Opodatkowanie i oskładkowanie odszkodowań dla pracowników

Niekiedy odszkodowania wypłacone przez pracodawcę powodują u pracownika powstanie przychodu ze stosunku pracy, od którego zakład pracy ma obowiązek pobrać i odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy. Obowiązek naliczania składek do ZUS od wypłaconych odszkodowań nie zawsze jest zbieżny z faktem podlegania bądź niepodlegania opodatkowaniu. Dlatego dla pracodawcy wypłacającego tego typu świadczenia istotna jest znajomość zasad rządzących rozliczaniem odszkodowań pracowniczych.

W znaczeniu językowym odszkodowanie to część wynagrodzenia będąca zapłatą za wyrządzone szkody, za poniesione przez kogoś straty, doznane krzywdy. Odszkodowanie jest zatem rekompensatą, przyznawaną na podstawie obowiązujących przepisów, wyroków sądowych lub ugód sądowych.

W przypadku odszkodowań pracowniczych podstawę wyliczenia odszkodowania stanowi średnie miesięczne wynagrodzenie pracownika. Ustala się je według wynagrodzenia brutto, co stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 22 kwietnia 1998 r. (sygn. akt I PKN 55/98).

Zasady opodatkowania odszkodowań

Zasadniczo odszkodowania, także te wypłacane przez pracodawcę, korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego. Od tej zasady obowiązują jednak określone odstępstwa.

Otóż wolne od podatku są tylko te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw (art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; dalej: updof).

Dodatkowo ze zwolnienia od podatku korzystają odszkodowania określone w odrębnych przepisach (np. w ustawie z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy; dalej: k.p.), jednak z wyjątkiem tych enumeratywnie wymienionych w podpunktach do art. 21 ust. 1 pkt 3 updof.