Interpretacja indywidualna z dnia 17 listopada 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-1.4011.885.2025.2.DJ
Odszkodowanie wypłacone na podstawie ugody sądowej za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę stanowi przychód ze stosunku pracy i nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
30 października 2025 r. wpłynął Państwa wniosek z 29 października 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnili go Państwo pismem z 10 listopada 2025 r. (wpływ 10 listopada 2025 r.) – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
Spółka X w dniu (…) 2025 r. zawarła z Panią AA, jedną z byłych pracownic ugodę sądową.
Świadczenie wypłacone ww. Pani stanowi odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę, przyznane na podstawie art. 471 Kodeksu pracy.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są odszkodowania i zadośćuczynienia, „jeżeli ich wysokość lub zasady ustalenia wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw”.
Ponieważ odszkodowanie to przysługuje z mocy przepisów Kodeksu pracy i jego wysokość określa wprost art. 471 KP, świadczenie to w Państwa opinii korzysta ze zwolnienia z opodatkowania PIT. W konsekwencji nie pobiera się zaliczki na podatek dochodowy oraz nie wykazuje się kwoty w deklaracji PIT-4R.
Zaznaczyli Państwo, że stanowisko to jest potwierdzane w licznych interpretacjach indywidualnych, m.in.:
·interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 26 marca 2019 r., nr 0113-KDIPT2-3.4011.53.2019.2.GG,
·interpretacji z dnia 15 lutego 2022 r., nr 0115-KDIT2.4011.814.2021.2.ENB.
W piśmie, stanowiącym uzupełnienie podania doprecyzowali Państwo opis sprawy o następujące informacje.
W treści ugody sądowej świadczenie określono jako odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę, zgodnie z art. 471 Kodeksu pracy. W dokumencie nie posłużono się pojęciem „zadośćuczynienia".
W dniu (…) 2025 r. Spółka X złożyła Pani AA wypowiedzenie umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Ugoda przedsądowa z dnia (…) 2025 r. podpisana przez Strony zawierała zapis o cofnięciu przez X oświadczenia o rozwiązaniu z AA umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia, na co Pani AA wyraziła zgodę. Następnie Strony zgodnie podpisały rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron, a umowa została rozwiązana z dniem (…) 2025 r.
Ugoda nie precyzuje, jakie dokładnie przepisy pracodawca naruszył (np. brak uzasadnienia zwolnienia, błędna procedura, brak konsultacji związkowej itp.), ale zawiera jednoznaczne stwierdzenie, że wypowiedzenie było „niezgodne z prawem”, a powołanie się na art. 471 KP wskazuje, że chodzi o naruszenie zasad wypowiadania umów o pracę określonych w art. 45 KP.
Wysokość świadczenia została ustalona w drodze ugody sądowej zawartej pomiędzy stronami w dniu (…) 2025 r.. Kwota (…) zł stanowi odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę, o którym mowa w art. 45 § 1 i art. 471 Kodeksu pracy. Wysokość świadczenia została uzgodniona pomiędzy stronami w ramach ugody sądowej i nie wynika z postanowień układów zbiorowych pracy, regulaminów ani innych źródeł prawa pracy, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy.
Punkt 1 ugody stanowi, że pozwany (czyli X ) zapłaci powódce kwotę (…) zł tytułem zaspokojenia całości roszczeń objętych powództwem – w tym odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę. Wprost wskazano, że jest to pełne zaspokojenie roszczeń dochodzonych w sprawie. Punkt 2 mówi jeszcze wyraźniej, że: „Zapłata kwoty określonej w pkt 1 wyczerpuje wszelkie roszczenia główne i uboczne, jakie powódka mogłaby mieć względem pozwanego z tytułu rozwiązania z powódką umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia z dnia (…) 2025 r. (...), oraz że w przyszłości nie będą z tego tytułu podnosili żadnych dalszych roszczeń.” Oznacza to, że obie strony zrzekają się dalszych roszczeń wynikających z łączącego ich stosunku pracy (w szczególności w związku z jego rozwiązaniem). Punkt 3 dodaje, że Pani AA cofa pozew, a koszty postępowania ulegają wzajemnemu zniesieniu, co zamyka spór w całości.
Reasumując, wysokość świadczenia ((…) zł) uwzględnia interesy obu stron ugody i stanowi pełne zaspokojenie wszystkich roszczeń wynikających ze stosunku pracy łączącego pracownicę z pracodawcą.
