Interpretacja indywidualna z dnia 5 października 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-2.4012.406.2023.2.WH

Otrzymana przez Państwa od innego współwłaściciela Nieruchomości określona kwota pieniężna, ustalona przez Strony jako opłata (wynagrodzenie) z tytułu zmiany umownego zakresu współposiadania przez współwłaścicieli należącej do nich rzeczy wspólnej, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy w związku z art. 8 ust. 1 ustawy, jako odpłatne świadczenie usług.

Interpretacja indywidualna - stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

25 lipca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 25 lipca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych zmiany umowy „quoad usum" o korzystanie z nieruchomości. Uzupełnili go Państwo pismem z 18 września 2023 r. (wpływ 22 września 2023 r.).Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawcą jest spółka prawa handlowego pod firmą A. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w (….) (dalej „A.”) pod adresem ul. (…), KRS nr (…). A. jest zarejestrowanym podatnikiem od towarów i usług (VAT) czynnym. A. jest współwłaścicielem w udziale (...) części nieruchomości położonej w (…), jednostka ewidencyjna (…), gmina (…)., utworzonej z działki nr 1 (...) obszaru 0,2980 ha (dwa tysiące dziewięćset osiemdziesiąt metrów kwadratowych), dla której Sąd Rejonowy (…) Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (…) dalej zwaną Nieruchomością. W ramach umownego podziału nieruchomości do używania A. miała prawo z wyłączeniem innych współwłaścicieli korzystać m.in. z miejsca postojowego nr 2.

6 lipca 2023 r. A. zawarł umowę sprzedaży w formie aktu notarialnego Rep A Nr (…) (dalej Umowa) na mocy której, A. przeniosła na rzecz innego współwłaściciela Nieruchomości, który jest współwłaścicielem w udziale (...) Nieruchomości prawo do korzystania z wyłączeniem innych współwłaścicieli Nieruchomości z ww. miejsca postojowego nr 2 w ten sposób, że na skutek umowy wyłącznie uprawnionym do korzystania z tego miejsca postojowego nr 2 stał się ten inny współwłaściciel Nieruchomości.

Na skutek ww. umowy:

• nie doszło do przeniesienia własności ani ruchomości ani nieruchomości
• nie uległy zmianie udziały we współwłasności,
• zmianie uległ tylko i wyłącznie umowny zakres współposiadania przez współwłaścicieli należącej do nich rzeczy wspólnej (Nieruchomości).

Strony Umowy ustaliły, w Umowie że wynagrodzenie Spółki A. wynosić będzie 30 000 PLN brutto tzn., że w wynagrodzeniu tym zawarty jest podatek VAT w stawce 23 %.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego

Prawo do korzystania z miejsca postojowego przysługiwało Państwu na podstawie art. 206 k.c. ze względu na fakt, iż są Państwo współwłaścicielem całej nieruchomości, na której zostało wytyczone miejsce postojowe oraz na podstawie tzw. umowy „quoad usum" regulującej zasady korzystania z nieruchomości przez jej współwłaścicieli.

Artykuł 206 KC ma charakter dyspozytywny. Współwłaściciele mogą w umowie ustalić także inny sposób korzystania z rzeczy wspólnej, w szczególności mogą dokonać podziału rzeczy wspólnej do używania, tj. wyodrębnić określone jej części do wyłącznego korzystania przez poszczególnych współwłaścicieli (podział quoad usum). Wydzielone części nie muszą ściśle odpowiadać wielkości udziałów współwłaścicieli. Umowa quoad usum może kształtować stosunki wzajemne między współwłaścicielami na tle korzystania z rzeczy wspólnej inaczej, niż wynika to z treści art. 206 KC, i postanowienia takiej umowy są wiążące (por. wyr. WSA w Gdańsku z 15 czerwca 1993 r., I ACr 400/93, Legalis).

