Wyrok SN z dnia 14 grudnia 2022 r., sygn. III USKP 126/21

Osoba prowadząca działalność w czasie zwolnienia lekarskiego powinna powstrzymać się od aktywności. Nie ma przeszkód, aby usługi w tym czasie świadczył małżonek samozatrudnionej bizneswoman. Upoważnienie do tego wynika zaś z przepisów.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Dawid Miąsik (przewodniczący, sprawozdawca) 

‎SSN Romualda Spyt 

‎SSN Bohdan Bieniek

w sprawie z odwołania A. I. ‎od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Opolu ‎o zasiłek chorobowy i zasiłek opiekuńczy, ‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 14 grudnia 2022 r., ‎skargi kasacyjnej odwołującej się od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu ‎z dnia 12 grudnia 2019 r., sygn. akt V Ua 44/19,

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Opolu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

A.I. (wnioskodawczyni) złożyła odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Opolu (organ rentowy) z 12 października 2018 r., na podstawie której organ rentowy odmówił jej prawa do zasiłku chorobowego i opiekuńczego oraz zobowiązał ją do zwrotu zasiłków wraz z odsetkami w łącznej kwocie 53.859,38 zł. Wnioskodawczym zaprzeczyła, by w czasie orzeczonej niezdolności do pracy w świadczyła pracę zarobkową czy też wykorzystywała zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem.

Sąd Rejonowy w Opolu wyrokiem z 4 lipca 2019 r., IV U 784/18 uwzględnił odwołanie wnioskodawczyni i zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznał jej prawo do zasiłku chorobowego i opiekuńczego. Stwierdził ponadto, że wnioskodawczyni nie jest zobowiązana od zwrotu nienależnie pobranego świadczenia wraz z odsetkami i rozstrzygnął o kosztach postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił, że wnioskodawczyni od 2010 r. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą H.- A.I. z siedzibą w P., której przedmiotem jest prowadzenie zajęć sportowych – pilates. Wnioskodawczyni ukończyła stosowne szkolenia i posiada uprawnienia instruktora. Zazwyczaj zajęcia prowadzone przez wnioskodawczynię odbywają się w godzinach późno popołudniowych bądź wieczornych, w wyznaczonych wcześniej dniach, w salach, które wnioskodawczyni wynajmuje w ramach prowadzonej działalności. Kontakt wnioskodawczyni z klientami uczęszczającymi na zajęcia odbywa się za pośrednictwem telefonu komórkowego (wiadomości tekstowych). W ten sposób wnioskodawczyni informuje klientki o ewentualnym odwołaniu czy też przesunięciu zajęć zaplanowanych na dany dzień. W prowadzeniu działalności gospodarczej wnioskodawczyni pomaga mąż, który od 2011 r. posiada pełnomocnictwo do jej reprezentowania w razie czasowej niezdolności do pracy lub wyjazdu służbowego. Wnioskodawczyni w okresach wskazanych w zaskarżonych decyzjach była niezdolna do pracy bądź sprawowała opiekę nad chorym małoletnim dzieckiem i nie wykonywała żadnych czynności związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zaplanowane na ten czas zajęcia nie odbywały się w ogóle, o czym wcześniej wnioskodawczyni informowała klientki za pośrednictwem wiadomości SMS. W sporadycznych sytuacjach zajęcia te odbywały się, jednakże bez osobistego udziału wnioskodawczyni. W sytuacjach incydentalnych małżonek wnioskodawczyni jechał do miejscowości, w której miały odbyć się zajęcia pilates i przy użyciu sprzętu elektronicznego odtwarzał z płyty CD/DVD materiał, na którym nagrana była wnioskodawczyni wykonująca poszczególne ćwiczenia. Uczestniczki zajęć w ten sposób wykonywały konkretne ćwiczenia. Zdarzało się, że mąż wnioskodawczyni w okresach, w których przebywała ona na zasiłku chorobowym lub opiekuńczym dokonywał zakupu na firmę wnioskodawczyni akcesoriów sportowych, kosmetycznych, spożywczych, samochodowych, a także tankował samochód oraz dokonywał jego niezbędnych napraw. Przy opłacaniu powyższych zakupów i usług mąż wnioskodawczyni pobierał faktury na firmę. Incydentalnie w trakcie przebywania na zasiłku wnioskodawczyni towarzyszyła mężowi w trakcie dokonywania przez niego zakupów za pośrednictwem serwisu […] na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. W dniu 4 września 2017 r. wnioskodawczyni zawarła umowę najmu nr […] z Zespołem Szkół […] w P..

Sąd Rejonowy uznał, że w okolicznościach niniejszej sprawy sporna pozostawała jedynie kwestia, czy wnioskodawczyni w czasie orzeczonej niezdolności do pracy z powodu choroby albo sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem świadczyła pracę oraz wykorzystywała zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z jego celem. Sąd Rejonowy stwierdził, że zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 1368 ze zm., dalej jako ustawa zasiłkowa) zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Istota świadczenia, jakim jest zasiłek chorobowy, polega zatem na zapewnieniu środków do życia osobom ubezpieczonym, które wskutek niezdolności do pracy wywołanej chorobą nie są zdolne do ich samodzielnego uzyskania. Zgodnie zaś z art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej ubezpieczony, wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Przepis ten stosuje się również odpowiednio do zasiłku opiekuńczego.