Wyrok NSA z dnia 28 stycznia 2016 r., sygn. I FSK 1215/14

Norma art. 282 § 2 p.p.s.a. ma charakter procesowy, a zatem jej pominięcie mogłoby skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku, gdyby – stosownie do art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. – doszło do takiego jej naruszenia, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Bartosz Wojciechowski, Sędzia NSA Arkadiusz Cudak (sprawozdawca), Sędzia WSA (del.) Nina Półtorak, Protokolant Marta Sokołowska-Juras, po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2016 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej A. P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 10 stycznia 2014 r. sygn. akt III SA/Gl 1688/13 w sprawie ze skargi A. P. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 31 grudnia 2009 r. nr [...] w przedmiocie wznowienia postępowania sądowego zakończonego wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 15 maja 2012 r. w sprawie o sygn. III SA/Gl 925/10 w przedmiocie podatku od towarów i usług oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 10 stycznia 2014 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w sprawie o sygnaturze akt III SA/Gl 1688/13, działając na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.,) dalej p.p.s.a., oddalił skargę A.P., na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 31 grudnia 2009 r., w przedmiocie wznowienia postępowania sądowego zakończonego wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 15 maja 2012 r., w sprawie o sygnaturze akt III SA/Gl 925/10 w przedmiocie podatku od towarów i usług. 1. Przebieg postępowania w sprawie A.P. (Skarżący, Strona), prowadząc działalność gospodarczą pod firmą P. w Z. wniósł skargę z dnia 23 września 2013 r. o wznowienie postępowania sądowego zakończonego prawomocnym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 15 maja 2012 r., III SA/Gl 925/10, którym oddalono skargę z dnia 5 lutego 2010 r. (uzupełnioną pismem z dnia 24 lutego 2010 r.) na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 31 grudnia 2009 r., którą utrzymano w mocy decyzję Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w K. z dnia 19 czerwca 2009 r. Na rozprawie w dniu 15 maja 2012 r. Sąd odczytał pismo Skarżącego z dnia 2 maja 2012 r. z wnioskiem o odroczenie rozprawy stwierdzając, że Strona mimo wezwania nie przedłożyła orzeczenia biegłego sądowego w kwestii możliwości uczestniczenia w rozprawie sądowej. Sąd wniosku o odroczenie nie uwzględnił. Rozprawa została zamknięta i po naradzie ogłoszono wyrok, którym Sąd oddalił skargę. W skardze o wznowienie postępowania z dnia 23 września 2013 r., Skarżący powołał się na przyczynę wznowienia określoną w art. 271 pkt 2 p.p.s.a. zaznaczając, że na skutek naruszenia art. 109 p.p.s.a. został pozbawiony możliwości działania, a przed uprawomocnieniem wyroku niemożność działania nie ustała. W uzasadnieniu skargi Skarżący stwierdził, że przed rozprawą wnosił o jej odroczenie przedkładając stosowne dokumenty dotyczące choroby i stanu zdrowia oraz orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności czasowo do dnia 31 grudnia 2012 r. Zaznaczył, że takie dokumenty składał również przed terminami wcześniejszych rozpraw w tej samej sprawie i że rozprawy były odraczane, a stan zdrowia Skarżącego do dnia rozprawy nie uległ zmianie. Zdaniem Strony prawomocny wyrok Sądu z dnia 15 maja 2012 roku został wydany z naruszeniem art. 109 p.p.s.a., ponieważ Sąd znał przeszkodę, której nie można było przezwyciężyć. Przeszkodą tą była choroba uniemożliwiająca udział w rozprawie, która była właściwie udokumentowana. Skarżący argumentował nadto, że przed rozprawą Sąd nie wezwał go do przedłożenia opinii biegłego lekarza celem określenia czasokresu trwania niemożliwości stawienia się w Sądzie i uczestniczenia w rozprawach, jak to czynił wcześniej. 2. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach Sąd uznał, że odmowa uwzględnienia wniosku strony z dnia 2 maja 2012 r. o odroczenie rozprawy wyznaczonej na dzień 5 maja 2012 r., na której zapadł wyrok, była zasadna. W ocenie Sądu nie zachodziła podana przez Skarżącego podstawa do wznowienia postępowania sądowego zakończonego prawomocnym wyrokiem określona w art. 271 pkt 2 p.p.s.a. Sąd argumentował, że Strona z powodu swojego stanu zdrowia mogła ustanowić w sprawie pełnomocnika ewentualnie wnosić o jego ustanowienie w ramach prawa pomocy. O tym prawie Sąd kilkakrotnie pouczał Stronę. Według Sądu nawet przeszkody, czy też brak komunikacji słownej z pełnomocnikiem lub Sądem mógł być zastąpiony odpowiednią komunikacją na piśmie. Sąd argumentował, że