Przy podziale quoad usum chodzi o odstępstwo od ustawowego sposobu korzystania z rzeczy zagwarantowanego wszystkim współwłaścicielom, a więc o ingerencję w istotę sfery prawnej wszystkich współwłaścicieli; umowa ta powinna być zawarta przez ogół współwłaścicieli (uzasadnienie uchwały SN z 29 listopada 2007 r., III CZP 94/07, Legalis; wymaganie zgody wszystkich współwłaścicieli niekiedy wywodzone bywa z traktowania takiej umowy jako czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu w rozumieniu art. 199 KC, por. post. SN z 4 października 2002 r., III CKN 521/01, Legalis; odmiennie jednak postanowienie SN z 6 marca 1997 r., I CZ 7/97, OSNC 1997 r., Nr 8, poz. 111, gdzie przyjęto, że podział quoad usum jest z reguły czynnością zwykłego zarządu).

Umowa o podział rzeczy wspólnej do korzystania (quoad usum) nie wymaga formy szczególnej, może być zawarta nawet w sposób dorozumiany przez utrwalone między współwłaścicielami korzystanie z rzeczy (tak wyr. SN z 10 lutego 2004 r., IV CK 17/03, Legalis; wyr. SN z 16 września 2015 r., III CSK 446/14, Legalis; post. SN z 10 listopada 2016 r., IV CSK 46/16, Legalis). Dorozumiane zawarcie przedmiotowej umowy można przyjąć, gdy żaden ze współwłaścicieli nie sprzeciwia się określonemu sposobowi korzystania z rzeczy wspólnej. Sposób ten musi być ponadto utrwalony. Zmiana okoliczności może jednak prowadzić do wniosku, że umowa taka została (również w sposób dorozumiany) zmieniona lub uchylona (tak też postanowienie SN z 10 listopada 2016 r., IV CSK 46/16, Legalis).

Jak wyjaśnił SN w wyroku z 29 grudnia 1967 r. (III CRN 306/6, OSNCP 1968, Nr 12, poz. 215), „uzgodnienie przez współwłaścicieli, że każdy z nich będzie pobierał czynsz od innego lokalu, a nawet od części składowych poszczególnych lokali, nie oznacza podziału domu quoad usum, lecz jedynie określenie sposobu podziału między współwłaścicieli dochodu ze wspólnej nieruchomości. Jeżeli zaś tak, to współwłaściciel, który pobiera czynsz od danego lokalu, nie jest jego wyłącznym posiadaczem, nie może przeto żądać ochrom posesoryjnej względem drugiego współwłaściciela, który zajął ten lokal po opuszczeniu go przez dotychczasowego najemcę".

W wypadkach, w których dokonano podziału quoad usum, o uprawnieniu poszczególnych współwłaścicieli do wyłącznego korzystania z określonych części rzeczy wspólnej decyduje jedynie treść umowy współwłaścicieli (por. uzasadnienie wyroku SN z 27 kwietnia 2001 r., III CKN 21/99, Legalis).

Umowa o podział rzeczy quoad usum ma charakter umowy prawnorzeczowej, tj. modyfikującej uprawnienia wynikające z art. 206 KC, a przez to wpływającej na treść prawa każdego ze współwłaścicieli. Z uwagi na fakt, że nie jest to umowa obligacyjna, nie stosuje się do niej art. 365¹ KC. Umowa ta wiąże współwłaścicieli tak długo, jak trwa współwłasność, chyba że w drodze nowej umowy uzgodnili nowe zasady korzystania z rzeczy albo sąd - na żądanie któregokolwiek ze współwłaścicieli - określił te zasady. Możliwe jest również zawarcie w umowie o podział quoad usum terminu lub warunku. Wraz z ustaniem współwłasności umowa o podział rzeczy quoad usum staje się bezprzedmiotowa, bo nie ma już prawa, z którym związane jest uprawnienie do posiadania rzeczy.

