Jak przygotować się do zmian 2025 w podatkach i rachunkowości

Poszczególne części opracowania przygotowali:

PODATKI

I. VAT – Joanna Dmowska

II. CIT/PIT – przepisy wspólne – Katarzyna Wojciechowska

III. CIT – Sławomir Biliński

IV. PIT – Katarzyna Wojciechowska

V. Globalny i krajowy podatek wyrównawczy – Sławomir Biliński

VI. Akcyza – Dorota Kowalczyk

VII. Podatki lokalne – Sławomir Biliński

VIII. Podatek rolny – Sławomir Biliński

IX. Opłata skarbowa – Sławomir Biliński

X. Ordynacja podatkowa – Ewa Sławińska

XI. Ustawa o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników – Ewa Sławińska

XII Kodeks karny skarbowy – Ewa Sławińska

RACHUNKOWOŚĆ

XIII. Rachunkowość – Paweł Muż

Wykaz skrótów:

Kodeks karny skarbowy – ustawa z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy – j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 628 z późn. zm.
Ordynacja podatkowa – ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa – j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 z późn. zm.
upol – ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych – j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 70 z późn. zm.
ustawa o CIT – ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 2805 z późn. zm.
ustawa o opłacie skarbowej – ustawa z 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej – Dz.U. z 2023 r. poz. 2111 z późn. zm.
ustawa o opodatkowaniu wyrównawczym – ustawa z 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych – Dz.U. z 2024 r. poz. 1685
ustawa o PIT – ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U.
z 2024 r. poz. 226 z późn. zm.
ustawa o podatku akcyzowym – ustawa z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym – j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1542 z późn. zm.
ustawa o podatku rolnym – ustawa z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym – Dz.U. z 2024 r. poz. 117 z późn. zm.
ustawa o rachunkowości – ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U z 2023 r.
poz. 120 z późn. zm.
ustawa o VAT – ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – jt.t Dz.U. z 2024 r. poz. 361 z poźn. zm.

ustawa o zasadach identyfikacji podatników i płatników (ustawa o NIP) – ustawa z 13 października1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników – Dz.U. z 2024 r. poz. 375 z późn. zm.
ustawa o zmianie ustawy o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 r. oraz w 2024 r. oraz niektórych innych ustaw – ustawa o zmianie ustawy o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 r. oraz w 2024 r. oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy 841) uchwalona przez Sejm 21 listopada 2024 r. i przekazana pod obrady Senatu
u.z.p.d. – ustawa z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne – j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 776 z późn. zm.
ustawa zmieniająca z 27 września 2024 r. – ustawa z 27 września 2024 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2024 r. poz. 1593
ustawa zmieniająca z 1 października 2024 r. – ustawa zmieniająca z 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego – Dz.U. z 2024 r. poz. 1572
ustawa zmieniająca z 1 października 2024 r. w sprawie ulgi na żołnierzy WOT – ustawa z 1 października 2024 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wsparcia przedsiębiorców zatrudniających żołnierzy Obrony Terytorialnej lub żołnierzy Aktywnej Rezerwy – Dz.U. z 2024 r. poz. 1585
ustawa zmieniająca z 18 października 2024 r. – ustawa z 18 października 2024 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym – Dz.U. z 2024 r. poz. 1681
ustawa zmieniająca z 8 listopada 2024 r. – ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2024 r. poz. 1721
ustawa zmieniająca z 19 listopada 2024 r. – ustawa z 19 listopada 2024 r. o zmianie ustawy
o podatku rolnym, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawy o opłacie skarbowej
– ustawa oczekuje na publikację w Dzienniku Ustaw
ustawa zmieniająca ustawę o rachunkowości – ustawa o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 726) – według stanu istniejącego na dzień publikacji ustawa została uchwalona przez Sejm i skierowana pod obrady Senatu

I. VAT

Zmiany od 1 stycznia 2025 r.

1. Zmiany w zasadach ustalania limitu zwolnienia podmiotowego w Polsce

1.1. Na czym polegają zmiany

Zmienią się zasady ustalania limitu, w ramach którego podatnik może korzystać ze zwolnienia z VAT na terytorium Polski. Po zmianie, obliczając limit zwolnienia podmiotowego, do wartości sprzedaży trzeba będzie wliczać również:

● wewnątrzwspólnotowe dostawy towarów,

● usługi reasekuracyjne, jeżeli usługi te nie będą miały charakteru transakcji pomocniczych.

Według stanu prawnego obowiązującego do końca 2024 r. nie były one wliczane do wartoś­ci sprzedaży obliczanej w celu ustalenia prawa do zwolnienia podmiotowego VAT.

Ponadto ze zwolnienia z VAT w Polsce będą mogli skorzystać także podatnicy nieposiadający w Polsce siedziby. Zasady korzystania ze zwolnienia przez takich podatników będzie regulował art. 113a ustawy o VAT (procedura SME). Podatnicy z krajów UE, którzy będą chcieli korzystać z tej procedury, będą musieli dokonać zgłoszeń w swoim kraju.

1.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Obliczając limit sprzedaży uprawniający do korzystania ze zwolnienia podmiotowego w 2025 r., należy brać pod uwagę wartość sprzedaży za 2024 r. ustalaną na podstawie art. 113 ust. 2 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do końca 2024 r. To oznacza, że w wartości sprzedaży za 2024 r. nie należy uwzględniać wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów i usług reasekuracyjnych, niemających charakteru pomocniczego. Natomiast w 2025 r. wartości te będziemy już wliczali do limitu.

1.3. Przygotowanie do zmian

Jeśli świadczymy usługi reasekuracyjne, należy ustalić, czy mają one charakter pomocniczy w naszej działalności. Pojęcie to nie jest zdefiniowane w ustawie o VAT, ale orzecznictwo i praktyka wypracowały pewne kryteria, w oparciu o które należałoby dokonywać oceny.

Transakcje pomocnicze nie mogą stanowić podstawowej, głównej działalności podatnika, lecz muszą mieć charakter poboczny, uzupełniający tę działalność. Czynność ta nie jest więc charakterystyczna dla działalności podatnika, stanowi wyjątek w tej działalności, występuje więc nieregularnie, rzadko. Jest to zatem transakcja „sporadyczna”, która wiąże się np. z angażowaniem niewielkich aktywów (kwestia nakładu pracy, powierzenia dodatkowych obowiązków pracownikom lub zatrudnienia nowych osób) czy też z niewielkim przychodem.

Jeśli usługi te nie będą miały charakteru pomocniczego, od 2025 r., tak jak WDT, należy je wliczać, ustalając limit dla zwolnienia podmiotowego.

2. Ułatwienia w rozliczaniu VAT za granicą przez małe podmioty (procedura SME)

2.1. Na czym polegają zmiany

Z dniem 1 stycznia 2025 r. do ustawy o VAT zostanie wprowadzone nowe zwolnienie z VAT ze względu na wysokość obrotów dla sprzedaży, której miejsce dostawy lub świadczenia znajduje się w innym kraju UE (art. 113b ustawy o VAT).

Na podstawie tych regulacji polski podatnik, który posiada siedzibę działalności gospodarczej na terytorium kraju, będzie mógł skorzystać ze zwolnienia dla dostaw towarów i świadczenia usług w państwie członkowskim innym niż Polska, na warunkach określonych przez to państwo, gdy:

● jego roczny obrót na terytorium UE nie przekroczył w poprzednim ani bieżącym roku podatkowym kwoty 100 000 euro; limit ten nie będzie liczony proporcjonalnie, nawet gdy podatnik rozpocznie działalność w trakcie roku;

● jego roczny obrót w tym państwie członkowskim nie przekroczył limitu obowiązującego w tym kraju. Każdy kraj ustali własny limit, który nie może przekroczyć 85 000 euro; jak poinformowało MF, Francja i Malta wprowadzą progi sektorowe;

● to państwo członkowskie wprowadziło zwolnienie na zasadach odpowiadających regulacjom, o których mowa w art. 113a ustawy o VAT (zatem, aby można było wybrać zwolnienie w innym państwie UE, w jego prawodawstwie musi być przewidziana taka możliwość – tak jak to zostało zrobione w art. 113a polskiej ustawy o VAT). Jak poinformowało MF na zorganizowanym webinarium, takiego zwolnienia od 2025 r. nie wprowadzi Hiszpania i Irlandia Płn., dlatego w tych krajach nie będziemy mogli korzystać ze zwolnienia.

Uproszczenie pozwalające na korzystanie ze zwolnienia podmiotowego w innych państwach członkowskich to tzw. procedura SME. Jak wspomniano, o tym, czy w danym kraju możemy korzystać ze zwolnienia, będą decydowały przepisy tego kraju. Oznacza to, że prawo do skorzystania ze zwolnienia podmiotowego w innych krajach UE będzie zależało nie tylko od spełnienia wymienionych warunków, ale też od spełnienia innych wymogów obowiązujących w tych krajach. Mogą to być np. obowiązujące w tych krajach: wyłączenia prawa do stosowania zwolnienia albo dłuższe okresy karencji (np. uzależnienie prawa do stosowania zwolnienia od obrotów z dwóch lat).

Co ważne, z opisywanej procedury będzie mógł korzystać zarówno podatnik zwolniony z VAT, jak i podatnik VAT czynny, jeśli spełni warunki w kraju, w którym wybrał zwolnienie z VAT. Zwolnienie to ma zastosowanie do sprzedaży, której miejsce dostawy i miejsce świadczenia znajduje się w innym kraju UE. Nie jest wymagane, aby korzystać ze zwol nienia w każdym z krajów UE. Poza tym możemy nie spełniać warunków we wszystkich krajach ze względu na różne limity.

2.2. Przygotowanie do zmian

Korzystanie z procedury SME wymaga od podatnika dokonania powiadomień i uzyskania specjalnego numeru identyfikacyjnego.

Krok 1. Ustal, czy spełniasz warunki korzystania z procedury SME

Podatnik, który zamierza korzystać z procedury SME, musi ustalić, czy spełnia dwa warunki.

Ustalenie, czy limit 100 000 euro został przekroczony

Pierwszy warunek dotyczy obrotu ze sprzedaży w całej UE, w tym Polsce, który nie może przekroczyć w skali roku 100 000 euro. To oznacza, że ze zwolnienia nie mogą korzystać w 2025 r. podatnicy, u których obrót ten przekroczył w 2024 r. kwotę 100 000 euro. Do przeliczenia na potrzeby określenia wartości sprzedaży będzie stosowany kurs wymiany opublikowany przez Europejski Bank Centralny w pierwszym dniu roku lub jeżeli w tym dniu kurs wymiany nie zostanie opublikowany, zastosowanie będzie miał kurs wymiany z następnego dnia publikacji. Będzie to zatem pierwszy kurs opublikowany przez EBC w 2025 r. Z procedury SME podatnicy będą mogli korzystać do czasu przekroczenia tego limitu.

Przepisy ustawy o VAT nie regulują zasad ustalania tego limitu. Jak wynika z uzasadnienia do projektu rozporządzenia w sprawie danych zawartych w powiadomieniu o zamiarze skorzystania ze zwolnienia w państwie członkowskim innym niż Rzeczpospolita Polska oraz informacji kwartalnej, wartość sprzedaży na terytorium kraju należy ustalić zgodnie z art. 113 ust. 2 ustawy o VAT, czyli tak jak liczymy limit dla zwolnienia z VAT w Polsce.

Natomiast ustalając obroty osiągnięte w innych państwach członkowskich UE, stosujemy przepisy obowiązujące w tych państwach.

Jak informuje MF, szczegółowe informacje będą dostępne na stronie KE – https://sme-vat-rules.ec.europa.eu.

Ustalenie, czy wprowadzono procedurę SME w kraju, w którym będzie miała miejsce dostawa lub będzie świadczona usługa, i na jakich zasadach można w tym kraju stosować tę procedurę

Podatnik może korzystać ze zwolnienia w poszczególnych krajach UE na warunkach określonych przez dane państwo członkowskie, jeżeli to państwo członkowskie wprowadziło zwolnienie na zasadach odpowiadających regulacjom, o których mowa w art. 113a ustawy o VAT. Z tego powodu w Hiszpanii i Irlandii Płn. nie będzie można korzystać ze zwolnienia.

Oznacza to, że polski podatnik musi spełniać również warunki co do limitu sprzedaży określonego przez kraj wskazany przez niego w powiadomieniu. Każdy kraj UE mógł ustalić własny limit zwolnienia, który nie może przekroczyć 85 000 euro. Jak poinformowało MF, we Francji i na Malcie będą jeszcze limity sektorowe, a w niektórych krajach będzie dwuletni okres karencji, czyli o prawie do zwolnienia będzie decydował obrót z dwóch poprzednich lat, a nie z poprzedniego roku. Ponadto, tak jak w Polsce, mogą istnieć wyłączenia w korzystaniu ze zwolnienia ze względu na rodzaj sprzedaży lub inne obostrzenia.

Jak informuje MF, poszczególne limity będą również ustalane według kursu wymiany opublikowanego przez EBC pierwszego dnia 2025 r.

Podatnik powinien ustalić, czy spełnia te warunki według przepisów kraju, w którym będzie korzystał ze zwolnienia. Informacji należy szukać na stronie KE dedykowanej SME: https://sme-vat-rules.ec.europa.eu, która na razie jest w budowie.

Powoduje to, że opisana procedura może nie być ułatwieniem dla podatników. Jeśli podatnik nie będzie w stanie ustalić warunków zwolnienia obowiązujących we wskazanym przez niego kraju UE, to – zdaniem autora – może złożyć uprzednie powiadomienie, że chce korzystać z tej procedury i w jakim kraju, podając jedynie wartości jego sprzedaży z tego kraju przeliczone na euro według kursu wymiany EBC z 1 stycznia 2025 r. Natomiast gdy nie spełni warunków w którymś ze wskazanych przez siebie krajów, powiadomi go o tym naczelnik urzędu skarbowego, na podstawie informacji przekazanych przez właściwy organ podatkowy tego państwa członkowskiego. W takiej sytuacji podatnik nie powinien ponieść żadnych negatywnych konsekwencji. Nie zmienia to jednak faktu, że podatnik ostatecznie musi poznać zasady rozliczeń w krajach, w których korzysta ze zwolnienia, aby wiedzieć, kiedy utraci to prawo.

Krok 2. Złóż zgłoszenie rejestracyjne VAT-R, gdy nie byłeś zarejestrowany

Z procedury SME mogą korzystać zarówno podatnicy czynni, jak i zwolnieni. Podatnicy zwolnieni, którzy korzystali dotychczas ze zwolnienia bez rejestracji, na co pozwalają przepisy ustawy o VAT, będą mieć obowiązek złożenia zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R (art. 96 ust. 3c ustawy o VAT). Muszą tego dokonać przed złożeniem odrębnego zawiadomienia o wyborze procedury SME (tzw. uprzedniego powiadomienia). Składając VAT-R, w części C.1 formularza należy wskazać rodzaj zwolnienia, z którego podatnik korzysta w Polsce. Naczelnik US zarejestruje takiego podatnika jako zwolnionego z VAT. Jeśli podatnik, osoba fizyczna, nie posiada numeru NIP, wraz z VAT-R musi złożyć również formularz NIP-7, aby został mu nadany NIP (art. 6 ustawy o NIP). Nie można korzystać z procedury SME bez numeru NIP.

Podatnicy VAT czynni oraz zwolnieni zarejestrowani z takim statusem nie muszą aktualizować VAT-R.

Krok 3. Złóż uprzednie powiadomienie SME-P

W celu skorzystania ze zwolnienia, czyli procedury SME w innych krajach UE, polski podatnik będzie musiał złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego uprzednie powiadomienie. Dla wszystkich polskich podatników jest to Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście (art. 3 ust. 3 pkt 2 lit. e ustawy o VAT).

MF został upoważniony do określenia szczegółowego zakresu danych, jakie muszą się znaleźć w tym powiadomieniu. W tym celu ma wydać rozporządzenie w sprawie danych zawartych w powiadomieniu o zamiarze skorzystania ze zwolnienia w państwie członkowskim innym niż Rzeczpospolita Polska oraz informacji kwartalnej. Uprzednie powiadomienie będzie można złożyć wyłącznie w ustrukturyzowanym formacie dostępnym w e-Urzędzie Skarbowym (zakładka Deklaracje). Jak poinformowało MF, będzie to formularz SME-P.

Gdy będziemy chcieli, aby w naszym imieniu składał informacje inny podmiot, który nie ma pełnomocnictwa ogólnego, trzeba go upoważnić, składając formularz PPS-1EU (szczególne pełnomocnictwo do działania w procedurze SME), za pomocą konta w e-Urzędzie Skarbowym. Formularz OPS-1EU będzie służył do odwołania takiego pełnomocnictwa.

Aby jednak złożyć powiadomienie albo pełnomocnictwo, musimy posiadać konto w e-Urzędzie Skarbowym, na którym został podany aktualny adres poczty elektronicznej lub numer telefonu. Wymóg podania aktualnego adresu poczty elektronicznej lub numeru telefonu na koncie w e-Urzędzie Skarbowym dotyczy również podatnika, jeżeli działa przez pełnomocnika.

Podatnicy, którzy zamierzają korzystać z procedury SME, powinni sprawdzić, czy mają dostęp do swojego konta w e-Urzędzie Skarbowym. Jeśli działalność jest prowadzona w formie spółki, to należy złożyć wniosek o przyznanie dostępu dla wyznaczonych osób do konta spółki w e-Urzędzie Skarbowym, gdy do tej pory tego nie zrobiono. Wniosek o przyznanie lub odebranie dostępu można złożyć w urzędzie skarbowym właściwym w sprawach ewidencji podatników i płatników dla organizacji.

Osoba fizyczna prowadząca działalność loguje się na konto, korzystając np. z aplikacji mObywatel. Jeśli posiada wymagane dostępy, musi sprawdzić, czy podane numery telefonów oraz adres e-mail są aktualne.

Krok 4. Uzyskaj polski numer identyfikacyjny EX

Potwierdzeniem, że możemy korzystać z procedury SME, jest nadanie przez Naczelnika Drugiego US Warszawa-Śródmieście polskiego numeru identyfikacji EX. Naczelnik będzie miał 35 dni roboczych po dniu otrzymania uprzedniego powiadomienia do:

1) poinformowania podatnika o nadaniu polskiego numeru identyfikacyjnego EX, na potrzeby korzystania ze zwolnienia, jeżeli:

● wskazane przez podatnika państwo członkowskie potwierdziło jego prawo do korzystania ze zwolnienia w tym państwie,

● co najmniej jedno z państw członkowskich, które wskazał w powiadomieniu, potwierdziło jego prawo do korzystania ze zwolnienia w tym państwie – w przypadku gdy podatnik w uprzednim powiadomieniu wskazał więcej niż jedno państwo członkowskie, w którym zamierza korzystać ze zwolnienia;

2) potwierdzenia podatnikowi polskiego numeru identyfikacyjnego EX nadanego na potrzeby korzystania ze zwolnienia – w przypadku gdy w uprzednim powiadomieniu podatnik wskazał więcej niż jedno państwo członkowskie, w którym zamierza korzystać ze zwolnienia, i polski numer identyfikacyjny EX został już nadany na potrzeby korzystania ze zwolnienia na terytorium jednego z tych państw członkowskich, a kolejne państwo członkowskie potwierdziło prawo podatnika do korzystania ze zwolnienia.

Termin 35 dni roboczych będzie mógł zostać wydłużony do czasu zakończenia tej weryfikacji, jeżeli warunki uprawniające do nadania lub potwierdzenia polskiego numeru identyfikacyjnego EX będą wymagały dodatkowego zweryfikowania w celu zapobieżenia uchylaniu się od opodatkowania lub unikaniu opodatkowania.

Podatnik otrzyma postanowienie o odmowie nadania polskiego numeru identyfikacyjnego EX, w przypadku gdy:

● roczny obrót na terytorium UE przekroczył w poprzednim lub bieżącym roku podatkowym kwotę 100 000 euro,

● nie spełnia warunków korzystania ze zwolnienia we wszystkich państwach członkowskich, które wskazał w uprzednim powiadomieniu.

Na wydane postanowienie podatnik będzie mógł złożyć zażalenie.

Gdy natomiast podatnik nie spełni warunków korzystania ze zwolnienia w jednym lub kilku ze wskazanych krajów UE, organ podatkowy poinformuje go o odmowie skorzystania ze zwolnienia w tych państwach członkowskich. W takiej sytuacji polski numer identyfikacji EX zostanie mu nadany dla korzystania w krajach, które potwierdziły prawo do zwolnienia, o czym poinformuje go Naczelnik Drugiego US Warszawa-Śródmieście.

Krok 5. Poinformuj o zaprzestaniu korzystania z procedury OSS

Podatnicy, którzy rozliczali do tej pory VAT od dostaw towarów lub świadczenia usług w ramach procedury OSS, a wybiorą zwolnienie dla wszystkich krajów w ramach procedury SME, muszą powiadomić o tym Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście nie później niż 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wystąpiła okoliczność wymagająca zawiadomienia, czyli został nadany polski numer identyfikacji EX (art. 130b ust. 7 ustawy o VAT). W tym celu trzeba złożyć aktualizację formularza VIU-R, zaznaczając w części C kwadrat, że rezygnujemy z korzystania z procedury unijnej.

Gdy nadal w niektórych krajach będziemy korzystali z procedury OSS, to nie składamy aktualizacji VIU-R.

Krok 6. Poznaj zasady rozliczeń, gdy korzystasz z procedury SME

Polski podatnik, który złoży zawiadomienie i uzyska polski numer identyfikacyjny EX, może korzystać ze zwolnienia w krajach, które potwierdziły jego prawo do zwolnienia. Polskie przepisy nie wskazują, od kiedy podatnik może korzystać z takiego zwolnienia. Będą o tym decydowały przepisy kraju, w którym korzystamy ze zwolnienia. Podmioty zagraniczne w Polsce będą mogły korzystać ze zwolnienia od dnia, w którym zostaną poinformowane, przez organy skarbowe swojego kraju, o nadaniu im numeru identyfikacji EX.

Zasady dokumentacji tej sprzedaży również określą przepisy konkretnego kraju członkowskiego. W Polsce podmiot zagraniczny ma na fakturze posługiwać się numerem identyfikacyjnym EX. Zapewne tak będzie również w innych krajach UE.

Polski podatnik, który będzie korzystał ze zwolnienia z VAT w innych krajach UE w ramach procedury SME, będzie obowiązany do składania Naczelnikowi Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście:

1) informacji kwartalnej – w terminie miesiąca od końca kwartału, przy czym termin ten upływa również, gdy ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy;

2) korekty informacji kwartalnej – niezwłocznie, w przypadku zmian w informacji kwartalnej.

Wzór takiej informacji określi MF w drodze rozporządzenia. Ustrukturyzowany formularz informacji kwartalnej SME-IK będziemy wysyłać za pomocą konta w e-Urzędzie Skarbowym.

Trzeba będzie prowadzić ewidencję zarówno sprzedaży w całej UE, jak i w rozbiciu na poszczególne kraje.

Podatnik, który wybrał zwolnienie, nie odliczy VAT od zakupu towarów i usług związanych ze sprzedażą zwolnioną z VAT rozliczanej w procedurze SME, nawet gdy jest czynnym podatnikiem VAT w Polsce (art. 86ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT).

3. Zmiany w zasadach ustalania miejsca świadczenia usług związanych z kulturą, sportem, edukacją, rozrywką

3.1. Na czym polegają zmiany

Zostaną określone nowe zasady ustalania miejsca świadczenia usług związanych z kulturą, sportem, edukacją, rozrywką (art. 28g ustawy o VAT). Zasady ustalania miejsca świadczenia zostaną uzależnione od tego, czy usługi będą świadczone wirtualnie czy nie.

Dlatego w przypadku świadczenia na rzecz podatnika usług wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usług pomocniczych związanych z usługami wstępu na te imprezy, gdy obecność na nich:

● nie jest wirtualna – miejscem świadczenia będzie kraj, w którym te imprezy faktycznie się odbywają (art. 28g ust. 1 ustawy o VAT),

● jest wirtualna – miejscem świadczenia będzie kraj, w którym nabywcy posiadają siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności (art. 28b ustawy o VAT).

Natomiast gdy usługi w dziedzinie kultury, sztuki, sportu, nauki, edukacji, rozrywki oraz podobne usługi, takie jak targi i wystawy, oraz usługi pomocnicze do tych usług, w tym świadczenie usług przez organizatorów usług w tych dziedzinach, wykonywane są na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, w ramach działalności, która:

● nie jest transmitowana lub w inny sposób udostępniana wirtualnie – miejscem ich świadczenia będzie kraj, w którym ta działalność faktycznie jest wykonywana (art. 28g ust. 2 ustawy o VAT),

● jest transmitowana lub w inny sposób udostępniana wirtualnie – miejscem ich świadczenia będzie kraj, w którym podmiot niebędący podatnikiem, na rzecz którego są świadczone te usługi, posiada siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu (art. 28g ust. 3 ustawy o VAT).

3.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Ustawodawca nie przewidział specjalnych regulacji, które by określały zasady postępowania w okresie przejściowym. Dlatego pomocniczo należy stosować zasady określone w art. 41 ust. 14a i 14f ustawy o VAT, dotyczące ustalania stawki VAT w okresie przejściowym. Oznacza to, że o zastosowanych zasadach będzie decydował moment wykonania usługi, chyba że zostanie wpłacona zaliczka. Do zaliczki stosujemy zasady obowiązujące w dniu jej wpłaty.