W związku z zawarciem ugody Pani AA zrzekła się wobec pracodawcy wszelkich pozostałych roszczeń, zarówno obecnych, jak i przyszłych, wynikających z rozwiązania stosunku pracy.
Świadczenie wskazane we wniosku dotyczyło szkody rzeczywistej w rozumieniu art. 471 Kodeksu pracy. Szkoda polegała na utracie przez Panią AA wynagrodzenia z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę. Przyczyną jej powstania było bezprawne działanie pracodawcy w zakresie rozwiązania stosunku pracy, a związek przyczynowo-skutkowy polega na tym, że wypowiedzenie to pozbawiło pracownicę dochodów, które otrzymywałaby, gdyby stosunek pracy nie został niezgodnie z prawem rozwiązany. Wypłacone świadczenie ma charakter kompensacyjny i pokrywa rzeczywistą szkodę poniesioną przez pracownicę.
Wypłacone świadczenie dotyczyło korzyści, które pracownica mogłaby osiągnąć, gdyby nie doszło do wypowiedzenia umowy o pracę. Wypłacona kwota (…) zł stanowiła ekwiwalent wynagrodzenia, które pracownica mogłaby uzyskać w okresie, w którym powinna pozostawać w zatrudnieniu, gdyby umowa nie została wypowiedziana z naruszeniem prawa.
Świadczenie miało zatem charakter kompensacyjny i rekompensowało utracone dochody (wynagrodzenie), jakie powódka mogłaby otrzymywać, gdyby stosunek pracy trwał nadal.
Pytanie
Czy odszkodowanie przyznane Pani AA jest zwolnione z opodatkowania PIT4?
Państwa stanowisko w sprawie
Ponieważ odszkodowanie to przysługuje z mocy przepisów Kodeksu pracy i jego wysokość określa wprost art. 471 KP, świadczenie to w Państwa opinii korzysta ze zwolnienia z opodatkowania PIT. W konsekwencji nie pobiera się zaliczki na podatek dochodowy oraz nie wykazuje się kwoty w deklaracji PIT-4R.
Zaznaczyli Państwo, że stanowisko to jest potwierdzane w licznych interpretacjach indywidualnych, m.in.:
·interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 26 marca 2019 r., nr 0113-KDIPT2-3.4011.53.2019.2.GG,
·interpretacji z dnia 15 lutego 2022 r., nr 0115-KDIT2.4011.814.2021.2.ENB.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem:
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku..
Stosownie do treści art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł. Z przepisów tej ustawy wynika, że odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 1:
Stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.
Według art. 12 ust. 1 omawianej ustawy:
Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Przy czym, w świetle art. 12 ust. 4 cytowanej ustawy:
Za pracownika w rozumieniu ustawy uważa się osobę pozostającą w stosunku służbowym, stosunku pracy, stosunku pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunku pracy.
Użyty w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwrot „w szczególności” oznacza, że wymieniane kategorie przychodów stanowią katalog otwarty.
Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.
Na podmioty dokonujące świadczeń ze stosunku pracy ustawodawca nałożył obowiązki płatnika, polegające na obliczeniu i pobraniu zaliczki na podatek dochody oraz przekazaniu jej do właściwego urzędu skarbowego.
Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Zakłady pracy będące osobami fizycznymi, osobami prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, z pracy nakładczej lub ze spółdzielczego stosunku pracy, z zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakłady pracy lub z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej wypłacanej w spółdzielniach pracy.
Stosownie do art. 38 ust. 1 omawianej ustawy:
Płatnicy, o których mowa w art. 32-35, przekazują, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a, kwoty pobranych zaliczek na podatek w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, na rachunek urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika wykonuje swoje zadania, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby. Jeżeli między kwotą potrąconego podatku a kwotą wpłaconego podatku występuje różnica, należy ją wyjaśnić w deklaracji, o której mowa w ust. 1a.
W myśl natomiast art. 38 ust. 1a tejże ustawy:
W terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym płatnicy, o których mowa w art. 32-35, są obowiązani przesłać do urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika wykonuje swoje zadania, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby, roczną deklarację, według ustalonego wzoru.