Skutkiem podziału quoad usum może być to, że ciężary i wydatki związane z częścią rzeczy, z której korzysta dany współwłaściciel z wyłączeniem pozostałych współwłaścicieli, obciążają tylko tego współwłaściciela i tylko jemu przypadają pożytki związane z tą częścią (por. uchwała SN z 8 stycznia 1980 r., III CZP 80/79, OSNCP 1980, Nr 9, poz. 157; wyrok SN z 16 września 2015 r., III CSK 446/14, Legalis; postanowienie SN z 10 listopada 2016 r., IV CSK 46/16, Legalis; wyrok SN z 18 sierpnia 2017 r., IV CSK 628/16, Legalis). Jeżeli współwłaściciele określą prawo do korzystania z wydzielonej części rzeczy przez współwłaściciela w sposób wyłączny (quoad usum), istnieje domniemanie, że temu współwłaścicielowi przypadają pożytki i dochody z rzeczy również w sposób niepodzielny. Przykładowo jeżeli na podstawie umowy lub orzeczenia sądu określono sposób korzystania z terenu objętego użytkowaniem wieczystym przez przydzielenie każdemu ze współużytkowników wieczystych do używania ściśle określonej działki gruntu, użytkownik, który dokonał nakładu na przydzielonej mu działce, ma prawo do wyłącznego pobierania korzyści, jakie nakład ten przynosi (uchwała SN z 13 lutego 1981 r., III CZP 72/80, OSNCP 1981, Nr 11, poz. 207 z glosą J. Ignatowicza, OSP 1982, Nr 11, poz. 185). Z tego samego powodu współwłaściciel, który dokonał nakładów koniecznych na nieruchomość będącą przedmiotem współwłasności, nie może żądać zwrotu wartości tych nakładów odpowiadających udziałowi pozostałych współwłaścicieli w całości nieruchomości, jeżeli w drodze podziału quoad usum nie korzystają oni z tej części nieruchomości, na którą zostały te nakłady dokonane (por. uchwała SN z 8 stycznia 1980 r., III CZP 80/79, OSNCP 1980, Nr 9, poz. 157; tak samo postanowienie z 17 marca 2017 r., III CSK 137/16, Legalis; postanowienie SN z 17 stycznia 2018 r., IV CSK 163/17, Legalis). Jeżeli jednak nakłady współwłaściciela (przy podziale quoad usum) zwiększają wartość całej rzeczy (przynoszą korzyść wszystkim współwłaścicielom) to współwłaściciel taki będzie mógł żądać rozliczenia tych nakładów w postępowaniu o zniesienie współwłasności (por. wyrok SN z 18 sierpnia 2017 r., IX CSK 628/16, Legalis).

Współwłaściciele mogą również w inny sposób uregulować sposób posiadania i korzystania z rzeczy, np. uzgodnić, że poszczególni współwłaściciele korzystają z rzeczy w różnym czasie (np. w dni parzyste i nieparzyste) albo w ten sposób, że jeden ze współwłaścicieli posiada i korzysta z rzeczy, a inni mają prawo do pożytków. Treść umowy może być dowolna, byleby nie sprzeciwiała się ustawie ani zasadom współżycia społecznego (art. 58 KC). Tak: K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu). Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 31, Warszawa 2023 C.H. Beck.

Tak, udziały we współwłasności nieruchomości obejmowały również to miejsce parkingowe. Przedmiotem współwłasności jest cała nieruchomość, a zatem również te jej fragmenty, na których wytyczono miejsca parkingowe. Zasady korzystania z nieruchomości określała umowa pomiędzy jej współwłaścicielami.

Przysługujący Państwu udział w nieruchomości nie jest określony co do terenu którego dotyczy. Udział we współwłasności dotyczy całej nieruchomości. Zasady korzystania z nieruchomości określa umowa pomiędzy jej współwłaścicielami.

Nie są wydzielone określone części nieruchomości, których są Państwo właścicielem.

Nabycie udziału w nieruchomości oraz miejsca postojowego nr 2 objęte było jedną księgą wieczystą.

Wynagrodzenie w wysokości 30 000 zł będzie pobrane z tytułu zmiany umowy „quod usum" o korzystanie z nieruchomości zawartej pomiędzy współwłaścicielami nieruchomości. Wynagrodzenie to było/będzie jednorazowe.

Na podstawie umowy „quoad usum” o korzystanie z nieruchomości zawartej pomiędzy współwłaścicielami nieruchomości inny współwłaściciel ma prawo do wyłącznego korzystania z miejsca postojowego nr 2.

Przedmiotem ww. aktu notarialnego Rep A (…) była zmiana umowy „quoad usum" o korzystanie z nieruchomości zawartej pomiędzy współwłaścicielami nieruchomości.

