Nierzetelność i wadliwość ksiąg rachunkowych - skutki podatkowe i karne skarbowe

Przepisy podatkowe określają reguły, których wykonanie gwarantuje prawidłowe określenie wysokości zobowiązania podatkowego wobec Skarbu Państwa. Dotyczą one m.in. obowiązków podatnika jako głównego dłużnika podatkowego zobowiązanego do zapłaty podatku. Ustawy regulujące poszczególne podatki określają także konsekwencje niedopełnienia tych obowiązków.

Niewykonanie lub nieprawidłowe wykonanie obowiązków przez podatników zagrożone jest różnymi sankcjami najczęściej o charakterze ekonomicznym. Sankcje podatkowe to istotna dolegliwość, z którą powinni liczyć się podatnicy unikający płacenia swoich zobowiązań podatkowych. Ważne jest, iż stosowanie sankcji podatkowych ma charakter obiektywny i nie zależy od stopnia zawinienia podatnika. W przypadku niewykonania obowiązku podatkowego będą one nałożone zarówno na podatnika, który celowo nie deklaruje należnych podatków, jak również na podatnika, który nie zapłacił należnego podatku na skutek niewiedzy czy nieznajomości prawa. Potwierdził to NSA w wyroku z 2 grudnia 1999 r. (SA/Bk 1405/98), stwierdzając, że przepisy ustawy o VAT są bardzo restrykcyjne, zaś przewidziane sankcje, np. w art. 27, nie operują pojęciem „winy” czy też „nieuczciwości”, ale pojęciem „nierzetelności”. Tak więc, w prowadzonej ewidencji sprzedaży dla potrzeb podatku VAT wystarczy zwykła nieumyślna pomyłka czy przeoczenie, aby sankcja, z mocy ustawy, została nałożona.

W przypadku zaniżenia zobowiązania podatkowego podatnik poza sankcją podatkową zobowiązany jest także do uiszczenia odsetek za zwłokę. W wyroku z 2 kwietnia 1998 r. (SA/Bk 254/98) NSA wskazał, że: