Darowizny w rozliczeniach firm

1. Umowy darowizny w prawie cywilnym i w podatkach dochodowych

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku (art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego - dalej k.c.). Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione (art. 890 k.c.).

Zatem czynność można uznać za darowiznę, jeżeli:

• zostanie złożone oświadczenie darczyńcy o przekazaniu darowizny oraz oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu,
• nastąpi nieodpłatne świadczenie darczyńcy (kosztem jego majątku) na rzecz obdarowanego,
• czynność ta nie została wymieniona w treści cytowanego art. 889 k.c.

Należy pamiętać, że świadczenie darczyńcy jest bezpłatne wtedy, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Zatem podstawowym elementem darowizny, niezbędnym do uznania, że dane świadczenie jest darowizną, jest jej nieodpłatność. Świadczenie jest nieodpłatne wówczas, gdy otrzymujący świadczenie nie świadczy nic w zamian ani też nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w przyszłości. Jedynym celem, jaki leży u podstaw darowizny, jest chęć przysporzenia majątkowego na rzecz drugiej strony.

Przepisy ustaw o podatku dochodowym przewidują szczególne regulacje dla rozliczania darowizn. I tak należy pamiętać, że podatnicy nie mogą zaliczać do kosztów wydatków na towary przekazywane w drodze darowizny (art. 23 ust. 1 pkt 11 updof oraz art. 16 ust. 1 pkt 14 updop). Ograniczenie to nie dotyczy produktów spożywczych przekazywanych organizacjom pożytku publicznego na cele charytatywne. Jeżeli decyzję o dokonaniu darowizny towarów podjęli już po zaliczeniu wydatków poniesionych na ich zakup do kosztów, muszą te koszty skorygować. W zeznaniu rocznym darczyńcy mogą natomiast odliczyć niektóre dokonane darowizny od dochodu (art. 26 ust. 1 pkt 9 updof oraz art. 18 ust. 1 pkt 1 i pkt 7 updop) do limitów wskazanych w przepisach tych ustaw.