Z informacji przedstawionych we wniosku wynika m.in., że w dniu (…) 2025 r. złożyli Państwo jednej z pracownic wypowiedzenie umowy o pracę. (…) 2025 r. Strony podpisały ugodę przedsądową, która zawierała zapis o cofnięciu przez Państwa oświadczenia o rozwiązaniu z ww. pracownicą umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia, na co pracownica wyraziła zgodę. W dniu (…) 2025 r. zawarli Państwo z pracownicą ugodę sądową, na podstawie której przyznano pracownicy odszkodowanie. Wysokość ww. świadczenia została uzgodniona pomiędzy Stronami w ramach ugody sądowej i nie wynika z postanowień układów zbiorowych pracy, regulaminów ani innych źródeł prawa pracy, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy. Strony zgodnie podpisały rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron, a umowa została rozwiązana z dniem (…) 2025 r. W ugodzie wprost wskazano, że jest to pełne zaspokojenie roszczeń dochodzonych w sprawie (Strony w przyszłości nie będą z tego tytułu podnosiły żadnych dalszych roszczeń). Zapłata ww. kwoty wyczerpuje wszelkie roszczenia główne i uboczne, jakie pracownica mogłaby mieć względem Państwa z tytułu rozwiązania z powódką umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia z dnia (…) 2025 r. Oznacza to, że obie strony zrzekają się dalszych roszczeń wynikających z łączącego ich stosunku pracy (w szczególności w związku z jego rozwiązaniem). W ugodzie zawarto sformułowanie, że pracownica cofa pozew, a koszty postępowania ulegają wzajemnemu zniesieniu, co zamyka spór w całości.
W tym miejscu wskazać należy, że odszkodowanie (zadośćuczynienie) stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu cytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania (zadośćuczynienia) podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku.
I tak, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 oraz z 2024 r. poz. 878, 1222, 1871 i 1965), z wyjątkiem:
a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
W myśl natomiast art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy:
Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:
a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych objęte są odszkodowania lub zadośćuczynienia, w sytuacji gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów; lub też jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, z wyjątkiem wymienionych w lit. a-g tego przepisu.
Natomiast, zwolnienie przedmiotowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b analizowanej ustawy, obejmuje zatem swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy. Przy czym ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zakres tego zwolnienia obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych wyżej przesłanek.
Należy również podkreślić, że wszelkie zwolnienia i ulgi podatkowe są wyjątkiem, istotnym odstępstwem od zasady sprawiedliwości podatkowej – powszechności i równości opodatkowania, a ich zastosowanie nie może odbywać się na podstawie wykładni rozszerzającej, tzn. muszą być interpretowane ściśle. W przedmiocie stosowania wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na uwadze także przepis art. 84 Konstytucji RP dotyczący zasady powszechności opodatkowania, stąd każdy wyjątek od tej zasady, w tym także ulga podatkowa, nie może być interpretowany dowolnie, ani uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera.
Jak wynika wprost z art. 21 ust. 1 pkt 3 lub art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, aby dane świadczenie mogło korzystać ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie ww. przepisów, musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem.
Należy mieć również na uwadze, że o kwalifikacji danego świadczenia nie przesądza sama jego nazwa, lecz rzeczywisty charakter. Świadczenie nazwane odszkodowaniem (zadośćuczynieniem), nie musi mieć bowiem rzeczywiście charakteru odszkodowawczego bądź odwrotnie – niesprecyzowanie, że dane świadczenie jest odszkodowaniem, nie determinuje takiego charakteru wskazanego rodzaju świadczenia.
Zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymaga łącznego spełnienia następujących warunków:
-otrzymane świadczenie musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem,
-odszkodowanie lub zadośćuczynienie musi być przyznane na podstawie: ustawy, przepisów wykonawczych do ustawy, układów zbiorowych pracy lub innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy,
-wysokość bądź zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia muszą wprost wynikać z ww. aktów,
-nie mogą zachodzić wyłączenia, o jakich mowa w lit. a-g art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia, tym niemniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od ich znaczenia przyjętego w systemie prawa cywilnego. Wiele pojęć z katalogu zwolnień przedmiotowych nie zostało zdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – nie może to jednak oznaczać dowolności w ich rozumieniu i stosowania wykładni rozszerzającej. Przy czym oczywistym jest, że aby uniknąć takiej dowolności, kryteria rozumienia tych pojęć, niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, muszą mieć w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych.
