Pojęcie winy pracownika jako warunek odpowiedzialności materialnej

Ryszard Sadlik

sędzia Sądu Rejonowego w Kielcach

l Nieumyślne wyrządzenie szkody pracodawcy

l Ograniczenia pracowniczej odpowiedzialności odszkodowawczej

l Domniemanie winy pracownika przy powierzeniu mienia

Pracownik, który podczas wykonywania swoich obowiązków wyrządził szkodę pracodawcy, odpowiada za jej naprawienie według zasad określonych w Kodeksie pracy. Są to zasady znacznie ograniczające zakres odpowiedzialności pracownika w porównaniu do reguł wynikających z Kodeksu cywilnego. Przy czym określone w Kodeksie pracy zasady odpowiedzialności materialnej pracowników dotyczą sytuacji, gdy do wyrządzenia szkody doszło wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych.

W Kodeksie pracy przewidziano 3 reżimy odpowiedzialności materialnej pracownika:

l za szkodę wyrządzoną z winy nieumyślnej - art. 114-119 k.p.,

l za szkodę wyrządzoną z winy umyślnej - art. 122 k.p.,

l za szkodę powstałą wskutek niewyliczenia się pracownika z mienia powierzonego z obowiązkiem zwrotu lub do wyliczenia się - art. 124 i 125 k.p.

Przy czym zakres odpowiedzialności materialnej pracowników jest istotnie zróżnicowany w zależności od rodzaju winy pracownika. Pracownik, który wyrządził szkodę pracodawcy z winy nieumyślnej, ponosi ograniczoną odpowiedzialność za powstałą szkodę. Odpowiada on tylko za rzeczywiście poniesioną przez pracodawcę stratę, natomiast nie ponosi odpowiedzialności za utracone przez pracodawcę korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby nie wyrządzono mu szkody. Ponadto granicę odpowiedzialności materialnej pracownika za szkodę wyrządzoną nieumyślnie wyznacza kwota 3-miesięcznego wynagrodzenia przysługującego w dniu wyrządzenia szkody. Wskazuje na to art. 119 k.p. Natomiast w razie szkody wyrządzonej umyślnie pracownik odpowiada za całą szkodę, czyli zarówno za rzeczywistą stratę, jak i za utracone korzyści. Nie mają też do jego odpowiedzialności zastosowania ograniczenia z art. 119 k.p. Istotne jest przy tym, że Kodeks pracy nie definiuje ani pojęcia winy, ani też występujących w nim określeń winy umyślnej i nieumyślnej. Dlatego też konieczne jest sięgnięcie w tym zakresie do dorobku orzecznictwa sądowego, w tym zwłaszcza orzecznictwa Sądu Najwyższego.