Przewodnik po zmianach w VAT i akcyzie 2023

Dodatek dostępny w formie dokumentu PDF

I. VAT i AKCYZA

Podatek od towarów i usług

Tabela. Przegląd zmian w ustawie o VAT na 2023 r. - zestawienie

Zmiany od 31 grudnia 2022 r. - omówienie

+/-

1. Wydłużenie terminu ważności potwierdzeń dla kas z elektronicznym zapisem kopii o zastosowaniu specjalnym

PRZED ZMIANĄ

Podatnicy mogą sprzedawać kasy, które mają ważne potwierdzenia o spełnieniu przez nie wymaganych przepisami funkcji, kryteriów i warunków technicznych. Dla kas z elektronicznym zapisem kopii ważność tych potwierdzeń miała się zakończyć 31 grudnia 2022 r. - bez względu na rodzaj kas (o zastosowaniu ogólnym albo specjalnym).

PO ZMIANIE

Ustawodawca wydłużył termin ważności potwierdzeń, ale tylko dla kas z elektronicznym zapisem kopii o zastosowaniu specjalnym. Według definicji wskazanej w rozporządzeniu w sprawie kas rejestrujących kasy specjalne to takie, których kons­trukcja i program pracy uwzględniają ich szczególne zastosowanie i spełniają szczególne wymagania techniczne (kryteria i warunki techniczne) dla kas związane ze szczególnymi formami obrotu lub sprzedaży określonych towarów i usług lub potrzebą współpracy kasy z innymi urządzeniami niezbędnymi do stosowania w danym rodzaju działalności. Do kas specjalnych zaliczamy kasy:

● przeznaczone do prowadzenia ewidencji przy świadczeniu usług przewozu osób oraz ich bagażu podręcznego taksówkami,

● przeznaczone do prowadzenia ewidencji przy sprzedaży leków, z funkcją rozliczania recept refundowanych,

● przeznaczone do prowadzenia ewidencji przy świadczeniu usług w zakresie transportu pasażerskiego,

● rozliczające więcej niż jedną transakcję równocześnie,

● przeznaczone do prowadzenia ewidencji przy sprzedaży towarów i usług w wolnych obszarach celnych lub składach celnych,

● umieszczane w urządzeniach do automatycznej sprzedaży towarów i usług.

Okres obowiązywania potwierdzeń dla tego rodzaju kas wydłużono z mocy prawa do 31 grudnia 2023 r. Nie trzeba występować o ich przedłużenie. W 2023 r. podatnicy nie kupią już kasy fiskalnej z elektronicznym zapisem kopii o przeznaczeniu ogólnym. Mogą kupić wyłącznie kasę online. Natomiast podatnicy, którzy już używają takich kas, nabytych przed 1 stycznia 2023 r., mogą to robić nadal. Nie są zobowiązani do ich wymiany na kasy online.

KOMENTARZ

Zmianę należy ocenić pozytywnie, gdyż jeszcze przez rok będą dostępne w sprzedaży kasy z elektronicznym zapisem kopii o zastosowaniu specjalnym. Minusem tego rozwiązania jest ograniczenie tej decyzji tylko do kas specjalnych.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 145a ust. 7 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2022 r.poz. 931; ost.zm. Dz.U. z 2022 r.poz. 2707

+/-

2. Doręczanie pism o przedłużeniu 15-dniowego terminu zwrotu na konto w e-Urzędzie Skarbowym

PRZED ZMIANĄ

Ze względu na krótki czas, jaki ma urząd skarbowy na rozpatrzenie wniosku podatnika o zwrot VAT w terminie 15 dni od dnia złożenia JPK_V7, obowiązują specjalne zasady, kiedy nieodebrane postanowienie o przedłużeniu terminu zwrotu lub decyzji o odmowie zwrotu należy uznać za doręczone. W art. 87 ust. 6j ustawy o VAT określono te zasady i zależą one od sposobu realizacji doręczeń. Wśród wymienionych w tym przepisie metod realizacji doręczeń brakowało dostępnej już metody doręczania pism za pośrednictwem konta w e-Urzędzie Skarbowym, mimo że obecnie użytkownik konta w e-Urzędzie Skarbowym może wyrazić zgodę na doręczanie na to konto pism wydawanych przez organy KAS.

