Organizacje zawodowe w jednostkach budżetowych
Związek zawodowy jest organizacją formalnie niezależną od pracodawcy. Pracodawca nie ma wpływu zarówno na jego powstanie, jak i bieżącą działalność. Każdy związek zawodowy jest niezależny od pracodawcy bez względu na to, czy to osoba prywatna, samorząd terytorialny czy administracja państwowa. Jednocześnie nieprzestrzeganie praw organizacji związkowych może stać się podstawą odpowiedzialności wykroczeniowej pracodawcy, a także przyczyną wielu przegranych w sprawach indywidualnych w sądach pracy.
Związek zawodowy powstaje na podstawie uchwały o jego utworzeniu, podjętej przez co najmniej 10 osób. Następnie osoby te - członkowie założyciele - powołują komitet założycielski składający się z 3 do 7 osób (art. 12 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych; dalej: ustawa o związkach zawodowych). Komitet założycielski pełni rolę organu reprezentującego do czasu zarejestrowania związku zawodowego w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) i ukonstytuowania się organów związku.
Każdy związek zawodowy podlega obowiązkowi zgłoszenia do rejestru sądowego w terminie 30 dni od podjęcia uchwały. Niezgłoszenie organizacji związkowej do rejestru w tym terminie jest równoznaczne z brakiem możliwości zarejestrowania organizacji w terminie późniejszym (art. 14 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych).
Trzeba też zauważyć, że niejednokrotnie związek zawodowy powstaje nie jako nowa organizacja, ale jako kolejna jednostka zakładowa już istniejącej organizacji. W takim przypadku do pojawienia się w danym zakładzie pracy nie jest konieczna rejestracja w KRS, tylko odpowiednia uchwała władz związku już istniejącego.
Wszelkie przepisy dotyczące organizacji związkowych powinny być stosowane przez pracodawców jednostek budżetowych.
Zakres działania organizacji związkowej przedstawia tabela 1.
Tabela 1. Uprawnienia organizacji związkowej
| Zakres uprawnień | Wyszczególnienie | Podstawa prawna |
| Zajmowanie stanowisk w indywidualnych sprawach pracowniczych w zakresie unormowanym w przepisach prawa pracy |
