5. Najnowsze orzecznictwo

   5.1. Pierwszeństwo hipoteki przymusowej przed innymi hipotekami jest niezgodne z Konstytucją

Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Rejonowego w Stargardzie Gdańskim Wydział I Cywilny. W przedmiotowej sprawie wierzyciel egzekwujący Zbigniew N. złożył do komornika sądowego wniosek o wszczęcie egzekucji z nieruchomości stanowiącej własność dłużników. Był on jednocześnie wierzycielem hipotecznym, gdyż jego wierzytelność była zabezpieczona hipoteką przymusową. Jednak przy sporządzaniu planu podziału kwoty uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości dłużników pominięto Zbigniewa N., pomimo że jego wierzytelność zabezpieczona hipoteką była wpisana wcześniej przed należnościami Skarbu Państwa i ZUS, które zostały w tym planie uwzględnione.

Sąd powołał się na kwestionowany art. 36 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, który reguluje pierwszeństwo zaspokojenia hipotek przymusowych zabezpieczających należności Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego z tytułu zobowiązań podatkowych, zaległości podatkowych i odsetek za zwłokę podatnika, inkasenta, następcy prawnego lub osób trzecich przed hipotekami ustanowionymi dla zabezpieczenia innych należności. Przepis ten ma także zastosowanie do hipotek przymusowych zabezpieczających należności ZUS. Zbigniew N. nie zgodził się z takim podziałem sumy uzyskanej z egzekucji i skierował sprawę do sądu. Ten uznał, że strona, która zabezpieczyła swoją wierzytelność hipoteką na nieruchomości dłużnika, w sytuacji gdy w momencie wpisu hipoteki nie było innych wierzytelności zabezpieczonych hipotecznie, powinna móc liczyć na to, że w przypadku egzekucji z nieruchomości uzyska zaspokojenie wierzytelności. W przeciwnym razie może dojść do naruszenia konstytucyjnej zasady zaufania obywatela do państwa i jego organów oraz konstytucyjnej zasady równości stron wobec prawa. W związku z tymi wątpliwościami sąd skierował pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego.

Trybunał orzekł, że art. 36 § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa w zakresie, w jakim przyznaje pierwszeństwo zaspokojenia hipotekom przymusowym Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego zabezpieczającym zobowiązania podatkowe, zaległości podatkowe i odsetki za zwłokę przed hipotekami ustanowionymi dla zabezpieczenia innych należności, jest niezgodny z art. 32 Konstytucji.