PO ZMIANIE

Artykuł 87 ust. 6j ustawy o VAT dotyczący doręczania postanowień o przedłużeniu 15-dniowego terminu zwrotu albo decyzji o odmowie tego zwrotu został dostosowany do nowej formy doręczeń na konto w e-Urzędzie Skarbowym. Dlatego gdy postanowienia o przedłużeniu 15-dniowego terminu zwrotu albo decyzji o odmowie dokonania zwrotu różnicy podatku w tym terminie nie zostaną podjęte w terminie 4 dni od dnia umieszczenia ich na koncie w e-Urzędzie Skarbowym, a podatnik wyraził zgodę na taki sposób doręczeń pism, doręczenie będzie uznane za dokonane z upływem terminu tych 4 dni.

KOMENTARZ

Zmianę należy ocenić pozytywnie, gdyż pozwoli również doręczać na konto użytkownika w e-Urzędzie Skarbowym postanowienia o przedłużeniu terminu zwrotu lub decyzje o odmowie zwrotu. Wymaga to jednak od podatnika, który wnioskuje o taki zwrot, regularnego sprawdzania swojego konta. Od daty, kiedy pismo uznajemy za doręczone, liczone są terminy na złożenie zażaleń czy odwołań.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 87 ust. 6j ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2022 r.poz. 931; ost.zm. Dz.U. z 2022 r.poz. 2707

Zmiany od 1 stycznia 2023 r. - omówienie

+

3. Grupa VAT

PRZED ZMIANĄ

Do końca 2022 r. kilka firm powiązanych ze sobą nie mogło rozliczać się wspólnie z VAT-u jako jeden podatnik. Powodowało to, że dokonywane między nimi czynności podlegały opodatkowaniu VAT i najczęściej musiały być dokumentowane fakturami. Ponadto każdy z podatników musiał odrębnie prowadzić ewidencję VAT oraz przesyłać pliki JPK_V7.

PO ZMIANIE

Od 1 stycznia 2023 r. do ustawy o VAT została wprowadzona nowa kategoria podatników VAT. Jest to grupa VAT, która została zdefiniowana jako grupa podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, zarejestrowana jako podatnik VAT.

1. Podmioty mogące utworzyć grupę VAT

Grupę VAT mogą utworzyć podatnicy:

1) posiadający siedzibę na terytorium kraju lub

2) nieposiadający siedziby na terytorium kraju - w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą na terytorium kraju za pośrednictwem oddziału położonego na jego terytorium.

Grupy VAT mogą tworzyć także jednostki samorządu terytorialnego. Potwierdziło to MF w objaśnieniach podatkowych w zakresie grupy VAT z 11 października 2022 r.

Podatnik może być członkiem tylko jednej grupy VAT. Natomiast grupa VAT nie może być:

● członkiem innej grupy VAT,

● powiększona o innych członków ani pomniejszona o któregokolwiek z członków wchodzących w jej skład.

Członkowie grupy VAT muszą być ze sobą powiązani. Warunki istnienia powiązań między członkami grupy VAT - finansowych, ekonomicznych i organizacyjnych - muszą być spełnione nieprzerwanie przez okres, w jakim ta grupa VAT posiada status podatnika. Muszą istnieć łącznie wszystkie trzy rodzaje powiązań.

Podatników uważa się za powiązanych finansowo, jeśli jeden z nich, będący członkiem grupy VAT, posiada bezpośrednio ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym lub ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących bądź zarządzających, albo ponad 50% praw do udziału w zysku każdego z pozostałych podatników będących członkami tej grupy VAT.

Natomiast o powiązaniach ekonomicznych mówimy, jeżeli:

1) przedmiot głównej działalności członków grupy VAT ma taki sam charakter lub

2) rodzaje działalności prowadzonej przez członków grupy VAT uzupełniają się i są współzależne, lub

3) członek grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzys­tają inni członkowie grupy VAT.

Z kolei podatników uważa się za powiązanych organizacyjnie, jeżeli:

1) prawnie lub faktycznie, bezpośrednio albo pośrednio, będą znajdowali się pod wspólnym kierownictwem lub

2) będą organizować swoje działania całkowicie lub częściowo w porozumieniu.

Grupa VAT musi być utworzona na co najmniej 3 lata. Jej członkowie muszą podpisać umowę na piśmie o utworzeniu grupy VAT. Następnie wskazany w umowie przedstawiciel, czyli podmiot reprezentujący grupę VAT, dokonuje jej rejestracji w US.

Aby tego dokonać, musi wystąpić o nadanie jej NIP, składając NIP-2. Jak wynika z objaśnień podatkowych dotyczących grupy VAT z 11 października 2022 r., NIP ten będzie służył do identyfikacji grupy do rozliczeń VAT. Natomiast członkowie grupy VAT przy rozliczaniu z innych podatków nadal będą korzystać ze swoich indywidualnych NIP, które cały czas pozostaną ważne i niezmienione.

Przedstawiciel grupy VAT musi także złożyć zgłoszenie rejestracyjne VAT-R wraz z umową o jej utworzeniu do właściwego dla siebie naczelnika urzędu skarbowego. Grupa VAT nabędzie status podatnika z dniem wskazanym w umowie o jej utworzeniu, nie wcześniej jednak niż z dniem dokonania rejestracji.

2. Rozliczenie VAT w utworzonej grupie VAT

Rozliczenie VAT w grupie odbywa się na specjalnych zasadach. Grupę VAT w zakresie jej obowiązków podatkowych w VAT oraz wynikających z Ordynacji podatkowej, ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników oraz ustawy o KAS reprezentuje przedstawiciel grupy VAT.

2.1. Naliczanie VAT przez grupę VAT

W grupie VAT dostawy towarów i świadczenie usług dokonane:

● przez członka grupy VAT na rzecz danego członka tej samej grupy nie podlegają opodatkowaniu VAT,

● przez członka grupy VAT na rzecz podmiotu spoza tej grupy są uznawane za dokonane przez tę grupę,

● na rzecz członka grupy VAT przez podmiot spoza tej grupy są uważane za dokonane na rzecz tej grupy.

Specjalne regulacje przewidziano natomiast, gdy członkiem grupy będzie oddział innego podatnika (zob. tabelę).

Tabela. Specjalne rozliczenie VAT, gdy członkiem grupy jest oddział

2.2. Odliczenie VAT w grupie VAT

Grupie VAT, jako podatnikowi VAT, przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupów na zasadach ogólnych. Jeśli zakupy będą służyły zarówno czynnościom opodatkowanym, jak i zwolnionym, to należy stosować szczególne zasady odliczenia częściowego i proporcjonalnego ustalone dla grupy i jej członków.

Zakupy wykorzystywane zarówno do wykonywania czynności dających prawo do odliczenia podatku naliczonego, jak i do czynności, które prawa takiego nie dają, należy w pierwszej kolejności przypisać do poszczególnych członków grupy.

Jeżeli możliwe jest przyporządkowanie tych czynności do poszczególnych członków grupy VAT - odliczenia częściowe dokonywane są przy zastosowaniu proporcji obliczonej dla tych konkretnych członków grupy VAT, a nie dla całej grupy (art. 90 ust. 10c ustawy o VAT).

Natomiast gdy nie jest możliwe przyporządkowanie tych czynności do poszczególnych członków grupy, to:

● w pierwszej kolejności grupa ma obowiązek odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z tymi czynnościami, w stosunku do których przysługuje jej prawo do obniżenia kwoty podatku należnego,

● gdy nie można wyodrębnić kwot podatku naliczonego do odliczenia grupa VAT jest obowiązana do ustalenia proporcji odliczenia szacunkowo według prognozy uzgodnionej z naczelnikiem urzędu skarbowego w formie protokołu.

2.3. Prowadzenie ewidencji i składanie JPK_V7 przez grupę VAT

Utworzenie grupy VAT i jej rejestracja wymaga również zmian w zasadach prowadzenia ewidencji i dokumentowania czynności.

Członkowie grupy VAT muszą prowadzić w postaci elektronicznej ewidencję czynności dokonywanych na rzecz innych członków grupy VAT. Są to czynności niepodlegające VAT. Na żądanie organu podatkowego są zobowiązani ją przekazać w terminie 7 dni od dnia doręczenia żądania. Ewidencja musi zawierać co najmniej:

1) nazwę i NIP nabywcy,

2) datę dokonania i zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi,

3) nazwę (rodzaj) towaru lub usługi,

4) miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,

5) kwotę należności ogółem.

Przedstawione zasady ewidencjonowania obowiązują tylko do 30 czerwca 2023 r. Od 1 lipca 2023 r. zostanie wprowadzona zmiana (opisujemy ją w pkt 10. Zmiana zasad prowadzenia ewidencji przez członków grupy VAT).

Czynności niepodlegające opodatkowaniu VAT, dokonywane między członkami grupy VAT, nie są dokumentowane fakturami. Mogą to być dowolne dokumenty wewnętrzne.

Natomiast czynności wykonywane "na zewnątrz" przez grupę VAT, podlegające opodatkowaniu, ewidencjonuje przedstawiciel grupy VAT, który wysyła JPK_V7 w jej imieniu. Czynności te należy fakturować. Na fakturze - jako sprzedawca - powinna być wpisana nazwa grupy VAT z oznaczeniem "grupa VAT" lub "GV".

Grupa VAT w rozliczeniu za pierwszy okres rozliczeniowy może uwzględnić ...