Wyrok SN z dnia 9 marca 2011 r., sygn. III UK 83/10

Urodzonym po 31 grudnia 1948 r. nie zalicza się do okresów wymaganych do emerytury rolniczej okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu w systemie powszechnym (art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, jednolity tekst: Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.).

Przewodniczący SSN Bogusław Cudowski, Sędziowie SN: Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 marca 2011 r. sprawy z odwołania Czesławy K. od decyzji Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego - Placówki Terenowej w P. o emeryturę rolniczą, na skutek skargi kasacyjnej odwołującej się od wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 stycznia 2010 r. [...]

oddalił skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie wyrokiem z 27 stycznia 2010 r. oddalił apelację ubezpieczonej Czesławy K. od wyroku oddalającego jej odwołanie od decyzji pozwanego z 13 sierpnia 2009 r., odmawiającej jej prawa do emerytury rolniczej z braku wymaganego okresu ubezpieczenia. Ubezpieczona kwestionowała zgodność z Konstytucją przepisu art. 20 ust. 3 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (usr), stanowiącego, że urodzeni po 31 grudnia 1948 r. nie mogą zaliczyć do okresów ubezpieczenia, od których zależy emerytura rolnicza okresów, od których zależy prawo do emerytury w systemie powszechnym. Przepis ten obowiązuje od 8 stycznia 2009 r. na mocy ustawy z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych. Ubezpieczona urodziła się 22 stycznia 1953 r. W lutym 2008 r. wystąpiła z pierwszym wnioskiem i pozwany odmówił jej prawa do emerytury rolniczej gdyż nie ukończyła 60 lat i nie zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej. W lipcu 2009 r. ubezpieczona darowała ziemię synowi i wobec zaprzestania działalności rolniczej złożyła wniosek o emeryturę rolniczą. Ubezpieczona podlegała ubezpieczeniom społecznym rolników przez 88 kwartałów. Pozwany na podstawie nowej regulacji art. 20 ust. 3 ustawy o usr odmówił jej zaliczenia do okresów wymaganych do emerytury rolniczej okresów zatrudnienia poza rolnictwem (od 2 lipca 1973 r. do 17 października 1986 r. i od 1 stycznia 1994 r. do 2 marca 1995 r.). Stanowiło to podstawę decyzji odmawiającej emerytury oraz orzeczenia Sądu pierwszej instancji oddalającego odwołanie ubezpieczonej. Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku oddalającego jej apelację wskazał, że decydował stan prawny obowiązujący w lipcu 2009 r., kiedy skarżąca wystąpiła o emeryturę i choć zaprzestała 9 lipca 2009 r. (data aktu notarialnego darowizny) prowadzenia działalności rolniczej, to od 8 stycznia 2009 r. zastosowanie miała nowa regulacja z art. 20 ust. 3 ustawy o usr wykluczająca możliwość zaliczenia do uprawnień emerytalnych okresu pracy poza rolnictwem. Sąd Apelacyjny odwołując się do orzecznictwa, zwłaszcza do wielu wyroków Trybunału Konstytucyjnego stwierdził, że regulacja z art. 20 ust. 3 ustawy o usr nie narusza konstytucyjnej zasady równości obywateli i ochrony praw nabytych. Prawidłowe wykonywanie tej zasady przez ustawodawcę wymaga niekiedy kształtowania w sposób zróżnicowany praw i obowiązków obywateli, tak jak uczynił to regulacją z art. 20 ust. 3 ustawy o usr. Stanowienie prawa należy do ustawodawcy, co nie jest wolne od aktualnych uwarunkowań. Nadal trwa reforma systemu ubezpieczeń społecznych zapoczątkowana 1 stycznia 1999 r. i wszelkie zmiany stanu prawnego w tym zakresie służą porządkowaniu systemu ubezpieczeniowego. Zmiana warunków społecznych lub gospodarczych może uzasadniać zmianę regulacji prawnej, w tym zniesienie lub ograniczenie dotychczas zagwarantowanych praw podmiotowych. Zatem zasada ochrony praw nabytych nie dotyczy praw przyszłych, a takim było prawo wniosko-dawczyni do emerytury przed wejściem 8 stycznia 2009 r. przepisu art. 20 ust. 3 ustawy o usr. Nie spełniała ona wówczas wszystkich wymaganych ustawą przesłanek przyznania prawa do emerytury rolniczej w obniżonym wieku, bowiem prowadziła dalej działalność rolniczą (art. 19 ust. 2). Po zmianie ustawy o usr wnioskodawczyni nie spełniała warunku emerytury rolniczej z art. 19 ust. 2 pkt 2 ustawy o usr, czyli podlegania ubezpieczeniu przez okres co najmniej 30 lat.