą być w szczególności przepisy podatkowe:
a) zawarte w dziale IIIA w rozdziale 1 (dot. klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania),
b) zawarte w art. 5a pkt 33d, art. 24 ust. 19 i 20, art. 30f ust. 18, 20 i 20a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 4a pkt 29, art. 12 ust. 13 i 14, art. 22c, art. 24a ust. 16, 18 i 18a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych,
c) dotyczące przychodów zagranicznej jednostki kontrolowanej pochodzących z transakcji z podmiotami powiązanymi, w przypadku gdy jednostka nie wytwarza w związku z tymi transakcjami wartości dodanej pod względem ekonomicznym lub wartość ta jest znikoma, zawarte odpowiednio w art. 30f ust. 3 pkt 3 lit. b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 24a ust. 3 pkt 3 lit. b ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych,
d) środki ograniczające umowne korzyści.
Dyrektor KIS odmówi też wydania interpretacji, gdy będzie istniało uzasadnione przypuszczenie, że element stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego opisane we wniosku o interpretację może być przedmiotem decyzji wydanej z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści. Powzięcie takiego uzasadnionego przypuszczenia może wynikać również z łącznej oceny więcej niż jednego wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, nawet jeżeli zostały złożone przez różnych wnioskodawców. Na postanowienie w tej sprawie będzie przysługiwało zażalenie.
Szef KAS będzie też mógł z urzędu uchylić wydaną interpretację indywidualną z uwagi na wystąpienie przesłanki wymienionej w art. 14b § 5b i odmówić, w drodze postanowienia, na które służy zażalenie, wydania interpretacji indywidualnej. Podatnik jednak zachowa prawo do ochrony wynikającej z takiej interpretacji do dnia jej uchylenia.
KOMENTARZ: Wprowadzone wyłączenia możliwości otrzymania interpretacji indywidualnej pogorszą sytuację podatników, którzy chcieliby się upewnić, czy podejmowane przez nich działania mogą być uznane za unikanie opodatkowania czy niedozwolone optymalizacje podatkowe. Podatnicy, którzy zapytają się o stosowanie ww. przepisów, nie otrzymają interpretacji i wynikającej z niej ochrony.
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 14b § 2a, § 5b, § 5e, art. 14e § 1 pkt 3, art. 14n § 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 800; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354
Interpretacje ogólne, objaśnienia podatkowe, utrwalona praktyka interpretacyjna - ograniczenie ochrony
Od 1 stycznia 2019 r. objaśnienia podatkowe oraz utrwalona praktyka interpretacyjna, a także interpretacje ogólne nie będą już dawały pełnej ochrony podatnikowi, który się do nich zastosuje. Ochrona wynikająca z zastosowania się do ww. wyjaśnień przepisów prawa podatkowego zostanie wyłączona, gdy wobec podatnika zostanie wydana decyzja stwierdzająca unikanie opodatkowania i osiągnięcie z tego tytułu korzyści podatkowej.
Od 1 stycznia 2019 r. interpretacje powinny zawierać pouczenie w tej sprawie.
KOMENTARZ: Interpretacje ogólne, objaśnienia podatkowe oraz utrwalona praktyka interpretacyjna to interpretacje przepisów prawa podatkowego dokonywane przez organy podatkowe. W założeniach podatnik, który się do nich stosuje, nie powinien ponosić negatywnych konsekwencji podatkowych. Ustawodawca uznał jednak, że ochrona ta nie będzie obejmowała podatników, którzy stosując się do wyjaśnień MF, unikają opodatkowania. MF przyjął więc założenie, że stosując się do wyjaśnień MF, można unikać opodatkowania i osiągać niedozwolone korzyści podatkowe, co należy uznać za dość kontrowersyjne założenie.
