Uprawnienia urlopowe pracowników - urlop macierzyński i urlopy na warunkach urlopów macierzyńskich

Każdej kobiecie, która pozostaje w stosunku pracy i urodzi dziecko, przysługuje urlop macierzyński. Ma on na celu ochronę zdrowia kobiety po porodzie, umożliwienie jej powrotu do zdrowia w okresie tzw. połogu, a także sprawowanie osobistej opieki nad noworodkiem. Nabycie prawa do urlopu nie jest uzależnione ani od stażu pracy, ani od rodzaju umowy o pracę. Prawo do urlopu macierzyńskiego jest niezbywalne, co do zasady niepodzielne i może być wykorzystane tylko w naturze. Urlop dla matki dziecka obecnie może się składać z trzech części, tj. urlopu macierzyńskiego (obowiązkowego), urlopu dodatkowego (fakultatywnego) oraz od 17 czerwca 2013 r. z urlopu rodzicielskiego.

Z kolei ojcu dziecka niekiedy może przysługiwać część urlopu macierzyńskiego, dodatkowego i rodzicielskiego, niewykorzystana przez matkę. Ma on również prawo do urlopu ojcowskiego.

Analogiczne uprawnienia przysługują osobom, które dziecko przysposobiły.

Szczegółowe uregulowania dotyczące urlopów macierzyńskich i urlopów na warunkach urlopów macierzyńskich zostały zamieszczone w art. 180-184 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (dalej: k.p.). Z kolei warunki nabycia zasiłków z tego tytułu i ich wysokość ustawodawca uregulował w ustawie z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa).

Urlop macierzyński

Skorzystanie z urlopu macierzyńskiego jest obowiązkowe, co powoduje, że nie jest zależne od woli kobiety ani od woli pracodawcy.

Dopuszczenie kobiety do pracy w okresie urlopu macierzyńskiego jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika i zagrożone jest karą grzywny od 1000 zł do 30 000 zł, zgodnie z art. 281 pkt 5 k.p.