3.3. Przygotowanie do zmian

Podatnicy, którzy świadczą usługi opisanego rodzaju, muszą od 2025 r., dokonując sprzedaży, szczególnie gdy nabywcą nie jest podatnik, uzyskiwać informacje, w jakim kraju nabywca ma siedzibę lub stałe miejsce pobytu. Z formularza zakupowego powinno to jednoznacznie wynikać. W przypadku kupujących z UE, którzy nie są podatnikami, sprzedawcy muszą wybrać sposób rozliczeń VAT. Podatnicy mogą:

● korzystać ze zwolnienia z VAT na podstawie procedury SME, gdy spełniają warunki, albo

● naliczać VAT według stawki obowiązującej w kraju kupującego i rozliczać go, korzystając z procedury OSS albo rejestrując się do VAT. Do ceny usługi musi być naliczony odpowiedni VAT, dlatego należy poznać stawki VAT na wykonane usługi obowiązujące w kraju kupującego.

W przypadku sprzedaży poza UE nie naliczamy żadnego podatku.

Dlatego przed dokonaniem sprzedaży w 2025 r. należy dokonać odpowiednich powiadomień, wybierając jedną z opcji rozliczeń VAT (procedura OSS albo SME).

4. Ograniczenie w stosowaniu procedury marży przy dostawie dzieł sztuki

4.1. Na czym polegają zmiany

Utrzymany zostanie dotychczasowy zakres stosowania stawki 8% VAT do dostawy dzieł sztuki nieopodatkowanej od marży oraz importu dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich oraz antyków (art. 120 ust. 2 i 3 ustawy o VAT). Natomiast od 1 stycznia 2025 r. do dostawy dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków opodatkowanych od marży stawka VAT wynosi wyłącznie 23% (art. 120 ust. 3a w zw. z art. 146ef ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT).

Zmienią się zasady stosowania procedury marży do dostawy dzieł sztuki. Jak wynika ze zmienionego art. 120 ust. 11 ustawy o VAT, procedura VAT marża może mieć zastosowanie do dostawy dzieł sztuki nabytych od:

1) polskiego podatnika VAT, innego niż podatnik stosujący przy sprzedaży procedurę VAT marża, o którym mowa w art. 120 ust. 4 i 5 ustawy o VAT;

2) podatku od wartości dodanej innego niż dokonujący dostawy towarów na zasadach odpowiadających regulacjom zawartym w art. 120 ust. 4 i 5 ustawy o VAT, czyli według procedury VAT marża

– jeżeli te dzieła sztuki nie podlegały opodatkowaniu VAT według stawki 7%/8% albo podatkiem od wartości dodanej według stawki odpowiadającej stawce, o której mowa w art. 98 ust. 1 dyrektywy 2006/112/WE.

Po zmianach tą procedurą nie zostaną objęte dostawy:

1) dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków uprzednio importowanych przez podatnika stosującego procedurę VAT marża;

2) dzieł sztuki nabytych od ich twórców lub spadkobierców twórców.

4.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy, którzy korzystają przy dostawie dzieł sztuki z procedury VAT marża na podstawie art. 120 ust. 11 ustawy o VAT, muszą złożyć zawiadomienia do urzędu skarbowego. Złożone zawiadomienia, których ważność upływa po 31 grudnia 2024 r., w związku ze zmianami stracą ją z dniem 31 grudnia 2024 r.

Dlatego podatnik, który po zmianach będzie spełniał warunki, aby nadal stosować procedurę VAT marża do dostawy dzieł sztuki na podstawie tych przepisów, musi ponownie złożyć zawiadomienie. Jeśli chce objąć tą procedurą dostawę towarów począwszy od 1 stycznia 2025 r., powinien złożyć zawiadomienie do 31 grudnia 2024 r. Takie zawiadomienie będzie ważne przez 2 lata, licząc od końca miesiąca, w którym podatnik zawiadomił naczelnika urzędu skarbowego.

Zmiany od 1 kwietnia 2025 r.

5. Zmiany w stawkach VAT i zniesienie obowiązku integracji kas z terminalami płatniczymi

5.1. Na czym polegają zmiany

Przepisy projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (dalej: projekt ustawy zmieniającej) przewidują zmiany w matrycy stawek VAT. Na wybrane produkty stawka VAT zostanie podwyższona do 23%, a na niektóre obniżona. Pozostałe zmiany w zakresie stawek VAT związane są z potrzebą doprecyzowania oraz uzupełnienia obecnej matrycy stawek VAT, która funkcjonuje od 1 lipca 2020 r. Zmiany w stawkach VAT można podzielić na kilka grup.

Towary, na których dostawy zostanie podwyższona stawka VAT z 8% na 23%

W ostatecznej wersji projektu zrezygnowano z podwyższenia stawki VAT z 8% do 23% na dostawy żywych zwierząt tzw. koniowatych – koni, osłów, mułów i osłomułów klasyfikowanych do pozycji CN 0101 (obecnie poz. 7 zał. nr 3 do ustawy o VAT).

Natomiast już na etapie konsultacji zrezygnowano z podwyższenia stawki VAT na produkty z konopi przeznaczone do palenia albo waporyzacji. Co oznacza, że na żadne towary nie zostanie podniesiona stawka VAT.

Rozszerzenie stosowania stawki 0% na dostawy niepełnomorskich statków i łodzi ratunkowych

Od 1 kwietnia 2025 r. stawką 0% mają zostać objęte dostawy statków ratowniczych i łodzi ratunkowych, które są wykorzystywane na morzu, a nie są statkami i łodziami pełnomorskimi. Obecnie, zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o VAT, stawkę 0% stosuje się do dostawy wykorzystywanych na morzu statków ratowniczych morskich (CN ex 8905 90 10) i łodzi ratunkowych (CN ex 8906 90 10). Przepis ten ogranicza możliwość stosowania stawki 0% do dostawy pełnomorskich statków i łodzi ratunkowych i nie obejmuje statków ratowniczych i łodzi ratunkowych, które są wykorzystywane na morzu, a nie są statkami i łodziami pełnomorskimi. W konsekwencji dostawa takich statków jest opodatkowana stawką VAT w wysokości 23%.

Przedłużenie stosowania stawki 8% na wyroby medyczne dopuszczone do obrotu na podstawie „starej” ustawy

Obecnie, zgodnie z art. 145c ustawy o VAT, dostawa wyrobów medycznych, które zostały dopuszczone do obrotu na podstawie poprzednio obowiązującej ustawy o wyrobach medycznych z 20 maja 2010 r. (zastąpionej ustawą z 7 kwietnia 2022 r. o wyrobach medycznych), jest opodatkowana stawką 8% wyłącznie do 27 maja 2025 r. Termin ten był skorelowany z pierwotnym brzmieniem art. 120 rozporządzenia 2017/745 i art. 110 rozpo rządzenia 2017/746, które zakładały właśnie ten termin jako datę graniczną udostępniania na rynku lub wprowadzania do używania konkretnych wyrobów medycznych. Po tym dniu, zgodnie z przepisami ustawy o VAT, dostawa tych wyrobów miała być objęta podstawową stawką VAT. 

20 marca 2023 r. weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/607, które wprowadziło możliwość bezterminowego obrotu takimi produktami.

Dlatego ma być bezterminowo przedłużone stosowanie stawki 8% na ten rodzaj wyrobów medycznych. Dzięki tej zmianie dostawa wszystkich wyrobów medycznych (które będą spełniać określone przepisami wymagania) – niezależnie od tego, czy zostały dopuszczone do obrotu na podstawie poprzednich, czy też obecnie obowiązujących przepisów krajowych regulujących ten obszar – będzie opodatkowana taką samą stawką VAT, tj. 8%. 

Doprecyzowanie zasad stosowania stawki 8% na nawozy, pasze i środki ochrony roślin

Dostawa nawozów i środków ochrony roślin – zwykle przeznaczonych do wykorzystania w produkcji rolnej – oraz pasz i karm dla zwierząt gospodarskich i domowych jest opodatkowana stawką 8% (poz. 10 załącznika nr 3 do ustawy o VAT). Przepisy VAT nie precyzują przy tym, co należy rozumieć przez pojęcie nawozu, środka ochrony roślin oraz paszy. Powoduje to wątpliwości interpretacyjne i ma swoje konsekwencje w orzecznictwie krajowym.

Aby wyeliminować niejednoznaczne rozumienie i interpretowanie tych pojęć, ma być uchylona poz. 10 załącznika nr 3 do ustawy o VAT i dodane poz. 10a–10c, w których produkty te będą wymienione poprzez odwołanie do odpowiednich aktów prawnych (branżowych), tj. do ustawy o nawozach i nawożeniu oraz odpowiedniego rozporządzenia unijnego w zakresie nawozów, ustawy o środkach ochrony roślin oraz ustawy o paszach. W projektowanych przepisach nie została wprost wymieniona karma dla zwierząt. Nie oznacza to podwyższenia stawki VAT na te produkty, gdyż według wskazanych przepisów zaliczana jest do paszy dla zwierząt.

Tabela. Nawozy, środki ochrony roślin, pasze, których dostawa będzie opodatkowana stawką 8%

Towary, na które zostanie obniżona stawka VAT z 23% do 5% 

Stawka VAT zostanie obniżona z 23% do 5% na dostawy kubeczków menstruacyjnych (klasyfikowane są w CN ex 3924 90 00 i CN ex 4014 90 00). Stąd też projekt przewiduje dodanie poz. 18a w załączniku nr 10 do ustawy o VAT.

Przedłużenie stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia

Od 1 kwietnia 2023 r. podatnicy mogą stosować mechanizm odwrotnego obciążenia podatkiem do gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych (art. 145e–145k ustawy o VAT). 28 lutego 2025 r. kończy się okres stosowania tych regulacji. Ustawodawca postanowił przedłużyć ten termin do 31 grudnia 2026 r., gdyż wygaśnięcie prawa do stosowania tego mechanizmu pociągnęłoby za sobą wzrost kosztów uczestnictwa dla podmiotów na rynku giełdowym, a co za tym idzie – pogorszenie płynności finansowej uczestników rynku oraz zmniejszenie konkurencyjności polskiej giełdy względem innych państw członkowskich.

Projekt przewiduje również zmiany o charakterze doprecyzowującym, tak aby z przepisów wynikało, że nabywcą może być tylko podatnik VAT czynny (zmiana brzmienia art. 145e ustawy o VAT). Zmiany w tym zakresie wejdą w życie 28 lutego 2025 r.

Zniesienie obowiązku integracji kas rejestrujących z terminalami płatniczymi

Od 1 stycznia 2025 r. użytkownicy kas online mieli mieć obowiązek zintegrowania ich z terminalami płatniczymi. Ustawodawca wycofuje się jednak z tego pomysłu. Na razie obowiązek ten został przesunięty na 1 kwietnia 2025 r., ale docelowo omawiany projekt ma całkowicie znieść ten obowiązek.

5.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

W przypadku zmiany stawki VAT należy stosować zasady określone w art. 41 ust. 14a i 14f ustawy o VAT. Oznacza to, że stosujemy stawkę VAT obowiązującą w momencie dokonania dostawy towarów, chyba że zostanie wpłacona zaliczka. Do zaliczki stosujemy natomiast stawkę VAT obowiązującą w dniu jej wpłaty, a późniejsze dokonanie dostawy w okresie, gdy stawka VAT została zmieniona, nie spowoduje obowiązku korekty podatku od tej zaliczki.

5.3. Przygotowanie do zmian

Podatnicy, którzy dokonują dostaw towarów wymienionych w omawianym projekcie muszą na bieżąco śledzić informacje o postępie prac legislacyjnych. Projekt trafił 5 grudnia 2024 r. do Sejmu. Z jego ostatecznej wersji wynika, że zmiany wejdą w życie 1 kwietnia 2025 r., z wyjątkiem przepisów dotyczących odwrotnego obciążenia, które będą obowiązywały od 28 lutego 2025 r.
Zrezygnowano również z podwyższenia stawki VAT z 8% na 23% na wybrane produkty.

Gdy projekt zostanie już uchwalony i poznamy datę wejścia w życie zmian, podatnicy, którzy ewidencjonują na kasie sprzedaż towarów, na które zostanie zmieniona stawka VAT, będą zobowiązani przeprogramować kasy i przyporządkować nową stawkę VAT.

Zmiany od 1 lipca 2025 r.

6. Obowiązek wprowadzenia kas rejestrujących

6.1. Na czym polegają zmiany

Z dniem 1 stycznia 2025 r. kończy się okres obowiązywania rozporządzenia, które określa zakres zwolnień z obowiązku ewidencjonowania na kasie. MF przygotował projekt nowego rozporządzenia w tej sprawie, które ma obowiązywać przez kolejne trzy lata, tj. do 31 grudnia 2027 r. Projekt powiela dotychczasowe rozwiązania przyjęte w zakresie zwolnień z obowiązku ewidencjonowania. Zostanie jednak rozszerzony zakres czynności, które obowiązkowo będą musiały być ewidencjonowane na kasie. Na kasie rejestrującej będą musiały być ewidencjonowane:

● dostawy wyrobów klasyfikowanych do CN 2404 i 8543 40, przeznaczonych do palenia lub do wdychania bez spalania, z wyłączeniem towarów dostarczanych na pokładach samolotów,

● dostawy wyrobów zawierających w swym składzie alkohol etylowy objętościowej mocy powyżej 50% objętości, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, w tym rozpuszczalników, płynów odkażających, rozcieńczalników farb, płynów do odmrażania,

● dostawy węgla, brykietu i podobnych paliw stałych wytwarzanych z węgla, węgla brunatnego, koksu i półkoksu, przeznaczonych do celów opałowych,

● dostawy przy użyciu urządzeń obsługiwanych przez klienta, które również w systemie bezobsługowym przyjmują należność w bilonie lub banknotach, lub innej formie (bezgotówkowej) i wydają towar,

● świadczenia usług parkingu samochodów i innych pojazdów,

● świadczenia usług przy użyciu urządzeń, w tym wydających bilety, obsługiwanych przez klienta, które również w systemie bezobsługowym przyjmują należność w bilonie lub banknotach, lub innej formie (bezgotówkowej) – innych niż usługi mycia, czyszczenia samochodów i podobne usługi (PKWiU 45.20.30.0), które są już objęte bezwzględnym obowiązkiem ewidencjonowania; obowiązek ten nie obejmie usług publicznego transportu zbiorowego.

6.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Mimo że przepisy nowego rozporządzenia wejdą w życie 1 stycznia 2025 r., to ustawodawca przewidział okres przejściowy na wprowadzenie kas dla podatników, którzy dokonują wymienionych czynności. Pierwszy etap obowiązkowego wprowadzenia kas ma się rozpocząć 1 lipca 2025 r.

Czynności, które będą objęte obowiązkiem ewidencjonowania na kasie fiskalnej i terminy wprowadzenia 

6.3. Przygotowanie do zmian

Dostawcy towarów, na których od 1 lipca 2025 r. został nałożony obowiązek prowadzenia ewidencji na kasie, gdy do tej pory tego nie robili, powinni w pierwszym półroczu 2025 r. przygotować się do zmian. Obowiązek ten oczywiście dotyczy podatników, którzy dokonują sprzedaży tych towarów na rzecz konsumentów, tzn. osób fizycznych nieprowadzących działalności i rolników ryczałtowych.

Krok 1. Dokonaj zakupu kasy

Pierwszym krokiem jest przeanalizowanie ofert dotyczących dostępnych na rynku kas i ich zakupu. Każdy podatnik powinien dopasować typ i liczbę kas do rodzaju i rozmiaru prowadzonej działalności, co zapewne podpowiedzą firmy oferujące kasy.

Kasa musi posiadać ważne potwierdzenie, wydane przez Prezesa Głównego Urzędu Miar, że spełnia funkcje wymienione w art. 111 ust. 6a ustawy o VAT i wymagania techniczne przewidziane dla kas. Obecnie można zakupić tylko kasy online.

Sprzedaż węgla, brykietu i podobnych paliw stałych wytwarzanych z węgla, węgla brunatnego, koksu i półkoksu, przeznaczonych do celów opałowych może być ewidencjonowana na kasie wirtualnej. Dlatego podatnicy mogą wybrać też ten rodzaj kasy.

W przypadku zakupu kas wirtualnych, zdaniem MF, ulga przysługuje tylko na zakup oprogramowania (kasy mającej postać oprogramowania). Nie otrzymamy ulgi na zakup urządzenia, na którym zainstalujemy oprogramowanie wirtualnej kasy. Zatem kupując zarówno nowe urządzenia, jak i oprogramowanie, należy zwrócić się do sprzedawcy, aby na fakturze były to odrębne pozycje. W przypadku kas wirtualnych jednym z warunków jest również posiadanie przez podatnika faktury potwierdzającej zakup oraz dowód zapłaty całej należności. Gdy zakup oprogramowania opłacimy w formie miesięcznego abonamentu, to – zdaniem MF – ulgi nie otrzymamy.

Krok 2. Wybierz serwis kasy

Następnym krokiem jest wybór serwisanta kasy, jeśli nie będziemy korzystać z kas wirtualnych w postaci oprogramowania. Kasy wirtualne nie podlegają przeglądom i ich fis­kalizacja nie wymaga udziału serwisanta. Na stronie BIP: https://www.podatki.gov.pl/wyszukiwarka-uprawnien-serwisantow sprawdzimy wybranego serwisanta, numer jego identyfikatora oraz listę typów kas, do których posiada uprawnienia wraz z datą (przy każdym typie) ważności tego uprawnienia. Wykaz uprawnionych osób zajmujących się serwisem kas fiskalnych prowadzi Szef KAS.

MF ostrzega, że wybór serwisu powinien być dokonany przez podatnika z dużą starannością. Rekomenduje podpisywanie umów z serwisantami. Pisemna umowa między podatnikiem a serwisem na obsługę urządzeń powinna zabezpieczać interesy podatnika, a w szczególności zapewnić:

● prawidłowy nadzór nad pracą kasy,

● terminowe wykonywanie przeglądów przez upoważnionych serwisantów widniejących w wykazie udostępnionym na stronie BIP,

● sprawne realizowanie powierzonych czynności serwisowych,

● pomoc w weryfikacji połączenia kasy online z Centralnym Repozytorium Kas (dalej: CRK).

Krok 3. Zapewnij dostęp do Internetu

Podatnik jest obowiązany zapewnić połączenie umożliwiające automatyczne lub na żądanie przesyłanie danych między kasą a CRK. Połączenie z CRK odbywa się przez sieć telekomunikacyjną (Internet) za pomocą dowolnie wybranego przez podatnika połączenia (GSM, LAN, wi-fi). Do podatnika należy zapewnienie stałego i bezpiecznego łącza, za pomocą którego odbywać się będzie transmisja danych.

W przypadku gdy z przyczyn niezależnych od podatnika nie jest możliwe zapewnienie trwałego połączenia między kasą a CRK, musi on złożyć do naczelnika urzędu skarbowego wniosek o wyrażenie zgody na przesyłanie danych z kasy do CRK w ustalonych odstępach czasowych. Wzór wniosku został określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących.

Należy pamiętać, że w przypadku kas wirtualnych podatnik ma obowiązek pobrać codziennie z CRK klucz współdzielony. Kasa podczas pracy blokuje bowiem możliwość prowadzenia ewidencji w przypadku braku ważnego klucza współdzielonego na dany dzień. To oznacza, że w przypadku kas wirtualnych brak Internetu spowoduje brak możliwości rozpoczęcia ewidencjonowania w danym dniu.

Krok 4. Rozpocznij ewidencjonowanie

Kolejny krok to instalacja i fiskalizacja kasy. Podczas tego procesu wymagana jest obecność serwisanta, który skonfiguruje i prawidłowo nawiąże połączenie z CRK.

Podczas automatycznej fiskalizacji kasa otrzyma numer ewidencyjny, który będzie zapisany w pamięci chronionej kasy. Zakończenie fiskalizacji zostanie potwierdzone wystawieniem raportu fiskalnego oraz pobraniem przez kasę i zapisem w pamięci chronionej harmonogramu przesyłania danych.

W przypadku kas wirtualnych podatnik może dokonać fiskalizacji samodzielnie, jeśli zapewnione jest połączenie umożliwiające przesyłanie danych między kasą a CRK. W sytuacji gdy dojdzie do przerwania fiskalizacji z powodu braku połączenia z CRK, podatnik musi zapewnić ponowne uruchomienie procesu fiskalizacji.

Po dokonaniu fiskalizacji można już ewidencjonować obrót na nowej kasie.

Krok 5. Rozlicz zakup kasy w JPK_V7 lub wystąp o zwrot

Sposób rozliczenia ulgi zależy od tego, czy podatnik korzysta ze zwolnienia z VAT, czy jest czynnym podatnikiem.

Rozliczenie ulgi przez czynnego podatnika VAT. Gdy zakupiona kasa będzie służyć do ewidencjonowania sprzedaży opodatkowanej, podatnicy VAT czynni odliczą od jej zakupu VAT. Ci, którzy do tej pory korzystali ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania, mogą skorzystać również z ulgi na zakup kasy.

Warunki skorzystania z ulgi na zakup kas online określają przepisy § 2 rozporządzenia w sprawie ulgi na zakup kas. Aby otrzymać ulgę na zakup kasy, należy:

● rozpocząć prowadzenie ewidencji sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej zakupionej w okresie obowiązywania potwierdzenia, o którym mowa w art. 111 ust. 6b ustawy o VAT (§ 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie ulgi na zakup kas). Jest to potwierdzenie Prezesa Głównego Urzędu Miar, że kasa online spełnia funkcje wymienione w art. 111 ust. 6a ustawy o VAT i że ma wymagania techniczne przewidziane dla kas,

● posiadać fakturę potwierdzającą zakup kasy rejestrującej oraz dowód uregulowania całej należności za jej zakup (§ 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie ulgi na zakup kas).

Ulga na zakup kas jest limitowana. Odliczona lub zwrócona w ramach tej ulgi może być kwota wydatkowana na zakup kasy w wysokości 90% jej ceny zakupu (bez podatku), nie więcej jednak niż 700 zł. Limit dotyczy jednej kasy. Jeżeli kupimy kilka kas, limit jest liczony odrębnie dla każdej z nich.

Należy podkreślić, że wysokość ulgi na zakup kas jest ustalana na podstawie jej ceny netto (ceny zakupu bez podatku). Kwota podatku zapłacona przy zakupie kas rejestrujących uprawniających do ulgi na zakup kas jest rozliczana na zasadach ogólnych.

Kwota ulgi może zostać wykazana najwcześniej w JPK_V7 za okres rozliczeniowy, w którym rozpoczęto ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kasy online, lub za okresy następujące po tym okresie rozliczeniowym.

Rozliczenie ulgi przez podatnika zwolnionego z VAT. W przypadku gdy podatnicy wykonują wyłącznie czynności zwolnione od podatku lub są podatnikami, u których sprzedaż jest zwolniona podmiotowo z VAT, aby rozliczyć ulgę na zakup kasy, muszą złożyć wniosek o zwrot. Wniosek należy złożyć w miesiącu następującym po miesiącu, w którym rozpoczęto prowadzenie ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej.

Wniosek powinien zawierać:

1) imię i nazwisko lub nazwę podatnika, jego dane adresowe oraz numer identyfikacji podatkowej;

2) numer rachunku, na który należy dokonać zwrotu.

Urząd skarbowy dokonuje zwrotu na rachunek bankowy podatnika w banku mającym siedzibę na terytorium kraju lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem, w terminie do 25 dnia od dnia złożenia wniosku przez podatnika.

Zmiany od 1 października 2025 r.

7. Zmiany w poborze i rozliczaniu VAT od opakowań na napoje objętych systemem kaucyjnym

7.1. Na czym polegają zmiany

Zmienią się zasady rozliczenia VAT od kaucji pobieranej przy sprzedaży napojów w opakowaniach. Nowe rozwiązania przewidują jednolite podejście do wszystkich rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym. Te same zasady obejmą opakowania wielokrotnego i jednorazowego użytku.

Przez system kaucyjny będzie rozumiany system wskazany w art. 8 pkt 13a ustawy z 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Według tego systemu przy sprzedaży napojów w opakowaniach jednorazowego albo wielokrotnego użytku pobierana będzie kaucja, zwracana użytkownikowi końcowemu w momencie zwrotu odpowiednio opakowania objętego systemem kaucyjnym albo odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego systemem kaucyjnym.

W VAT będzie nadal obowiązywała zasada, że do podstawy opodatkowania nie wlicza się kaucji pobieranej za opakowania objęte systemem kaucyjnym, jeżeli podatnik dokonał dostawy towaru w tym opakowaniu.

Oznacza to, że pobór kaucji na każdym etapie obrotu w łańcuchu dostaw nie będzie opodatkowany VAT. Przykładowo podatnik będący hurtownikiem, który nabędzie napoje w opakowaniach od wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje, a następnie sprzedając je do jednostki handlowej, pobierze kaucję od tych opakowań, nie będzie wliczał pobranej kaucji do podstawy opodatkowania VAT. Podobna zasada będzie obowiązywać w całym łańcuchu dostaw – VAT nie wystąpi również między jednostką handlową a użytkownikiem końcowym.

Zmienią się natomiast zasady rozliczeń VAT, gdy klient nie zwróci opakowania i kaucja zostanie zatrzymana. Do rozliczenia VAT z tego tytułu zostaną wyznaczone dwa podmioty: podmiot reprezentujący i wprowadzający napoje w opakowaniach.

Obowiązki podmiotu reprezentującego

Zmiana polega na wyznaczeniu jednego podmiotu, który będzie obowiązany do obliczenia i pobrania VAT od niezwróconej kaucji oraz wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. Obowiązek taki zostanie nałożony na podmiot reprezentujący jako płatnika VAT, który będzie prowadził system kaucyjny (art. 17b ustawy o VAT).