niepełnosprawność wynikająca z tego stanu zdrowia, która była orzeczona terminowo do dnia 31 grudnia 2012 r., nie mogła sama w sobie stanowić przeszkody w udziale w rozprawie, ponieważ mimo jej istnienia lekarze sądowi w swoich zaświadczeniach wystawianych jeszcze w 2011 r. wyznaczali określone terminy, po których upływie Strona mogła występować osobiście przed Sądem. Sąd zauważył, że postępowanie sądowe zostało w rozpoznawanej sprawie wszczęte skargą z dnia 5 lutego 2010 r. Ze względu na umotywowane wnioski Strony rozprawa była trzykrotnie odraczana: dnia 12 sierpnia 2010 r., 22 marca 2011 r. i 16 września 2011 r. Dopiero dnia 15 maja 2012 r. zapadł wyrok. Wynika z tego, że sprawa nie została zakończona po 6 miesiącach i na pierwszej rozprawie, tylko po ponad 2 latach od dnia wszczęcia postępowania. Przy czym, jak wskazał Sąd, dwa pierwsze odroczenia następowały na podstawie oświadczeń składanych przez Stronę i dokumentów je potwierdzających (zaświadczeń L-4, zaświadczeń ze szpitala, orzeczenia o stopniu niepełnosprawności z dnia 14 grudnia 2010 r.). Natomiast w okresie od marca 2011 r. faktyczne i formalne odroczenie nastąpiło jedynie ze względu na przedłożenie stosownych zaświadczeń lekarzy sądowych z dnia 14 kwietnia 2011 r. i 7 października 2011 r. Z ostatniego zaświadczenia z dnia 7 października 2011 r. wynikało, że Strona była niezdolna do podejmowania czynności procesowych ze względu na brak komunikacji słownej z trwającym niedosłuchem jedynie do dnia 8 stycznia 2012 r. Dlatego dopiero po upływie tego terminu pismem z dnia 13 lutego 2012 r. Sąd jeszcze raz zobowiązał Stronę do udokumentowania przyczyn niemożliwości uczestniczenia na rozprawie. Przy czym Sąd, mimo nadesłania przez Stronę kolejny raz kserokopii orzeczenia o niepełnosprawności z dnia 14 grudnia 2010 r. i orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z dnia 21 grudnia 2010 r., wyznaczył nowy termin rozprawy na dzień 15 maja 2012 r. zawiadamiając o tym Stronę dnia 23 kwietnia 2011 r. Sąd argumentował, że w tym stanie rzeczy Strona do rozprawy ani nie przedłożyła nowego zaświadczenia lekarza sądowego w kwestii możliwości uczestniczenia w rozprawie, ani nie zwróciła się do Sądu z pytaniem jak został rozpatrzony wniosek z dnia 2 maja 2012 r. oparty tylko na wydanych w 2010 r. orzeczeniach w sprawie niepełnosprawności, ani z ostrożności procesowej nie stawiła się na rozprawę, ani nie ustanowiła pełnomocnika. W nowej sytuacji, to znaczy gdy Sąd oczekiwał już stosownego zaświadczenia lekarza sądowego, i po znacznym upływie czasu od wszczęcia postępowania, Strona nie miała podstaw, tak jak na początku postępowania, aby zakładać, że Sąd odroczy jeszcze raz rozprawę tylko w oparciu o oświadczenie Strony i dotychczas składane dokumenty. W związku z tym, zdaniem Sądu, podana przez Stronę przeszkoda w odbyciu rozprawy w dniu 15 maja 2012 r., nie mogła zostać uznana za przeszkodę niemożliwą do przezwyciężenia, o której mowa w art. 109 p.p.s.a. 3. Skarga kasacyjna Skarżący w skardze kasacyjnej zaskarżył wskazany powyżej wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie art. 282 § 2 p.p.s.a. poprzez jego pominięcie w trakcie wyrokowania oraz w uzasadnieniu wyroku, art. 93 pkt 5 p.p.s.a. polegające na braku pouczenia w zawiadomieniu o rozprawie w dniu 19 grudnia 2012 r., że na rozprawie może zapaść wyrok. Dalej wskazano na naruszenie art. 106 § 2 w związku z art. 183 § 2 pkt 5 p.p.s.a. z powodu niemożności zajęcia stanowiska w sprawie przez zgłoszenie żądań, wniosków złożenia wyjaśnień oraz wskazanie podstaw prawnych i faktycznych swoich żądań przez stronę pozbawioną całkowicie zdolności do samodzielnej egzystencji przy braku komunikacji słownej z towarzyszącym niedosłuchem. Następnie zarzucono Sądowi naruszenie art. 271 pkt 2 p.p.s.a. przez pominięcie, że Strona wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możliwości działania, a niemożność ta nie ustała przed uprawomocnieniem się orzeczenia w sprawie III SA/Gl 925/10 oraz naruszenie art. 6 p.p.s.a. w związku z art. 7 tej ustawy, poprzez nieudzielenie potrzebnych wskazówek co do czynności procesowych oraz braku pouczenia o skutkach prawnych niestawiennictwa bądź zaniedbania (w tym konkretnym przypadku - nieprzedstawieniu orzeczenia biegłego sądowego o niemożności stawiennictwa przed Sądem w terminie rozprawy) i możliwości wydania wyroku. Wskazując na powyższe zarzuty Skarżący wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gliwicach do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania. 4. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje. Skarga kasacyjna nie była zasadna.