Wyrok SA w Gdańsku z dnia 27 października 2009 r., sygn. III AUa 481/09

Wysokość osiąganych z tytułu umowy zlecenia dochodów nie ma żadnego wpływu na kwestię wypłaty renty rolniczej okresowej jako świadczenia nienależnego, ale może mieć znaczenie przy ocenie okoliczności z art. 138 ust. 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227), które to okoliczności winien rozważyć organ rentowy jak i Sąd rozpoznający sprawę. Każdorazowej oceny Sądu wymaga możliwość wystąpienia tzw. szczególnie uzasadnionych okoliczności pozwalających na odstąpienie od obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, obligujących Sąd do zastosowania wskazanego dobrodziejstwa przewidzianego w art. 138 ust. 6 cytowanej ustawy. Do katalogu tych okoliczności zalicza się m.in.: brak majątku, z którego możliwe byłoby dochodzenie od osoby zobowiązanej zwrotu świadczeń, ustalenie, że w przypadku zwrotu świadczeń osoba zobowiązana zostałaby pozbawiona niezbędnych środków utrzymania, a w konkretnym przypadku także dysproporcja pomiędzy świadczeniem pobranym a świadczeniem uzyskanym z tytułu umowy cywilnoprawnej.

Przewodniczący: SSA Jerzy Andrzejewski 

Sędziowie: SSA Daria Stanek (sprawozdawca) SSA Grażyna Czyżak

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 17 września 2008 r., wydaną na podstawie art. 22 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.), Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego stwierdził, iż w okresie od dnia 1 stycznia 2007 r. do 31 lipca 2008 r. Zofii E. nie przysługiwały świadczenia rentowe, ponieważ podlegała ona ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia (umowa zlecenie) od dnia 1 stycznia 2007 r. do 11 sierpnia 2008 r., a tym samym w okresie od 1 stycznia 2007 r. do 31 lipca 2008 r. ubezpieczona pobrała nienależne świadczenie w łącznej kwocie 13.934,24 zł. Powyższe skutkowało żądaniem zwrotu od ubezpieczonej nienależnie pobranego świadczenia we wskazanej wysokości na podstawie art. 52 ust. 2 przywołanej ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i art. 138 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227). Jednocześnie na podstawie art. 139 ustawy o emeryturach i rentach z FUS Prezes KRUS podjął decyzję o potrącaniu części kwoty należnej do zwrotu z bieżąco wypłacanej renty.