Płatnik będzie obowiązany, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania kwot podatku na rachunek właściwego urzędu skarbowego. Okresem rozliczeniowym będzie rok. Podmiot reprezentujący będzie musiał wpłacić VAT w terminie do ostatniego dnia miesiąca następującego po roku, dla którego ustalono różnicę w wartości kaucji wynikającej z opakowań objętych systemem kaucyjnym wprowadzonych do obrotu w danym roku, a z opakowań lub odpadów opakowaniowych objętych tym systemem zwróconych do podmiotu reprezentującego w danym roku.

Obowiązki podatnika wprowadzającego produkty w opakowaniach

Nałożenie na podmiot reprezentujący obowiązków płatnika VAT nie wyłączy obowiązków związanych z rozliczeniem VAT przez podatnika wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje.

Podatnikiem pozostaje nadal wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje. VAT powstały w związku z niezwróceniem opakowań lub odpadów opakowaniowych będzie wykazywany w rozliczeniach tego podatnika.

W przypadku niezwrócenia do podmiotu reprezentującego opakowania lub odpadu opakowaniowego objętych systemem kaucyjnym, wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje będzie podwyższał podstawę opodatkowania w JPK_V7 składanym za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku, dla którego ustalono różnicę w wartości kaucji.

Podstawa opodatkowania będzie podwyższana o różnicę w wartości kaucji wynikającą z wprowadzonych przez niego do obrotu w danym roku opakowań objętych systemem kaucyjnym, a z opakowań lub odpadów opakowaniowych objętych tym systemem zwróconych do podmiotu reprezentującego w danym roku, ustaloną na ostatni dzień roku. Kwota tej różnicy będzie uznawana za kwotę brutto.

Rozliczenie kaucji będzie mogło zostać rozłożone na lata, jeżeli w danym roku wartość kaucji wynikająca z opakowań objętych systemem kaucyjnym wprowadzonych do obrotu będzie mniejsza niż wartość kaucji wynikająca z opakowań lub odpadów opakowaniowych objętych tym systemem zwróconych do podmiotu reprezentującego. W takim przypadku wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje będzie uwzględniał tę różnicę przy ustaleniu podstawy opodatkowania dla:

1) kolejnego roku albo

2) lat następujących po kolejnym roku, jeżeli w kolejnym roku wartość kaucji wynikająca z opakowań objętych systemem kaucyjnym wprowadzonych do obrotu przez wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje będzie mniejsza niż łączna wartość kaucji wynikająca z opakowań lub odpadów opakowaniowych objętych tym systemem zwróconych do podmiotu reprezentującego oraz wartość różnicy wynikającej z roku poprzedniego.

Ewidencja opakowań i kaucji

Wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje oraz podmiot reprezentujący będą zobowiązani:

● prowadzić ewidencję w postaci elektronicznej,

● udostępniać ewidencję drogą elektroniczną na każde żądanie organu podatkowego,

● przechowywać ewidencję przez okres pięciu lat od zakończenia roku, w rozliczeniu za który ustalono podstawę opodatkowania wynikającą z różnicy między wartością pobranej kaucji za opakowania objęte systemem kaucyjnym wprowadzone do obrotu w danym roku a wartością zwróconej kaucji za opakowania lub odpady opakowaniowe objęte systemem kaucyjnym w danym roku.

Ewidencja będzie musiała zawierać dane niezbędne do określenia podstawy opodatkowania VAT, w tym o:

● wprowadzonych do obrotu opakowaniach objętych systemem kaucyjnym, z podziałem na rodzaje tych opakowań oraz o ich liczbie,

● wartości pobranej kaucji w danym roku,

● zwróconych opakowaniach i odpadach opakowaniowych objętych systemem kaucyjnym, z podziałem na rodzaje opakowań lub odpadów opakowaniowych oraz o ich liczbie,

● wartości zwróconej kaucji w danym roku.

Ewidencja podmiotu reprezentującego będzie musiała być prowadzona z podziałem na wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje.

7.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Przepisy VAT dotyczące zmian w systemie kaucyjnym od opakowań na napoje mają wejść w życie od 1 stycznia 2025 r. Jednak system kaucyjny ma zacząć działać od 1 października 2025 r. Dopiero od tego dnia podmiot reprezentujący ma obowiązek zawarcia umowy z każdym wprowadzającym produkty w opakowaniach na napoje lub wprowadzającym bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje, który się do niego zgłosi (art. 40h ust. 4 ustawy z 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi). Oznacza to, że obowiązki ewidencyjne VAT będą ciążyły na tych podmiotach dopiero od 1 października 2025 r.

7.3. Przygotowanie do zmian

Podmioty reprezentujące będą miały obowiązek zapewnić w każdej gminie co najmniej jeden stacjonarny punkt odbierania od użytkowników końcowych opakowań i odpadów opakowaniowych objętych systemem kaucyjnym. Natomiast podmioty wprowadzające będą musiały podpisać umowę z podmiotem reprezentującym. System kaucyjny ma zacząć działać od 1 października 2025 r.

Aby rozliczać prawidłowo VAT, podmioty reprezentujące oraz podmioty wprowadzające napoje w opakowaniach muszą dostosować swoje systemy ewidencyjne i księgowe, aby wywiązać się z nałożonych na nie obowiązków VAT.

II. CIT/PIT – przepisy wspólne

Zmiany od 1 stycznia 2025 r.

1. Jednorazowa amortyzacja środków trwałych

1.1. Na czym polegają zmiany

W 2025 r. mali podatnicy oraz podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej będą mogli dokonywać jednorazowych odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych w niższej wysokości niż w roku 2024. W 2024 r. łączna wartość takich odpisów nie może przekroczyć 230 000 zł. W 2025 r. będzie to 214 000 zł, czyli o 16 000 zł mniej.

1.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy spełniający w 2024 r. definicję małych podatników (tzn. ich przychód w 2023 r. nie przekroczył kwoty 9 218 000 zł), którzy będą również małymi podatnikami w 2025 r. (tzn. ich przychód w 2024 r. nie przekroczy kwoty 8 569 000 zł), planujący w najbliższym czasie zakupy środków trwałych, powinni rozważyć konsekwencje obniżki limitu jednorazowej amortyzacji. Jeżeli w najbliższym czasie planowałeś zakup środków trwałych:

Krok 1. Przeanalizuj, jakie środki trwałe zamierzasz nabyć w najbliższym czasie

Podatnik powinien ustalić, jaki typ środków trwałych zamierza nabyć w najbliższym czasie. Jednorazowych odpisów amortyzacyjnych można dokonywać tylko od środków trwałych zaliczonych do grupy 3–8 KŚT, z wyłączeniem samochodów osobowych.

Krok 2. Ustal ich wartość początkową i rozważ, czy warto je nabyć jeszcze w 2024 r.

Jeżeli podatnik zamierza nabyć środek trwały należący do grupy 3–8 KŚT i nie będzie to samochód osobowy, a jego wartość początkowa ma przekroczyć 214 000 zł, ale nie przekroczy 230 000 zł, to powinien zastanowić się nad przyspieszeniem tego zakupu i dokonaniem go jeszcze w 2024 r. Dzięki temu będzie mógł dokonać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego od całej wartości tego środka trwałego. Jeżeli podatnik nabędzie taki środek trwały w 2025 r., będzie mógł dokonać jednorazowego odpisu tylko do kwoty 214 000 zł. Nadwyżkę ponad tę kwotę będzie mógł rozliczyć w kosztach dopiero w 2026 r. poprzez zwykłe odpisy amortyzacyjne. To oznacza dla niego dłuższy okres rozliczenia w kosztach poniesionego wydatku.

Trzeba też pamiętać, że korzystanie z jednorazowych odpisów amortyzacyjnych stanowi pomoc de minimis, z której można korzystać w granicach limitu wynoszącego obecnie 300 000 euro w okresie trzech lat.

2. Indywidualna amortyzacja nieruchomości także w miastach na prawach powiatu dotkniętych wysokim bezrobociem

2.1. Na czym polegają zmiany

Od 2024 r. podatnicy PIT i CIT zyskali możliwość ustalania indywidualnych stawek amortyzacyjnych dla nieruchomości położonych w gminach położonych w powiatach dotkniętych wysokim bezrobociem. Chodzi o budynki i lokale niemieszkalne oraz budowle zaliczone do 1 i 2 grupy KŚT. Ten rodzaj amortyzacji stanowi pomoc de minimis. Mogą z niej skorzystać mikro, mali i średni przedsiębiorcy, w przypadku gdy ww. nieruchomości:

● wybudują we własnym zakresie i po raz pierwszy wprowadzą je do swoich ewidencji środków trwałych;

● znajdują się na obszarze gminy:

– zlokalizowanej w powiecie, w którym przeciętna stopa bezrobocia wynosi co najmniej 120% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, oraz

– w której wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca jest mniejszy niż 100% wskaźnika dochodów podatkowych dla wszystkich gmin.

Od 1 stycznia 2025 r. podatnicy zyskają możliwość ustalania indywidualnych stawek amortyzacyjnych dla nowo wybudowanych budynków i lokali niemieszkalnych oraz budowli zaliczonych do 1 i 2 grupy KŚT także wtedy, gdy będą się one znajdowały na obszarze miasta na prawach powiatu dotkniętego wysokim bezrobociem.

Jeżeli budynek (lokal) niemieszkalny albo budowla będzie się znajdował na obszarze miasta na prawach powiatu, w którym przeciętna stopa bezrobocia wyniesie:

● od 120% do 170% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju – okres amortyzacji nie będzie mógł być krótszy niż 10 lat, czyli indywidualnie ustalana roczna stawka amortyzacyjna nie będzie mogła być wyższa niż 10%,

● powyżej 170% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju – okres amortyzacji nie będzie mógł być krótszy niż 5 lat, czyli indywidualnie ustalana roczna stawka amortyzacyjna nie będzie mogła być wyższa niż 20%.

Omawianej nowelizacji towarzyszy zmiana polegająca na tym, że obowiązujący obecnie wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie i wskaźnik dochodów podatkowych dla wszystkich gmin zostanie zastąpiony przez indywidualny wskaźnik zamożności gminy lub miasta na prawach powiatu i wskaźnik zamożności wszystkich gmin lub miast na prawach powiatu.

2.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Na mocy przepisów przejściowych podatnicy po raz pierwszy skorzystają z nowych rozwiązań w stosunku do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2026 r. To oznacza, że w 2025 r.de facto nie będą jeszcze mogli skorzystać z indywidualnych rocznych stawek amortyzacji w miastach na prawach powiatu dotkniętych wysokim bezrobociem.

2.3. Przygotowanie do zmian

Inwestorzy, którzy zastanawiają się nad lokalizacją planowanej inwestycji, mogą rozważyć jej umiejscowienie nie tylko w gminach, ale również w miastach na prawach powiatu dot­kniętych wysokim bezrobociem. Jeżeli jesteś takim inwestorem:

Krok 1. Przeanalizuj, czy nieruchomość, którą zamierzasz wybudować, jest nieruchomością, do której będzie mogła mieć zastosowanie indywidualna stawka amortyzacji

Podatnik powinien ustalić, czy nieruchomość, którą zamierza wybudować, będzie nieruchomością, do której mają zastosowanie przepisy o indywidualnej amortyzacji w gminach dotkniętych wysokim bezrobociem. Takimi nieruchomościami są budynki i lokale niemieszkalne oraz budowle zaliczone do 1 i 2 grupy KŚT.

Krok 2. Ustal, czy miasto, w którym zamierzasz wybudować nieruchomość, jest miastem na prawach powiatu dotkniętym wysokim bezrobociem

Podatnik powinien ustalić, czy miasto, w którym zamierza wybudować nieruchomość, jest miastem na prawach powiatu dotkniętym wysokim bezrobociem. W tym celu powinien zapoznać się z danymi GUS dotyczącymi przeciętnej stopy bezrobocia w tym mieście oraz w kraju za rok poprzedzający rok, w którym nastąpi jedno z wymienionych zdarzeń:

1) uprawomocni się decyzja o pozwoleniu na budowę,

2) upłynie termin na wniesienie sprzeciwu wobec dokonanego zgłoszenia budowy albo zostanie wydane zaświadczenie o braku podstaw do wniesienia takiego sprzeciwu,

3) nieruchomość zostanie po raz pierwszy wprowadzona do ewidencji środków trwałych – w przypadku gdy jej budowa nie będzie wymagała uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę albo dokonania zgłoszenia budowy lub z innych przyczyn nie dojdzie do wydania takiej decyzji albo dokonania takiego zgłoszenia.

Dane te są publikowane rokrocznie przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w drodze obwieszczenia na podstawie art. 82 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 475 z późn. zm.).

Krok 3. Ustal wskaźnik zamożności miasta, w którym zamierzasz wybudować nieruchomość

Podatnik powinien ustalić wskaźnik zamożności miasta, w którym zamierza wybudować nieruchomość. Jest on ogłaszany przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych w drodze obwieszczenia w terminie do 31 grudnia każdego roku.

3. Nowa ulga podatkowa dla przedsiębiorców zatrudniających żołnierzy WOT i AR

3.1. Na czym polegają zmiany

Przedsiębiorcy będący podatnikami PIT opodatkowanymi według skali podatkowej albo podatkiem liniowym lub podatnikami CIT będą mogli skorzystać z nowej ulgi podatkowej z tytułu zatrudniania żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej (WOT) oraz aktywnej rezerwy (AR).

Wysokość przysługującego odliczenia. Przedsiębiorcy będą mogli odliczyć od dochodu:

1) 12 000 zł, jeżeli zatrudniony w ramach stosunku pracy żołnierz terytorialnej służby wojskowej, jak również żołnierz aktywnej rezerwy pełni co najmniej 1 rok nieprzerwanie terytorialną służbę wojskową lub służbę w aktywnej rezerwie;

2) 15 000 zł, jeżeli zatrudniony w ramach stosunku pracy żołnierz terytorialnej służby wojskowej, jak również żołnierz aktywnej rezerwy pełni co najmniej 2 lata nieprzerwanie terytorialną służbę wojskową lub służbę w aktywnej rezerwie;

3) 18 000 zł, jeżeli zatrudniony w ramach stosunku pracy żołnierz terytorialnej służby wojskowej, jak również żołnierz aktywnej rezerwy pełni co najmniej 3 lata nieprzerwanie terytorialną służbę wojskową lub służbę w aktywnej rezerwie;

4) 21 000 zł, jeżeli zatrudniony w ramach stosunku pracy żołnierz terytorialnej służby wojskowej, jak również żołnierz aktywnej rezerwy pełni co najmniej 4 lata nieprzerwanie terytorialną służbę wojskową lub służbę w aktywnej rezerwie;

5) 24 000 zł, jeżeli zatrudniony w ramach stosunku pracy żołnierz terytorialnej służby wojskowej, jak również żołnierz aktywnej rezerwy pełni co najmniej 5 lat nieprzerwanie terytorialną służbę wojskową lub służbę w aktywnej rezerwie.

Ulga przysługuje na każdego zatrudnionego w ramach stosunku pracy żołnierza WOT lub żołnierza aktywnej rezerwy, na rzecz którego podatnik ponosi miesięczne wydatki w kwocie stanowiącej wysokość co najmniej minimalnego wynagrodzenia. W przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną za zatrudnionego nie uważa się wspólnika tej spółki.

Jeżeli żołnierz WOT lub aktywnej rezerwy będzie zatrudniony w ramach stosunku pracy przez niepełny rok podatkowy, prawo do odliczenia będzie przysługiwało w wysokości 1/12 ww. kwot, za każdy pełny miesiąc kalendarzowy, w którym będzie pełnił terytorialną służbę wojskową lub służbę w aktywnej rezerwie.

Z wyższego odliczenia będą mogli skorzystać podatnicy:

będący mikroprzedsiębiorcami lub małymi przedsiębiorcami; tacy podatnicy mogą podwyższać podstawowe kwoty odliczenia o współczynnik 1,5,

którzy zatrudniają w ramach stosunku pracy co najmniej 5 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, ale nie są mikro lub małymi przedsiębiorcami; tacy podatnicy będą mogli podwyższyć podstawowe kwoty odliczenia o współczynnik 1,2.

Limit ulgi. W przypadku przedsiębiorców będących podatnikami PIT kwota odliczenia nie może przekroczyć dochodu z działalności gospodarczej osiągniętego przez podatnika w danym roku podatkowym. W przypadku gdy podatnik poniesie za rok, którego ma dotyczyć odliczenie, stratę albo wielkość dochodu osiągniętego przez niego będzie niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń, będzie mógł dokonać odliczenia w najbliższych kolejno po sobie następujących 5 latach podatkowych. W takim przypadku kwota odliczenia nie będzie mogła przekroczyć w żadnym z tych lat wysokości dochodu osiągniętego z działalności gospodarczej.

W przypadku przedsiębiorców będących podatnikami CIT kwota odliczenia nie może przekroczyć dochodu osiągniętego w roku podatkowym z innych źródeł przychodów niż przychody z zysków kapitałowych. W przypadku gdy podatnik poniesie w tym źródle za rok podatkowy stratę albo wielkość dochodu osiągniętego przez niego w tym źródle będzie niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń, będzie mógł dokonać odliczenia w najbliższych kolejno po sobie następujących 5 latach podatkowych. W takim przypadku kwota odliczenia nie będzie mogła przekroczyć w żadnym z tych lat wysokości dochodu osiągniętego w ramach innych źródeł przychodów.

Zeznanie roczne. Odliczenia będzie się dokonywało w zeznaniu rocznym, podając:

● numer PESEL żołnierzy WOT lub aktywnej rezerwy,

● liczbę miesięcy i lat nieprzerwanej służby w terytorialnej służbie wojskowej,

● informację, czy podatnik jest mikroprzedsiębiorcą, małym przedsiębiorcą lub zatrudnia co najmniej 5 pracowników.

Na żądanie organów podatkowych podatnik będzie zobowiązany do przedstawienia zaświadczeń, oświadczeń oraz innych dowodów niezbędnych do ustalenia prawa do odliczenia.

3.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Przepisy dotyczące omawianej ulgi weszły w życie 12 listopada 2024 r. Na mocy przepisów przejściowych podatnicy po raz pierwszy będą mogli skorzystać z ulgi w stosunku do dochodów osiągniętych od 1 stycznia 2025 r., czyli w zeznaniu za 2025 r. Nie mogą rozliczyć ulgi w zeznaniu składanym za 2024 r.

W przypadku podatników CIT, których rok podatkowy jest inny niż kalendarzowy i rozpoczął się przed 1 stycznia 2025 r., a zakończy się po 31 grudnia 2024 r., ulga przysługuje po raz pierwszy za rok podatkowy rozpoczynający się bezpośrednio po tym roku. W przypadku gdy rok podatkowy podatnika CIT będzie krótszy lub dłuższy niż 12 miesięcy, wysokość przysługującego mu odliczenia będzie się ustalało jako iloczyn 1/12 kwot odliczenia oraz liczby miesięcy tego roku podatkowego podatnika.

3.3. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Sprawdź, czy jesteś podatnikiem uprawnionym do ulgi

Z ulgi mogą skorzystać tylko przedsiębiorcy będący podatnikami PIT opodatkowanymi według skali podatkowej albo podatkiem liniowym lub podatnikami CIT. Z ulgi nie skorzystają podatnicy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Krok 2. Sprawdź, czy i ilu żołnierzy WOT i aktywnej rezerwy zatrudniasz

Przedsiębiorca, który w zeznaniu za 2025 r. chciałby skorzystać z ulgi, musi upewnić się, czy zatrudnia żołnierzy WOT i aktywnej rezerwy i czy robi to na podstawie umowy o pracę. Jest to bardzo istotne, ponieważ tylko zatrudnianie żołnierzy na podstawie takiej umowy uprawnia do ulgi. Jeżeli żołnierze wykonują swoje obowiązki na podstawie umów cywilnoprawnych, ulga nie przysługuje.

Krok 3. Sprawdź okres służby wojskowej zatrudnianych żołnierzy

Jeżeli przedsiębiorca zatrudnia na umowę o pracę żołnierzy WOT i AR, to musi się również dowiedzieć, jak długo każdy z żołnierzy pełni nieprzerwanie terytorialną służbę wojskową lub służbę w aktywnej rezerwie. Aby skorzystać z ulgi, żołnierz musi pełnić taką służbę co najmniej jeden rok.

Krok 4. Dowiedz się, czy masz prawo do wyższego odliczenia

Przedsiębiorcy, którzy zatrudniają żołnierzy WOT i aktywnej rezerwy – w zależności od długości ich nieprzerwanej służby wojskowej – mogą odliczyć od 18 000 zł do 24 000 zł. Jeżeli jednak przedsiębiorca będzie w 2025 r.:

● mikroprzedsiębiorcą lub małym przedsiębiorcą – to będzie mógł podwyższyć podstawowe kwoty odliczenia o współczynnik 1,5,

● będzie zatrudniał w trakcie 2025 r. co najmniej 5 pracowników, ale nie będzie mikro lub małym przedsiębiorcą – to będzie mógł podwyższyć podstawowe kwoty odliczenia o współczynnik 1,2.

Krok 5. Dokonaj odliczenia w zeznaniu za 2025 r.

Przedsiębiorca, który spełni w 2025 r. warunki do skorzystania z ulgi, dokona odliczenia w zeznaniu składanym za ten rok. W związku z wprowadzeniem ulgi ustawodawca będzie musiał znowelizować formularze podatkowe, tak aby przedsiębiorca mógł w nich podać:

● numer PESEL żołnierzy WOT lub aktywnej rezerwy,

● liczbę miesięcy i lat nieprzerwanej służby w terytorialnej służbie wojskowej lub aktywnej rezerwie,

● informację, czy jest mikroprzedsiębiorcą, małym przedsiębiorcą lub zatrudnia co najmniej 5 pracowników.

Przedsiębiorcy muszą pamiętać, że na żądanie organów podatkowych mogą zostać zobowiązani do przedstawienia zaświadczeń, oświadczeń oraz innych dowodów niezbędnych do ustalenia prawa do ulgi.

III. CIT

Zmiany od 1 stycznia 2025 r.

1. Obowiązki w zakresie JPK_CIT

1.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2025 r. podatnicy CIT, których roczne przychody przekroczą 50 mln euro, oraz podatkowe grupy kapitałowe będą zobowiązani do prowadzenia ksiąg rachunkowych za pomocą programów komputerowych. Tak prowadzone księgi należy raportować władzom podatkowym w postaci ustrukturyzowanych plików elektronicznych.

Pliki te będą przesyłane do urzędów skarbowych w formie:

l JPK_KR_PD (Jednolity Plik Kontrolny Księgi Rachunkowe Podatek Dochodowy) oraz

l JPK_ST_KR (Jednolity Plik Kontrolny Środki Trwałe).

Pierwsza grupa podatników objęta obowiązkiem JPK_CIT będzie musiała uwzględnić w strukturze logicznej ksiąg rachunkowych od 1 stycznia 2025 r. jedynie jeden element – znaczniki identyfikujące konta ksiąg. Dopiero od 1 stycznia 2026 r. zobowiązani podatnicy będą musieli wskazywać numer identyfikacji kontrahenta, numer identyfikujący fakturę w Krajowym Systemie e-Faktur, wysokość, rodzaj i typ różnicy pomiędzy wynikiem bilansowym i podatkowym.

1.2. Przygotowanie do zmian

Zobowiązane podmioty będą musiały dostosować swoje wewnętrzne systemy finansowo-księgowe, tak aby od 1 stycznia 2025 r. móc wygenerować księgi rachunkowe według opublikowanej przez Ministerstwo Finansów struktury logicznej. Aby przygotować się do wprowadzenia obowiązku JPK_CIT, kluczowe jest odpowiednie dostosowanie systemu księgowego, przeszkolenie personelu i bieżąca kontrola nad procesami księgowymi. Upewnij się, że Twoje księgi są zgodne z wymogami prawnymi, a dane są gotowe do raportowania zgodnie z nowymi regulacjami.

W celu przygotowania się do nowych przepisów podejmij następujące kroki:

Krok 1. Ustal termin, od którego będziesz zobowiązany do przesyłania JPK_CIT

po 31 grudnia 2024 r. – dla grup kapitałowych i firm o przychodach > 50 mln euro,

po 31 grudnia 2025 r. – dla firm przesyłających JPK_VAT,

po 31 grudnia 2026 r. – dla pozostałych podatników CIT.

Krok 2. Sprawdź, czy Twoje księgi rachunkowe obejmują pełny dziennik księgowy oraz zestawienia obrotów i sald z odpowiednimi znacznikami Ministerstwa Finansów

Podatnik musi upewnić się, że system księgowy obsługuje tworzenie plików JPK_CIT (JPK_KR_PD oraz JPK_ST_KR), a następnie wprowadzić zmiany w planie kont oraz polityce rachunkowości.

2. Zmiany w CIT związane z podatkiem wyrównawczym

2.1. Na czym polegają zmiany

Wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów. Od 1 stycznia 2025 r. z kosztów uzyskania przychodów wyłączone zostaną:

globalny podatek wyrównawczy,

krajowy podatek wyrównawczy,

podatek wyrównawczy od niedostatecznie opodatkowanych zysków,

podatek równoważny nakładany w państwach innych niż Polska.

Regulacja ta dotyczy podatków nakładanych ustawą o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych.

Wyłączenie z opodatkowania dochodów opodatkowanych za granicą. Art. 20 ustawy o CIT przewiduje możliwość odliczenia od podatków płaconych w Polsce przez polskich podatników niektórych podatków zapłaconych za granicą Polski. Ma to na celu uniknięcie podwójnego opodatkowania tych samych dochodów polskiego podatnika. Zgodnie ze zmianami wprowadzonymi od 1 stycznia 2025 r. regulacje te nie będą jednak miały zastosowania do:

● kwalifikowanego globalnego podatku wyrównawczego,

● kwalifikowanego krajowego podatku wyrównawczego,

● podatku pobieranego na podstawie kwalifikowanej zasady niedostatecznie opodatkowanych zysków.

2.2. Przygotowanie do zmian

Jeżeli jesteś podatnikiem, który może być objęty regulacjami ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym, to powinieneś poinformować właściwe służby księgowe o zmianach wprowadzonych w podatku dochodowym.

IV. PIT

Zmiany od 1 stycznia 2025 r.

1. Rozliczanie przychodów i kosztów metodą kasową

1.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2025 r. zaczną obowiązywać przepisy wprowadzające kasową metodę rozpoznania przychodów i potrącania kosztów w działalności gospodarczej. Metoda kasowa będzie dotyczyć wyłącznie transakcji pomiędzy przedsiębiorcami (B2B).

Z metody kasowej będzie mógł skorzystać podatnik, w tym podatnik rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej, osiągający przychody z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie, jeżeli łącznie spełni następujące warunki:

● jego przychody z prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej w roku bezpośrednio poprzedzającym rok podatkowy, w którym zamierza skorzystać z metody kasowej, nie przekroczą kwoty 1 000 000 zł; w przypadku przedsiębiorstwa w spadku w przychodach będzie się również uwzględniało przychody z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie przez zmarłego przedsiębiorcę,

● nie będzie prowadził ksiąg rachunkowych,

● złoży właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego oświadczenie o wyborze metody kasowej.

Z metody kasowej będą zatem mogli skorzystać tylko podatnicy opodatkowani:

● według skali podatkowej, podatkiem liniowym albo podatnicy IP BOX, którzy prowadzą pkpir; tacy podatnicy będą mogli skorzystać z metody kasowej w odniesieniu do osiąganych przychodów i ponoszonych kosztów albo

● ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych; tacy podatnicy z uwagi na nierozpoznawanie kosztów podatkowych będą mogli skorzystać z metody kasowej tylko w odniesieniu do osiąganych przychodów

– jeżeli ich przychody z samodzielnej działalności gospodarczej za poprzedni rok podatkowy nie przekroczą 1 000 000 zł.

Oświadczenie o wyborze metody kasowej. Podatnik, który będzie chciał skorzystać z metody kasowej, musi złożyć na piśmie oświadczenie o wyborze tej metody do naczelnika urzędu skarbowego w terminie do 20 lutego roku podatkowego. W przypadku podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego oświadczenie to należy złożyć w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu rozpoczęcia działalności gospodarczej, a jeżeli rozpoczęcie działalności gospodarczej nastąpi w grudniu roku podatkowego – w terminie do końca roku podatkowego. Podatnik, który wybierze metodę kasową, będzie zobowiązany stosować ją przez cały rok podatkowy. Dokonany wybór będzie dotyczył również lat następnych, chyba że podatnik, w terminie do 20 lutego roku podatkowego, zawiadomi na piśmie właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tej metody rozliczania przychodów.

Przychody rozliczane metodą kasową. U podatników, którzy wybiorą metodę kasową, datą powstania przychodu będzie dzień uregulowania należności, nie późniejszy niż dzień:

● upływu dwóch lat, licząc od dnia wystawienia faktury, albo

● likwidacji działalności gospodarczej.

Przez uregulowanie należności będzie się rozumiało również:

● częściowe uregulowanie należności,

● wpłaty na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych.

Metoda kasowa nie będzie miała zastosowania do przychodów z:

● odpłatnego zbycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;

● transakcji zawieranych między podatnikiem a podmiotem:

- powiązanym z podatnikiem w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT albo

- mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosujących szkodliwą konkurencję podatkową, lub zagranicznym zakładem położonym na terytorium lub w kraju stosujących szkodliwą konkurencję podatkową.

Ewidencja faktur. Podatnicy, którzy wybiorą metodę kasową, będą musieli prowadzić ewidencję faktur dokumentujących przychody rozliczane tą metodą. Taka ewidencja musi zawierać datę wystawienia faktury, numer faktury, kwotę należności wynikającą z faktury oraz datę uregulowania należności.

Koszty uzyskania przychodów w metodzie kasowej. Podatnik, który wybierze metodę kasową, będzie musiał rozliczać koszty podatkowe w roku podatkowym, w którym ureguluje zobowiązanie wynikające z transakcji zawartej z innym przedsiębiorcą, nie wcześniej jednak niż w dacie poniesienia kosztu. Ponadto będzie mógł zaliczać do kosztów podatkowych również wydatki uregulowane częściowo.

Metodą kasową nie będą objęte:

● koszty wynagrodzeń pracowniczych oraz umów zlecenia, o dzieło rozliczanych w działalności wykonywanej osobiście,

● odpisy amortyzacyjne od środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.

W przypadku kosztów uzyskania przychodów – w przeciwieństwie do osiąganych przychodów – przepisy dotyczące metody kasowej nie przewidują wyłączenia ze stosowania tej metody w odniesieniu do transakcji z podmiotami powiązanymi lub podmiotami z krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową.

Ulga na złe długi. Co do zasady ulga na złe długi nie będzie miała zastosowania do należności oraz kosztów uzyskania przychodów rozliczanych metodą kasową. Ulga ta znajdzie jednak zastosowanie w przypadku przychodu, który należy rozliczyć w dniu upływu dwóch lat od daty wystawienia faktury albo w dacie likwidacji działalności gospodarczej. W takim przypadku podatnik nie będzie musiał stosować warunku, który pozwala zastosować ulgę na złe długi, jeżeli od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa. Zmniejszenia podstawy obliczenia podatku lub zwiększenia straty podatnik (wierzyciel) dokona:

● przy obliczeniu zaliczki za okres, w którym ustalił przychód z uwagi na upływ dwuletniego okresu albo likwidację działalności, lub

● w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym ustalił przychód z uwagi na upływ dwuletniego terminu albo likwidację działalności gospodarczej.

Zmiany w pkpir. W związku z wprowadzeniem metody kasowej MF przygotował projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie prowadzenia pkpir. Dostosował zawarte w nim regulacje do zmienionych przepisów ustawy o PIT. Zgodnie z proponowanymi zmianami podatnicy, którzy wybiorą metodę kasową:

● w kolumnie 2 pkpir będą wpisywali datę powstania przychodu/potrącenia kosztu zgodnie z metodą kasową;

● w kolumnie 3 pkpir będą wpisywali numer faktury dokumentującej przychód/numer faktury lub innego dokumentu dokumentującego poniesienie kosztu rozliczanych metodą kasową (zob. ust. 3 i 4 objaśnień do pkpir stanowiących załącznik nr 1 do rozporządzenia w sprawie pkpir w brzmieniu przewidzianym przez ten projekt).

W projekcie rozporządzenia doprecyzowano również, że w spisie z natury trzeba będzie ujmować towary i materiały, które zostaną otrzymane przez podatnika, ale ich zakup nie zostanie zaliczony do kosztów podatkowych z uwagi na stosowanie metody kasowej. Wartość spisu trzeba będzie jednak pomniejszać o wartość towarów, które nie zostaną zaliczone do kosztów zgodnie z metodą kasową (§ 26 ust. 5 rozporządzenia w sprawie pkpir w brzmieniu nadanym omawianym projektem).

1.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Na mocy przepisów przejściowych metoda kasowa będzie miała zastosowanie do:

● przychodów udokumentowanych fakturami wystawionymi, w terminach określonych zgodnie z przepisami VAT, po 31 grudnia 2024 r., jeżeli przychody te nie zostaną zaliczone do przychodów przed dniem 1 stycznia 2025 r.,

● kosztów uzyskania przychodów poniesionych po 31 grudnia 2024 r., jeżeli koszty te nie zostaną potrącone przed 1 stycznia 2025 r.

W przypadku wpłat lub należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, pobranych lub zarachowanych przed 1 stycznia 2025 r., udokumentowanych fakturami wystawionymi, w terminach określonych zgodnie z przepisami VAT, po dniu 31 grudnia 2024 r., przychód powstanie w dniu wystawienia tych faktur, jeżeli:

● w dniu ich wystawienia podatnik będzie stosował metodę kasową rozliczania przychodów oraz

● pobrane wpłaty lub zarachowane należności nie zostały zaliczone do przychodów przed dniem 1 stycznia 2025 r.

1.3. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Sprawdź, czy jesteś podatnikiem uprawnionym do skorzystania z metody kasowej

W 2025 r. z metody kasowej będzie mógł skorzystać tylko podatnik, który prowadzi samodzielną działalność gospodarczą i jest opodatkowany:

● według skali podatkowej, podatkiem liniowym albo IP Box i rozlicza się na podstawie pkpir, albo

● ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych

– a jego przychody z samodzielnej działalności gospodarczej za 2024 r. nie przekroczą 1 000 000 zł.

Jeżeli podatnik prowadzi księgi rachunkowe, to – niezależnie od sposobu opodatkowania oraz wysokości osiąganych przychodów – nie może skorzystać z metody kasowej.

Krok 2. Sprawdź, jakie rodzaje transakcji zawierasz

Podatnik będzie mógł skorzystać z metody kasowej tylko w odniesieniu do transakcji zawieranych z innymi przedsiębiorcami (B2B). Podejmując decyzję o stosowaniu metody kasowej, przedsiębiorca powinien ocenić skalę tego rodzaju transakcji w prowadzonej przez siebie działalności.

Krok 3. Złóż oświadczenie o wyborze metody kasowej

Podatnik, który będzie chciał korzystać z metody kasowej w 2025 r., musi złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego sporządzone na piśmie oświadczenie o wyborze tej metody. Należy to zrobić do 20 lutego 2025 r. W przypadku podatników, którzy rozpoczną prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie 2025 r., oświadczenie trzeba będzie złożyć w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu rozpoczęcia działalności gospodarczej, a jeżeli rozpoczęcie działalności gospodarczej nastąpi w grudniu 2025 r. – w terminie do końca 2025 r. Z uwagi na to, że nie ma urzędowego wzoru takiego oświadczenia, podatnik musi przygotować je samodzielnie.

Krok 4. Załóż ewidencję faktur

Podatnicy, którzy na 2025 r. wybiorą metodę kasową, będą musieli założyć ewidencję faktur dokumentujących przychody rozliczane tą metodą. Z uwagi na to, że nie ma urzędowego wzoru takiej ewidencji, podatnik musi przygotować ją samodzielnie. Przepisy nie wskazują również, w jakiej formie ewidencja musi być prowadzona. W związku z tym należy uznać, że może być prowadzona zarówno w wersji papierowej, jak i elektronicznie.

Krok 5. Wprowadź monitoring terminów zapłaty za wystawione i otrzymane faktury

Podatnik, który wybierze na 2025 r. metodę kasową, musi monitorować terminy:

● zapłaty za wystawione i otrzymane faktury,

● upływu dwóch lat od daty wystawienia faktury – w przypadku przychodów, za które nie otrzyma zapłaty.

To zapłata będzie warunkiem rozliczenia przychodów oraz poniesionych kosztów. Jeżeli podatnik w ciągu dwóch lat od wystawienia faktury za wykonaną usługę albo dostarczony towar nie otrzyma zapłaty będzie, musiał rozpoznać przychód w momencie upływu dwóch lat od daty wystawienia faktury. Podatnicy powinni skontaktować się z dostawcami programów księgowych, z których korzystają, i dowiedzieć się, czy planują oni aktualizację swoich produktów w związku z wprowadzeniem metody kasowej w PIT. Jeżeli tak będzie, podatnicy, którzy zamierzają wybrać metodę kasową, będą musieli pobrać zaktualizowane oprogramowanie.

2. Likwidacja możliwości pomniejszania dochodu o dokonane odliczenia przez przedsiębiorstwa w spadku opodatkowane podatkiem liniowym

2.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2025 r. zlikwidowano możliwość pomniejszania dochodu przedsiębiorstwa w spadku opodatkowanego podatkiem liniowym o odliczenia określone w art. 26 ust. 1 ustawy o PIT, czyli m.in. o dokonane darowizny. Do końca 2024 r. zakaz dokonywania tego rodzaju odliczeń obejmował tylko przedsiębiorstwa w spadku opodatkowane na zasadach ogólnych według skali podatkowej.

2.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Na mocy przepisów przejściowych wprowadzone zmiany mają zastosowanie do dochodów uzyskanych po 31 grudnia 2024 r.

2.3. Przygotowanie do zmian

Po raz ostatni przedsiębiorstwa w spadku, które są opodatkowane podatkiem liniowym, mogą pomniejszyć swój dochód o odliczenia wymienione w art. 26 ust. 1 ustawy o PIT, w tym dokonane darowizny w zeznaniu za 2024 r. Z tego powodu warto rozważyć dokonanie niektórych wydatków jeszcze w tym roku. W rozliczeniu dochodów za 2025 r. takie przedsiębiorstwa nie będą już mogły skorzystać z dotychczasowych odliczeń.

3. Niższe limity w ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych

3.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2025 r. obniżą się limity uprawniające do:

korzystania z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,

● kwartalnego opłacania ryczałtu.

Limity uprawniające do korzystania z opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym. W 2025 r. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych będą mogli opłacać podatnicy, których przychody nie przekroczą w 2024 r. kwoty 8 569 200 zł [2 000 000 euro × 4,2846 zł (kurs euro obowiązujący 1 października 2024 r.)]. Podatnik, którego przychody przekroczą w 2024 r. kwotę 8 569 200 zł, nie będzie mógł skorzystać z opodatkowania ryczałtem w 2025 r. W 2024 r. limit ten jest wyższy i wynosi 9 218 200 zł.

Kwartalne opłacanie ryczałtu ewidencjonowanego. W 2025 r. do kwartalnego opłacania ryczałtu ewidencjonowanego będą mieli prawo podatnicy, u których przychody nie przekroczą w 2024 r. kwoty 856 920 zł (równowartość 200 000 euro). W 2024 r. limit jest wyższy. Z kwartalnego opłacania ryczałtu w 2024 r. mogą korzystać podatnicy, u których przychody w 2023 r. nie przekroczyły kwoty 921 820 zł.

3.2. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Sprawdź wysokość przychodów, jakie osiągniesz w 2024 r.

Obniżenie limitu przychodów z 9 218 200 zł do 8 569 200 zł jest niekorzystne dla podatników, którzy w 2024 r. korzystają z opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym, a ich przychody przekroczą w tym roku kwotę 8 569 200 zł, ale nie przekroczą kwoty 9 218 200 zł. Gdyby w 2025 r. omawiany limit nie obniżył się w stosunku do obowiązującego w 2024 r., to tacy podatnicy z dniem 1 stycznia 2025 r. nie utraciliby prawa do opodatkowania ryczałtem.

Podatnicy, weryfikując wysokość przychodów, jakie osiągną w 2024 r., powinni również pamiętać, że jeżeli przychody te nie przekroczą kwoty 856 920 zł, to mogą w 2025 r. wybrać kwartalny sposób opłacania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Krok 2. Od 2025 r. rozpocznij rozliczanie osiąganych dochodów na zasadach ogólnych

Obniżenie limitu z 9 218 200 zł do 8 569 200 zł powoduje, że podatnicy, którzy w 2024 r. przekroczą ten limit, utracą prawo do kontynuowania opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego w 2025 r. W związku z tym do rozliczania dochodów będą mogli stosować zasady ogólne. Rozliczanie dochodów w tej formie nie wymaga zawiadomienia o tym fakcie naczelnika urzędu skarbowego. Podatnicy powinni pamiętać, że zmiana formy opodatkowania z ryczałtu na zasady ogólne oznacza w praktyce:

●zakaz stosowania uproszczonego sposobu rozliczania przychodów w postaci ewidencji przychodów,

● prawo do rozliczania kosztów podatkowych.

Tacy podatnicy mogą również wybrać podatek liniowy.

V. Globalny i krajowy podatek wyrównawczy

Zmiany od 1 stycznia 2025 r.

1. Wprowadzenie nowych podatków – globalnego i krajowego podatku wyrównawczego

1.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2025 r. będą obowiązywać regulacje wprowadzające w Polsce tzw. globalny podatek minimalny. Wprowadzenie tego podatku ma zapobiec uchylaniu się od opodatkowania podatkiem dochodowym przez międzynarodowe firmy. Takie firmy zobowiązano do płacenia dodatkowego podatku w krajach, w których efektywna stopa podatku dochodowego wynosi u nich mniej niż 15%.

Ustawa o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych wprowadza:

1) globalny podatek wyrównawczy – obowiązek zapłacenia odpowiedniego podatku wyrównawczego obciąży jednostkę dominującą najwyższego szczebla w grupie. Jednostka dominująca grupy w jurysdykcji, w której ma siedzibę, powinna zapłacić podatek wyrównawczy od swoich nisko opodatkowanych jednostek zależnych w innych jurysdykcjach podatkowych;

2) krajowy podatek wyrównawczy – podatek jest płacony w tej jurysdykcji podatkowej, gdzie ulokowany został nisko opodatkowany dochód (a niekoniecznie tam, gdzie jest jednostka dominująca);

3) podatek wyrównawczy od niedostatecznie opodatkowanych zysków – obowiązek zapłacenia podatku wyrównawczego od jednostki dominującej przechodzi na jednostki z grupy znajdujące się w danej jurysdykcji, w sytuacji gdy jednostka dominująca działa w innej jurysdykcji, w której nie ma globalnego podatku wyrównawczego.

Na nowe regulacje powinny zwrócić uwagę podmioty (spółki kapitałowe) należące do grup kapitałowych, których skonsolidowane przychody globalne przekraczają 750 mln euro rocznie w co najmniej dwóch z ostatnich czterech lat podatkowych bezpośrednio poprzedzających rok podatkowy.

Do jednostek wyłączonych ze stosowania tych regulacji zaliczane będą m.in.:

● podmioty rządowe, 

●organizacje międzynarodowe non-profit,

● fundusze inwestycyjne będące jednostkami dominującymi najwyższego szczebla,

● jednostki inwestujące w nieruchomości będące jednostkami dominującymi najwyższego szczebla,

● fundusze emerytalne.

Przy tym grupy kapitałowe płacące podatki wyłącznie w Polsce nie muszą bać się nowego podatku. Globalnego podatku wyrównawczego i podatku wyrównawczego od niedostatecznie opodatkowanych zysków nie oblicza się w przypadku grupy krajowej. 

Warto też tu dodać, że jednostki lub jednostki składowej grupy międzynarodowej nie uwzględnia się przy obliczeniu globalnego podatku wyrównawczego, jeżeli są one podatnikami krajowego podatku wyrównawczego.

1.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Z przepisów przejściowych wynika, że w okresie od 1 marca 2026 r.do 30 maja 2026 r. grupa będzie mogła złożyć oświadczenie, w formie aktu notarialnego, o wyborze stosowania przepisów ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym w odniesieniu do roku podatkowego rozpoczętego po 31 grudnia 2023 r., przy czym wybór ten będzie nieodwoływalny. W przypadku dokonania takiego wyboru przepis niniejszej ustawy będzie miał zastosowanie do tej grupy jak gdyby ustawa ta weszła w życie 1 stycznia 2024 r. Możliwość złożenia takiego oświadczenia zapewne wynika z tego, że w Unii Europejskiej i w wielu innych krajach system globalnego minimalnego opodatkowania wystartował już 1 stycznia 2024 r. Dlatego polskie firmy, które są częścią międzynarodowych grup osiągających roczne przychody przekraczające 750 mln euro, mogą podlegać wymogowi obliczania i raportowania efektywnej stawki podatkowej już za 2024 r.

1.3. Przygotowanie do zmian

Jeżeli polska spółka należy do grupy kapitałowej osiągającej wysokie przychody (większe niż 750 mln euro), prowadzącej działalność w wielu jurysdykcjach podatkowych, to powinna zapoznać się z omawianymi regulacjami. Niestety dla podatników wyliczenie tych podatków będzie bardzo skomplikowane. Działy finansowe będą musiały przeliczyć wynik księgowy z uwzględnieniem m.in. stosowanych ulg podatkowych na potrzeby stosowania tej regulacji, co będzie wymagało odpowiedniego przygotowania się. Podatnik powinien:

Krok 1. Ustal, czy jesteś zobowiązany do stosowaniu przepisów o opodatkowaniu wyrównawczym

Jeżeli jesteś członkiem grupy kapitałowej, sprawdź, czy:

● jej skonsolidowane przychody globalne przekraczają 750 mln euro rocznie w co najmniej dwóch z ostatnich czterech lat podatkowych bezpośrednio poprzedzających rok podatkowy,

● nie jesteś podmiotem wyłączonym ze stosowania przepisów o opodatkowaniu wyrównawczym.

Krok 2. Ustal efektywną stawkę podatkową grupy w danym kraju

Jeżeli efektywna stawka podatkowa grupy w danym kraju będzie mniejsza niż 15%, pojawią się obowiązki podatkowe. Podatek minimalny może dotyczyć nie tylko tych podatników, którzy unikają opodatkowania, ale również tych, którzy osiągają niską rentowność z powodów obiektywnych.

VI. Akcyza

Zmiany od 1 stycznia 2025 r.

1. Zmiana wysokości stawek akcyzy na alkohole

1.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2025 r. nastąpi kolejna z uchwalonych w 2021 r. podwyżka akcyzy na alkohole. Co roku zaplanowano podnoszenie stawek akcyzy o 10% w stosunku do stawek z 2021 r. Ostatnia podwyżka będzie w 2027 r.

Tabela. Zmiany wysokości stawek akcyzy od 1 stycznia 2025 r.

1.2. Przygotowanie do zmian

Zmiany stawek akcyzy powinny skutkować przeliczeniem przez podatników wysokości posiadanych zabezpieczeń akcyzowych. Należy je porównać i oszacować, aby stwierdzić, czy będą one nadal wystarczające.

Jeżeli dotychczas złożone zabezpieczenie akcyzowe okaże się zbyt niskie, należy zwrócić się ze stosownym wnioskiem do naczelnika urzędu skarbowego o dokonanie zmian w tym zakresie. Podatnik może być zobowiązany do dopłaty brakującej kwoty zabezpieczenia, aby nie doszło do sytuacji, że jego działalność zostanie czasowo zablokowana przez brak odpowiedniej kwoty zabezpieczenia akcyzowego.

Przepisy ustawy o podatku akcyzowym nakładają na naczelnika urzędu skarbowego jedynie obowiązek wezwania podatnika do złożenia (dopłacenia) dodatkowego lub nowego zabezpieczenia akcyzowego, gdy dotychczasowe okaże się za małe (art. 72 ustawy o podatku akcyzowym). Równocześnie nie zabraniają podatnikom składać samodzielnych wniosków w tym zakresie. Ponieważ „karą” za posiadanie zbyt niskiego zabezpieczenia akcyzowego jest faktyczne zablokowanie prowadzenia działalności w szerszym zakresie niż „dopuszcza” kwota tego zabezpieczenia, to w interesie podatnika jest pilnowanie adekwatności tej kwoty i wnioskowanie o jej zmianę zanim dojdzie do takiej „blokady”.

Forma i wysokość zabezpieczenia akcyzowego stanowią element niektórych zezwoleń akcyzowych (np. na prowadzenie składu podatkowego). Dlatego gdy ustalimy, że może dojść do sytuacji, w której nasze zabezpieczenie akcyzowe będzie zbyt niskie, powinniśmy jak najszybciej zwrócić się do naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o zmianę wydanego nam zezwolenia akcyzowego w części dotyczącej tego zabezpieczenia. Gdy zaś zabezpieczenie złożone zostało w związku z działalnością nieobjętą zezwoleniem akcyzowym lub informacja o nim nie jest ujmowana w danym zezwoleniu, to wnosimy wyłącznie o zmianę wysokości (i ewentualnie formy) zabezpieczenia.

2. Wprowadzenie stawki 0% na cydr i perry

2.1. Na czym polegają zmiany

Projekt ustawy zmieniającej ustawę akcyzową przewiduje obniżenie stawki akcyzy do 0% na napoje fermentowane, tj. cydr i perry o kodach CN 2206 00 31, 2206 00 51 oraz 2206 00 81, o rzeczywistej objętościowej mocy alkoholu nieprzekraczającej 5,0% objętości. Obecnie wynosi 97,00 zł od 1 hektolitra gotowego wyrobu (art. 96 ust. 4 pkt 1 ustawy o podatku akcyzowym).

2.2. Przygotowanie do zmian

Wniesiony przez opozycję parlamentarną poselski projekt ustawy zmieniającej ustawę akcyzową jest po pierwszym czytaniu w Sejmie, ale został negatywnie zaopiniowany przez Rząd. Oznacza to, że nie ma dużych szans, aby proponowane zmiany weszły w życie. Dlatego podatnicy muszą śledzić przebieg procesu legislacyjnego, żeby wiedzieć, jakie będą ostateczne losy tego projektu. Gdyby jednak doszło do uchwalenia projektu, to nie spowoduje to zmian obowiązków akcyzowych, które na podatnikach z branży alkoholowej dotychczas spoczywały.

3. Zmiany w oznaczaniu banderolami płynu do papierosów elektronicznych

3.1. Na czym polegają zmiany

Z dniem 1 stycznia 2025 r. nastąpią zmiany w zasadach oznaczania znakami akcyzy płynu do papierosów elektronicznych. Część zmian będzie miała charakter stały, ale jednocześnie wprowadzono pewne czasowe rozwiązania, dotyczące wyłącznie 2025 r.