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 14c § 3, art. 14na ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 800; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354
Większa odpowiedzialność płatnika
Płatnik nie odpowiada zasadniczo za podatek niepobrany z winy podatnika. Od 1 stycznia 2019 r. ustawodawca postanowił, że na tej podstawie płatnik nie będzie się mógł zwolnić z odpowiedzialności w przypadkach, gdy:
● płatnik i podatnik są podmiotami powiązanymi,
● płatnik lub podatnik był podmiotem kontrolowanym lub kontrolującym,
● płatnik lub podatnik był podmiotem z rezydencją podatkową, siedzibą, miejscem rejestracji lub zarządem w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową,
● podatnik lub płatnik był w relacjach z fundacją, trustem lub innym podmiotem o charakterze powierniczym,
● niewykonanie obowiązku przez płatnika nastąpiło w stosunku do udziałowca lub akcjonariusza, którego nie można ustalić, a który posiada co najmniej 10 udziałów w kapitale, praw głosu w organach kontrolnych lub 10 praw do uczestnictwa w zyskach.
KOMENTARZ: Ustawodawca założył, że płatnik powiązany z podatnikiem ma pełną wiedzę co do obciążeń podatkowych podatnika i podatnik nie może go wprowadzić w błąd. Odpowiedzialność płatnika podatku została tym samym zwiększona zawsze wtedy, gdy między płatnikiem a podatnikiem będą istniały ww. powiązania. Płatnik nie będzie się mógł tłumaczyć, że wprowadzono go w błąd.
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 30 § 5am, art. 210 § 2b ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 800; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354
Zabezpieczenie wykonania zobowiązania podatkowego
Od 1 stycznia 2019 r. wprowadzono możliwość stosowania zabezpieczeń zobowiązań podatkowych związanych ze stosowaniem przepisów o przeciwdziałaniu unikaniu opodatkowania oraz środków ograniczających umowne korzyści. Zabezpieczenia można będzie stosować także przed wszczęciem lub przejęciem postępowania podatkowego przez organy orzekające w sprawach o unikanie przepisów prawa podatkowego. Dokonanie takiego zabezpieczenia nie narusza przepisów o właściwości organów powołanych do wydawania decyzji w sprawach o unikanie opodatkowania.
KOMENTARZ: Ustawodawca wprowadził możliwość zabezpieczenia zobowiązań podatkowych wobec podatników unikających opodatkowania jeszcze przed wszczęciem postępowania w sprawie unikania opodatkowania. Z pewnością zabezpiecza to interesy Skarbu Państwa, bo umożliwia szybsze zablokowanie środków podatnika na zapłatę ewentualnych podatków, ale dla podatnika jest z pewnością co najmniej niedogodne.
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 33 § 4 i § 4b ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 800; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354
Zwrot podatku "u źródła" wypłacony nienależnie
Od 1 stycznia 2019 r. w przepisach o podatkach dochodowym zostały wprowadzone przepisy, które uprawniają płatników podatku "u źródła" do otrzymania zwrotu zapłaconego podatku (rozdział 7b updof i rozdział 6a updop). Wymagało to uregulowania w Ordynacji podatkowej sytuacji, w której płatnicy ci otrzymaliby zwrot nienależnie lub w wysokości wyższej niż należna. Płatnicy, którzy otrzymają taki zwrot nienależnie lub w zawyżonej wysokości, w tym w formie zaliczenia na poczet zaległości podatkowych, odsetek itp., zostali przepisami Ordynacji zobowiązani do zwrotu nienależnie otrzymanych kwot.
Ponadto w związku z ww. przepisami PIT i CIT w Ordynacji podatkowej:
● uregulowano kwestię uwierzytelniania dokumentów (art. 194a O.p.),
● wprowadzono zmiany w zakresie wymaganych elementów decyzji (art. 210 § 2b O.p.),
● wprowadzono zmiany w przepisach o zawiadamianiu o kontroli podatkowej (art. 282c O.p.).
KOMENTARZ: Wprowadzone zmiany dostosowują treść przepisów Ordynacji podatkowej do zmian wprowadzonych w przepisach ustaw o podatkach dochodowych. Mają one charakter organizacyjny i porządkowy.
