Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

• jest niezdolny do pracy,

• ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

• niezdolność do pracy powstawała w okresach wymienionych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Wyżej wymienione warunki muszą zostać przez ubezpieczonego spełnione łącznie.

Od 1 października br. zaczął obowiązywać przepis art. 57 ust. 2, który stanowi, że warunek powstania niezdolności do pracy w okresach wymienionych w art. 57 ust. 1 pkt 3 albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów nie ma zastosowania do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy. Nowa regulacja została dodana ustawą o rencie socjalnej. Dodanie powołanego przepisu art. 57 ust. 2 do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych skutkuje tym, że osoby legitymujące się orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS, stwierdzającym całkowitą niezdolność do pracy, oraz co najmniej 20-letnim okresem składkowym i nieskładkowym dla kobiet i co najmniej 25-letnim dla mężczyzn, będą miały prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy także wtedy, gdy owa niezdolność powstanie po okresie dłuższym niż 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia.

Wprowadzenie omawianej regulacji odniesie pozytywny skutek także w przypadku ubiegania się o rentę rodzinną przez uprawnionych członków rodziny. Fakt stwierdzenia powstania niezdolności do pracy w okresie późniejszym niż 18 miesięcy po ustaniu ubezpieczenia bywał często przyczyną odmowy przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy, jak również przyznania renty uprawnionym członkom rodziny. Renta rodzinna jest przyznawana przecież po osobie, która spełniała warunki do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy, a za datę powstania niezdolności przyjmuje się datę zgonu. Jeśli więc zgon nastąpił po okresie dłuższym niż 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia, nie był wtedy spełniony warunek powstania niezdolności do pracy w wymaganym okresie.

• 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat,

• 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat,

• 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat,

• 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat,

• 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Pięcioletni okres składkowy i nieskładkowy wymagany jest od osoby, u której niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat i musi przypadać na ostatnie dziesięciolecie przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.

Oznacza to, że osoby, u których orzeczono całkowitą niezdolność do pracy i które mają co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy dla kobiet i co najmniej 25-letni okres dla mężczyzn, jeżeli stały się niezdolne do pracy w wieku powyżej 30 lat, muszą legitymować się co najmniej pięcioletnim okresem składkowym i nieskładkowym, przypadającym na ostatnie dziesięciolecie przed datą zgłoszenia wniosku o rentę albo przed datą powstania niezdolności do pracy.

Przy ocenie prawa do renty rodzinnej (przyjmuje się, że zmarła osoba była całkowicie niezdolna do pracy) pięcioletni okres składkowy lub nieskładkowy musi przypadać na ostatnie dziesięciolecie przed zgonem osoby, po której ustalane jest prawo do renty rodzinnej dla uprawnionych członków rodziny.

Z wnioskiem o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej na nowych warunkach mogą wystąpić osoby, które dotychczas z wnioskiem takim nie występowały, jak też osoby, którym już odmówiono prawa do renty z powodu powstania niezdolności do pracy po upływie 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia.