Wyrok NSA z dnia 18 września 2024 r., sygn. II OSK 1276/24

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Andrzej Wawrzyniak Sędziowie: sędzia NSA Marzenna Linska - Wawrzon sędzia del. WSA Grzegorz Antas (spr.) po rozpoznaniu w dniu 18 września 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Wojewody Dolnośląskiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 5 marca 2024 r. sygn. akt I SAB/Wr 316/23 w sprawie ze skargi D.A. na bezczynność i przewlekłe prowadzenie przez Wojewodę Dolnośląskiego postępowania w przedmiocie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy i pracę 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę; 2. odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wyrokiem z 5 marca 2024 r., I SAB/Wr 316/23, w wyniku rozpoznania skargi D.A. na bezczynność i przewlekłe prowadzenie przez Wojewodę Dolnośląskiego postępowania w przedmiocie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, stwierdził, że Wojewoda Dolnośląski dopuścił się bezczynności i przewlekle prowadził postępowanie w sprawie z wniosku skarżącego cudzoziemca (pkt I.), bezczynność ta i przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa (pkt II.), zobowiązał organ do wydania aktu administracyjnego w sprawie skarżącego w terminie 60 dni od daty doręczenia odpisu prawomocnego wyroku wraz z aktami (pkt III.), przyznał od Wojewody Dolnośląskiego na rzecz skarżącego sumę pieniężną w kwocie 200 zł (pkt IV.), zasądzając równocześnie zwrot kosztów postępowania sądowego (pkt V.).

W odniesieniu do ustaleń faktycznych i prawnych, które stały za wydanym orzeczeniem, Sąd I instancji przyjął, że D.A., obywatel Armenii 13 października 2022 r. wystąpił do Wojewody Dolnośląskiego z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, a następnie w związku z niezałatwieniem sprawy pismem z 20 lipca 2023 r. złożył skargę na bezczynność i przewlekłe prowadzenie przez Wojewodę Dolnośląskiego postępowania administracyjnego, poprzedzoną złożonym ponagleniem. W odpowiedzi na skargę Wojewoda Dolnośląski wniósł o jej oddalenie. Wskazując powody uwzględnienia skargi, Sąd I instancji stwierdził, że w kontrolowanej sprawie, mając na uwadze wniosek skarżącego z 13 października 2022 r., organ wprawdzie podjął działania kierując do niego wezwanie z 13 października 2022 r., a następnie zwracając się z zapytaniem do organów bezpieczeństwa pismem z 4 listopada 2022 r., jednak wystosowanie ww. pism było jednymi czynnościami, które podjął organ do dnia złożenia skargi. Sąd zauważył, że w piśmie z 13 października 2022 r. (doręczonym w tym samym dniu), którym organ wezwał wnioskodawcę o przedłożenie stosownych dokumentów, wyznaczył na ich uzupełnienie 30 dni i pouczył, iż ich niedostarczenie spowoduje podjęcie decyzji na podstawie zgromadzonego materiału w sprawie. Wyznaczony przez organ termin upłynął 14 listopada 2022 r. (12 listopada 2022 r. wypadał w sobotę). Odnotować, zdaniem Sądu, również należało, że organ wezwał wnioskodawcę m.in. do przedłożenia dyplomu ukończenia studiów wyższych na polskiej uczelni, podczas gdy we wniosku w poz. 16 cudzoziemiec zadeklarował wykształcenie "średnie". Mimo upływu wyznaczonego przez organ terminu, przez przeszło 8 miesięcy organ zaniechał jakiejkolwiek aktywności w sprawie. Nie skierował do strony żadnego wezwania, ani nie zakończył prowadzonego postępowania. Na uwagę zasługuje fakt, że wnioskodawca nie pozostawał bierny – występował do organu z pismami z prośbą o informacje o stanie sprawy (pisma z 7 lutego 2023 r., 19 kwietnia 2023 r., 14 czerwca 2023 r.) oraz skierował ponaglenie do Szefa Urzędu ds. Cudzoziemców, tym niemniej organ kierowaną do niego korespondencję pozostawił bez odpowiedzi. Ustalony stan faktyczny sprawy w świetle przepisów prawa znajdujących w niej zastosowanie nakazywało uznać, że postępowanie Wojewody nosi znamiona bezczynności i przewlekłości, naruszając zasady i terminy określone w art. 35 i art. 36 oraz art. 8, art. 9, art. 10, art. 11, a w konsekwencji art. 6 i art. 7 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2000 ze zm.), dalej: k.p.a. Stwierdzając powyższe, Sąd I instancji równocześnie wyjaśnił, że uwzględniając zakres przedmiotowy i podmiotowy ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 103 ze zm.), dalej: u.p.o.u., który został zakreślony w jej art. 1 ust 1 i 2, przepisy tego aktu nie mają zastosowania w postępowaniu prowadzonym przez Wojewodę w niniejszej sprawie, a w konsekwencji pozostają bez wpływu na kontrolę legalności tego postępowania dokonywaną przez sąd administracyjny. Jakkolwiek wniosek cudzoziemca został złożony 13 października 2022 r., tj. po wybuchu konfliktu zbrojnego w Ukrainie (co miało miejsce 24 lutego 2022 r.), jednakże wnioskodawca jest obywatelem Armenii, który 7 maja 2021 r. nie przybył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa. Biorąc pod uwagę czas trwania postępowania, jak i postawę organu administracji, sprzeczną z podstawowymi zasadami postępowania administracyjnego, jak też z art. 2 (zasadą demokratycznego państwa prawa), art. 30 (zasadą ochrony godności człowieka) i art. 37 ust. 1 Konstytucji RP (korzystaniem z wolności i praw konstytucyjnych przez cudzoziemców), Sąd I instancji uznał, że bezczynność i przewlekłe prowadzenie postępowania przez Wojewodę miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Sąd na podstawie art. 149 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.), dalej: p.p.s.a., przyznał od organu na rzecz skarżącego sumę pieniężną w wysokości 200 zł, wyjaśniając, że zasądzona kwota stanowi sankcję dla organu za wadliwe zorganizowanie i prowadzenie postępowania administracyjnego oraz ma walor dyscyplinujący do zmiany standardu postępowania w przedmiotowym zakresie. Jednocześnie zasądzona kwota stanowi rekompensatę dla strony za naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez zbędnej zwłoki.