Wypłacone wynagrodzenie w wysokości 30 000 zł dotyczy zawartej 6 lipca 2023 r. umowy sprzedaży.

Pytanie

Czy odpłatna zmiana zakresu posiadania wspólnej nieruchomości w drodze zmiany umowy o podział do korzystania w zakresie, w którym dotyczy to przeniesienia przez jednego ze współwłaścicieli Nieruchomości praw do korzystania z miejsca postojowego wytyczonego w terenie ale nie stanowiącego samodzielnego (odrębnego od udziału we współwłasności Nieruchomości) przedmiotu obrotu (nie będącego rzeczą nieruchomą) na innego współwłaściciela Nieruchomości objęte jest podatkiem VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

W Państwa ocenie odpowiedź na pytanie jest taka, że powyższa zmiana umowy o podział do korzystania nieruchomości wspólnej nie jest objęta podatkiem VAT. Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 2174), zwaną dalej „ustawą o VAT”, przedmiotem opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest m.in. odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel [...], zaś zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy o VAT towarami są rzeczy oraz ich części [...]. W definicji towarów wg ustawy o VAT mieszczą się budynki i budowle oraz ich części, a także grunty.

W Państwa ocenie odpłatna zmiana umowy o podział nieruchomości wspólnej do korzystania zawarta między współwłaścicielami tej nieruchomości a dotycząca prawa posiadania fragmentu gruntu (nieruchomości wspólnej) którego przeznaczenie współwłaściciele określili zgodnie jako miejsce parkingowe nie jest objęte ww. definicją odpłatnej dostawy towarów w rozumieniu podatku VAT i nie jest objęte tym podatkiem. Wynika to z tego, że jak wskazuje się piśmiennictwie i orzecznictwie : „Umowa o podział rzeczy quoad usum ma charakter umowy prawnorzeczowej, tj. modyfikującej uprawnienia wynikające z art. 206 KC, a przez to wpływającej na treść prawa każdego ze współwłaścicieli. Z uwagi na fakt, że nie jest to umowa obligacyjna, nie stosuje się do niej art. 365¹ KC. Umowa ta wiąże współwłaścicieli tak długo, jak trwa współwłasność, chyba że w drodze nowej umowy uzgodnili nowe zasady korzystania z rzeczy albo sąd - na żądanie któregokolwiek ze współwłaścicieli - określił te zasady. Możliwe jest również zawarcie w umowie o podział quoad usum terminu lub warunku. Wraz z ustaniem współwłasności umowa o podział rzeczy quoad usum staje się bezprzedmiotowa, bo nie ma już prawa, z którym związane jest uprawnienie do posiadania rzeczy.” Tak : K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 31, Warszawa 2023 C.H. Beck Umowa o podział rzeczy wspólnej do używania dotyczy stanu faktycznego, tj. posiadania a nie prawa. Tak też: K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 31, Warszawa 2023 C.H. Beck „1. Posiadanie nie jest pojęciem wprost zdefiniowanym w art. 336 KC. Przepis ten umożliwia jedynie częściową rekonstrukcję definicji "posiadacza". Dopiero na podstawie art. 336 oraz art. 338 KC możliwe jest opracowanie pełnej definicji "posiadacza", która stanowi kanwę dla pełnej rekonstrukcji pojęcia "posiadanie". 2. Na podstawie art. 336 w zw. z art. 338 KC możliwe jest sformułowanie definicji, w myśl której posiadanie jest stanem faktycznym, w którym podmiot prawa cywilnego sprawuje we własnym interesie względnie trwałe, faktyczne władztwo nad rzeczą w zakresie prawa własności albo w zakresie innego prawa podmiotowego umożliwiającego sprawowanie faktycznego władztwa nad cudzą rzeczą. W konsekwencji należy stwierdzić, że gdy władztwo faktyczne nie ma którejkolwiek z cech wskazanych w jego definicji - nie jest sprawowane w interesie posiadacza albo nie jest co najmniej względnie trwałe - to władztwo takie może być uznane albo jedynie za dzierżenie, albo za władztwo prekaryjne (zob. szerzej w komentarzu do art. 338 KC). Możliwość stwierdzenia posiadania nie jest uzależniona od okoliczności, w których posiadanie zostało uzyskane, a w szczególności nie ma znaczenia charakter zdarzeń, których wystąpienie spowodowało zmianę posiadacza [por. post. SN z 11 września 2013 r., III CZP 51/13, Legalis; post. SN z 16 maja 2013 r., IV CSK 686/12, Legalis; post. SN z 4 listopada 2011 r., I CSK 126/11, Legalis; post. SN z 30 czerwca 2011 r., III CSK 1/11, Legalis; post. SN z 12 marca 2010 r., III CSK 199/09, Legalis; wyr. SN z 9 stycznia 2009 r., I CSK 270/08, Legalis; uchw. SN (PSIC) z 26 października 2007 r., III CZP 30/07, OSNC 2008, Nr 5, poz. 43; odmiennie: uchw. SN (7) z 21 września 1993 r., III CZP 72/93, OSNCP 1994, Nr 3, poz. 49]. Okoliczności uzyskania posiadania, a w szczególności władczy charakter zdarzeń, które spowodowały zmianę posiadacza, może mieć jednak wpływ na termin wystąpienia skutków prawnych wiążących się z posiadaniem [por. post. SN z 16 maja 2013 r., IV CSK 686/12, Legalis; post. SN z 16 września 2011 r., IV CSK 77/11, Legalis; uchw. SN (PSIC) z 26 października 2007 r., III CZP 30/07, OSNC 2008, Nr 5, poz. 43]. (.) 15. Zgodnie z dominującym, chociaż nie jedynym, stanowiskiem doktryny posiadanie nie jest prawem podmiotowym (tak: E. Skowrońska-Bocian, M. Warciński, w: Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2015, art. 336, Nb 1; A. Kunicki, w: System PrCyw, t. II, s. 840; W. Czachórski, Pojęcie, s. 31; F. Zoll, Prawo cywilne w zarysie opracowane przy współudziale A. Szpunara, Prawo rzeczowe, t. II, Nr 1, Kraków 1947, s. 27-28; L. Piniński za: A. Pikulska-Radomska, D. Skrzywanek-Jaworska, w: A. Lityński, A. Matan, M. Mikołajczyk, D. Nawrot, G. Nancka (red.), Verus, s. 674-675; odmienne stanowisko, uznające posiadanie za prawo podmiotowe, prezentowali: A. Stelmachowski, Istota, s. 54; również J.J. Litauer, Główne, s. 358; E. Waśkowski, Przyszłość, s. 15).”