Zmianami o charakterze stałym dotyczącymi znaków akcyzy przeznaczonych do oznaczania płynów do papierosów elektronicznych są:

1) objęcie wstępnych zapotrzebowań na te znaki ograniczeniami ilościowymi w zakresie możliwości dokonywania ich korekt w ciągu roku, identycznymi jak w przypadku innych wyrobów przeznaczonych do palenia (art. 125 ust. 4 pkt 1 ustawy o podatku akcyzowym),

2) skrócenie terminu ważności tych znaków ze standardowych 24 miesięcy od ich otrzymania do specjalnego (dotyczącego np. papierosów) okresu ważności wyłącznie w tym roku kalendarzowym, w którym wyprodukowano te znaki, oraz w okresie do końca lutego następnego roku (art. 136 ustawy o podatku akcyzowym).

3.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

W art. 2 ustawy zmieniającej z 18 października 2024 r. zamieszczono przepisy przejściowe, obowiązujące wyłącznie w 2025 r., dokonujące drobnej modyfikacji wspomnianego „specjalnego” systemu ważności znaków akcyzy.

Otóż wprowadzono zasadę, że w styczniu i lutym 2025 r. nadal będzie trzeba nakładać na papierosy, tytoń do palenia i wyroby nowatorskie znaki akcyzy z nadrukowanym na nich rokiem produkcji 2024. Natomiast w przypadku płynu do papierosów elektronicznych można będzie naklejać znaki zarówno z rokiem produkcji 2024, jak i z latami poprzednimi.

Nowe znaki z rokiem produkcji 2025 będzie można nakładać na wszystkie wyżej wymienione wyroby dopiero od 1 marca 2025 r. (art. 3 ust. 1 ustawy zmieniającej z 18 października 2024 r.). Przewidziano wyjątek od tej zasady. Banderole z 2025 rokiem będą mogły być odebrane i naniesione przed 1 marca 2025 r., pod warunkiem odebrania znaków akcyzy z nadrukowanym rokiem wytworzenia 2024, a w przypadku ich nieodebrania – wpłacenia kwot na pokrycie kosztów wytworzenia nieodebranych znaków akcyzy z nadrukowanym rokiem wytworzenia 2024. Jednak produkty z nowymi banderolami nie będą mogły być wyprowadzone ze składu poza procedurą zawieszenia akcyzy przed 1 marca 2025 r.

W konsekwencji czasowa ważność wyżej wymienionych znaków z rokiem produkcji 2024 (a w przypadku płynów do papierosów elektronicznych także z lat wcześniejszych) przedłużona została do 30 kwietnia 2025 r. i dopiero po tym terminie konieczne będzie nakładanie banderol legalizacyjnych (jak dotychczas co roku w marcu).

3.3. Przygotowanie do zmian

Należy dokonać przeliczenia zapotrzebowań na znaki akcyzy, uwzględniając zwiększone „zużycie” znaków z rokiem produkcji 2024 i zmniejszone z rokiem 2025, a następnie dokonać stosownych korekt zapotrzebowań na te znaki. Jeżeli pozostaną nam znaki za 2024 r., to należy pamiętać o terminie ich zwrotu. Trzeba będzie to zrobić do 30 kwietnia 2025 r. Zwrot po tym terminie spowoduje, że nie otrzymamy wpłaconych kwot na zwracane banderole.

4. Przedłużenie zwolnień z banderolowania

4.1. Na czym polegają zmiany

1 stycznia 2025 r. wejdzie w życie nowe rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zwolnień wyrobów akcyzowych z obowiązku oznaczania znakami akcyzy.

Dokonuje ono ponownego przedłużenia na kolejne 2 lata (do 31 grudnia 2026 r.) zwolnienia z obowiązku oznaczania znakami akcyzy niektórych wyrobów akcyzowych (np. piwa i cydru) oraz ponownie określa warunki stosowania zwolnienia z banderolowania dla przywożonych z zagranicy wyrobów przeznaczonych na targi i wystawy.

Rozporządzenie to zawiera również krótsze (do 20 maja 2026 r.) zwolnienie dla cygar i cygaretek wprowadzonych do sprzedaży przed 20 maja 2024 r., które wynika z obowiązków związanych z unijnym systemem Track&Trace.

4.2. Przygotowanie do zmian

Ponieważ rozporządzenie to w praktyce utrzymuje dotychczasowe zasady, to nie wymaga od podatników żadnych nowych prac przygotowawczych. Niemniej będzie miało pozytywny wpływ na prowadzenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorców, bowiem umożliwi podmiotom produkcję, nabywanie wewnątrzwspólnotowe, import oraz obrót wyrobami akcyzowymi, w tym również cydrem i perry bez konieczności oznaczania ich znakami akcyzy, co przyczyni się do ułatwienia prowadzenia działalności gospodarczej.

5. Zmiany w akcyzie samochodowej

5.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2025 r. nastąpią zmiany w akcyzie samochodowej zostaną wprowadzone w drodze nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (dalej: projekt ustawy zmieniającej z 4 października 2024 r.).

Nowelizacja ta ma na celu „ułatwienie” życia podmiotom dokonującym dostaw wewnątrzwspólnotowych pojazdów i eksportu, które to pojazdy musiały podlegać albo czasowej rejestracji wyłącznie dla celów wywozu z kraju, albo rejestracji profesjonalnej, w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym.

Ułatwienie to będzie jednak dotyczyć tylko dostaw wewnątrzwspólnotowych i eksportu zrealizowanych od dnia wejścia w życie przepisów (art. 7 projektu ustawy zmieniającej z 4 października 2024 r.). Zatem projektowana zmiana nie stanowi rozwiązania dotychczasowych, wieloletnich problemów w tym zakresie.

Projektowane zmiany dotyczą dwóch obszarów, tj.:

1) zwrotu akcyzy w przypadku dostawy wewnątrzwspólnotowej lub eksportu samochodu, który został zarejestrowany czasowo na terytorium kraju wyłącznie w celu jego wywozu za granicę lub który został zarejestrowany profesjonalnie na terenie kraju w celu wykonywania jazd testowych, przy czym wprowadzono jednocześnie „zabezpieczenie” w postaci utraty prawa do zwrotu, jeżeli pojazd taki zostałby ponownie zarejestrowany w kraju w ciągu roku od wywozu (art. 2 pkt 1 i 2 projektu ustawy zmieniającej z 4 października 2024 r.),

2) zwolnienia z akcyzy dla samochodów rejestrowanych w kraju profesjonalnie w celu wykonywania jazd testowych, dokonując bardzo szczegółowego określenia warunków tego zwolnienia (art. 2 pkt 3 projektu ustawy zmieniającej z 4 października 2024 r.). Jednocześnie wprowadzono zabezpieczenie w postaci obowiązku zapłaty akcyzy, gdy podatnik nie spełni wymaganych warunków.

5.2. Przygotowanie do zmian

Aby móc skorzystać z dobrodziejstwa nowych regulacji, a w szczególności z nowego zwolnienia dotyczącego rejestracji profesjonalnej, zainteresowane podmioty powinny zapoznać się z katalogiem warunków tego zwolnienia, o których mowa w projektowanym art. 110b ustawy o podatku akcyzowym, aby sprawnie przygotowywać wymagane wnioski do urzędu skarbowego. Projekt przewiduje, że zmiany wejdą w życie od 1 stycznia 2025 r. Biorąc jednak pod uwagę fakt, że projekt nie trafił jeszcze do Sejmu, jest to mało prawdopodobne. Dlatego podatnicy muszą śledzić proces legislacyjny, aby wiedzieć, od kiedy będą mogli korzystać z nowych rozwiązań.

6. Czasowe pozostawienie stawki akcyzy na wyroby do palenia na dotychczasowym poziomie

6.1. Na czym polegają zmiany

Jeżeli chodzi o rok 2025, to stawki akcyzy dla każdej z grup wyrobów do palenia, tj. papierosy, tytoń do palenia, cygara i cygaretki, susz tytoniowy, wyroby nowatorskie, płyn do papierosów elektronicznych nie zostaną podwyższone od 1 stycznia 2025 r. Zmiany stawek wprowadziła ustawa zmieniająca z 18 października 2024 r.

W styczniu i lutym 2025 r. będzie obowiązywała taka sama stawka akcyzy jak w 2024 r., a zmiana zostanie wprowadzona dopiero od marca do grudnia 2025 r. Nowe stawki zostały określone w wysokości wyższej niż pierwotnie zakładano w „mapie drogowej” zawartej w art. 165a ustawy o podatku akcyzowym.

Tabela. Stawki akcyzy od wyrobów do palenia w okresie od 1 stycznia 2024 do 28 lutego 2025 r.

6.2. Przygotowanie do zmian

Ponieważ stawki akcyzy w okresie od 1 stycznia 2025 r.do 28 lutego 2025 r. pozostają na tym samym poziomie co w 2024 r., to zasadniczo nie trzeba się do tego przygotowywać, ale należy mieć już na względzie zmiany od 1 marca 2025 r., które opisujemy w pkt 7.

Zmiany od 1 marca 2025 r.

7. Zmiany w stawkach akcyzy na wyroby przeznaczone do palenia

7.1. Na czym polegają zmiany

Ustawodawca postanowił zmodyfikować dotychczasową, obowiązującą od 2021 r. tzw. „mapę drogową” (czyli „kalendarz” corocznych wzrostów stawek akcyzy), dotyczącą wyrobów przeznaczonych do palenia, tj. papierosy, tytoń do palenia, cygara i cygaretki, susz tytoniowy, wyroby nowatorskie, płyn do papierosów elektronicznych. Zmiany stawek wprowadziła ustawa zmieniająca z 18 października 2024 r.

Oprócz „zwykłego”, znacznego podniesienia stawek docelowych, które będą obowiązywały w 2027 r., oraz podniesienia wysokości stawek „pośrednich” w latach 2025 i 2026, dokonano również dodatkowej modyfikacji dotyczącej 2025 r.

Nowe, docelowe stawki akcyzy wpisane zostały do znowelizowanego art. 99 ustawy o podatku akcyzowym i przykładowo zamiast dotychczas przewidzianej na 2027 r. stawki 697,00 zł za każdy kilogram cygar i cygaretek obowiązywać ma wtedy nowa stawka w wysokości 903,90 zł za kilogram (art. 99 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku akcyzowym). Ponieważ do tego czasu stawki te mogą ulegać kolejnym zmianom, to dla celów niniejszego artykułu pominiemy ich szczegółowe omawianie, identycznie jak omawianie zmian przewidzianych na rok 2026.

Dodatkowo, w związku z poważną podwyżką stawki „podstawowej”, wprowadzono również „mapę drogową” dla płynu do papierosów elektronicznych na lata 2025 i 2026, aby „złagodzić” planowany na 2027 r. wzrost stawki z dotychczasowych 0,55 zł za każdy mililitr do poziomu 1,80 zł za każdy mililitr (art. 99b ust. 4 w zw. z art. 165a ust. 8 ustawy o podatku akcyzowym).

Tabela. Zmiany wysokości stawek akcyzy od wyrobów do palenia od 1 marca 2025 r.

7.2. Przygotowanie do zmian

Zmiany stawek akcyzy powinny skutkować przeliczeniem przez podatników wysokości posiadanych zabezpieczeń akcyzowych. Należy je porównać i oszacować, aby stwierdzić, czy będą one nadal wystarczające.

Jeżeli dotychczas złożone zabezpieczenie akcyzowe okaże się zbyt niskie, należy zwrócić się ze stosownym wnioskiem do naczelnika urzędu skarbowego o dokonanie zmian w tym zakresie. Podatnik może być zobowiązany do dopłaty brakującej kwoty zabezpieczenia, aby nie doszło do sytuacji, że jego działalność zostanie czasowo zablokowana przez brak odpowiedniej kwoty zabezpieczenia akcyzowego.

Ponadto będą na nich ciążyły obowiązki związane z nałożeniem nowych banderol. Od 1 marca 2025 r. będą mogły być nanoszone wyłącznie znaki akcyzy z nadrukowanym rokiem wytworzenia 2025. Podatnik będzie mógł je uzyskać i nakleić wcześniej, gdy odebrał lub zapłacił za banderole z 2024 r. Jednak wyroby do palenia z nowymi banderolami nie będą mogły opuścić składu poza procedurą zawieszenia akcyzy przed 1 marca 2025 r.

Zmiany od 1 kwietnia 2025 r.

8. Wprowadzenie akcyzy na urządzenia do waporyzacji

8.1. Na czym polegają zmiany

Kolejnym projektem nowelizacji ustawy akcyzowej jest projekt z 27 września 2024 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy – Kodeks karny skarbowy o numerze UD139, który ma wejść w życie 1 kwietnia 2025 r. (dalej: projekt ustawy zmieniającej z 27 września 2024 r.).

Kiedy urządzenia do waporyzacja będą podlegały akcyzie

Podstawowym założeniem tego projektu jest rozszerzenie katalogu wyrobów akcyzowych również o tzw. urządzenia do waporyzacji, które zarówno będą musiały podlegać produkcji w składzie podatkowym, jak i oznaczaniu znakami akcyzy.

W celu zdefiniowania, czym są urządzenia do waporyzacji, ustawodawca w słowniczku ustawowym (art. 1 pkt 1 lit. b i c projektu ustawy zmieniającej z 27 września 2024 r.) dokona najpierw doprecyzowania definicji papierosów elektronicznych, dokonując ich rozdziału na jednorazowe i wielorazowe, jak też wprowadzi definicje podgrzewaczy i urządzeń wielofunkcyjnych.

Niezależnie od nowych definicji w projektowanym art. 8 ust. 5a ustawy o podatku akcyzowym (art. 1 pkt 3 projektu ustawy zmieniającej z 27 września 2024 r.) wprowadzono dodatkowy „bezpiecznik” mający przeciwdziałać obchodzeniu nowych przepisów, wskazując, iż przedmiotem opodatkowania akcyzą jest również sprzedaż zestawu części, który może służyć konsumentowi do wyprodukowania urządzenia do waporyzacji. Uzupełnieniem do tego „bezpiecznika” jest również wskazanie w projekcie art. 13 ustawy o podatku akcyzowym, że podatnikami akcyzy są również wszystkie osoby i podmioty, które nielegalnie produkują urządzenia do waporyzacji (art. 1 pkt 5 projektu ustawy zmieniającej z 27 września 2024 r.).

Identycznie jak w przypadku „tradycyjnych” wyrobów akcyzowych, dokonano ustalenia ­limitów zwolnień dla przywozu w bagażu podróżnego lub importu w małych paczkach (projektowane zmiany w art. 34, 36 i 37a ustawy o podatku akcyzowym).

Zezwolenia na prowadzenie magazynowych składów podatkowych

Jeżeli chodzi o zezwolenia na prowadzenie składów podatkowych magazynowych, czyli składów, w których ich właściciel nie produkuje wyrobów akcyzowych, ale wyłącznie magazynuje lub przeładowuje wyroby wyprodukowane w innych składach podatkowych, to będzie wprowadzony dodatkowy warunek do uzyskania tych zezwoleń. Warunkiem tym jest minimalna wysokość akcyzy, która byłaby należna od tych wyrobów akcyzowych, gdyby nie zostały one objęte procedurą zawieszenia poboru akcyzy w składzie podatkowym, w którym prowadzona będzie działalność na podstawie wydanego zezwolenia, wynosząca w roku kalendarzowym 1 mln zł (art. 1 pkt 10 lit. a projektu ustawy zmieniającej z 27 września 2024 r.).

W przypadku zaś składów prowadzonych przez tzw. operatorów logistycznych dodatkowym warunkiem wydania zezwolenia jest minimalna wartość rynkowa wszystkich towarów będących przedmiotem działalności tego podmiotu jako operatora logistycznego, w tym wyrobów akcyzowych w jednym miejscu magazynowania w składzie podatkowym lub poza składem podatkowym, wynosząca 350 mln zł (art. 1 pkt 10 lit. b projektu ustawy zmieniającej z 27 września 2024 r.).

Normy dopuszczalnych ubytków w przypadku urządzeń do waporyzacji

Co istotne, w przypadku urządzeń do waporyzacji nie będą miały zastosowania przepisy dotyczące ustalania wysokości norm dopuszczalnych ubytków (art. 1 pkt 11 projektu ustawy zmieniającej z 27 września 2024 r.).

Stawki akcyzy

Szczegółowe zasady opodatkowania urządzeń do waporyzacji, w tym stawki akcyzy, opisano w nowym art. 99ca ustawy o podatku akcyzowym. Opodatkowaniu akcyzą podlegać będzie produkcja tych urządzeń, rozumiana jako ich wytwarzanie poprzez złożenie lub połączenie różnych części, a także pakowanie.

Podstawowa stawka akcyzy wynosić będzie 40,00 zł za sztukę, a w przypadku wszelkich nieprawidłowości stosować się będzie dwukrotność tej stawki, czyli 80,00 zł za sztukę (art. 1 pkt 14 projektu ustawy zmieniającej z 27 września 2024 r.).

Podkreślić należy, iż z uwagi na utrzymanie zbliżonego poziomu opodatkowania różnych wyrobów służących do palenia oraz „rozbicie” definicji papierosów elektronicznych na jednorazowe (niebędące urządzeniami do waporyzacji) i wielorazowe (będące takimi urządzeniami) dokonano jednoczesnej zmiany stawki akcyzy na płyn do papierosów elektronicznych zawarty w papierosach jednorazowych.

Otóż w myśl zaproponowanego nowego przepisu art. 99b ust. 4a ustawy o podatku akcyzowym do akcyzy wyliczonej od ilości mililitrów płynu zawartego w papierosie jednorazowym doliczać się będzie dodatkowo 40,00 zł akcyzy od takiego papierosa.

Termin oznaczania znakami akcyzy urządzeń do waporyzacji

Końcowo w projekcie art. 136 ustawy o podatku akcyzowym i w załączniku nr 3 do niej dopisano urządzenia do waporyzacji jako wyroby podlegające oznaczaniu znakami akcyzy, przyjmując dla nich standardowy termin do ich nałożenia, określając go jako 24 miesiące od dnia otrzymania danych banderol.

8.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Aby przygotować się do zmian, wprowadzono przepisy przejściowe. Mimo że ustawa ma wejść w życie 1 kwietnia 2025 r., to przepisy akcyzowe będziemy stosowali dopiero od 1 lipca 2025 r. (art. 3 projektu ustawy zmieniającej). Trzy dodatkowe miesiące podatnicy będą mieli na dopełnienie formalności, aby prowadzić działalność akcyzową. Dlatego podmiot, który w zakresie urządzeń do waporyzacji zamierza od 1 lipca 2025 r. dokonywać czynności wymagających uzyskania zezwolenia na wykonywanie działalności w zakresie podatku akcyzowego albo zmiany tego zezwolenia, będzie mógł złożyć wniosek o wydanie zezwolenia albo o zmianę zezwolenia, a właściwy naczelnik urzędu skarbowego będzie mógł wydać to zezwolenie albo zmienić to zezwolenie przed tym dniem, z mocą obowiązującą od 1 lipca 2025 r. Otrzyma również przed 1 lipca 2025 r., po złożeniu wstępnego zapotrzebowania, znaki akcyzy do oznaczenia urządzeń do waporyzacji.

Ponadto do 30 czerwca 2025 r. będzie miał obowiązek:

● złożenia zgłoszenia rejestracyjnego do CRPA – w przypadku podmiotów niezarejestrowanych dotychczas w CRPA;

● zgłoszenia zmiany danych w CRPA – w przypadku podmiotów zarejestrowanych już w CRPA.

8.3. Przygotowanie do zmian

Producenci wyrobów uznawanych za urządzenia do waporyzacji, jak i podmioty dokonujące obrotu tego typu urządzeniami będą musieli ustalić, czy muszą lub mogą prowadzić skład producencki lub magazynowy i wystąpić o stosowne zezwolenie akcyzowe (lub zmianę dotychczasowego), jak też ustalić, na które wyroby będą musiały nałożyć podatkowe lub legalizacyjne znaki akcyzy, a następnie wystąpić o ich wydanie i oznaczyć dane wyroby w odpowiednim terminie. Gdy nie byli dotychczas zarejestrowani w CRPA, będą musieli dopełnić tego obowiązku, aby uzyskać status podatnika akcyzowego. Jeśli są już zarejestrowani, to będą musieli zgłosić rozszerzenie działalności akcyzowej.

VII. Podatki lokalne

Zmiany od 1 stycznia 2025 r.

1. Budowle, budynki i obiekty budowlane – zmiana i dodanie definicji

1.1. Na czym polegają zmiany

Nowa definicja budynku i budowli to główne zmiany w nowelizacji upol, która ma obowiązywać od 1 stycznia 2025 r. Zmiany w podatku od nieruchomości są konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 lipca 2023 r. (sygn. akt SK 14/21). Trybunał orzekł o niekonstytucyjności definicji budowli, wynikającej z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, będącej podstawą wymiaru podatku od nieruchomości.

Niekonstytucyjność zdaniem TK wynikała z tego, że przepisy upol odsyłały do niezbyt precyzyjnych definicji budowli i budynków zawartych w prawie budowlanym.

Od 1 stycznia 2025 r. do prawa podatkowego zostaną wprowadzone definicje budynków i budowli podlegających opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości bez odwoływania się do definicji zawartych w prawie budowlanym.

Definicja budynku. Budynkiem od 1 stycznia 2025 r. będzie obiekt wzniesiony w wyniku robót budowlanych, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem, trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz który posiada fundamenty i dach. Za budynek nie będzie uznawany obiekt służący do gromadzenia materiałów, którego podstawowym parametrem technicznym jest pojemność (czyli np. zbiornik).

Definicja budowli. Od 1stycznia 2025 r. budowlą będzie:

a) obiekt niebędący budynkiem, wymieniony w załączniku nr 4 do upol, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,

b) elektrownia wiatrowa, elektrownia jądrowa i elektrownia fotowoltaiczna, biogazownia rolnicza, magazyn energii, kocioł, piec przemysłowy, kolej linowa, wyciąg narciarski oraz skocznia, w części niebędącej budynkiem – wyłącznie w zakresie ich części budowlanych,

c) urządzenie budowlane – przyłącze oraz urządzenie instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków oraz inne urządzenie techniczne, bezpośrednio związane z budynkiem lub obiektem, o którym mowa w lit. a, niezbędne do ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,

d) urządzenie techniczne inne niż wymienione w lit. a–c – wyłącznie w zakresie jego części budowlanych,

e) fundamenty pod maszyny oraz pod urządzenia techniczne, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową

– wzniesione w wyniku robót budowlanych, także w przypadku, gdy stanowią część obiektu niewymienionego w upol.

Warto zauważyć, że budowle muszą być „wzniesione”, czyli inaczej zbudowane w miejscu, w którym będą się znajdowały. Na podstawie tak skonstruowanej definicji za budowle nie można uznać wielu wolno stojących urządzeń wyprodukowanych w fabryce i posadowionych bez konieczności dokonywania prac budowlanych. To korzystna wiadomość dla podatników podatku od nieruchomości. Pierwotnie bowiem od 2025 r. planowano użycie w nowej definicji określenia „wykonane z użyciem wyrobów budowlanych”. Mogłoby to mieć daleko idące skutki podatkowe.

Obiekty małej architektury. W nowelizacji zawarto zamknięty katalog budowli podlegających opodatkowaniu. Jednocześnie zawężony został katalog urządzeń budowlanych podlegających opodatkowaniu wyłącznie do tych, które są bezpośrednio związane z budynkiem lub budowlą i niezbędne do ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem. Poza opodatkowaniem pozostaną tzw. obiekty małej architektury.

I tak przez obiekt budowlany na potrzeby stosowania podatku od nieruchomości należy rozumieć:

1.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Podatnicy będą mogli skorzystać z wydłużonego terminu składania deklaracji na podatek od nieruchomości do 31 marca 2025 r. pod warunkiem spełnienia określonych wymogów formalnych. Warunkiem skorzystania z wydłużonego terminu na złożenie deklaracji jest:

1) złożenie pisemnego zawiadomienia do właściwego organu podatkowego do 31 stycznia 2025 r., zawierającego:

● nazwę organu podatkowego,

● dane identyfikacyjne podatnika,

● oświadczenie o zamiarze skorzystania z późniejszego terminu złożenia deklaracji;

2) terminowe wpłacanie miesięcznych rat podatku:

● do 31 stycznia 2025 r. – rata za styczeń,

● do 17 lutego 2025 r. – rata za luty,

● do 17 marca 2025 r. – rata za marzec.

Wysokość rat powinna odpowiadać średniej miesięcznej kwocie podatku należnego za 2024 r.

Przepisy przejściowe przewidują także, jak dokonać ewentualnego rozliczenie różnic w płatnościach:

● w przypadku niedopłaty – brakującą kwotę należy wpłacić do 31 marca 2025 r. Terminowa wpłata nie będzie traktowana jako zaległość podatkowa,

● w przypadku nadpłaty – nadwyżka zostanie rozliczona zgodnie z art. 76 Ordynacji podatkowej.

Rozwiązanie to jest szczególnie korzystne dla podmiotów, które potrzebują dodatkowego czasu na przygotowanie kompleksowych deklaracji podatkowych.

1.3. Przygotowanie do zmian

Zmiana ma istotne znaczenie. Podatnicy płacący podatek od nieruchomości powinni podjąć następujące kroki:

Krok 1. Sporządź listy posiadanych nieruchomości

Podatnicy powinni przygotować lub zaktualizować listę przedmiotów podatku od nieruchomości. Posiadane budynki i budowle należy przejrzeć z uwzględnieniem nowych definicji i załącznika nr 4 do upol.

