Wyrok SN z dnia 6 sierpnia 2025 r., sygn. II CSKP 774/23

Istota problemu

Czy bankowi przysługuje prawo zatrzymania na podstawie art. 496 w zw. z art. 497 k.c. w przypadku dochodzenia przez konsumenta zwrotu świadczeń spełnionych na podstawie nieważnej umowy kredytu indeksowanego, a w szczególności – czy umowa kredytu bankowego ma charakter umowy wzajemnej w rozumieniu art. 487 § 2 k.c., co jest warunkiem zastosowania tego prawa zatrzymania.

Rozstrzygnięcie

SN oddalił skargę kasacyjną banku. Potwierdził, że klauzule przeliczeniowe odsyłające do tabel kursowych ustalanych jednostronnie przez bank są abuzywne jako nietransparentne i pozostawiające pole do arbitralnego działania banku. Ich eliminacja prowadzi do nieważności umowy w całości ze względu na brak możliwości jej wykonania bez klauzul indeksacyjnych. SN nie zgodził się jednak z SA co do prawa zatrzymania banku. Choć SA uznał umowę kredytu za wzajemną (argumentując, że odsetki stanowią wynagrodzenie odpowiadające oddaniu kapitału do dyspozycji), to SN w uzasadnieniu wskazał na rozbieżności w orzecznictwie SN dotyczące wzajemności umowy kredytu. Wyrok został jednak oparty na uchwale III CZP 25/22 z 25.04.2024 r., która stosuje teorię dwóch kondykcji i przyznaje stronom samodzielne roszczenia restytucyjne, co pośrednio zakłada niemożność zastosowania prawa zatrzymania przez bank w takich sprawach.