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z regulacji art. 7 ust. 1 ustawy wynika, że:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Definicja „świadczenia usług” ma charakter dopełniający definicję „dostawy towarów” i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach ich działalności gospodarczej.

Tak szeroki charakter świadczenia usługi potwierdzają także zapisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.) - zwanej dalej Kodeksem cywilnym.

W świetle art. 353 § 2 Kodeksu cywilnego:

świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.

Tak więc na świadczenie może składać się zachowanie polegające na działaniu (dokonanie czynności na rzecz innego podmiotu) albo na zaniechaniu (zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji).

Zauważyć należy, że przy określeniu czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymaną zapłatą. Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest ustalenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. Kwestia ta ma szczególnie istotne znaczenie przy takich świadczeniach, których istotą jest zaniechanie, powstrzymywanie się od określonych czynności.

W związku z powyższym, jeżeli zaniechanie pewnych czynności za odstępnym przynosiłoby wymierną korzyść konkretnemu podmiotowi, to wówczas powinno być ono na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług uznane za usługę.

Ponadto podkreślić należy, że w rozumieniu ustawy zobowiązanie się do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji należy uznać za świadczenie usług wówczas, gdy odbywa się w ramach stosunków obligacyjnych.

Czynność podlega opodatkowaniu wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Spod pojęcia usługi będzie natomiast wyłączone takie świadczenie, którego treścią jest przeniesienie na inny podmiot prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Stanowi ono bowiem dostawę towarów. Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do usług każde świadczenie nie będące dostawą towarów.