Krok 2. Sprawdź na podstawie nowych definicji, czy obiekty na liście spełniają kryteria do uznania za budynek lub budowle

Krok 3. Rozważ możliwość skorzystania z przepisów przejściowych

Pamiętaj, że jako przedsiębiorca możesz złożyć w organie podatkowym (w gminie) pisemne zawiadomienie w terminie do 31 stycznia 2025 r. Dzięki zawiadomieniu zyskasz możliwość przedłużenia do 31 marca 2025 r. terminu złożenia deklaracji na podatek od nieruchomości. Już teraz warto rozważyć, czy z tej możliwości skorzystać.

Krok 4. Jeżeli to konieczne, zaktualizuj lub popraw deklaracje na podatek od nieruchomości

2. Nowe definicje – roboty budowlane, trwałe związanie z gruntem

2.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2025 r. do upol zostaną wprowadzone dwie nowe definicje. Jest to definicja:

● robót budowlanych – należy przez nie rozumieć prace polegające na budowie, odbudowie, rozbudowie, nadbudowie, przebudowie lub montażu, do których stosuje się przepisy ustawy – Prawo budowlane,

● trwałego związania z gruntem – należy przez nie rozumieć takie połączenie obiektu budowlanego z gruntem, które zapewnia temu obiektowi stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym niezależnym od działania człowieka, mogącym zniszczyć, spowodować przemieszczenie lub przesunięcie się obiektu na inne miejsce.

2.2. Przygotowanie do zmian

Wprowadzenie nowych definicji może mieć istotne znaczenie, w szczególności definicja trwałego związania z gruntem. W przeszłości kwestia tego, co oznacza trwałe związanie z gruntem budowli, wywoływała dużo kontrowersji. Obecnie ta definicja będzie miała znaczenie głównie z punktu widzenia opodatkowania budynków.

Warto zauważyć, że ta definicja w pewnym zakresie może również mieć wpływ na opodatkowanie budowli.

Przykładowo ustawodawca odnosi się bowiem do pojęcia trwałego związania z gruntem (np. w przypadku obiektu kontenerowego trwale związanego z gruntem czy wolno stojącego trwale związanego z gruntem: masztu antenowego, tablicy reklamowej i urządzenia reklamowego, oświetlenia zewnętrznego, instalacji przemysłowej oraz urządzenia technicznego) – zob. załącznik nr 4 do upol.

Przygotowanie do tej zmiany powinno przebiegać analogicznie jak do zmian opisanych w punkcie 2.3. tego działu opracowania.

3. Uporządkowanie kwestii opodatkowania garaży

3.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2025 r. za część mieszkalną budynku mieszkalnego będzie się także uznawało pomieszczenie przeznaczone do przechowywania pojazdów w tym budynku. Zmiana jest konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 października 2023 r. (sygn. akt SK 23/19). W wyroku tym TK uznał za niezgodne z Konstytucją różnicowanie stawek podatku od nieruchomości w zależności od tego, czy miejsce postojowe w garażu stanowi odrębną nieruchomość w budynku wielomieszkaniowym, czy też miejsce postojowe przynależne jest do lokalu mieszkalnego. Wyrok ten stosowany będzie od 1 stycznia 2025 r. i w związku tym konieczne było wprowadzenie omawianej zmiany.

3.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Właściciele i współwłaściciele garaży (pomieszczeń przeznaczonych do przechowywania pojazdów) w budynkach mieszkalnych, którzy wcześniej złożyli już informację podatkową dotyczącą tej nieruchomości, zostają zwolnieni z obowiązku ponownego składania takiej informacji w 2025 r.

Uproszczenie dotyczy osób fizycznych, które:

● posiadają odrębną własność lub współwłasność lokalu garażowego w budynku mieszkalnym,

●złożyły już wcześniej odpowiednią informację podatkową,

● nie są przedsiębiorcami rozliczającymi się na zasadach określonych w art. 6 ust. 11 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

W praktyce oznacza to, że nie ma konieczności składania ponownej informacji podatkowej w 2025 r. Organ podatkowy ustali wysokość zobowiązania podatkowego na podstawie posiadanych informacji.

3.3. Przygotowanie do zmian

Od 1 stycznia 2025 r. nie będzie możliwe stosowanie do znajdującego się w budynku mieszkalnym garażu wielostanowiskowego stanowiącego przedmiot odrębnej własności stawki określonej w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e upol (a więc stawki właściwej dla budynków lub ich części pozostałych). Podatnicy, którzy dotąd płacili podatek w tej wysokości, powinni zatem dopilnować, by do danego miejsca parkingowego od 1 stycznia 2025 r. stosować już stawkę określoną w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a (czyli stawkę właściwą dla budynków lub ich części mieszkalnych). Przy tym pozytywną wiadomością jest to, że stawka ta jest kilkukrotnie niższa od stawek stosowanych dla budynków lub ich części pozostałych. 

4. Rozszerzenie i doprecyzowanie zwolnienia portów morskich z podatku od nieruchomości

4.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2025 r. w katalogu budowli wyłączonych z podatku od nieruchomości (w art. 7 upol) wprowadzono zmiany w zwolnieniu od podatku od nieruchomości dla infrastruktury portowej. Stare i nowe brzmienie przepisów porównujemy w tabeli.

Tabela. Zwolnienie z podatku od nieruchomości infrastruktury portowej (art. 7 ust. 1 pkt 2 upol)

Porównując obecny i przyszły stan przepisu dotyczącego zwolnień z podatku od nieruchomości dla obiektów infrastruktury portowej, można wskazać, że zmiana ta ma na celu doprecyzowanie, że zwolnienie dotyczy tylko infrastruktury w portach i przystaniach mors­kich, a nie w innych typach portów (np. śródlądowych).

4.2. Przygotowanie do zmian

Operatorzy portów i przystani morskich powinni przeanalizować tę zmianę. Jest korzystna i może oznaczać zmniejszenie obciążeń podatkowych z tytułu podatku od nieruchomości dla właścicieli i zarządców tego typu infrastruktury. Jeżeli należysz do tej kategorii podatników, powinieneś podjąć następujące kroki:

Krok 1. Sporządź spis infrastruktury portowej i dostępowej i określ w nim dotychczasowe opodatkowanie podatkiem od nieruchomości

Krok 2. Przeanalizuj sporządzony spis pod kątem zmienionego od 1 stycznia 2025 r. art. 7 ust. 1 pkt 2 upol

Krok 3. Wprowadź odpowiednie zmiany w deklaracji na podatek od nieruchomości, jeżeli analiza spisu wykaże nieprawidłowości w korzystaniu ze zwolnienia podatkowego określonego w art. 7 ust. 1 pkt 2 upol

5. Zmiany w zwolnieniu obszarów kolejowych z podatku od nieruchomości

5.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2025 r. zwolnieniu z podatku od nieruchomości nie będą podlegać grunty, budynki i budowle wchodzące w skład obiektu infrastruktury usługowej, o którym mowa w ust. 2 pkt 2 załącznika nr 2 do ustawy o transporcie kolejowym (czyli terminalu towarowego). Dotychczas takie zwolnienie przewidziane było w upol, ale nie było możliwości jego stosowania. Wyłączenie z upol zwolnienia z podatku od nieruchomości gruntów, budynków i budowli wchodzących w skład terminala towarowego przywraca zgodność ustawy z prawem unijnym.

5.2. Przygotowanie do zmian

Omawiany przepis w praktyce nie był stosowany, nie pozwalało na to prawo europejskie. Operatorzy terminali towarowych na gruntach kolejowych powinni jedynie sprawdzić, czy korzystali z tego zwolnienia podatkowego. Przypominamy, że w tej sprawie zostały wydane 8 maja 2024 r. objaśnienia podatkowe Ministerstwo Finansów.

6. Nowy obowiązek dla inkasentów pobierających opłatę uzdrowiskową

6.1. Na czym polegają zmiany

Do końca 2024 r. rada gminy w drodze uchwały może zarządzić pobór opłaty miejscowej w drodze inkasa, określić inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso i wprowadzić obowiązek prowadzenia przez inkasentów ewidencji osób zobowiązanych do uiszczania opłaty miejscowej oraz określić zakres danych w tej ewidencji.

Przepisy te zostaną zmienione od początku 2025 r. I tak rada gminy będzie mogła także:

● zarządzić pobór opłaty miejscowej lub opłaty uzdrowiskowej w drodze inkasa, określić inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso,

● wprowadzić obowiązek prowadzenia przez inkasentów ewidencji osób zobowiązanych do uiszczania opłaty miejscowej lub opłaty uzdrowiskowej oraz określić zakres danych w tych ewidencjach.

6.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Dotychczas wydane akty prawa miejscowego (uchwały rad gminy) wydane na podstawie art. 19 pkt 2 upol, w brzmieniu obowiązującym do końca 2024 r., zachowują moc do dnia wejścia w życie zastępujących je uchwał rad gminy wydanych po 1 stycznia 2025 r.

6.3. Przygotowanie do zmian

Zmiana w obecnej regulacji polega na rozszerzeniu zakresu przepisu na opłatę uzdrowiskową, a nie tylko opłatę miejscową. Inkasenci tej opłaty powinni sprawdzać uchwały gmin, czy nie nałoży ona na nich nowych obowiązków przewidzianych w zmienionych przypisach art. 19 pkt 2 upol.

7. Wykaz budowli w załączniku do ustawy

7.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2025 r. do upol zostanie dodany załącznik nr 4 pt. Wykaz obiektów, o których mowa w art. 1a ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy. Przywołany w tytule załącznika przepis zawiera definicję budowli. Innymi słowy od 1 stycznia 2025 r. do upol dodano wykaz budowli opodatkowanych podatkiem od nieruchomości.

Na liście tej znalazło się co najmniej kilka pozycji, co do których w obecnie obowiązującym stanie prawnym istnieją wątpliwości dotyczące opodatkowania ich jako budowli, a w praktyce można spotkać w tym zakresie sprzeczne interpretacje. Niektóre z nich (np. zbiorniki czy obiekty kontenerowe) mogą w obecnie obowiązującym stanie prawnym podlegać, w zależności od okoliczności, opodatkowaniu jako budowle czy budynki. Przykładowo od 1 stycznia 2025 r. rozstrzygnięto, że opodatkowane podatkiem od nieruchomości jako budowle są kontenery, ale opodatkowane są tak wyłącznie wtedy, gdy będą trwale związane z gruntem. Jeżeli zatem kontener nie będzie trwale związany z gruntem, nie będzie musiał być opodatkowany. Przy tym spór może powstać o to, co oznacza to trwałe związanie z gruntem i to pomimo tego, że wprowadzono do ustawy jego definicję.

7.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy płacący podatek od nieruchomości od budowli powinni zapoznać się z wykazem i porównać ze swoim stanem posiadania. Może być bowiem tak, że obiekty budowlane uwzględnione w wykazie do końca 2024 r. podatnik opodatkowywał jak budynki lub pomijał w opodatkowaniu.

VIII. Podatek rolny

Zmiany od 1 stycznia 2025 r.

1. Zasady korzystania z ulg i zwolnień podatkowych

1.1. Na czym polegają zmiany

Obecnie (do końca 2024 r.) zwolnienia i ulgi podatkowe określone w art. 12 ust. 1 pkt 1, 2 oraz 8–13, a także art. 13b ustawy o podatku rolnym stosuje się z urzędu. Zwolnienia te obejmują m.in. grunty niskich klas, grunty położone w pasie drogi granicznej itp. Tylko pozostałe zwolnienia i ulgi podatkowe przyznawane są na wniosek podatnika w drodze decyzji.

Od początku 2025 r. zwolnienia i ulgi podatkowe określone w art. 12 ust. 1 pkt 3–7, ust. 6, art. 13 i art. 13c ustawy o podatku rolnym stosuje się na wniosek podatnika w drodze decyzji. Główna zmiana polega na tym, że zwolnienia podmiotowe określone w art. 12 ust. 2 ustawy o podatku rolnym będą mogły teraz być stosowane z urzędu.

1.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Jeżeli przed 1 stycznia 2025 r. wszczęto na wniosek i nie zakończono postępowania o zastosowanie w 2025 r. zwolnienia, o którym mowa w art. 12 ust. 2 ustawy o podatku rolnym, to postępowanie umarza się, a zwolnienie stosuje się z urzędu.

1.3. Przygotowanie do zmian

Ustawodawca tłumaczy konieczność wprowadzenia zmiany potrzebą ujednolicenia trybu przyznawania zwolnień i ulg podatkowych.W związku ze zmianą można podjąć następujące kroki:

Krok 1. Sprawdź, z jakich zwolnień i ulg podatkowych w podatku rolnym korzystasz

Krok 2. Sprawdź, przyznanie jakich ulg i zwolnień będzie następowało na wniosek podatnika

Krok 3. Przygotuj procedurę składania wniosków o ulgi i zwolnienia w podatku rolnym

IX. Opłata skarbowa

Zmiany od 1 stycznia 2025 r.

1. Nałożenie obowiązku informacyjnego o należnej opłacie skarbowej dla innego beneficjenta i przekazanie zapłaconej opłaty skarbowej

1.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2025 r. nastąpią istotne zmiany w ustawie o opłacie skarbowej. Nowelizacja ma usprawnić obsługę opłat skarbowych i dostosować przepisy do rosnącej cyfryzacji administracji.

Kluczowe zmiany dotyczą:

1) nowych zasad określania właściwego organu podatkowego przy składaniu elektronicznych pełnomocnictw. W przypadku e-pełnomocnictw opłatę skarbową będzie się wpłacać do urzędu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę mocodawcy. Jeśli mocodawca nie ma siedziby w Polsce, właściwym organem będzie Prezydent m.st. Warszawy;

2) usprawnienia przepływu informacji między urzędami. Gdy sprawa zostanie przekazana do innego organu, urząd będzie musiał niezwłocznie poinformować o tym właściwe organy podatkowe. Do informacji będzie dołączana kopia dowodu zapłaty opłaty skarbowej;

3) wprowadzenia 30-dniowego terminu na przekazanie opłaty skarbowej między organami podatkowymi. Za niedotrzymanie tego terminu będą naliczane odsetki jak od zaległości podatkowych.

1.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Nowe regulacje wprowadzają jasne zasady dotyczące spraw będących w toku postępowania. Będą one miały zastosowanie do spraw:

●wszczętych i niezakończonych przed wejściem w życie nowelizacji,

● dotyczących czynności urzędowych na podstawie zgłoszenia lub wniosku,

● związanych z wydawaniem zaświadczeń,

● dotyczących wydawania zezwoleń, pozwoleń i koncesji.

W praktyce oznacza to, że dla spraw w toku będą stosowane nowe przepisy proceduralne i co ważne – nie ma potrzeby ponownego składania wniosków czy dokumentów.

1.3. Przygotowanie do zmian

W ramach przygotowań do wprowadzania tej zmiany należy pamiętać, by zweryfikować miejsce zamieszkania/siedziby mocodawców. Warto także zaktualizować procedury składania e-pełnomocnictw, uwzględniając nowe zasady dotyczące właściwości organów i zwrócić uwagę na prawidłowe określanie organu podatkowego przy wpłatach opłaty skarbowej. Warto pamiętać, że nowe przepisy nie zmienią zasad dla pełnomocnictw składanych w formie papierowej.

2. Zmiana organu właściwego miejscowo w sprawach opłaty skarbowej od złożenia pełnomocnictwa (prokury) za pośrednictwem systemu teleinformatycznego przez więcej niż jednego mocodawcę

2.1. Na czym polegają zmiany

Organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawie opłaty skarbowej od złożenia dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury oraz jego odpisu, wypisu lub kopii jest wójt (burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce złożenia dokumentu (art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy o opłacie skarbowej). Obecnie istnieją trudności z ustaleniem organu właściwego miejscowo w sprawie opłaty skarbowej w przypadku złożenia tego dokumentu w postaci elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego (np. przez e-Urząd Skarbowy).

Od 1 stycznia 2025 r. w przypadku ustanowienia pełnomocnictwa w jednym dokumencie przez więcej niż jednego mocodawcę właściwym organem podatkowym w sprawie opłaty skarbowej od złożenia tego dokumentu będzie ten właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę mocodawcy wskazanego w tym dokumencie jako pierwszy, który ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Takie rozwiązanie ma zapobiec sporom kompetencyjnym między organami podatkowymi. Jeżeli natomiast ani mocodawca, ani żaden z mocodawców ustanawiających pełnomocnictwo lub prokurę w jednym dokumencie nie będzie posiadał miejsca zamieszkania lub siedziby na terytorium Polski, właściwym organem podatkowym będzie Prezydent m.st. Warszawy.

2.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Nowelizacją wprowadzono szczególne rozwiązanie dla dokumentów pełnomocnictw złożonych przed wejściem w życie nowej ustawy (czyli przed 1 stycznia 2025 r.). I tak dla pełnomocnictw i prokur złożonych przed tym dniem stosowane będą dotychczasowe zasady ustalania właściwości organu podatkowego. Dotyczy to również odpisów, wypisów i kopii tych dokumentów.

Tym samym dla złożonych wcześniej pełnomocnictw zachowana zostaje dotychczasowa właściwość organu podatkowego i nie ma konieczności dokonywania dodatkowych formalności.

2.3. Przygotowanie do zmian

Rozwiązania dotyczą jedynie dokumentów potwierdzających udzielenie pełnomocnictwa lub prokury, ich odpisów, wypisów lub kopii, składanych w formie elektronicznej za pośrednictwem systemów teleinformatycznych. Nie zmieni się natomiast właściwość miejscowa organów podatkowych w przypadku złożenia w sprawie z zakresu administracji publicznej lub w postępowaniu sądowym dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii w formie papierowej. Z kolei podatnicy, którzy złożą takie pełnomocnictwa elektronicznie, muszą przygotować się, aby wpłacić opłatę skarbową do prawidłowego urzędu skarbowego.

3. Zmiany w części I załącznika do ustawy o opłacie skarbowej

3.1. Na czym polegają zmiany

Zmiana nazewnictwa. Zmiany w ustawie z 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze implikują konieczność dostosowania nazwy decyzji, od wydania której jest określona stawka opłaty skarbowej w części I w ust. 41 załącznika do ustawy o opłacie skarbowej („Zatwierdzenie programu szkolenia osób wykonujących określone czynności w ruchu zakładu górniczego – od każdego programu”) przez zastąpienie wyrazów „programu szkolenia” wyrazami „szczegółowego programu kursu specjalistycznego”. Nie ulega zatem zmianie przedmiot tej opłaty.

Nowa stawka opłaty. Organy nadzoru górniczego oceniają wiedzę i umiejętności przekazywane podczas szkoleń górniczych, jak i środki techniczne oraz kadrę prowadzącą szkolenia. Decyzja o takiej ocenie wydawana jest na wniosek podmiotu trudniącego się szkoleniem. Od 1 stycznia 2025 r. ustalono stawki opłaty skarbowej od stwierdzenia posiadania kadry oraz środków umożliwiających prowadzenie szkoleń osób wykonujących czynności w ruchu zakładu górniczego – w wysokości 105 zł.

3.2. Przygotowanie do zmian

Ubiegający się o decyzję stwierdzenia posiadania kadry oraz środków umożliwiających prowadzenie szkoleń osób wykonujących czynności w ruchu zakładu górniczego muszą się przygotować na konieczność wyższej stawki opłaty skarbowej. Wzrasta ona w 2025 r.do 105 zł z 10 zł obecnie. Pozostałe zmiany dotyczą stosowanego nazewnictwa.

X. Ordynacja podatkowa

Zmiany od 1 stycznia 2025 r.

1. Podwyżka wartości zastawu skarbowego

1.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2025 r. zostanie podwyższony limit wartości rzeczy ruchomych i zbywalnych praw majątkowych, które będą mogły być obciążone zastawem skarbowym. Od tego dnia zastawem będą mogły zostać objęte tylko takie rzeczy lub prawa, których wartość w dniu ustanowienia zastawu będzie wynosiła co najmniej 18 200 zł (w 2024 r. jest to kwota 17 800 zł).

1.2. Przygotowanie do zmian

Prawo do ustanowienia zastawu skarbowego to domena fiskusa, jednak uprawnienie do ustanowienia zastawu powstaje wyłącznie w stosunku do rzeczy i praw majątkowych o określonej wartości. Należy zatem mieć świadomość podwyższenia limitu minimalnej wartości przedmiotów (praw), które mogą być objęte zastawem, aby móc sprawdzić prawidłowość ustanowionego zastawu skarbowego.

2. Kary porządkowe pozostają na poziomie z ubiegłego roku

2.1. Na czym polegają zmiany

W 2025 r. nie zostanie podwyższony limit maksymalnej kary porządkowej, którą można nałożyć w postępowaniu podatkowym na stronę, pełnomocnika strony, świadka lub biegłego. Maksymalny limit kary będzie nadal wynosił 3700 zł – art. 262 Ordynacji podatkowej.

Karą porządkową mogą zostać ukarani podatnicy, którzy mimo prawidłowego wezwania organu podatkowego:

1) nie stawią się osobiście bez uzasadnionej przyczyny, mimo że byli do tego zobowiązani, lub

2) bezzasadnie odmówią lub nie dokonają w terminie wyznaczonym w wezwaniu złożenia wyjaśnień, zeznań, wydania opinii, okazania przedmiotu oględzin, przedłożenia tłumaczenia dokumentacji obcojęzycznej lub udziału w innej czynności, lub

3) bezzasadnie odmówią okazania lub nie przedstawią w wyznaczonym terminie dokumentów, których obowiązek posiadania wynika z przepisów prawa, ksiąg podatkowych, dowodów księgowych będących podstawą zapisów w tych księgach, lub

4) bez zezwolenia tego organu opuszczą miejsce przeprowadzenia czynności przed jej zakończeniem.

2.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy (pełnomocnicy, świadkowie i biegli biorący udział w postępowaniu podatkowym) powinni wiedzieć, że za utrudnianie prowadzenia tego postępowania mogą być ukarani karą pieniężną. Maksymalny limit kary nie ulegnie zmianie w 2025 r. Warto jednak postarać się o to, aby unikać sytuacji, w których taka kara może zostać nałożona.

3. Zmiany Ordynacji podatkowej wynikające z wprowadzenia podatku wyrównawczego

3.1. Na czym polegają zmiany

Z dniem 1 stycznia 2025 r. wejdzie w życie ustawa z 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych. Ustawa ta wprowadza zmiany w Ordynacji podatkowej. W związku z wprowadzeniem przepisów o opodatkowaniu wyrównawczym w przepisach Ordynacji wprowadzono „kwalifikowany” rodzaj interpretacji indywidualnej, dopasowany pod względem zakresu podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku, zakresu przedmiotowego interpretacji czy procedury wydawania interpretacji do zasadniczej odrębności ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym (w stosunku do innych powszechnie obowiązujących aktów prawa podatkowego). Opinia w sprawie opodatkowania wyrównawczego będzie dokumentem wydawanym przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na wniosek zainteresowanego i przyznającym zainteresowanemu w przypadku zastosowania się do jego treści ochronę o charakterze analogicznym jak w przypadku interpretacji indywidualnej prawa podatkowego. Przepisy o opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego uwzględniają jednak specyfikę regulacji dotyczących podatku wyrównawczego m.in. poprzez zastosowanie następujących rozwiązań:

1) ograniczenie kręgu podmiotów mogących wystąpić o wydanie opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego do, zasadniczo, podatników podatku wyrównawczego;

2) zawężenie zakresu zapytań wyłącznie do czynności planowanych lub rozpoczętych i niezakończonych oraz czynności bezpośrednio dotyczących spełnienia przez zainteresowanego obowiązków wynikających z ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup krajowych i międzynarodowych, w stosunku do których nie upłynął termin zapłaty podatku wyrównawczego;

3) konieczność uiszczenia opłaty wstępnej w wysokości 15 000 zł oraz opłaty głównej, której wysokość uzależniona jest od zakresu i stopnia skomplikowania problematyki wniosku. Opłata główna nie może być jednak niższa niż 15 000 zł i wyższa niż 50 000 zł;

4) możliwość przeprowadzenia przez organ wydający opinię spotkania uzgodnieniowego, w celu wyjaśnienia wątpliwości co do treści wniosku – jako elastycznego rozwiązania istniejącego obok klasycznego wezwania;

5) utworzenie Rady do spraw Podatku Wyrównawczego (dalej: Rada GloBE) na wzór Rady do spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania. Na wniosek organu wydającego opinię Rada GloBE opracowuje dokument opiniujący w zakresie prawidłowego rozumienia wytycznych OECD dotyczących podatku wyrównawczego, w tym w zakresie rachunkowości, w sytuacji przedstawionej we wniosku;

6) ustalenie maksymalnego terminu na wydanie opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego (z uwzględnieniem zawieszenia biegu terminu w związku z pracami Rady oraz w związku z zasięgnięciem opinii innych organów), który wyniesie do 8 miesięcy;

7) obowiązywanie opinii przez 5 lat od dnia jej wydania, chyba że w trakcie tego okresu zostanie zmieniona, uchylona lub wygaśnie z mocy prawa.

Opisana instytucja będzie stanowić komplementarną część systemu prawnopodatkowych instrumentów o charakterze ochronnym i interpretacyjnych (m.in. interpretacje indywidualne, interpretacje ogólne, wiążące informacje o charakterze podatkowym, uprzednie porozumienia cenowe, porozumienia podatkowe zawierane w ramach umowy o współdziałanie czy porozumienia inwestycyjne).

