Jak prawidłowo wyliczać nauczycielom średnią urlopową z tytułu urlopu okolicznościowego lub opieki na dziecko
PYTANIE
Proszę o wyjaśnienie jak prawidłowo naliczać nauczycielom wynagrodzenie - średnią urlopową z tytułu np. urlopu okolicznościowego lub opieki na dziecko z art. 188 KP? Czy średnią liczymy z wszystkich godzin ponadwymiarowych nauczyciela w miesiącu korzystania czy wyłącznie z godzin własnych (bez zastępstw doraźnych)? Co w sytuacji, gdy godziny ponadwymiarowe należne za ostatni tydzień miesiąca są wypłacane z przesunięciem, to jest na koniec następnego miesiąca? Czy średnią urlopową w tym momencie można naliczać z godzin wypłaconych w miesiącu korzystania czy trzeba naliczyć z rzeczywiście zrealizowanych w tym miesiącu?
ODPOWIEDŹ
Zgodnie z art. 39 ust. 4 Karty Nauczyciela składniki wynagrodzenia, których wysokość może być ustalona jedynie na podstawie już wykonanych prac, wypłaca się miesięcznie lub jednorazowo z dołu w ostatnim dniu miesiąca. Jeżeli ostatni dzień miesiąca jest dniem ustawowo wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłacane jest w dniu poprzedzającym ten dzień, a w wypadkach szczególnie uzasadnionych wynagrodzenie może być wypłacone w jednym z ostatnich pięciu dni miesiąca lub w dniu wypłaty wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 3. W związku z powyższym sytuacja opisana w pytaniu, w której godziny ponadwymiarowe należne za ostatni tydzień miesiąca są wypłacane z przesunięciem na koniec następnego miesiąca nie może stanowić zasady, lecz może być stosowane sporadycznie w wypadku szczególnie uzasadnionym. Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i zastępstwa, w tym cyt. za ostatni tydzień miesiąca powinny być wypłacane z dołu w ostatnim dniu miesiąca z uwzględnieniem w/w wyjątków. Przy stosowaniu przesunięcia na koniec następnego miesiąca wypłaty za godziny ponadwymiarowe i zastępstwa doraźnie należne za ostatni tydzień poprzedniego miesiąca powodujemy, iż wynagrodzenie to nie jest wynagrodzeniem za rzeczywiste godziny zrealizowane w tym miesiącu, które jest uwzględniane w wysokości średniej z miesiąca, w którym przypadało zwolnienie od pracy a faktycznie jest wynagrodzeniem za miesiąc poprzedni. Zatem średnią liczoną za urlop okolicznościowy czy opiekę na dziecko cyt. trzeba naliczyć z rzeczywiście zrealizowanych w tym miesiącu. Nauczyciel korzysta z prawa do opieki nad dzieckiem do lat 14 na zasadach określonych nie w art. 188 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320, z 2021 r. poz. 1162), a na zasadach określonych w art. 67e ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2021 r. poz. 1762), zwanej dalej: Kartą Nauczyciela, ponieważ to ten akt prawny zawiera odrębną regulację dotycząca korzystania przez nauczycieli ze zwolnienia od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem. Zgodnie z art. 67e KN nauczycielowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Prawo do zasiłku za czas nieobecności w pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem regulują odrębne przepisy. Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z uprawnienia do zwolnienia od pracy może korzystać jedno z nich. Podstawą wniosku nauczyciela w tej sprawie powinien zatem być art. 67e Karty Nauczyciela. Karta Nauczyciela nie wskazuje, jak liczyć wynagrodzenie za ten dzień, natomiast wynagrodzenie za dzień korzystania z opieki nad dzieckiem oblicza się na zasadach obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, z różnicą, dotyczącą wliczania do tego wynagrodzenia tzw. średniej z godzin ponadwymiarowych i godzin doraźnych zastępstw. Za godziny ponadwymiarowe niezrealizowane w dniu opieki nad dzieckiem wynagrodzenie nie przysługuje. Zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. 2017 poz. 927), przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy. Oznacza to, że w przypadku nauczycieli zastosowanie z ww. modyfikacją ma rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (Dz.U. Nr 71, poz. 737 ze zm.) – dalej r.w.e.p.n., z którego wynika, iż jednym ze składników wynagrodzenia urlopowego nauczyciela jest wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i doraźne zastępstwa (§ 1 ust. 1 pkt 3). Przy czym w przypadku ustalania „wynagrodzenie urlopowego” za dzień korzystania z opieki nad dzieckiem w wynagrodzeniu tym uwzględnia się wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw w wysokości średniej z miesiąca, w którym przypadało zwolnienie od pracy. Jeżeli zatem nauczyciel korzysta z opieki nad dzieckiem w lutym, to obliczamy średnią z ww. godzin zrealizowanych w lutym. Wynagrodzenie za jeden dzień urlopu nauczyciela szkoły feryjnej ustala się, dzieląc miesięczne wynagrodzenie obliczone według ww. zasad przez liczbę 30, zaś nauczyciela placówki nieferyjnej – przez liczbę 21 (§ 5 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 r.w.e.p.n.). Zgodnie z art. 39 ust. 4 Karty Nauczyciela nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie za każdą zrealizowaną godzinę ponadwymiarową. Za godziny niezrealizowane wynagrodzenie przysługuje na mocy przepisów prawa pracy, tj. za gotowość do świadczenia pracy (odpowiedź MEN z 10 czerwca 2009 r. na interpelację poselską nr SPS-023--9686/09; pismo Departamentu Strategii Ministerstwa Edukacji Narodowej z 27 stycznia 2009 r., sygn. DS-WPZN-RD-400-66/09). Z gotowością nauczyciela do pracy mamy do czynienia wówczas, gdy pozostaje on do dyspozycji dyrektora szkoły, lecz wykonuje zadania w zmniejszonym wymiarze, np. w związku z: rekolekcjami wielkopostnymi, obchodami Dnia Edukacji Narodowej, egzaminami, początkiem i końcem roku szkolnego. Wynagrodzenie za gotowość do świadczenia pracy przysługuje na zasadach określonych w ustawie z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, dalej: kp (odpowiedź MEN z 10 listopada 2009 r. na interpelację nr SPS-023-12337/09). Należy się ono, jeżeli pracownik był gotów do wykonywania pracy, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy (art. 81 § 1 kp). Jakie są przesłanki nabycia wynagrodzenia za gotowość do pracy? Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 13 listopada 2018 r. (II PK 214/17) koniecznym warunkiem nabycia prawa do wynagrodzenia za gotowość do pracy jest gotowość pracownika do wykonywania pracy, przy czym cechami charakterystycznymi gotowości pracownika do wykonywania pracy są: 1) zamiar wykonywania pracy, 2) faktyczna zdolność do świadczenia pracy, 3) uzewnętrznienie gotowości do wykonywania pracy 4) pozostawanie w dyspozycji pracodawcy. Uwzględniając powyższe, każdy przypadek gdy nauczyciel nie zrealizował zaplanowanych godzin ponadwymiarowych, należy rozpatrywać z uwzględnieniem spełnienia ww. przesłanek. Twierdząca odpowiedź na powyższe pytania uzasadnia przyznanie nauczycielowi wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe. Wobec tego należy stwierdzić, że za godziny ponadwymiarowe niezrealizowane w dniu opieki nad dzieckiem wynagrodzenie nie przysługuje.
POTRZEBUJESZ POMOCY?