Jednocześnie z powołanego art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia. Dana usługa podlega opodatkowaniu VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

 Na uwagę zasługuje także orzeczenie z 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie podkreślono, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

W konsekwencji należy stwierdzić, że aby uznać dane świadczenie za świadczenie odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem, i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Tym samym, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść.

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone.

Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Państwa wątpliwości dotyczą tego, czy odpłatna zmiana zakresu posiadania wspólnej nieruchomości w drodze zmiany umowy o podział do korzystania w zakresie, w którym dotyczy to przeniesienia przez jednego ze współwłaściciela Nieruchomości praw do korzystania z miejsca postojowego wytyczonego w terenie ale nie stanowiącego samodzielnego (odrębnego od udziału we współwłasności Nieruchomości) przedmiotu obrotu (nie będącego rzeczą nieruchomą) na innego współwłaściciela Nieruchomości objęta jest podatkiem VAT.

Mając na uwadze przedstawione we wniosku okoliczności sprawy stwierdzić należy, że w analizowanym przypadku w związku z otrzymanym wynagrodzeniem z tytułu zmiany umowy „quoad usum" o korzystanie z nieruchomości wystąpiło odpłatne świadczenie usługi. W rozpatrywanej sprawie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczeniem w zamian za wynagrodzenie. W niniejszym przypadku nastąpiło świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, których skutkiem jest zmiana umownego zakresu współposiadania przez współwłaścicieli należącej do nich rzeczy wspólnej, a określone świadczenie pieniężne (wynagrodzenie) zostało wypłacone w zamian za to świadczenie.

W opisanym we wniosku przypadku można zatem wskazać konkretnego beneficjenta tej usługi - współwłaściciela uzyskującego prawo do korzystania z miejsca postojowego nr 2. Z tytułu wykonania tej usługi otrzymali Państwo określone świadczenie pieniężne. Jak wynika z opisu sprawy zawarli Państwo umowę sprzedaży w formie aktu notarialnego na mocy której, przenieśli Państwo na rzecz innego współwłaściciela Nieruchomości prawo do korzystania z wyłączeniem innych współwłaścicieli Nieruchomości z ww. miejsca postojowego nr 2, w ten sposób, że na skutek umowy wyłącznie uprawnionym do korzystania z tego miejsca postojowego nr 2 stał się ten inny współwłaściciel Nieruchomości. Strony Umowy ustaliły, w Umowie że Państwa wynagrodzenie wynosić będzie 30 000 PLN brutto. Wskazali Państwo, że wynagrodzenie w wysokości 30 000 zł pobrane zostało z tytułu zmiany umowy „quoad usum” o korzystanie z nieruchomości zawartej pomiędzy współwłaścicielami nieruchomości.

Zatem świadczenie pieniężne, które Państwo otrzymali z tytułu zmiany umowy „quoad usum” o korzystanie z nieruchomości, stanowiło płatność wynikającą z łączącej strony Umowy.

Spełniona zatem została przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą należności, a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji należy uznać, że świadczenie pieniężne (wynagrodzenie) z tytułu zmiany umownego zakresu współposiadania przez współwłaścicieli należącej do nich rzeczy wspólnej, stanowi w analizowanym przypadku wynagrodzenie za świadczenie usługi. Opisaną we wniosku zmianę umowy „quoad usum” o korzystanie z nieruchomości należy traktować jako odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy.

Zatem otrzymana przez Państwa od innego współwłaściciela Nieruchomości określona kwota pieniężna, ustalona przez Strony jako opłata (wynagrodzenie) z tytułu zmiany umownego zakresu współposiadania przez współwłaścicieli należącej do nich rzeczy wspólnej, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy w związku z art. 8 ust. 1 ustawy, jako odpłatne świadczenie usług.

Dodatkowe informacje

Wszystkie informacje niezbędne z punktu widzenia przepisów, których interpretacji Państwo oczekują powinny wynikać z opisu stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego a nie np. ze stanowiska czy załączonych dokumentów. Zatem, należy zauważyć, że Organ nie prowadzi postępowania dowodowego i nie analizuje załączników.

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Należy dodatkowo wskazać, że zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).