Opinia zabezpieczająca w sprawie stosowania przepisów o opodatkowaniu podatkiem wyrównawczym

Ustawa o podatku wyrównawczym wyłącza możliwość wydawania tradycyjnych opinii zabezpieczających i wprowadzenie „kwalifikowanej” opinii zabezpieczającej – opinii zabezpieczającej w sprawie stosowania przepisów o opodatkowaniu wyrównawczym. Organem wydającym opinię zabezpieczającą w sprawie przepisów o opodatkowaniu wyrównawczym będzie Szef KAS. Procedura wydawania nowego instrumentu pozostaje zbliżona do procedury wydawania opinii zabezpieczających. Ze względu jednak na specyfikę podatku wyrównawczego reguły te zostały zmodyfikowane. Opinia zabezpieczająca w sprawie stosowania przepisów o opodatkowaniu wyrównawczym skierowana jest do określonego enumeratywnie kręgu adresatów, analogicznego do kręgu adresatów opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego. Zakres przedmiotowy wniosku, w porównaniu do zwykłej opinii zabezpieczającej, został rozszerzony o dodatkowe elementy, takie jak:

a) dane identyfikacyjne jednostek składowych grupy, w tym ich numery identyfikacji podatkowej, jeżeli zostały nadane;

b) jurysdykcje w rozumieniu ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych, w których jednostki składowe grupy są zlokalizowane;

c) rodzaj jednostek lub jednostek składowych, których dotyczy wniosek (np. jednostka dominująca określonego typu, jednostka inwestycyjna, jednostka joint venture lub inna jednostka o szczególnym charakterze);

d) informację na temat ogólnej struktury korporacyjnej grupy, w tym w zakresie udziałów konsolidujących w jednostkach składowych tej grupy będących w posiadaniu innych jednostek składowych tej grupy;

e) opis podstawowej działalności zainteresowanego, w tym:

– wskazanie przedmiotu prowadzonej działalności,

– opis strategii gospodarczej;

f) wykaz pozostałych jednostek składowych uczestniczących w czynności, wraz ze wskazaniem miejsca ich siedziby lub zarządu, numeru identyfikacji podatkowej, a w przypadku jego braku innego numeru identyfikacyjnego wraz z określeniem jego rodzaju, a także przedmiotu prowadzonej przez nich działalności;

g) opis przyjętych zasad lub polityki rachunkowości w zakresie, w jakim mają one zastosowanie do czynności stosowanych przez zainteresowanego i pozostałe jednostki składowe uczestniczące w czynności;

h) umowy, porozumienia wewnątrzgrupowe lub inne dokumenty dotyczące czynności;

i) wskazanie na wszystkie inne dokumenty lub informacje niezbędne do dokonania oceny stanowiska zainteresowanego.

Opinia zabezpieczająca będzie wydawana tylko w odniesieniu do czynności planowanych lub czynności rozpoczętych i niezakończonych. W związku z tym opinia nie będzie zabezpieczać podatnika w zakresie czynności i procesów, które zostały już zakończone lub dla których upłynął termin zapłaty podatku.

Termin wydania opinii jest dłuższy niż standardowy, ponieważ wynosi do 12 miesięcy, z tym że do tego terminu nie wlicza się terminów i okresów, o których mowa w art. 139 § 4 (art. 119zfu Ordynacji podatkowej).

Wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej podlegać będzie opłacie w wysokości 65 000 zł, płatnej w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku. Opłata podlegać będzie zwrotowi jedynie w przypadku wycofania wniosku w terminie 6 miesięcy od dnia jego złożenia (zwrot połowy opłaty) oraz w przypadku uiszczenia jej w kwocie wyższej niż należna (zwrot w odpowiedniej części).

3.2. Przygotowanie do zmian

Instytucje wprowadzone w przepisach Ordynacji podatkowej są skierowane do podmiotów, które są zobowiązane stosować ustawę o opodatkowaniu podatkiem wyrównawczym. Podmioty te mogą skorzystać z możliwości wystąpienia o opinię w sprawie opodatkowania tym podatkiem albo o opinię zabezpieczającą. Skorzystanie z tych instrumentów zmniejsza ryzyko podatkowe ciążące na tych jednostkach. Dlatego w związku z wejściem w życie ustawy o opodatkowaniu podatkiem wyrównawczym jednostki podlegające pod reżim tej ustawy powinny:

Krok 1. Wytypować problemy wymagające wydania interpretacji bądź opinii zabezpieczającej

Krok 2. Dokonać analizy ekonomicznej kosztów wystąpienia z wnioskami o interpretację lub opinię zabezpieczającą w kontekście istniejącego ryzyka podatkowego

Krok 3. Wystąpić ze stosownym wnioskiem (wnioskami) w wytypowanych sprawach, w których ryzyko podatkowe jest wyższe niż koszty, które jednostka musi ponieść, występując z wnioskiem o interpretację bądź o opinię zabezpieczającą

Warto również dodać, że opinie w sprawie opodatkowania wyrównawczego oraz opinie zabezpieczające podlegają kontroli sądów administracyjnych – zgodnie ze znowelizowanymi przepisami art. 3§ 2 pkt 4a, art. 57a oraz art. 146 § 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

4. Udostępnianie akt podatkowych Prezesowi URE w związku ze wsparciem niektórych odbiorców energii elektrycznej

4.1. Na czym polegają zmiany

W Sejmie jest procedowany projekt ustawy o zmianie ustawy o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 r. oraz w 2024 r. oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z projektem w 2025 r. mają być kontynuowane działania osłonowe dla gospodarstw domowych przez zastosowanie mechanizmu ceny maksymalnej energii elektrycznej. Wydłużenie terminu stosowania działań osłonowych uwzględniono również w Ordynacji podatkowej w art. 297 § 1 pkt 12. Na podstawie tego przepisu Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki będą mogły być udostępniane akta spraw podatkowych w związku z prowadzonym przez Prezesa URE postępowaniem lub kontrolą zgodnie z przepisami ustawy z 27 października 2022 r. o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w latach 2023–2025.

4.2. Przygotowanie do zmian

Zmiany w Ordynacji podatkowej są konsekwencją przyjęcia rozwiązań osłonowych na rynku cen energii. Działania te podlegają kontroli Prezesa URE. W celu pełnej oceny sytuacji podmiotów korzystających z rozwiązań osłonowych Prezes URE może sięgnąć do akt spraw podatkowych danego podatnika, aby zweryfikować posiadane informacje z danymi będącymi w posiadaniu organów podatkowych. Podmioty korzystające z działań osłonowych oraz wsparcia powinny mieć świadomość, że Prezes URE dysponuje uprawnieniami pozwalającymi na wykrycie ewentualnych uchybień czy nieprawidłowości.

XI. Ustawa o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników

Zmiany od 1 stycznia 2025 r.

1. Identyfikacja podatkowa unijnych podatników zwolnionych podmiotowo z VAT

1.1. Na czym polegają zmiany

Z dniem 1 stycznia 2025 r. nowelizacją z 8 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw zostanie wprowadzone zwolnienie podmiotowe dla podatników z innych krajów UE, którzy zgłoszą, że mają zamiar korzystać ze zwolnienia podmiotowego w Polsce (art. 113a ustawy o VAT). W związku z tym dostosowano regulacje ustawy o identyfikacji podatników i płatników (dalej: ustawa o NIP) do zmian wprowadzanych nowelizacją z 8 listopada 2024 r.

W art. 2 ustawy o NIP został dodany ust. 5, który określa, że obowiązkowi ewidencyjnemu nie podlegają podatnicy, którzy korzystają ze zwolnienia na podstawie art. 113a ustawy o VAT, wyłącznie w zakresie korzystania z tego zwolnienia.

Oznacza to, że podatnik z siedzibą działalności gospodarczej w państwie członkowskim innym niż RP w związku z korzystaniem ze zwolnienia na podstawie art. 113a ustawy o VAT nie musi posiadać numeru identyfikacji podatkowej (NIP). Podatnik ten w zakresie korzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113a ustawy o VAT, powinien zostać zidentyfikowany za pomocą indywidualnego numeru zawierającego kod EX wyłącznie w państwie członkowskim, w którym posiada siedzibę działalności gospodarczej, natomiast dokonując sprzedaży na terytorium kraju, zwolnionej z podatku VAT na podstawie ww. przepisu, posługiwać się wyłącznie tym numerem identyfikacyjnym zwolnienia. Tym samym wyłącznie w zakresie korzystania z opisanego zwolnienia podatnik nie podlega obowiązkowi ewidencyjnemu w rozumieniu ustawy o NIP.

1.2. Przygotowanie do zmian

Opisana zmiana w ustawie o NIP porządkuje kwestię unijnych podatników, którzy będą korzystali w Polsce ze zwolnienia podmiotowego. Podatnicy VAT działający na rynku krajowym powinni mieć świadomość, że unijny podatnik korzystający w Polsce ze zwolnienia podmiotowego:

●nie musi posiadać krajowego NIP – w zakresie działalności objętej zwolnieniem,

● musi się posługiwać indywidualnym numerem identyfikacyjnym zwolnienia z kodem EX.

XII. Kodeks karny skarbowy

Zmiany od 1 stycznia 2025 r.

1. Kary za naruszenie obowiązków sprawozdawczych z ustawy o podatku wyrównawczym

1.1. Na czym polegają zmiany

Z dniem 1 stycznia 2025 r. wejdzie w życie ustawa z 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych.

Zgodnie z art. 133 ust. 1 tej ustawy na tzw. jednostkę składową grupy zlokalizowaną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej został nałożony obowiązek składania do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, według ustalonego wzoru, informacji o opodatkowaniu wyrównawczym za rok podatkowy, w terminie do końca 15 miesiąca następującego po zakończeniu tego roku podatkowego.

Za naruszenie tego obowiązku mają grozić kary. Do Kodeksu karnego skarbowego został w tym celu dodany art. 56f. Zgodnie z tym przepisem za:

●niezłożenie ww. informacji,

●złożenie tej informacji z naruszeniem obowiązku składania za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub

● złożenie jej niezgodnie z wzorem dokumentu elektronicznego

● będzie groziła kara grzywny do 720 stawek dziennych.

Podatnik będzie mógł być ukarany karą grzywny do 480 stawek dziennych także wtedy, gdy w informacji o opodatkowaniu wyrównawczym składanej za rok podatkowy poda nieprawdę lub zatai prawdę.

Grzywną (do 180 stawek dziennych) podatnik będzie mógł być ukarany, gdy wbrew obowiązkowi nie złoży w terminie właściwemu organowi podatkowemu wspomnianej informacji.

W przypadku mniejszej wagi sprawca opisanych czynów zabronionych będzie podlegał karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Podatnik nie zawsze musi składać opisaną informację. Obowiązek ten jest wyłączony, jeżeli informacja odpowiadająca tej informacji została złożona właściwemu organowi podatkowemu jurysdykcji, z którą Rzeczpospolita Polska zawarła kwalifikowaną umowę o wymianie informacji o opodatkowaniu wyrównawczym, obowiązującą w odniesieniu do roku podatkowego, przez:

1) jednostkę dominującą najwyższego szczebla grupy międzynarodowej zlokalizowaną w tej innej niż Rzeczpospolita Polska jurysdykcji lub

2) jednostkę składową grupy międzynarodowej inną niż jednostka dominująca najwyższego szczebla zlokalizowaną w tej innej niż Rzeczpospolita Polska jurysdykcji, wyznaczoną w tym celu przez jednostkę dominującą najwyższego szczebla tej grupy międzynarodowej.

W takim przypadku jednostka składowa grupy międzynarodowej zlokalizowana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jednostka zlokalizowana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, upoważniona w tym celu, w formie pisemnej, przez wszystkie pozostałe jednostki składowe tej grupy zlokalizowane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli została ustanowiona, jest obowiązana, w terminie do końca 15 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zawiadomienie o danych jednostki składowej składającej informację, ze wskazaniem jurysdykcji, w której ta jednostka jest zlokalizowana.

Zgodnie z dodanym art. 80h Kodeksu karnego skarbowego, kto wbrew obowiązkowi nie złoży w terminie właściwemu organowi podatkowemu opisanego zawiadomienia, będzie podlegał karze grzywny do 180 stawek dziennych.

W przypadku mniejszej wagi sprawca tego czynu zabronionego będzie mógł być ukarany karą grzywny za wykroczenie skarbowe.

1.2. Przygotowanie do zmian

Zmiany w Kodeksie karnym skarbowym są konsekwencją wejścia w życie ustawy o podatku wyrównawczym. Jednostki, które będą obowiązane do wykonywania obowiązków nałożonych ustawą, powinny mieć świadomość, że za niewypełnianie obowiązków sprawozdawczych mogą być ukarane. Zatem jeżeli jesteś jednostką składową grupy międzynarodowej:

Krok 1. Ustal, jakie obowiązki sprawozdawcze cię obciążają

Krok 2. Zbierz dane wymagane do celów sprawozdawczych

Krok 3. Przygotuj harmonogram działań związanych z wykonywaniem nowych obowiązków, wyznacz terminy ich wykonania oraz wskaż osoby odpowiedzialne

Ograniczy to prawdopodobieństwo wystąpienia uchybień, które są sankcjonowane karami wynikającymi z Kodeksu karnego skarbowego.

2. Zmiany w Kodeksie karnym skarbowym w związku z wprowadzeniem unijnego zwolnienia podmiotowego dla podatników krajowych

2.1. Na czym polegają zmiany

Z dniem 1 stycznia 2025 r. krajowi podatnicy VAT korzystający ze zwolnienia podmiotowego zyskali możliwość korzystania z podobnego zwolnienia również w innych krajach UE – na warunkach określonych w tych krajach. Warunkiem skorzystania z takiego prawa jest złożenie tzw. uprzedniego powiadomienia. W związku z tym w treści przepisu art. 53 § 30c Kodeksu karnego skarbowego dodano „uprzednie powiadomienie”, tak aby na jego podstawie użyte w rozdziale 6 Kodeksu karnego skarbowego nowo wprowadzone określenie „uprzednie powiadomienie” miało znaczenie nadane mu w ustawie o VAT.

Do przepisów Kodeksu karnego skarbowego dodano także nowy typ przestępstwa i wykroczenia skarbowego za naruszenie obowiązków w zakresie składania uprzedniego powiadomienia. Mianowicie dodano art. 80h Kodeksu karnego skarbowego, który ma na celu objęcie sytuacji składania organowi podatkowemu uprzedniego powiadomienia z podaniem nieprawdy lub zatajeniem prawdy albo niedopełnieniem obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nim danych. Dla takich sytuacji przewiduje się karę grzywny do 240 stawek dziennych (art. 80h § 1 Kodeksu karnego skarbowego).

W przypadku mniejszej wagi sprawca czynu zabronionego będzie podlegał karze grzywny za wykroczenie skarbowe (art. 80h § 2 Kodeksu karnego skarbowego).

Należy zwrócić uwagę na pewien lapsus ustawodawcy, który nadał taką samą numerację przepisowi wprowadzanemu do Kodeksu karnego skarbowego, tyle że ustawą o podatku wyrównawczym. W związku z tym w treści Kodeksu karnego skarbowego znajdą się dwa różne art. 80h.

2.2. Przygotowanie do zmian

Na zmiany w Kodeksie karnym skarbowym powinni zwrócić uwagę ci podatnicy, którzy zamierzają skorzystać z prawa do zwolnienia podmiotowego w innych krajach UE. Korzystanie z tych zwolnień wiąże się bowiem z określonymi obowiązkami informacyjnymi. Za ich niewykonanie lub wadliwe wykonanie grożą sankcje z Kodeksu karnego skarbowego. O ile w przypadku rozpoczęcia stosowania nowych procedur podatnicy zazwyczaj starannie wypełniają nałożone obowiązki informacyjne – jak w przypadku uprzedniego powiadomienia – to późniejsza aktualizacja wymaganych danych sprawia więcej problemów i często jest przez podatników pomijana albo wykonywana z opóźnieniem. Należy zwrócić uwagę, że w Kodeksie karnym skarbowym zostały określone sankcje także za niedopełnienie obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nim danych. Dlatego podatnicy, którzy będą korzystali ze zwolnienia podmiotowego w innych krajach UE, powinni:

Krok 1. Dopilnować, aby prawidłowo wypełnić i terminowo złożyć uprzednie powiadomienie

Krok 2. Przygotować listę danych, w przypadku których istnieje obowiązek aktualizacji uprzedniego powiadomienia

Krok 3. Wprowadzić wewnętrzną procedurę sygnalizacji o zmianie danych, które wymagają zgłoszenia

Krok 4. Wyznaczyć osoby odpowiedzialne za aktualizację danych objętych zgłoszeniem oraz terminowe wypełnienie tego obowiązku

XIII. Rachunkowość

Zmiany od 1 stycznia 2025 r.

1. Wyższa kwota limitu zobowiązująca do prowadzenia ksiąg rachunkowych w 2025 r.

1.1. Na czym polegają zmiany

Zgodnie z nowelizacją przepisów ustawy o rachunkowości, uchwaloną przez Sejm, od 1 stycznia 2025 r. zostaje podwyższona kwota limitu przychodów – z 2 000 000 euro na 2 500 000 euro – zobowiązująca do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Limit przychodów osiągniętych w 2024 r., zobowiązujący do prowadzenia ksiąg rachunkowych od 1 stycznia 2025 r., będzie zatem dużo wyższy od zeszłorocznego i będzie wynosi:

2 500 000 euro × 4,2846 zł/euro = 10 711 500 zł

Zmiana limitu już od 2025 r. wynika z art 14. ustawy zmieniającej ustawę o rachunkowości. Wskazuje się w nim, że nowe brzmienie przepisów art. 2 ust. 1 pkt 2, ust. 2 zdanie pierwsze i ust. 2a oraz art. 70a ustawy o rachunkowości (tj. przepisów związanych z podniesieniem limitu z 2 000 000 euro do 2 500 000 euro) ma zastosowanie po raz pierwszy do roku obrotowego rozpoczynającego się po 31 grudnia 2024 r. Na potrzeby ustalenia spełnienia warunku określonego w tych przepisach należy uwzględniać przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów osiągnięte w poprzednim roku obrotowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2023 r. Co istotne, zgodnie z nową definicją przychodów netto (wprowadzoną do art. 3 ust. 1 pkt 30a ustawy o rachunkowości) pod uwagę brane są tylko przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów (tj. nie uwzględnia się już w limicie 2 500 000 euro przychodów z operacji finansowych).

1.2. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Sprawdź, czy obowiązuje cię limit przychodów zobowiązujący do prowadzenia ksiąg rachunkowych

Limit przychodów zobowiązujący do prowadzenia ksiąg rachunkowych dotyczy wybranych form prowadzenia działalności. Jeśli prowadzisz działalność jako:

● osoba fizyczna,

● spółka cywilna osób fizycznych,

● spółka cywilna osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku,

● spółka jawna osób fizycznych,

● spółka partnerska oraz przedsiębiorstwo w spadku

● to na 31 grudnia musisz ustalić kwotę przychodów i porównać ją z przeliczoną na złote kwotą limitu 2 500 000 euro.

Krok 2. Przy ustaleniu przychodu uwzględnij nie tylko przepisy ustawy o rachunkowości, ale również przepisy podatku dochodowego od osób fizycznych

Ze względu na różne definiowanie pojęcia przychodów przez ustawę o rachunkowości i ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych wymienione w kroku 1 jednostki gospodarcze muszą uwzględniać obie te regulacje prawne. W związku z tym, jeśli prowadzą:

● pełną księgowość – wymaga to policzenia zarówno przychodów według ustawy o rachunkowości, jak i według ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Osiągnięcie lub przekroczenie w 2024 r. granicy 2 500 000 euro w jakimkolwiek z tych dwóch przypadków będzie oznaczało obowiązek kontynuowania prowadzenia od 1 stycznia 2025 r. ksiąg rachunkowych według ustawy o rachunkowości,

● podatkową księgę przychodów i rozchodów – wymaga to ustalenia przychodów według ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Osiągnięcie lub przekroczenie w 2024 r. granicy 2 500 000 euro oznacza obowiązek prowadzenia od 1 stycznia 2025 r. ksiąg rachunkowych według ustawy o rachunkowości.

2. Wyższe limity progów dotyczących badania sprawozdań finansowych

2.1. Na czym polegają zmiany

Zgodnie z nowelizacją przepisów ustawy o rachunkowości zmienia się kwota limitu sumy aktywów bilansu (z 2 500 000 euro na 3 125 000 euro) i przychodów netto ze sprzedaży (5 000 000 euro na 6 250 000 euro) zobowiązująca tzw. „pozostałe jednostki” określone w art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości do poddawania rocznego sprawozdania finansowego obowiązkowemu badaniu. Przepisy te mają zastosowanie po raz pierwszy do roku obrotowego rozpoczynającego się po dniu 31 grudnia 2024 r., przy czym na potrzeby ustalenia spełnienia warunków określonych w tych przepisach uwzględnia się sumę aktywów bilansu oraz przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów osiągnięte w poprzednim roku obrotowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2023 r.

2.2. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Sprawdź, czy obowiązuje cię nowy limit przychodów zobowiązujący do badania sprawozdania finansowego

Zmiana ma zastosowanie w stosunku do sprawozdań finansowych za 2025 r. Badaniu za 2025 r. podlegać będą roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe kontynuujących działalność:

1) banków krajowych, oddziałów instytucji kredytowych, oddziałów banków zagranicznych, zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji, głównych oddziałów i oddziałów zakładów ubezpieczeń, głównych oddziałów i oddziałów zakładów reasekuracji oraz oddziałów zagranicznych firm inwestycyjnych;

1a) spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych;

2) jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o świadczeniu usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz jednostek, o których mowa w art. 2 ust. 2b ustawy o rachunkowości;

2a) jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,

2b) krajowych instytucji płatniczych i instytucji pieniądza elektronicznego;

3) spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji;

4) pozostałych jednostek (przede wszystkim spółek z o.o., spółek jawnych, partnerskich, komandytowych, cywilnych oraz przedsiębiorstw osób fizycznych), które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe (w odniesieniu do sprawozdań za 2025 r. uwzględnia się dane za 2024 r.), spełniły co najmniej dwa z poniższych warunków:

● średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,

● suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 3 125 000 euro (przeliczone po kursie NBP z 31 grudnia 2024 r.),

● przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 6 250 000 euro (przeliczone po kursie NBP z 31 grudnia 2024 r.).

3. Wyższe progi uprawniające jednostkę dominującą do niesporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego

3.1. Na czym polegają zmiany

Zgodnie z nowelizacją przepisów ustawy o rachunkowości zmienia się kwota limitu sumy aktywów bilansu (z 38 400 000 zł na 48 000 000 zł przed dokonaniem wyłączeń konsolidacyjnych i odpowiednio z 32 000 000 zł na 40 000 000 zł po dokonaniu wyłączeń konsolidacyjnych) i przychodów netto ze sprzedaży (z 76 800 000 zł na 96 000 000 zł przed dokonaniem wyłączeń konsolidacyjnych i odpowiednio z 64 000 000 zł na 80 000 000 zł po dokonaniu wyłączeń konsolidacyjnych) zobowiązująca jednostkę dominującą do sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego.

3.2. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Sprawdź, czy jesteś jednostką dominującą

Ustawa o rachunkowości przez jednostkę dominującą nakazuje rozumieć jednostkę będącą spółką handlową lub przedsiębiorstwem państwowym, sprawującą kontrolę nad jednostką zależną, w szczególności:

a) posiadającą bezpośrednio lub pośrednio większość ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym jednostki zależnej, także na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu, wykonującymi prawa głosu zgodnie z wolą jednostki dominującej, lub

b) będącą udziałowcem jednostki zależnej i uprawnioną do kierowania polityką finansową i operacyjną tej jednostki zależnej w sposób samodzielny lub przez wyznaczone przez siebie osoby lub jednostki na podstawie umowy zawartej z innymi uprawnionymi do głosu, posiadającymi na podstawie statutu lub umowy spółki, łącznie z jednostką dominującą, większość ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym, lub

c) będącą udziałowcem jednostki zależnej i uprawnioną do powoływania i odwoływania większości członków organów zarządzających, nadzorujących lub administrujących tej jednostki zależnej, lub

d) będącą udziałowcem jednostki zależnej, w której więcej niż połowę składu organów zarządzających, nadzorujących lub administrujących w poprzednim roku obrotowym, w ciągu bieżącego roku obrotowego i do czasu sporządzenia sprawozdania finansowego za bieżący rok obrotowy, stanowią osoby powołane do pełnienia tych funkcji w rezultacie wykonywania przez jednostkę dominującą prawa głosu w organach tej jednostki zależnej, chyba że inna jednostka lub osoba ma w stosunku do tej jednostki zależnej prawa, o których mowa w lit. a, c lub e, lub

e) będącą udziałowcem jednostki zależnej i uprawnioną do kierowania polityką finansową i operacyjną tej jednostki zależnej, na podstawie umowy zawartej z tą jednostką zależną albo statutu lub umowy tej jednostki zależnej.

Zgodnie z ustawą o rachunkowości jednostka dominująca, mająca siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ma obowiązek sporządzania rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej, obejmującego dane jednostki dominującej i jednostek od niej zależnych wszystkich szczebli, bez względu na ich siedzibę, zestawione w taki sposób, jakby grupa kapitałowa stanowiła jedną jednostkę. Sprawozdaniem tym obejmuje się również dane pozostałych jednostek podporządkowanych.

