Godziny nadliczbowe - wyjaśnienie wątpliwości

Jak wynika z przepisu art. 133 § 1 Kodeksu pracy, praca wykonywana ponad normy czasu pracy, ustalone zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Z ustawowej definicji zawartej w przytoczonym przepisie wynika m.in. to, a może przede wszystkim to, iż mówi ona o normach ustalonych zgodnie z przepisami k.p., a nie normach ustalonych w Kodeksie pracy. Zatem Kodeks pracy kładzie akcent na wymiar czasu pracy określony w aktach prawnych.

Normami czasu pracy, których przekroczenie spowoduje, że wykonywana ponad nie praca jest pracą w godzinach nadliczbowych, są nie tylko normy określone w Kodeksie pracy, lecz również inne normy czasu pracy pod warunkiem, że są ustalone zgodnie z przepisami tego Kodeksu. Wymóg zgodności z przepisami kodeksu pracy dotyczy przy tym nie tylko wymiaru czasu pracy, ale również trybu ustalania norm czasu pracy. Normy te mogą być ustalone w ustawach, przepisach wykonawczych, a także w innych aktach zaliczanych na podstawie art. 9 § 1 k.p. do prawa pracy, w szczególności w układach zbiorowych pracy lub regulaminach pracy.

W świetle powyższego nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych przekroczenie wymiaru czasu ustalonego dla niepełnego etatu, jeżeli przekroczenie to jest niższe od wymiaru przewidzianego w przepisach prawa dla danego rodzaju pracy czy stanowiska dla pełnego etatu. Stąd też, zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy, np. 6 godzin, nie daje podstaw, aby pracę w 7. lub 8. godzinie traktować jako nadliczbową w rozumieniu przepisu § 1 art. 133 k.p.

Oceniając sytuację tych pracowników w zakresie prawa do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 sierpnia 1985 roku (I PRN 65/85) stwierdził, że Dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych przysługują jedynie wówczas, gdy została przekroczona dzienna lub tygodniowa norma czasu pracy przewidziana w obowiązujących przepisach.