Nieprawidłowości w jednostkach oświatowych

Hanna Barańska

Jednostki oświatowe wykonują przede wszystkim odpowiedzialne zadania związane z nauczaniem oraz wychowaniem dzieci i młodzieży. Swoją działalność prowadzą w formie jednostek budżetowych nieposiadających osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Z uwagi na skalę swojej działalności jednostki oświatowe muszą stosować wiele przepisów prawa, co naraża je na występowanie różnych nieprawidłowości. Wśród przyczyn występowania tych nieprawidłowości najczęstszą jest błędna interpretacja obowiązujących regulacji oraz duże obciążenie obowiązkami pracowników służb księgowo-finansowych jednostek oświatowych.

W Poradniku przedstawiono ponad 150 nieprawidłowości, stwierdzonych podczas kontroli przeprowadzanych przez organy prowadzące placówki oświatowe oraz zewnętrzne instytucje kontrolne. Opisane nieprawidłowości dotyczą:

● spraw organizacyjnych,

● planu finansowego i sprawozdawczości,

● rachunkowości oraz prowadzenia ksiąg rachunkowych,

● gospodarki pieniężnej,

● dochodów,

● wydatków, w tym wydatków na wynagrodzenia i pochodne,

● zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,

● gospodarowania składnikami majątku,

● inwentaryzacji.

Znajomość nieprawidłowości najczęściej występujących w jednostkach oświatowych może zapobiec pojawieniu się ich w przyszłości. Aby uniknąć tych uchybień, trzeba przede wszystkim poznać i ustalić:

● ich rodzaje,

● źródła oraz przyczyny powstania,

● rozmiary,

● osoby odpowiedzialne za ich powstanie.

Celem Poradnika jest jednak udzielenie wskazówek, jak nie dopuścić do powstania opisanych nieprawidłowości w jednostkach oświatowych. Przedstawienie naruszeń przepisów z jednoczesnym wskazaniem prawidłowego postępowania pozwoli uchronić jednostkę przed ich popełnieniem.

1. Sprawy organizacyjne

Sprawne funkcjonowanie jednostki oświatowej uzależnione jest w dużej mierze od rozwiązań organizacyjnych wprowadzonych do stosowania oraz skutecznego zarządzania tą jednostką. Odpowiedzialny za funkcjonowanie jednostki kierownik musi posiadać obszerną wiedzę związaną z jej organizacją, obowiązującymi zasadami gospodarowania środkami publicznymi oraz ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych występujących w jednostce. Poznanie nieprawidłowości występujących w zakresie organizacji działalności placówek oświatowych pozwoli na ich uniknięcie oraz osiągnięcie wyznaczonych celów związanych zarówno z realizacją programów nauczania, jak i bieżącą działalnością pozaoświatową.