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 52 § 1 pkt 1, pkt 2 lit. b, art. 194a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 800; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354
Dodatkowe zobowiązanie podatkowe
Od 1 stycznia 2019 r. organ podatkowy, wydając decyzje w sprawie unikania opodatkowania, decyzje z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści oraz decyzje dotyczące stosowania przepisów o cenach transferowych, będzie ustalał tzw. dodatkowe zobowiązanie podatkowe. Będzie ono odpowiadać ułamkowi stwierdzonej w postępowaniu korzyści podatkowej. Przed nowelizacją zastosowanie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania polegało tylko na odebraniu nienależnie uzyskanej korzyści podatkowej powiększonej, w niektórych sytuacjach, o należne odsetki z tytułu zaległości podatkowej. Po nowelizacji podatnik unikający opodatkowania zostanie obciążony sankcją w postaci dodatkowego zobowiązania podatkowego. Celem tej sankcji ma być karanie podatników za stosowanie nierynkowych mechanizmów prowadzących do zaniżania podstawy opodatkowania. W zależności od sytuacji wysokość dodatkowego zobowiązania wyniesie 10 lub 40 korzyści osiągniętej przez podatnika (art. 58b O.p.). Wysokość dodatkowego zobowiązania będzie mogła zostać podwojona, a nawet potrojona w sytuacjach wskazanych w art. 58c O.p. Ustawodawca przewidział też możliwość obniżenia dodatkowego zobowiązania o połowę (art. 58d O.p.). W związku z wprowadzeniem przepisów o dodatkowym zobowiązaniu podatkowym zostały też wprowadzone regulacje dotyczące upływu terminu przedawnienia (art. 68 § 3a O.p.).
KOMENTARZ: Ustawodawca wprowadził nowy rodzaj finansowej sankcji podatkowej. Ma ona być nakładana na podatników unikających opodatkowania i osiągających z tego tytułu korzyści podatkowe. Zdaniem ustawodawcy obowiązek zapłaty zaległości podatkowej, a nawet odsetek od tej zaległości to niewystarczająca kara za unikanie opodatkowania.
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 58a-58e, art. 68 § 3a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 800; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354
Cofnięcie skutków unikania opodatkowania
Podatnicy zyskali możliwość dobrowolnego wycofania się ze stosowanych schematów podatkowych i cofnięcia skutków unikania opodatkowania. W tym celu powinni złożyć wniosek do Szefa KAS. Na jego podstawie Szef KAS może wydać decyzję określającą warunki cofnięcia skutków unikania opodatkowania. Sformułowanie "może" wskazuje, że jest to decyzja uznaniowa Szefa KAS. Przed złożeniem wniosku podatnik może się zwrócić o wyjaśnienie wszelkich wątpliwości (co do zasady uzyskane w trakcie tych wyjaśnień informacje nie mogą stanowić dowodu w postępowaniu podatkowym, chyba że organ podatkowy uzyska te informacje poprzez przeprowadzenie innych czynności). Wniosek podlega procentowo wyliczanej opłacie (0,2 lub 1 kwoty korzyści podatkowej). Opłata ta nie może być niższa niż 1000 zł i wyższa niż 15 000 zł.
Decyzja wydawana w tym postępowaniu określa, w jaki sposób zainteresowany może cofnąć skutki unikania opodatkowania. Zainteresowany, któremu zostanie doręczona taka decyzja, będzie mógł cofnąć skutki unikania opodatkowania, składając korektę deklaracji (lub tzw. informację zastępczą) w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji.
Cofnięcie skutków unikania opodatkowania może wywierać wpływ również na inne podmioty niż ten, który unikał opodatkowania. Podmioty te będą mogły dokonać stosownych korekt deklaracji w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia decyzji oraz złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty lub zwrot podatku.
Akta postępowania prowadzonego w sprawie cofnięcia skutków unikania opodatkowania zostały objęte tajemnicą skarbową (art. 293 § 2 pkt 10 O.p.).
W związku z nową procedurą zostały też wprowadzone zmiany w przepisach o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia (art. 70e O.p.).
KOMENTARZ: Wprowadzenie procedury, która umożliwia podatnikowi wycofanie się z dokonanej optymalizacji podatkowej, należy uznać za korzystne dla podatników, którzy takie optymalizacje stosowali. Problematyczna w tym względzie może się okazać wyłącznie ocena, kiedy dane działanie podatnika należy uznać za taką optymalizację. Przypomnijmy bowiem, że optymalizacja polega na działaniu w granicach prawa.
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 70e, art. 71, art. 119zfa-119zfn, art. 293 § 2 pkt 10 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 800; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354
Korekta deklaracji, w której stwierdzono błędy rachunkowe lub oczywiste omyłki
