W objęciach czy szponach empatii

Zalety i wady współodczuwania Literatura biznesowa opisująca sukcesy menedżerów wskazuje empatię jako jedną z kluczowych cech lub umiejętności lidera. Nazywana często ludzką twarzą przełożonego ma sprzyjać budowaniu autorytetu szefa, spajać grupę, wzbudzać motywację i podtrzymywać zaangażowanie członków zespołu. Czy rzeczywiście empatia jest tak ważna w pracy menedżera i ma same pozytywy?

Empatia to zdolność odczuwania stanów psychicznych innych osób, umiejętność przyjęcia ich sposobu myślenia, spojrzenia z ich perspektywy na rzeczywistość. Pierwotnie empatia miała dwa główne znaczenia: właśnie „współodczuwanie” emocji drugiej osoby oraz „rozumienie” stanów emocjonalnych drugiego człowieka. Pierwszy stan to emocjonalne odczuwanie, a drugi poznawcze „racjonalne” rozumienie tego, co dzieje się z emocjami drugiego człowieka. Współczesna definicja empatii zwraca uwagę na sekwencyjność i komplementarność tego procesu. Najpierw jako warunek podstawowy powinno wystąpić poznawcze rozpoznanie emocji drugiej osoby. Przesłankami do tego będzie wyraz twarzy, gesty, słowa czy sposób mówienia innego człowieka. Następnie od osoby empatycznej oczekuje się wystąpienia u niej adekwatnej reakcji emocjonalnej, za którą pójdzie konkretne dopasowane działanie. Zgodnie z takim modelem empatyczny szef przekazujący np. informację zwrotną potrafi trafnie zinterpretować ewentualne oznaki niepokoju czy zdenerwowania pracownika. Budzące się w nim współczucie i chęć złagodzenia dyskomfortu podwładnego powinny sprawić, że zmieni sposób przekazania feedbacku tak, aby poprawić komfort pracownika. Oznacza to, że nie ma empatii połowicznej. Ktoś potrafi zatem rozpoznać emocje czy nastrój drugiej osoby, ale w gruncie rzeczy nie ma to dla niego znaczenia i nie wpływa to na jego reakcję, nie jest empatyczny. Psychopata jest mistrzem w odczytywaniu pragnień i motywów innych ludzi, ale nie wzbudza to w nim emocji i nie skłania do adekwatnego do nich działania. Dlatego właśnie między innymi brakuje mu tak rozumianej empatii.