Zawieranie i rozliczanie umów zlecenia - część I

Stosunek cywilnoprawny jest popularną formą zatrudnienia. O ile pracodawca nie potrzebuje osoby mającej świadczyć pracę w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy - m.in. w relacji podporządkowania, umowa zlecenia może być wykorzystana praktycznie do wykonania każdej czynności prawnej na rzecz zlecającego. Umowa zlecenia podlega rygorom ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny; dalej: k.c. (art. 734-751 k.c.). Jest umową starannego działania, co oznacza, że zleceniobiorca nie musi osiągnąć konkretnego rezultatu końcowego, lecz powinien dokładać należytej staranności przy przedmiotowej pracy. Umowa zlecenia najczęściej jest odpłatna, choć prawo dopuszcza pracę na zlecenie bez wynagrodzenia. Jednak wtedy postanowienie to musi wynikać wprost z treści umowy. Zaletą umowy zlecenia jest pewna elastyczność i swoboda w kształtowaniu warunków współpracy, w tym odpłatności. Strony są tu równorzędnymi podmiotami, zleceniobiorca sam wyznacza sobie godziny, dni aktywności, opracowuje system pracy. Jest samodzielny, choć powinien udzielać informacji dającemu zlecenie o przebiegu prac, a po zakończeniu zlecenia lub wcześniejszym rozwiązaniu umowy - przedstawić zleceniodawcy sprawozdanie (art. 740 k.c.).

Po zawarciu umowy zleceniodawca przyjmuje na siebie obowiązki płatnika podatku dochodowego oraz składek na ZUS. W ramach obowiązków wobec ZUS mieści się nie tylko naliczanie, potrącanie i odprowadzanie należności składkowych, ale także dokonanie zgłoszenia do odpowiednich ubezpieczeń, rozliczanie miesięczne poprzez składanie raportów imiennych, wypłacanie zasiłków, o ile zleceniodawca jest do tego uprawniony, a zleceniobiorca jest objęty ubezpieczeniem chorobowym; a także wyrejestrowanie z ubezpieczeń po rozwiązaniu umowy. Z kolei zleceniodawcę jako płatnika dla celów podatkowych czeka także - oprócz pobierania i wpłacania zaliczek na podatek bądź podatku zryczałtowanego do urzędu skarbowego - sporządzenie i przekazanie w ustawowym terminie informacji podatkowych - PIT-11, PIT-4R/PIT-8AR.