Krok 2. Sprawdź, czy możesz nie sporządzać skonsolidowanego sprawozdania finansowego

Jednostka dominująca może nie sporządzać skonsolidowanego sprawozdania finansowego, jeżeli na dzień bilansowy roku obrotowego oraz na dzień bilansowy roku poprzedzającego rok obrotowy łączne dane jednostki dominującej oraz wszystkich jednostek zależnych każdego szczebla:

1) przed dokonaniem wyłączeń konsolidacyjnych, o których mowa w art. 60 ust. 2 i 6 ustawy o rachunkowości, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

a) 48 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

b) 96 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

c) 250 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty;

2) po dokonaniu wyłączeń konsolidacyjnych, o których mowa w art. 60 ust. 2 i 6 ustawy o rachunkowości, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

a) 40 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

b) 80 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

c) 250 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Jednostka dominująca, która jest zwolniona ze sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego na podstawie ww. pkt 1 lub 2, traci to prawo, jeżeli na dzień bilansowy roku obrotowego oraz na dzień bilansowy roku poprzedzającego rok obrotowy przekroczyła dwie z określonych w ww. pkt 1 lub 2 wielkości, ze skutkiem dla bieżącego roku obrotowego. Jednostka dominująca może nie sporządzić za pierwszy rok obrotowy grupy kapitałowej skonsolidowanego sprawozdania finansowego, jeżeli nie zostały przekroczone w tym roku dwie z trzech wielkości, o których mowa w pkt 1 lub 2.

Przedstawione zmiany mają zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się po dniu 31 grudnia 2023 r. (a więc za rok 2024).

4. Nowe definicje poszczególnych kategorii jednostek (skutkujące możliwością stosowania uproszczeń przewidzianych ustawą o rachunkowości)

4.1. Na czym polegają zmiany

Zgodnie z nowelizacją przepisów ustawy o rachunkowości uchwaloną przez Sejm wprowadzone zostają do ustawy o rachunkowości nowe definicje poszczególnych kategorii jednostek, tj. jednostka mikro, mała, średnia i duża (do tej pory zdefiniowane były tylko jednostki mikro i małe). Nowe zdefiniowanie poszczególnych kategorii jednostek skutkuje możliwością (lub jej brakiem) korzystania przez poszczególne grupy jednostek z przewidzianych w ustawie o rachunkowości uproszczeń (kwestia stosowania uproszczeń dotyczy w szczególności jednostek mikro i małych), a także przesądza o obowiązku przygotowywania sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (oddzielnie omówione, patrz pkt 5. Wprowadzenie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju).

4.2. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Sprawdź, do jakiej kategorii jednostek kwalifikuje się twoja firma

W tabeli przedstawiono kwalifikację jednostek do poszczególnej kategorii.

Tabela. Kwalifikacja jednostek do poszczególnej kategorii

Krok 2. Wybierz uproszczenia przewidziane ustawą o rachunkowości, z jakich chcesz skorzystać

Zakwalifikowanie jednostki do odpowiedniej kategorii jednostek (mikro, mała, średnia, duża) ma wpływ na korzystanie z przewidzianych przez ustawę o rachunkowości uproszczeń. O przyjęciu uproszczeń (lub nieprzyjęciu) decyduje przede wszystkim kierownik jednostki, biorąc pod uwagę, czy zastosowanie danego uproszczenia nie wywiera istotnie ujemnego wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej jednostki oraz jej wyniku finansowego. I tak zakwalifikowanie jednostki do grupy jednostek mikro lub małych skutkuje tym, że mogą skorzystać z następujących uproszczeń:

1) mogą dokonywać kwalifikacji umów leasingowych według zasad określonych w przepisach podatkowych;

2) mogą zrezygnować z zachowania zasady ostrożności przy wycenie poszczególnych składników aktywów i pasywów w zakresie tworzenia odpisów aktualizujących wartość aktywów oraz rezerw na znane tym jednostkom ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń;

3) mogą przy obliczaniu kosztu wytworzenia produktu do kosztów bezpośrednich doliczyć koszty pośrednie związane z wytworzeniem tego produktu, niezależnie od poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych, przy czym ustalony w ten sposób koszt wytworzenia nie może być wyższy od możliwej do uzyskania ceny sprzedaży netto;

4) mogą nie stosować rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych;

5) mogą odstąpić od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego;

6) mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środków trwałych według zasad określonych w przepisach podatkowych;

7) mogą nie tworzyć biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów dotyczących przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych.

Przepisy ustawy o rachunkowości przewidują jednak wyłączenia (obostrzenia) dla grup jednostek tzw. rynku finansowego oraz sektora finansów publicznych, które pomimo spełniania warunków uznania je za jednostki mikro albo małe nie mogą korzystać z niektórych uproszczeń. I tak ze wskazanych wyżej uproszczeń nie mogą korzystać:

● jednostki, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o rachunkowości, tj. jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o świadczeniu usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych, przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, przepisów o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,

● jednostki zamierzające ubiegać się albo ubiegające się o zezwolenie na wykonywanie działalności na podstawie przepisów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o rachunkowości, lub wpis do rejestru zarządzających ASI na podstawie przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,

● alternatywne spółki inwestycyjne w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, w tym uprawnione do posługiwania się nazwą „EuVECA” albo „EuSEF”,

● emitenci papierów wartościowych dopuszczeni, emitenci zamierzający ubiegać się lub ubiegający się o dopuszczenie do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego,

● emitenci papierów wartościowych dopuszczeni do obrotu w alternatywnym systemie obrotu,

● krajowe instytucje płatnicze,

● instytucje pieniądza elektronicznego.

Ponadto z uproszczeń wskazanych w pkt 2, 6 i 7 nie mogą korzystać:

● jednostki sektora finansów publicznych, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej,

● spółki kapitałowe,

● spółki komandytowo-akcyjne,

● spółki jawne lub komandytowe, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej.

Krok 3. Zapisz przyjęte uproszczenia w zasadach (polityce) rachunkowości

Nie wolno zmieniać zasad rachunkowości w trakcie roku obrotowego. Zmiany polityki rachunkowości wchodzą w życie zawsze od pierwszego dnia roku obrotowego. Decyzja o zmianie zasad rachunkowości może zostać podjęta w dowolnym momencie, jednak jej skutki należy odnieść do całego roku obrotowego. Zmiany polityki rachunkowości dokonuje kierownik jednostki w formie pisemnej. A zatem jeśli jednostka chce skorzystać z przewidzianych ustawą o rachunkowości uproszczeń, powinna dokonać stosownych zapisów w zasadach (polityce) rachunkowości i stosować je od pierwszego dnia roku obrotowego. Tym samym wejście w życie ustawy zmieniającej ustawę o rachunkowości w 2024 r. spowoduje, że można będzie w praktyce skorzystać z uproszczeń od 1 stycznia 2025 r.

5. Wprowadzenie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju

5.1. Na czym polegają zmiany

Ustawa zmieniająca ustawę o rachunkowości zobowiązuje część podmiotów do corocznego przedstawienia w wyodrębnionej części (sekcji) sprawozdania z działalności informacji niezbędnych do zrozumienia wpływu jednostki na kwestie zrównoważonego rozwoju oraz do zrozumienia, w jaki sposób kwestie zrównoważonego rozwoju wpływają na rozwój, wyniki i sytuację jednostki, zwanego „sprawozdawczością zrównoważonego rozwoju”.

Zmiana ta nie jest poniekąd nowa. Należy bowiem przypomnieć, że niektóre polskie podmioty (tj. bardzo duże jednostki zainteresowania publicznego, które średniorocznie zatrudniały ponad 500 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, oraz których suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego przekraczała 85 000 000 zł lub przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy przekraczały 170 000 000 zł) miały obowiązek raportowania informacji niefinansowych już w roku 2018, przedstawiając informacje za rok 2017.

Obecnie informacje te nie będą się już nazywały „informacjami niefinansowymi”, ale sprawozdawczością zrównoważonego rozwoju (jest to wynik faktu, że przestała obowiązywać dyrektywa NFRD, tj. dyrektywa w sprawie sprawozdawczości niefinansowej – z ang. Non-Financial Reporting Directive, a została zastąpiona dyrektywą CRSB, tj. dyrektywą w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju – z ang. Corporate Sustainability Reporting Directive), która nakłada jednak bardziej szczegółowo określone wymogi i ma szerszy zakres stosowania. Oprócz zmiany nazwy rozszerzono znacznie zakres stosowania raportowania w sprawie zrównoważonego rozwoju. Zakres stosowania i wymogi w ramach tej sprawozdawczości określono w nowo wprowadzonym rozdziale do ustawy o rachunkowości – rozdziale 6c „Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju”. Począwszy od 2025 r. będzie dotyczyła coraz większej grupy przedsiębiorstw (patrz krok 2), które będą miały obowiązek raportowania informacji o zrównoważonym rozwoju w ramach sprawozdania z działalności w bardzo usystematyzowany sposób. Sprawozdanie zrównoważonego rozwoju będzie bowiem musiało zawierać:

1) zwięzły opis modelu biznesowego i strategii biznesowej jednostki, w tym opis:

a) odporności modelu biznesowego i strategii biznesowej jednostki na ryzyka związane z kwestiami zrównoważonego rozwoju,

b) szans dla jednostki związanych z kwestiami zrównoważonego rozwoju,

c) planów jednostki, w tym działań wdrażających i powiązanych z nimi planów finansowych i inwestycyjnych, służących zapewnieniu, aby model biznesowy i strategia biznesowa jednostki uwzględniały:

– przejście na zrównoważoną gospodarkę,

– ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5°C,

– osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r.,

– występujące zagrożenia wynikające z działalności jednostki związane z węglem, ropą naftową i gazem,

d) w jaki sposób w modelu biznesowym i strategii biznesowej jednostki uwzględniono interesy zainteresowanych stron jednostki oraz wpływ jednostki na kwestie zrównoważonego rozwoju,

e) sposobu wdrożenia strategii jednostki w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju;

2) opis określonych w czasie i ustanowionych przez jednostkę celów dotyczących kwestii zrównoważonego rozwoju, w tym bezwzględnych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych co najmniej na lata 2030 i 2050, opis postępów poczynionych przez jednostkę na rzecz osiągnięcia tych celów oraz oświadczenie, czy cele jednostki związane z czynnikami środowiskowymi opierają się na rozstrzygających dowodach naukowych;

3) opis roli kierownika jednostki oraz członków rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostkę w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju oraz ich wiedzy eksperckiej i umiejętności związanych z wypełnianiem tej roli lub dostępu kierownika jednostki oraz członków rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostkę do takiej wiedzy eksperckiej i umiejętności;

4) opis polityk jednostki w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju;

5) informacje o istnieniu systemów zachęt dotyczących kwestii zrównoważonego rozwoju oferowanych kierownikowi jednostki oraz członkom rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostkę;

6) opis:

a) procesu należytej staranności wdrożonego przez jednostkę w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju, w tym procesu należytej staranności wdrożonego zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej dotyczącymi prowadzenia przez jednostki procesu należytej staranności,

b) najważniejszych rzeczywistych lub potencjalnych niekorzystnych skutków związanych z własnymi działaniami jednostki i jej łańcuchem wartości, w tym z jej produktami i usługami, relacjami biznesowymi i łańcuchem dostaw, działań podjętych w celu zidentyfikowania i monitorowania tych skutków, a także innych niekorzystnych skutków, które jednostka jest obowiązana zidentyfikować zgodnie z innymi przepisami prawa Unii Europejskiej dotyczącymi prowadzenia przez jednostki procesu należytej staranności,

c) wszelkich działań podjętych przez jednostkę w ramach procesu należytej staranności w celu zapobiegania rzeczywistym lub potencjalnym niekorzystnym skutkom, łagodzenia ich, zaradzania im lub usunięcia ich oraz wyniku tych działań;

7) opis najważniejszych ryzyk dla jednostki w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju, w tym opis głównych rodzajów zależności jednostki od tych kwestii, oraz sposobu zarządzania tymi ryzykami przez jednostkę;

8) wskaźniki odnoszące się do informacji, o których mowa w pkt 1–7.

Ustawa zmieniająca ustawę o rachunkowości wprowadza w związku z tym:

● obowiązek weryfikacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju – wprowadzona zostanie obowiązkowa weryfikacja przez biegłych rewidentów,

● obowiązek digitalizacji – sprawozdania z działalności jednostek przedstawiających informacje na temat zrównoważonego rozwoju będą obowiązkowo sporządzane w formacie XHTML (elektronicznym formacie czytelnym dla człowieka), a odrębna sekcja na temat zrównoważonego rozwoju oznakowana będzie w formacie in-line XBRL (ułatwi to maszynowy odczyt i analizę danych na temat zrównoważonego rozwoju).

5.2. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Sprawdź, czy jesteś zobowiązany do raportowania w zakresie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju

Ustawa zmieniająca ustawę o rachunkowości wskazuje, że przepisy związane ze zrównoważonym rozwojem będą miały zastosowanie do jednostek będących:

● spółkami kapitałowymi,

● spółkami komandytowo-akcyjnymi,

● spółkami jawnymi lub komandytowymi, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej,

● zakładami ubezpieczeń i zakładami reasekuracji,

● bankami krajowymi, oddziałami instytucji kredytowych albo oddziałami banków zagranicznych.

Podmiotami zobowiązanymi do przedstawiania w wyodrębnionej części sprawozdania z działalności informacji związanych ze sprawozdawczością zrównoważonego rozwoju będą:

● jednostki małe będące emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego,

● jednostki średnie będące emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego,

● wszystkie jednostki duże.

Przy czym jednostki będące:

● jednostkami średnimi będącymi emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego,

● jednostkami małymi będącymi emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego,

● małymi i niezłożonymi instytucjami w rozumieniu rozporządzenia unijnego w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych,

● wewnętrznymi zakładami ubezpieczeń w rozumieniu ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej,

● wewnętrznymi zakładami reasekuracji w rozumieniu ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej

– będą mogły sporządzać sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju w ograniczonym ustawowo zakresie, zwaną „uproszczoną sprawozdawczością zrównoważonego rozwoju”.

Oprócz zwykłej i uproszczonej formy sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju będzie występowała również „sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju grupy kapitałowej” odnosząca się do działalności całej grupy kapitałowej, a do której wykonania będzie zobowiązana jednostka dominująca w dużej grupie. Ustawa zmieniająca ustawę o rachunkowości zdefiniowała dużą grupę jako grupę kapitałową, która w roku obrotowym, za który jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, przekroczyła:

● po dokonaniu wyłączeń konsolidacyjnych co najmniej dwie z następujących trzech wielkości:

– 110 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

– 220 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

– 250 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty, oraz

● przed dokonaniem wyłączeń konsolidacyjnych co najmniej dwie z następujących trzech wielkości:

– 132 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

– 264 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

– 250 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Krok 2. Jeśli jesteś zobowiązany do raportowania w zakresie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju, sprawdź, od kiedy masz ten obowiązek

Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju ma zastosowanie po raz pierwszy za rok obrotowy rozpoczynający się:

1) po dniu 31 grudnia 2023 r. (a więc obowiązek dotyczy roku 2024 i będzie wykonywany w roku 2025) w przypadku:

● dużych jednostek, których suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego i przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy wynoszą odpowiednio 110 000 000 zł i 220 000 000 zł,

● jednostek dominujących dużych grup, których suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego i przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy wynoszą odpowiednio 132 000 000 zł i 264 000 000 zł;

2) po dniu 31 grudnia 2024 r. (a więc obowiązek będzie dotyczył roku 2025 i będzie wykonywany w roku 2026) w przypadku:

● jednostek dużych innych niż określone w pkt 1),

● jednostek dominujących dużych grup innych niż określone w pkt 1),

● Banku Gospodarstwa Krajowego;

3) po dniu 31 grudnia 2025 r. (a więc obowiązek będzie dotyczył roku 2026 i będzie wykonywany w roku 2027) w przypadku:

● jednostek średnich będących emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego,

● jednostek małych będących emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego,

● małych i niezłożonych instytucji określonych w rozporządzenia unijnym w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych, pod warunkiem że są:

– jednostką dużą albo

– jednostką małą będącą emitentem papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego, albo

– jednostką średnią będącą emitentem papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego;

● wewnętrznych zakładów ubezpieczeń w rozumieniu ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej oraz wewnętrznych zakładów reasekuracji w rozumieniu tej ustawy, pod warunkiem że są:

– jednostką dużą, albo

– jednostką małą będącą emitentem papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego, albo

– jednostką średnią będącą emitentem papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego;

4) po dniu 31 grudnia 2027 r. (a więc obowiązek będzie dotyczył roku 2028 i będzie wykonywany w roku 2029) w przypadku:

● jednostek zależnych, których jednostka dominująca najwyższego szczebla ma siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu poza terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego (m.in. jeżeli nie ma ustawowego wyłączenia oraz po spełnieniu dodatkowych określonych warunków ustawowych) lub

● oddziałów w rozumieniu ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych (m.in. po spełnieniu dodatkowych określonych warunków ustawowych).

Krok 3. Niezależnie od tego, kiedy będziesz miał obowiązek raportowania, zacznij od ustalenia, kto ma brać udział w budowaniu strategii zrównoważonego rozwoju

Kluczową rolę w budowaniu strategii zrównoważonego rozwoju odgrywa zarząd firmy, który wyznacza cele i kierunki działań (dlatego też sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju jest częścią sprawozdania z działalności). Ważne jest także zaangażowanie menedżerów, kierowników oraz szeregowych pracowników, którzy dzięki swojej wiedzy i doświadczeniu mogą wspierać realizację celów. W razie potrzeby warto skorzystać z pomocy zewnętrznych ekspertów, szczególnie w obszarach wymagających specjalistycznej wiedzy, takich jak redukcja emisji czy innowacje technologiczne. Ważne jest już na początkowym etapie, by zapewniać integrację działań na wszystkich poziomach i budować podstawy współpracy zapewniającej skuteczność wdrażania strategii (chociażby poprzez rozpoczęcie budowania kultury odpowiedzialności za zrównoważony rozwój w firmie).

Krok 4. Przeanalizuj obecną sytuację w zakresie realizacji celów zrównoważonego rozwoju

W celu zbudowania strategii zrównoważonego rozwoju (której efekty będzie można opisać w sprawozdaniu zrównoważonego rozwoju) należy przeprowadzić audyt środowiskowy, społeczny i ekonomiczny w celu zidentyfikowania obszarów największego wpływu oraz ryzyka, jakie wywiera/wywierać może firma w zakresie realizacji polityki zrównoważonego rozwoju. Wskazane przy tym jest porównać je z najlepszymi praktykami (identyfikacja, gdzie firma może poprawić swoje działania).

Krok 5. Wyznacz cele strategiczne w zakresie realizacji polityki zrównoważonego rozwoju

Należy zdefiniować kluczowe obszary działania w zakresie zrównoważonego rozwoju, sformułować mierzalne cele zarówno krótko-, jak i długoterminowe.

Krok 6. Opracuj szczegółowy plan działania i wdrażaj strategię w zakresie zrównoważonego rozwoju

Cele w zakresie zrównoważonego rozwoju będą osiągnięte poprzez realizację szczegółowego planu działania (np. stworzenie planu ograniczającego emisję CO2, minimalizacji odpadów czy efektywnego zarządzania zużyciem energii itd.). Przy czym każdy plan wymaga stosownego wdrożenia, np. poprzez pilotaż i skalowanie (rozpoczęcie od projektów pilotażowych w wybranych obszarach, a następnie wdrażanie ich na szerszą skalę).

Krok 7. Zintegruj procesy zrównoważonego rozwoju z procesami biznesowymi

Należy starać się, by strategia zrównoważonego rozwoju stała się integralną częścią podejmowanych wszystkich decyzji operacyjnych i strategicznych.

6. Przekwalifikowanie przychodów ze sprzedaży materiałów z podstawowej działalności operacyjnej do pozostałej działalności operacyjnej

6.1. Na czym polegają zmiany

Ustawa zmieniająca ustawę o rachunkowości zmienia uregulowania, co należy rozumieć przez wynik z działalności operacyjnej. Zmiana dotyczy przychodów i kosztów związanych ze sprzedażą materiałów i polega na przekwalifikowaniu przychodów ze sprzedaży materiałów z podstawowej działalności operacyjnej do pozostałej działalności operacyjnej (do pozostałych przychodów operacyjnych), a związana ze sprzedażą wartość sprzedanych materiałów będzie ujmowana i prezentowana jako pozostałe koszty operacyjne.

6.2. Przygotowanie do zmian

Ponieważ następuje przekwalifikowanie przychodów ze sprzedaży materiałów z podstawowej działalności operacyjnej do pozostałej działalności operacyjnej (do pozostałych przychodów operacyjnych), a wartość sprzedanych materiałów będzie ujęta i prezentowana jako pozostałe koszty operacyjne – to w zakładowym planie kont należy dokonać zapisów powodujących, że transakcje sprzedaży materiałów będą ewidencjonowane odpowiednio na kontach „Pozostałe przychody operacyjne” i „Pozostałe koszty operacyjne”.

7. Bezpośrednie wskazanie, kto ma obowiązek sporządzania zestawienia zmian w kapitale własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych

7.1. Na czym polegają zmiany

Ustawa zmieniająca ustawę o rachunkowości wskazuje wprost, kto ma obowiązek sporządzić zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych (zmieniając art. 45 ust. 3 ustawy o rachunkowości). Są to według zmienionych przepisów:

● jednostki inne niż jednostka mikro i jednostka mała,

● jednostki sektora finansów publicznych (niezależnie od ich wielkości) podlegające obowiązkowi badania oraz

● alternatywne spółki inwestycyjne.

Tym samym jednostki mikro i małe już wprost nie są objęte obowiązkiem sporządzania zestawienia zmian w kapitale własnym i rachunku przepływów pieniężnych. Przypomnieć należy, że dotychczas te jednostki miały formalnie obowiązek sporządzania tych elementów sprawozdania finansowego, przy czym mogły korzystać ze zwolnienia z ich sporządzania.

7.2. Przygotowanie do zmian

Nie są wymagane działania ze strony jednostek. Fakt bycia jednostką mikro i małą skutkuje brakiem obowiązku sporządzania zestawienia zmian w kapitale własnym i rachunku przepływów pieniężnych. Obowiązek taki dotyczy wszystkich innych jednostek.

8. Ujednolicenie pojęcia przychodów netto ze sprzedaży dla różnych celów w ustawie o rachunkowości

8.1. Na czym polegają zmiany

Ustawa zmieniająca ustawę o rachunkowości ujednolica zakres, co należy rozumieć przez przychody netto ze sprzedaży. Zmiana polega na usunięciu materiałów i przychodów z operacji finansowych z tej kategorii przychodów ze sprzedaży. Wpływa to na brane pod uwagę przychody netto ze sprzedaży dla celów określenia obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych i progów do badania sprawozdania finansowego. Skutkiem jest też zmiana treści załączników do ustawy o rachunkowości, w których przychody ze sprzedaży materiałów nie znajdują się w segmencie podstawowej działalności operacyjnej.

8.2. Przygotowanie do zmian

Ustalając przychody netto dla celów określenia obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych i badania sprawozdania finansowego, należy brać pod uwagę przychody netto ze sprzedaży nieobejmujące przychodów ze sprzedaży materiałów i przychodów z operacji finansowych.

9. Zmiany w ustawie o rachunkowości związane z podatkiem wyrównawczym

9.1. Na czym polegają zmiany

Kalkulacja podatku wyrównawczego, który wchodzi w życie 1 stycznia 2025 r., będzie się odbywać na danych finansowych pochodzących ze sprawozdań finansowych, chociaż same wyliczenia mają charakter podatkowy i nie stanowią części rachunkowości. Niemniej w związku z wprowadzeniem podatku wyrównawczego w ustawie o rachunkowości wskazano, że:

● jednostki objęte tym podatkiem nie będą miały obowiązku tworzenia w związku z podatkiem wyrównawczym rezerw i ustalania aktywów z tytułu podatku odroczonego (przy czym informację o tym należy wykazywać w dodatkowych informacjach i objaśnieniach),

● sprawozdania finansowe jednostek będących podatnikami krajowego podatku wyrównawczego, o którym mowa w ustawie z 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych, mogą być sporządzane zgodnie z MSR,

● w przypadku jednostek podlegających opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy z 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych okresy przechowywania, o których mowa w art. 74 ust. 1 i 2 ustawy o rachunkowości (zatwierdzone sprawozdanie ­finansowe, księgi rachunkowe, karty wynagrodzeń, dowody księgowe, dokumentacja przyjętego sposobu prowadzenia rachunkowości, dokumenty dotyczące rękojmi i reklamacji, dokumenty inwentaryzacyjne oraz pozostałe dowody księgowe i sprawozdania, których obowiązek sporządzania wynika z ustawy o rachunkowości), wynoszą co najmniej 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku,

● w dodatkowych informacjach i objaśnieniach należy wykazywać informacje o kwotach z tytułu opodatkowania jednostki w bieżącym okresie sprawozdawczym globalnym podatkiem wyrównawczym, krajowym podatkiem wyrównawczym i podatkiem wyrównawczym od niedostatecznie opodatkowanych zysków, o których mowa w ustawie z 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych.

9.2. Przygotowanie do zmian

Wprowadzenie podatku wyrównawczego nie skutkuje zmianami w prowadzeniu rachunkowości przez jednostkę. Kalkulacja tego podatku będzie odbywała się bowiem pozaksięgowo. Niemniej informacje o tym podatku będą ujawniane w dodatkowych informacjach i objaśnieniach w ramach sprawozdania finansowego.

_ autor zbiorowy