Rozliczanie kontraktów długoterminowych

Kontrakty długoterminowe to umowy, których realizacja wykracza poza jeden okres sprawozdawczy. W praktyce oznacza to, że rozpoczęcie prac następuje w jednym roku, a zakończenie i odbiór w kolejnym roku lub w kolejnych latach. Zgodnie z zasadą memoriału oraz zasadą współmierności przychodów i kosztów należy przypisywać poszczególnym okresom sprawozdawczym te przychody i koszty, które dotyczą wykonanych w danym okresie świadczeń. Takie podejście sprawia jednak księgowym wiele trudności – stąd potrzeba szczególnych zasad rachunkowych, uregulowanych w art. 34a–34d ustawy o rachunkowości oraz Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 3 (KSR 3) „Niezakończone umowy budowlane”.

Ustawa określa ogólne zasady ustalania przychodów i kosztów wszystkich długotrwałych, niezakończonych usług (nie tylko budowlanych), natomiast KSR 3 skupia się na usługach budowlanych. Zaleca się jednak, by zasady KSR 3 stosować analogicznie do innych usług o podobnym charakterze (np. długoterminowych projektów informatycznych, projektowych, geologicznych czy naukowo-badawczych). Niniejszy artykuł obejmuje definicje, metody rozliczania, ewidencję księgową, najczęstsze błędy i dobre praktyki związane z kontraktami długoterminowymi, ze szczególnym uwzględnieniem KSR 3 oraz ustawy o rachunkowości.

Definicja i klasyfikacja kontraktów długoterminowych

Definicja

Za kontrakty długoterminowe (długotrwałe umowy o usługi) uznaje się umowy, których okres realizacji przekracza 6 miesięcy oraz istotna część prac została wykonana na dzień bilansowy. Do usług długoterminowych należą przede wszystkim kontrakty na usługi budowlane, montażowe, remontowe, doradcze i inne – o ile spełniają kryterium długiego okresu realizacji (powyżej pół roku). Przykładowo budowa budynku trwająca 18 miesięcy czy wdrożenie systemu informatycznego realizowane przez rok to kontrakty długoterminowe w rozumieniu ustawy.

Klasyfikacja kontraktów

Wyróżnia się różne typy umów długoterminowych ze względu na sposób ustalania wynagrodzenia: