Wyrok WSA w Warszawie z dnia 10 października 2008 r., sygn. I SA/Wa 489/08

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Iwona Kosińska (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Daniela Kozłowska Asesor WSA Agnieszka Miernik Protokolant Anna Jurak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 października 2008 r. sprawy ze skarg E. [...] S.A. z siedzibą w K. i Gminy Miejskiej K. na decyzję Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z dnia [...] stycznia 2008 r. nr [...] w przedmiocie nabycia z mocy prawa przez gminę prawa własności nieruchomości 1. uchyla zaskarżoną decyzję; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu; 3. zasądza od Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej na rzecz skarżącej E. [...] S.A. z siedzibą w K. i skarżącej Gminy Miejskiej K. kwoty po 460 (czterysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego

Uzasadnienie

Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa decyzją z dnia [...] stycznia 2008 r. nr [...], po kolejnym rozpatrzeniu odwołania z dnia 27 czerwca 2005 r. E. [...] Spółki Akcyjnej, w punkcie 1 uchyliła decyzję Wojewody [...] z dnia [...] czerwca 2005 r. nr [...] stwierdzającą nabycie z mocy prawa przez gminę K. prawa własności nieruchomości położonej w jednostce ewidencyjnej [...], obręb [...], oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr [...]; w punkcie 2 stwierdziła nabycie z mocy prawa przez gminę K. prawa własności nieruchomości położonej w jednostce ewidencyjnej [...], obręb [...], oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr [...], z wyłączeniem znajdujących się na niej w dniu 27 maja 1990 r. urządzeń o których mowa w art. 49 Kc, a w punkcie 3 odmówiła stwierdzenia nabycia z mocy prawa przez gminę K. prawa własności nieruchomości położonej w jednostce ewidencyjnej [...], obręb [...], oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr [...], oraz nieruchomości utworzonej wykazem zmian gruntowych równoważników wykonanym w 1998 r. przez [...] Przedsiębiorstwo [...] Spółka z o.o.[...].

Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, że niniejsza sprawa na skutek uchylenia przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokami z 17 maja 2006 r. oraz 30 maja 2007 r. wydanymi w sprawach o sygnaturach akt I SA/Wa 2007/05 i I SA/Wa 351/07 wcześniejszych decyzji organu II instancji, po raz kolejny rozpatrywana była przez organ odwoławczy. Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa powołując się na treść uzasadnienia wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 30 maja 2007 r. I SA/Wa 351/07 stwierdziła, że realizując wskazania Sądu organ odwoławczy spowodował uzupełnienie materiału dowodowego niezbędnego do rozstrzygnięcia sprawy. Opierając się na treści nadesłanego przy piśmie Urzędu Miasta K. z 5 grudnia 2007 r. wypisu z rejestru gruntów dla obrębu [...] jednostki rejestrowej [...] organ II instancji stanął na stanowisku, że mieniem podlegającym komunalizacji z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 r. była istniejąca w tym dniu działka nr [...], co do której brak jest podstaw wyłączenia z komunalizacji. Organ odwoławczy pokreślił, że dopiero późniejszą decyzją Urzędu Rejonowego w K. z [...] marca 1992 r. z działki nr [...] została wydzielona m.in. działka nr [...], z której następnie operatem pomiarowym z 15 czerwca 1996 r. wydzielona została działka nr [...]. Zdaniem Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej aktami tymi tworzono nowe nieistniejące poprzednio nieruchomości, a nie dokonywano wyłącznie zmian geodezyjnych jednej i tej samej nieruchomości. Natomiast Wojewoda [...] decyzją z [...] czerwca 2005 r. dodatkowo skomunalizował z mocy prawa utworzony jeszcze później, w 1998 r. wykazem zmian gruntowych sporządzonym przez [...] Przedsiębiorstwo [...] Spółka z o.o. [...] "równoważnik" wcześniej istniejącej działki nr [...], a obie te nieruchomości w datach ich tworzenia nie stanowiły już mienia ogólnonarodowego (państwowego) lecz komunalne, bowiem istniejące w dniu 27 maja 1990 r. mienie podlegające komunalizacji z mocy prawa stanowiło działkę nr [...], z której najpierw utworzono działkę nr [...] a następnie działkę nr [...], oraz w 1998 r. jej "równoważnik" (k-22) objęty decyzją organu I instancji. W tej sytuacji organ odwoławczy uznał, że skoro skutki art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. następują z dniem wejścia w życie tej ustawy tj. 27 maja 1990 r., to mogą dotyczyć tylko składników mienia według jego stanu faktycznego z 27 maja 1990 r. Organ II instancji podkreślił, że organy orzekające w takim postępowaniu jak niniejsze są przy komunalizowaniu nieruchomości z mocy prawa bezwzględnie związane wyłącznie wpisami w ewidencji gruntów i wpisami w księgach wieczystych według stanu faktycznego i prawnego nieruchomości z 27 maja 1990 r. i nie są właściwe do geodezyjnego tworzenia jakichkolwiek "równoważników", "zamienników" czy składników "równoważnych" nieruchomościom ujętym w dokumentacji wieczystoksięgowej oraz w ewidencji gruntów (także przez spowodowanie sporządzenia takich "równoważników" np. przez [...] Przedsiębiorstwo [...] Spółka z o.o.). Ponadto organ odwoławczy uznał, że w rozpatrywanej sprawie organ I instancji decyzją deklaratoryjną z [...] czerwca 2005 r. orzekł nie o mieniu istniejącym w sensie zarówno faktycznym jak i prawnym w dniu 27 maja 1990 r., lecz o nieruchomości utworzonej po tej dacie. Takie działanie organu I instancji stoi, zdaniem Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej, w sprzeczności z treścią art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. Na obowiązek ścisłego uwzględniania w trybie powyższego przepisu stanu faktycznego i prawnego mienia z dnia 27 maja 1990 r. wielokrotnie zwracał uwagę Naczelny Sąd Administracyjny, na potwierdzenie czego organ II instancji przytoczył odpowiednie fragmenty orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego. Dodatkowo organ II instancji wyjaśnił, że ewentualne utrzymanie w mocy decyzji Wojewody z [...] czerwca 2005 r. (w decyzji błędnie podano datę [...] czerwca 2005 r.) spowodowałoby także ominięcie procedury postępowania wieczystoksięgowego, przewidującej że zmian wpisów wieczystoksięgowych dokonuje tylko sąd powszechny w oparciu o dane wynikające z ewidencji gruntów sporządzone m.in. w oparciu o wykazy zmian gruntowych i inne opracowania geodezyjne (art. 26 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece - Dz. U. Nr 19, poz. 147, ze zm.), a nie organ orzekający o komunalizacji mienia. W związku z tym tylko sąd powszechny przed dokonaniem wpisu w księdze wieczystej, a nie organ komunalizacyjny jest uprawniony do sprawdzenia zarówno prawidłowości sporządzenia operatów geodezyjnych oraz wykazów zmian gruntowych, jak i dopuszczalności dokonania w ich wyniku aktualizacji danych w ewidencji gruntów. Podsumowując organ odwoławczy stanął na stanowisku, że kwestionowana decyzja Wojewody [...] z [...] czerwca 2005 r. została powzięta z naruszeniem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 r., gdyż skomunalizowano nią składnik niestanowiący mienia państwowego a ponadto niebędący tożsamym z istniejącym w dniu 27 maja 1990 r.