1. Organizacja pomocy społecznej

Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, której zadania określone zostały przepisami ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (dalej: ustawa o pomocy społecznej). Podstawowym celem pomocy społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Dodatkowo wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest również zapobieganie trudnym sytuacjom rodzinnym, przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.

Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi (art. 2 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej). O ile dla administracji rządowej i samorządowej podejmowanie działań w sferze pomocy społecznej jest obowiązkowe, o tyle odpowiednia działalność podmiotów niepublicznych (organizacji społecznych i pozarządowych, kościołów, związków wyznaniowych czy osób fizycznych i prawnych) ma charakter dobrowolny.

1.1. Obowiązki jednostek samorządowych

Organizowanie pomocy społecznej należy do obowiązków organów administracji publicznej, rządowej i samorządowej. Zadania zostały zatem rozdzielone pomiędzy organy rządowe i samorządowe oraz między władze centralne i terenowe (regionalne i lokalne).

Zasada subsydiarności - pomocniczości (która jest podstawą systemu pomocy społecznej) w odniesieniu do organów administracji publicznej polega na realizacji maksymalnie szerokiego zakresu zadań przez organy najbliższe obywatelowi. Organy wyższego szczebla powinny natomiast wspomagać i uzupełniać działalność organów niższych.