4. Dochody

Hanna Barańska

Dochody budżetowe to należne lub faktyczne wpływy środków pieniężnych do budżetów pobierane przez organy finansowe lub przez jednostki budżetowe. Zasady gromadzenia środków publicznych w ramach uchwalonego budżetu regulują przepisy uofp oraz inne uzupełniające ją ustawy dla samorządów terytorialnych. Pomiędzy sektorem rządowym i samorządowym występują określone relacje spowodowane m.in. przekazywaniem podatków, subwencji, dotacji.

Najbardziej rozpowszechnioną formą prowadzenia publicznej gospodarki finansowej jest jednostka budżetowa, która pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadza na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. W formie jednostek budżetowych działają m.in. organy administracji rządowej i samorządowej, sądownictwa, wojska, policji, pomocy społecznej, ochrony zdrowia, prokuratury.

Dochodami budżetu państwa są środki pieniężne pobierane od podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych przez państwo lub przez odrębny organ samorządu terytorialnego w celu realizacji wydatków zapewniających wypełnienie zadań państwowych. Źródła dochodów sektora samorządowego określa ustawa z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (dalej: ustawa o dochodach jst).

4.1. Dochody z tytułu podatków

Podatki i opłaty lokalne w zdecydowanej większości zasilają budżety samorządu gminnego. Są one wymierzane i pobierane bezpośrednio przez gminne organy podatkowe i wpłacane bezpośrednio na rachunek konkretnej gminy przez podatników, płatników oraz inkasentów. Część z nich jednak, jak podatek od spadków i darowizn, karta podatkowa czy podatek od czynności cywilnoprawnych - pobierana jest przez naczelników urzędów skarbowych i następnie przekazywana do budżetów gmin.

Poziom dochodów budżetowych gmin mógłby być większy, gdyby nie sporo nieprawidłowości w ich ustalaniu i pobieraniu. Na zaniżanie dochodów z tego tytułu ma wpływ przede wszystkim rzetelność czynności sprawdzających. W zakresie podatków i opłat występuje również wiele uchybień, mających miejsce prawie na każdym etapie rozliczeń podatkowych, począwszy od ustalania wysokości zobowiązań, udzielania ulg, umarzania zaległości, rozłożenia na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej oraz naruszenia w zakresie ewidencji realizowanych dochodów. Stąd znaczną część Poradnika poświęcono błędom w tym zakresie.