Wyrok NSA z dnia 23 marca 2016 r., sygn. II FSK 228/14

Producenci leków refundowanych mogą odliczać rekompensaty wypłacane hurtowniom farmaceutycznym w związku z obniżeniem urzędowej ceny zbytu.

Gazeta Prawna nr 58/2016

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Beata Cieloch (sprawozdawca), Sędzia NSA Małgorzata Wolf- Kalamala, Sędzia NSA (del.) Jan Grzęda, Protokolant Anna Rembowska, po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2016 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie działającego z upoważnienia Ministra Finansów od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 września 2013 r. sygn. akt III SA/Wa 697/13 w sprawie ze skargi B. S.A. z siedzibą w W. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 30 października 2012 r. nr IPPB3/423-546/12-2/GJ w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie działającego z upoważnienia Ministra Finansów na rzecz B. S.A. z siedzibą w W. kwotę 257 zł (słownie: dwieście pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

I.1. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 26 września 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 697/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w sprawie ze skargi B. S.A. z siedzibą w W. (dalej jako Spółka) uchylił interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia 30 października 2012 r., w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych.

I.2. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazano, że Spółka wnioskiem z 27 lipca 2012 r. zwróciła się do Ministra Finansów o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kar umownych.

We wniosku skarżąca przedstawiła następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka prowadzi działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży produktów leczniczych - w szczególności sprzedaje leki refundowane hurtowniom farmaceutycznym, dokonującym ich dalszej odsprzedaży do aptek zlokalizowanych na terenie całego kraju. Zgodnie z ustawą o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. z 2011 r., Nr 122, poz. 696; dalej jako ustawa refundacyjna) w obecnym systemie refundacji środków farmaceutycznych, na końcową cenę leku refundowanego (tzw. “cenę detaliczną") składają się: urzędowa cena zbytu leku, urzędowa marża hurtowa, urzędowa marża detaliczna, należny podatek od towarów i usług. Urzędowa cena zbytu leku (dalej: “ UCZ") jest to cena wynegocjowana przez Ministerstwo Zdrowia z producentami leków. Efektem negocjacji może być m.in. obniżenie UCZ. W takim przypadku producenci oraz dystrybutorzy produktów farmaceutycznych są zobowiązani do stosowania nowej, niższej UCZ. Zgodnie z ustawą refundacyjną, producenci leków refundowanych (w tym Skarżąca) mają prawo do wnioskowania o obniżenie UCZ leku objętego refundacją oraz do akceptacji propozycji zmniejszenia UCZ leku refundowanego w trakcie negocjacji z Ministrem Zdrowia. W związku z powyższym mogą zdarzyć się sytuacje, w których hurtownie farmaceutyczne zakupią od Skarżącej określoną ilość leków refundowanych, a następnie ich cena w wyniku wniosku złożonego przez Skarżącą, bądź na skutek akceptacji propozycji zmniejszenia UCZ i negocjacji z Ministrem Zdrowia, zostanie obniżona (nowa UCZ). Skarżąca osiągnie wówczas przychód po starej, wyższej UCZ, natomiast kontrahenci Skarżącej, jakim są dystrybutorzy farmaceutyczni, w momencie odsprzedaży leków osiągną przychód po nowej, niższej UCZ. W zależności od różnicy pomiędzy starą UCZ a nową UCZ może dojść do sytuacji, w której dystrybutor/hurtownia farmaceutyczna, na całej operacji poniesie stratę. Skarżąca podkreśliła, że trudno oczekiwać od hurtowni farmaceutycznej, której celem jest osiąganie zysku, że będzie dokonywać zakupu jej produktów po określonej cenie w sytuacji, gdy Skarżąca, w porozumieniu z Ministrem Zdrowia może po sprzedaży ustalić nową, niższą cenę urzędową, gdyż w takim przypadku hurtownia farmaceutyczna może być zmuszona do dokonywania sprzedaży poniżej cen zakupu (ze stratą). W związku z powyższym istnieje uzasadniona obawa, że w celu minimalizacji ryzyka hurtownie farmaceutyczne zrezygnują z kupowania leków refundowanych, w stosunku do których Skarżąca ma możliwość zmniejszenia UCZ w sposób określony w ustawie refundacyjnej. W celu zminimalizowania powyższego ryzyka Skarżąca zamierza zobowiązać się wobec dystrybutorów farmaceutycznych do niepodejmowania jakichkolwiek działań mających prowadzić do obniżenia UCZ (i tym samym narażenia hurtowników na straty finansowe). W szczególności Skarżąca zobowiąże się, że nie będzie korzystała z przysługującego jej prawa do wnioskowania o obniżenie UCZ leku objętego refundacją oraz nie zaakceptuje ewentualnej propozycji zmniejszenia UCZ leku refundowanego w trakcie negocjacji z Ministrem Zdrowia. W razie niedotrzymania zobowiązania Skarżąca będzie zobowiązana do zapłaty na rzecz hurtowników kary umownej, stanowiącej różnicę pomiędzy starą (wyższą) UCZ pomniejszoną o zawarły w cenie podatek VAT, oraz nową (niższą) UCZ pomniejszoną o zawarty w cenie podatek VAT, w stosunku do każdego produktu znajdującego się w magazynach dystrybutorów farmaceutycznych, którego cena została zmniejszona w wyniku działania skarżącej. Kwota kary umownej będzie więc odpowiadała równowartości strat finansowych ponoszonych przez dystrybutorów i hurtowników w wyniku zmniejszenia UCZ produktów skarżącej. Dzięki zapisom w umowach hurtownie zminimalizują ryzyko związane z przeceną wartości zmagazynowanych leków refundowanych, i tym samym skarżąca zabezpieczy się przed ryzykiem, że hurtownie zrezygnują z kupowania produktów Spółki i dzięki temu zabezpieczy jedno z podstawowych źródeł swoich przychodów, jakim jest sprzedaż leków objętych refundacją. W przyszłości możliwa jest sytuacja w wyniku której dla skarżącej korzystne będzie, ze względów biznesowych - w celu pozostania konkurencyjnym na rynku - złożenie wniosku o obniżenie UCZ leku objętego refundacją (np. w celu zwiększenia poziomu sprzedaży, umocnienia pozycji rynkowej etc.) bądź też względy ekonomiczne niezależne od Spółki wymogą zaakceptowanie propozycji zmniejszenia UCZ leku refundowanego w trakcie negocjacji z Ministrem Zdrowia; w przeciwnym wypadku produkty farmaceutyczne sprzedawane przez Skarżącą mogłyby utracić status leków refundowanych i zostać wyparte z rynku przez leki produkowane przez konkurencję. W takiej sytuacji. Spółka byłaby zobowiązana do zapłaty kar umownych na rzecz hurtowni/dystrybutorów.