Wymiar czasu pracy w roku 2012 - problemy i przykłady (cz. 3)

Dyżur to pozostawanie przez pracownika poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do jej wykonywania.

Dyżur pracowniczy

Dyżur może być pełniony w zakładzie pracy lub w innymi miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, w szczególności w domu pracownika (art. 151⁵ § 1 i 3 k.p.).

Orzecznictwo

O dyżurze domowym przesądza charakter więzi łączącej pracownika z miejscem dyżurowania. W typowej sytuacji chodzi tu o dom lub mieszkanie, które stanowi jego centrum życiowe, jest traktowane przez niego jako miejsce, w którym ma zamiar przebywać stale lub długotrwale.

Wyrok Sądu Najwyższego z 13 maja 2009 r., sygn. akt III PK 8/09

Co do zasady czasu dyżuru nie wlicza się do czasu pracy. Wyjątek w tym zakresie stanowi sytuacja, w której podczas dyżuru pracownik wykonywał pracę. W takim przypadku czas efektywnej pracy jest pracą w godzinach nadliczbowych.

Niezależnie jednak od tego, czy pracownik w czasie dyżuru wykonywał pracę, czy nie, dyżur powinien być tak zaplanowany, aby nie naruszał prawa pracownika do odpoczynku zarówno dobowego, tj. 11-godzinnego, jak i tygodniowego, tj. 35-godzinnego, obejmującego 11-godzinny odpoczynek dobowy (art. 151⁵ § 2 zdanie drugie k.p.). Kwestia ta powoduje w praktyce wiele problemów, szczególnie przy dyżurach pełnionych "pod telefonem" lub w godzinach nocnych, jak również przy dyżurach zlecanych pracownikom zatrudnionym w innych systemach niż podstawowy system czasu pracy.

Długość dyżuru

Aby prawidłowo stosować instytucję dyżuru pracowniczego, należy w pierwszej kolejności ustalić jego dopuszczalny czas trwania w odniesieniu do konkretnych pracowników.

Przepisy prawa pracy nie określają wprost maksymalnego czasu dyżuru. Jednak czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do dobowego i tygodniowego odpoczynku, tzn. czas pracy pracownika i czas dyżuru nie mogą przekraczać łącznie 13 godzin (24-godzinna doba pracownicza minus 11 godzin odpoczynku dobowego).