Ochrona wynagrodzenia za pracę

Stan prawny na 24 lipca 2007 r.

Adam Malinowski - radca prawny

Prawo do wynagrodzenia i wypłata pensji

Zgodnie z art. 84 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.), pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę. Tak zdecydowanie sformułowany zakaz wyklucza dopuszczalność zawierania umów oraz składania jednostronnych oświadczeń przenoszących na inne osoby to prawo, niezależnie od przyczyny i celu takich czynności. Wynagrodzenie nie może być też przedmiotem zastawu. Umowa przeniesienia prawa do wynagrodzenia, zawarta między pracownikiem a osobą trzecią, jest nieważna na podstawie art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. Pracownik nie może się też zrzec prawa do wynagrodzenia w zawartej z pracodawcą ugodzie. Wyjątki od art. 84 k.p. przewidują przepisy prawa rodzinnego. Stwarzają one możliwość pobrania wynagrodzenia przez małżonka pracownika bez potrzeby udzielenia pełnomocnictwa. W myśl art. 28 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. nr 9, poz. 59 z późn. zm.), sąd może nakazać, aby wynagrodzenie za pracę przysługujące pracownikowi było wypłacane do rąk jego małżonka, z którym pozostaje we wspólnym pożyciu, jeżeli pracownik nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Drugi wyjątek przewiduje art. 29 k.r.i.o., który z mocy prawa upoważnia małżonka pracownika, pozostającego z nim we wspólnym pożyciu, do podjęcia należnego mu wynagrodzenia, jeżeli pracownik z powodu przemijającej przeszkody nie może podjąć wynagrodzenia osobiście i nie wyraził sprzeciwu wobec takiego sposobu wypłaty należnego mu wynagrodzenia za pracę. Za przemijającą przeszkodę można uznać pobyt pracownika w areszcie tymczasowym, nagłą chorobę, pobyt na delegacji służbowej itp. Nie można uznać za przemijającą przeszkodę np. odbywania przez pracownika kary pozbawienia wolności, długotrwałego pobytu za granicą czy przewlekłej choroby. Przeszkody te mają charakter trwały i nie dają podstaw do wypłaty wynagrodzenia bez pełnomocnictwa. Pracodawca jest obowiązany wypłacić wynagrodzenie małżonkowi pracownika w sytuacjach wynikających z art. 29 k.r.i.o. tylko wówczas, gdy pracownik się temu nie sprzeciwił. Sprzeciw taki może być złożony wprost lub w sposób dorozumiany, np. przez udzielenie pełnomocnictwa do wypłaty innej osobie. Trzeba też podkreślić, że podstawową przesłanką wypłaty jest pozostawanie we wspólnym pożyciu, co oznacza nie prawnie zagwarantowane stosunki między małżonkami, a pewien stan faktyczny. Pracodawca może odebrać od małżonka pracownika stosowne oświadczenie, choć oczywiście pracodawca ma ograniczone możliwości sprawdzenia prawdziwości oświadczenia (podczas leczenia pracownika wystarczy np. rozmowa telefoniczna).