Odwołując się do prawa cywilnego stwierdzić należy, że świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.
W Kodeksie cywilnym, świadczenie odszkodowawcze wynika głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i następne) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i następne), a co za tym idzie jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania, bądź nienależytego wykonania zobowiązania.
Powyższe regulacje, mają również zastosowanie do przepisów Kodeksu pracy, choć w ograniczonym zakresie. Jak stanowi bowiem art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy ( t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 277 ze zm.).
W sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.
Powyższe oznacza, że przepisy Kodeksu cywilnego wybrane do zastosowania w prawie pracy (stosunku pracy) nie mogą się sprzeciwiać ogólnym normom prawa pracy, mającym podstawowe znaczenie dla regulacji stosunków pracy.
Natomiast przepisy Kodeksu pracy posługują się terminami „odszkodowanie” oraz „zadośćuczynienie” w odniesieniu do konkretnych świadczeń pracowniczych, do których uprawniony jest pracownik lub były pracownik (np. w art. 183d, art. 361 § 1, art. 45, art. 56, art. 943 § 3, art. 99, art. 1012 Kodeksu pracy). W kontekście rozwiązania umowy o pracę ustawodawca przewiduje np. odszkodowanie w sytuacji, gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 Kodeksu pracy), bądź rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 Kodeksu pracy).
Zgodnie z art. 45 § 1 Kodeksu pracy:
W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.
W myśl art. 45 § 2 Kodeksu pracy:
Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu. Jeżeli przed wydaniem orzeczenia upłynął termin, do którego umowa o pracę zawarta na czas określony miała trwać, lub jeżeli przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie.
Jednakże na podstawie art. 45 § 3 Kodeksu pracy:
Przepisu § 2 zdanie pierwsze nie stosuje się do pracowników, o których mowa w art. 39 i 177, oraz w przepisach szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę, chyba że uwzględnienie żądania pracownika przywrócenia do pracy jest niemożliwe z przyczyn określonych w art. 411; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.
Zgodnie z art. 471 Kodeksu pracy:
Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony, której termin, do którego umowa ta miała trwać, określony w umowie upłynął przed wydaniem orzeczenia przez sąd pracy, lub gdy przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu, odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres 3 miesięcy.
Należy zatem uznać, że funkcję odszkodowawczą w Kodeksie pracy pełnią wyłącznie te świadczenia, których celem jest zrekompensowanie pracownikowi skutków zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez pracodawcę.
Potwierdza to wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 27 listopada 2007 r., sygn. akt SK 18/05, w którym Trybunał Konstytucyjny uznał, że:
Odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę nie jest odszkodowaniem sensu stricto, lecz sui generis świadczeniem majątkowym, pełniącym funkcję sankcji (ustawowej kary pieniężnej) wobec pracodawcy za bezprawne działanie.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się również, że odszkodowanie należne pracownikowi z tytułu bezprawnego rozwiązania stosunku pracy lub bezprawnego wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy i płacy nie pozostaje w żadnej relacji do ewentualnej szkody, co oznacza, że przysługuje za samo bezprawne działanie pracodawcy, niezależnie od tego, czy jakakolwiek szkoda po stronie pracownika powstała. Odszkodowania takie traktowane są bowiem jak szczególny rodzaj odszkodowania ustawowego, należnego bez względu na to, czy pracownik – na skutek niezgodnego z prawem postępowania pracodawcy – poniósł szkodę w ogóle, lub poniósł ją w większym lub mniejszym rozmiarze niż odszkodowanie przysługujące w kwocie z góry określonej w przepisach Kodeksu pracy. W judykaturze przypisuje się zresztą temu odszkodowaniu charakter kompensacyjno-sankcyjny, wynikający z unormowania zabezpieczającego pracownika przed bezprawnym działaniem pracodawcy.
Kwestia ugody natomiast zdefiniowana została w art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 1071).
Zgodnie z art. 917 powołanej powyżej ustawy:
Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Mając na uwadze treść ww. art. 917 ustawy Kodeksu cywilnego, w ramach ugody strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania, czy też odstępuje od nich. W konsekwencji, w przypadku, w którym wypłata świadczenia następuje na podstawie zawartego przez strony porozumienia (ugody), a więc wyrażonej w ten sposób woli takiego ułożenia wzajemnych relacji prawnych, nie może być mowy o bezprawności działania i naprawieniu wyrządzonej szkody lub krzywdy. Podkreślić również należy, że przepisy Kodeksu pracy nie przewidują wypłaty odszkodowania w sytuacji rozwiązania umowy za porozumieniem stron.
Jak wyjaśnili Państwo w uzupełnieniu wniosku, kwota odszkodowania wynikająca z ustaleń zawartych między stronami ugody sądowej, której wysokość uwzględnia interesy obu stron ugody i stanowi pełne zaspokojenie wszystkich roszczeń wynikających ze stosunku pracy łączącego pracownicę z pracodawcą, ma rekompensować pracownicy utracone przez nią dochody (wynagrodzenie), jakie pracownica mogłaby otrzymywać, gdyby stosunek pracy nadal trwał. Wysokość tego świadczenia została uzgodniona pomiędzy stronami w ramach ugody sądowej i nie wynika z postanowień układów zbiorowych pracy, regulaminów ani innych źródeł prawa pracy, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy. Strony zgodnie podpisały rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron, a umowa została rozwiązana z dniem (…) 2025 r. (wcześniej Strony podpisały ugodę przedsądową, która zawierała zapis o cofnięciu przez Państwa oświadczenia o rozwiązaniu z ww. pracownicą umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia, na co pracownica wyraziła zgodę).
W związku z tym należy uznać, że w okolicznościach niniejszej sprawy określone w ugodzie świadczenie przyznane byłej pracownicy nie jest odszkodowaniem (zadośćuczynieniem) wynikającym z przepisów odrębnych ustaw, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem, przedmiotowe świadczenie nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie ww. artykułu.
Do wypłaconego byłej pracownicy świadczenia nie może mieć również zastosowanie zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z okoliczności wskazanych we wniosku wynika bowiem, że ostatecznie rozwiązanie umowy nastąpiło za porozumieniem stron i kwota wskazana w przedmiotowej ugodzie została uzgodniona pomiędzy Stronami. Ponadto, jak sami Państwo wskazali w uzupełnieniu podania: Wypłacone świadczenie dotyczyło korzyści, które pracownica mogłaby osiągnąć, gdyby nie doszło do wypowiedzenia umowy o pracę. Wypłacona kwota (…) zł stanowiła ekwiwalent wynagrodzenia, które pracownica mogłaby uzyskać w okresie, w którym powinna pozostawać w zatrudnieniu, gdyby umowa nie została wypowiedziana z naruszeniem prawa. Świadczenie miało zatem charakter kompensacyjny i rekompensowało utracone dochody (wynagrodzenie), jakie powódka mogłaby otrzymywać, gdyby stosunek pracy trwał nadal.
W konsekwencji, wypłacone przez Państwa byłej pracownicy świadczenie stanowi dla niej przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegający opodatkowaniu tym podatkiem, ponieważ wypłata tegoż świadczenia miała swoje źródło w uprzednio łączącym pracownicę z Państwem stosunku pracy. Wskazać należy, że gdyby tego stosunku nie było – pracownica nie miałaby podstaw występować z roszczeniem przeciwko Państwu o jego zasądzenie. Świadczenie to nie zostało objęte zwolnieniem z podatku wymienionym w art. 21 ust. 1 pkt 3 lub pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych –w związku z powyższym podlega opodatkowaniu.
Podsumowując, wypłacone byłej pracownicy świadczenie nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 lub art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem określone w ugodzie sądowej ww. świadczenie stanowi dla byłej pracownicy przychód ze stosunku pracy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji są Państwo zobowiązani do potrącenia zaliczki na podatek dochodowy od wypłaconej kwoty. W związku z tym wypłata ww. świadczenia podlega wykazaniu w deklaracji rocznej PIT-4R.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
W odniesieniu do przywołanych przez Państwa we wniosku interpretacji indywidualnych (które jakoby potwierdzają Państwa stanowisko w sprawie) informuję, że w bazie zanonimizowanych wersji interpretacji indywidualnych opublikowanych w Systemie Informacji Celno-Skarbowej EUREKA (https://eureka.mf.gov.pl/) brak jest przywołanych przez Państwa interpretacji indywidualnych: z dnia 26 marca 2019 r. o nr 0113-KDIPT2-3.4011.53.2019.2.GG oraz z dnia 15 lutego 2022 r. nr 0115-KDIT2.4011.814.2021.2.ENB.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.
